Gezamenlijke verklaring
VU-theologen en deputaten
>0
Naar nieuwe opzet van
gesprek tussen modaliteiten
Op bezoek bij
'onze mensen'
Trouw
K wart et
Bijbelse dagkalender 1973
Mgr. Simonis bij gehuwde priesters
vandaag
Beroepfngs-
werk
Boekenetalagi
TROUW/KWARTET DINSDAG 21 NOVEMBER 1972
KERK T2
Kivestie-Kuitert opgere formeerde synode
LUNTEREN Gesprekken, gevoerd tussen hoogleraren en lector
van de theologische faculteit der Vrije Universiteit en het deputaat-
schap van de gereformeerde synode dat contact met deze faculteit
moet onderhouden, hebben ertoe geleid dat er vandaag op de gere
formeerde synodetafel een gezamenlijke verklaring ligt van de VU-
theologen en dit deputaatschap.
Conform synodale opdracht spraken
de deputaten met de theologische fa
culteit der VU speciaal over deze
beide punten: 1. de humaniteit als
uiting van het volle heilshandelen
Gods; 2. de realisering van het konink
rijk Gods binnen de aardse werke
lijkheid. Zoals wij in ons blad van
dinsdag 14 november al meldden,
vormde de theologische conceptie van
prof. dr. H. M. Kuitert aangaande een
(wat omschreven is als) 'consequente
horizontalisering van het geloof' de
inzet van dit gesprek. Immers, de
synode had als haar oordeel gegeven
dat de visie van prof. Kuitert 'de
vraag oproept of deze conceptie geen
correctie en verdieping behoeft'.
Alvorens in hun rapport mededeling
te doen van de gemeenschappelijke
verklaring, merken deputaten (ds. E.
G. van Teylingen, drs. H. Steendam,
dr. F. L. Bos, ds. L. H. Kwast, dr. B.
Rietveld en dr. B. Wentsel) onder
meer dit op:
'De kerk zal er naar het oordeel van
deputaten voor moeten waken zich in
haar belijdend spreken niet in ver
warring te laten brengen door duide
lijk verschillende wetenschappelijk-
theologische concepten. En dit des te
minder, omdat m.n. ook dr. Kuitert
niet van mening is, dat hij tot een
gesloten wetenschappelijk-theologische
conceptie is gekomen. Eveneens zal de
kerk er voor moeten waken zich de
winst van nieuwere theologische in
zichten voor het schriftuurlijk belij
den en dat niet alleen met woor
den! in deze tijd niet te laten
ontgaan door onderschatting van de
wetenschappelijk-theologische door
denking van de christelijke geloofs
leer en geloofspraktijk'.
Ook geven deputaten te kennen:
'In de loop van het gesprek werd al
spoedig duidelijk, dat de kritische
vragen niet tot polarisatie en ver
vreemding leidden, maar op weg hiel
pen tot het wegruimen van misver
standen en het elkaar herkennen in
de boven verschil van accent en visie
uitstijgende eenheid van het geloof'.
Verklaring
Vervolgens verklaren hoogleraren en
lector van de theologische faculteit
der VU en deputaten gezamenlijk het
volgende:
1. De zin van de geschiedenis wordt
bepaald door Gods heilshandelen tot
verlossing en vernieuwing van onze
wereld. De mens is daarin met zijn
menselijke verantwoordelijkheid vol
uit betrokken. Daarom roept de kerk
allen op tot geloof en bekering.
2. De voltooiing van de heilsgeschie
denis ligt voorbij onze tegenwoordige
bestaanshorizon. In verband daarmee
draagt het volgen van onze God en
onze Heiland op weg naar de volein
ding van het messiaanse rijk de signa
tuur van een pelgrimstocht.
3. De heilsopenbaring van God ge
schiedt uiteraard niet buiten onze
heen draaien. Bij de wekelijkse bood
schappen merkt de huisvrouw iedere
keer opnieuw waar de confessionelen
en de V.V.D. gefaald hebben en waar
alle partijen zullen falen, als zij niet
bereid zijn de geldontwaarding tegen
te gaan. Dit bereikt men alleen door
duidelijke en bindende afspraken tus
sen het bedrijfsleven en de regering.
Dat en niets anders is de wens van
DS'70. Maar, is men daar niet toe
bereid, dan dient de regering in te
grijpen, zowel in de inkomens als in
de prijzen.
Rotterdam
J. A. Wever
De redactie behoudt zich bet recht voor om
ter opname in deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
publlkatlo wordt met de naam van de
Inzender ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden aan de heer Joh. C. Francken.
•ecretarls van de hoofdredactie van Trouw-
Xwartet. Postbus 859. Amsterdam.
Speelgoed
Wie de komende weken een kind iets
wil geven, moet dat verantwoord
doen. Dat kan geen oorlogsspeelgoed
zijn. De fantasie van het kind maakt
dat het vertrouwd raakt me^ de ge
dachte mensen te doden, hetgeen door
de televisie helaas al veel te veel
wordt gedaan. Wanneer men weigert
dit speelgoed te kopen, zal men op
zijn minst de aanmaak hiervan moe
ten verminderen.
Geen polarisatie
Mevrouw F. Elzinga-Van Solkema
stelt dat wij nederig aan God moeten
vragen hoe Hij wil, dat we het
aanpakken in ons gewone leven van
alledag, in de politiek, in de kerk.
Hiermee ben ik van harte eens. Men
zoekt het maar in eindeloze polarisa
tie. In Nederland werd de SDAP in
de regering opgenomen, waarmee ik
wil zeggen, dat de zuilen van verschil
lende zienswijzen in de politiek
elkaar wilden begrijpen, want het be
lang van het land eiste dat. In deze
regering zaten alle stromingen van
ons volk. Kom daar nu eens om. Maar
zou dit, na 29 november, beslist on
mogelijk zijn? Laten we in ieder
geval een les leren uit de geschiede
nis.
Dokkum
H. E. Torensma
Delft
P. ten Cate-Kroon Kritiek
Ds. Wurmbrand
In zijn boodschap tot de Nederlandse
christenen zaterdag 11 nov. j.l. had
ds. Wurmbrand bezwaren tegen de
wereldraad van kerken; die overigens
gegrond zijn. De wereldraad steunt de
terrorristische bewegingen in Afrika;
stelt gelden beschikbaar voor Ame
rikaanse deserteurs... maar denkt er
niet aan om de christenen achter het
IJzeren Gordijn te helpen die gemar
teld worden omdat ze de Naam van
Christus belijden. Hoe durven ze zich
WERELDraad van Kerken te noemen!
Dordrecht Jaap Jongejan
Inflatie
In Engeland heeft de premier na vier
maanden onderhandelen met de vak
bonden en werkgevers de taak, hem
door de bevolking toevertrouwd,
gedaan. Hier hebben de confessione
len en de V.V.D. hun verantwoorde
lijkheid ontlopen. De huisvrouw be
grijpt gelukkig DS'70 beter dan een
aantal mensen, die om de hete brei
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 27Ó - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768Gem.giro
X 500.
Tautologie
aardse kennis- en ervaringswereld om,
echter niet zo dat God en zijn heil
daarin opgaan.
4. Weliswaar hebben wij in ons leven
en in onze wereld ook diep te lijden
onder het kwaad. Dit zin-loze-, in ons
bestaan zet ons geloof onder de span
ning van de aanvechting. Maar God
zegt ons. dat Hij eenmaal overmachtig
over alle geweld der duisternis zal
triomferen. Hij zal het volle heil doen
dagen. Zo kunnen wij toch zonder
in het kwaad te berusten en toe te
geven aan fatalisme volharden in
de strijd om het heil te grijpen.
5. Tegenover de duistere macht van
het kwaad ontmoeten wij ook in de
wereld buiten de kerk het ons vaak
beschamende verschijnsel van 'huma
niteit'. Wij geloven dat deze fragmen
tarische menselijke goedheid op eni
gerlei wijze betrokken is in het heils
handelen van God. Dit neemt echter
niet weg, dat alleen het aan de kerk
toevertrouwde Evangelie van Gods ge
nade in Jezus Christus de geopenbaar
de weg is, waardoor de gehelè wereld
behouden moet worden.
Deputaten voegen nog aan deze, wat
zij noemen 'gemeenschappelijke ge
loofsovertuiging' toe, dat allerlei vra
gen die hiermee verband houden, ver
der op wetenschappelijke wijze dienen
doordacht te worden 'als dienst die de
theologie in deze tijd aan de kerk en
aan de menselijke samenleving heeft
te bewijzen'.
Tot zover uit dit deputatenrapport,
dat vandaag op gereformeerde synode
in behandeling komt, en waarin depu
taten voorstellen dat de synode als
haar oordeel zal geven dat uit deze
gemeenschappelijke verklaring ge
noegzaam blijkt, dat dr. Kuitert zich
ten aanzien van de vragen die in
verband met zijn publikaties zijn ge
rezen, geheel kan vinden in antwoor
den die overeenstemmen met het be
lijden van de kerk.
Nog een rapport
De gereformeerde synode moet nóg
een rapport met betrekking tot prof.
Kuitert behandelen, nl. dat van de
deputaten voor het voortgezet gesprek
met hem. Dit gesprek cirkelde (zoals
we in ons blad van 14 november
berichten om de vraag of prof. Kui
terts ontkenning van de historiciteit
van de zondeval valt te combineren
met het belijden, dat God de mens
goed heeft geschapen.
Dit deputaatschap komt ook nu niet
met een eenstemmig rapport. De
meerderheid (bestaande uit: drs. H.
A. L. van der Linden, ds. B. J. F.
Schoep, H. Algra, mevrouw J. G.
Kraaijeveld-Wouters, dr. G. Puchin-
ger, prof. dr. Nic. H. Ridderbos, dr. B.
Rietveld, prof. dr. G. Th. Rothuizen
en dr. C. Rijnsdorp meent te mogen
constateren:
Bij prof. Kuitert wordt de belijdenis,
dat God de mens goed geschapen
heeft en dat heel de mensheid van de
aanvang van haar geschiedenis af
door moedwillige ongehoorzaamheid
van God is vervreemd, niet ondergra
ven door de ontkenning van de histo
riciteit van de zondeval. Het is moge
lijk, dat sommigen hier van een in
consequentie in prof. Kuiterts theolo
gie willen spreken. Maar dat mag
niemand de ernst in twijfel doen
trekken, waarmee prof. Kuitert aan
de boven genoemde belijdenis vast
houdt, van haar onaantastbaarheid
spreekt. We zijn dan ook van mening,
dat een verder voortzetten van het
gesprek met prof. Kuitert op dit punt
niet zinvol en niet nodig is.
Minderheid
De minderheid van deputaten (drs. A.
W. Meeder en ds. J. Schelhaas) is van
oordeel dat prof. Kuitert dwaalt. Drs.
Meeder en ds. Schelhaas achten een
combinatie van de ontkenning der
historiciteit van de zondeval en het
belijden dat God de mens goed ge
schapen heeft, volstrekt onmogelijk.
Zij besluiten hun nota als volgt:
'Bovendien geven prof. Kuitert en wij
aan begrippen als 'historie' en 'histo
risch' (juist terzake van de historie,
ons in Gen. 1-3 beschreven) een zeer
verschillende inhoud en betekenis.
Wij menen dan ook, dat de zozeer
begeerde eenheid van belijden op z'n
minst is zoekgeraakt, doordat de dis
cussie is vastgelopen op een zo funda
mentele kwestie als de historiciteit
van de zondeval.
En een herstel van deze eenheid van
belijden kan slechts bereikt worden,
als wordt uitgesproken, dat het stand
punt van prof. Kuitert niet te vereni
gen valt met wat in de Heilige Schrift
is geopenbaard en met wat door onze
kerken in gehoorzaamheid aan die
Schrift in de belijdenis wordt ver
woord'.
DEN HAAG Bij het Boekencen
trum inDen Haag kwam voor de
achtste rfiaal 'een bijbels dagboek in
pocket-^gfm uit: Bijbelse dagkalender
1973, bijzonder goedkoop dagboek, dat
tegelijk een goede dis voor het bijbel
lezen is. De prijs is 4,65 (bij afname
van tenminste tien exemplaren is de
prijs- 3,-; bij hónderd en meer stuks
ƒ2,80).
De redactie heeft als medewerkers
hervormde, gereformeerde, lutherse
en doopsgezinde predikanten aange
trokken. Ook dit jaar zijn gebeden
opgenomen en komt men goede foto's
tegen.
Een van de beste vervoermiddelen voor minder goede wegen vormen aan
jeeps denkende auto's die vrijwel alle hindernissen, ook waterige, nemen.
Veel zendings- en missiewerkers beschikken over zo'n exemplaar. Comfort:
zo zo. Rijden: altijd.
door Tori van der Hammen
Wat weten we van 'onze zendings
arbeiders'? Die aanduiding is er
naast, maar toch nog het duide
lijkst. Ik sprak al over de dienst
verlenende beschikbaarheidshou
ding, die deze mensen moeten aan
nemen, wat spanningen kan oproe
pen. Daar komt bij dat ze zich
vaak geisoleerd voelen staan, he
laas ook wel de wereld is zo
groot van het hoofdkwartier, of
de hoofdkwartieren thuis. Je wordt
in deze situatie echt wel op het
ene Hoofdkwartier teruggeworpen,
vertelde een van hen mij, veelbete
kenend.
Denk niet, dat ze. technisch gezien,
je komst eigenlijk kunnen gebrui
ken. Afgezien natuurlijk van kers
vers bezoek uit Nederland, dat al
tijd welkom is: hoe staat het hier
mee en daarmee, Getuigenis, Kui
tert, EO, milieuvervuiling, partij
politiek, enfin, vul maar in? Want
brieven, Wereldomroep, kerkbla
den en zelfs een overzeese kranten
editie (een luxe die weinigen zich
kunnen permitteren) geven onvol
doende communicatie met Neder
land.
'Onze mensen' werken hard en zijn
vaak doodmoe, moet eerlijkheids
halve gesteld worden, al zijn ze
zelf de laatsten om dat over hun
lippen te krijgen. Ze hebben nl.
aan niets zo'n hartgrondige hekel
als om op het ereplatform te wor
den gezet. Opmerkingen tijdens
verlof in de zin van 'Wat is het
toch heerlijk voor u om dóór te
mogen werken' komen daarom, hoe
goed gemeend ook. niet altijd even
'lekker' aan.
Zelf doe je, al even getipt, overi
gens net zo hard aan deze onjuiste
image-vorming mee. Gewoon, door
's nachts om half één, na prettig
en herkennend met elkaar gepraat
te hebben, ineens te ontdekken,
dat je gastvrouw en gastheer bei
den omrollen van de slaap. Ze
waren te beleefd om het eerder te
laten merken en zeggen vergoelij
kend, dat het ook zo fijn was weer
eens iets uit Holland te horen.
Maar de volgende morgen om zes
uur zit je gastheer al weer achter
zijn bureau om lessen voor te
bereiden. Daarna laten we zijn
dagprogramma even verder volgen
In zijn Landrover een drie
kwartier rijden naar de theologi
sche school. Lessen tot het officieel
rusttijd is ('s middags om half
twee word je geacht een paar uur
te gaan slapen). Daar komt van
daag niet van: dóór naar de brui
loft van een der docenten. Dan
even naar huis om te gaan mandi
en. Officieel is hu de dagtraak
afgelopen want de man die ik op
het oog heb (nee. ik noem geen
namen) is formeel uitsluitend do
cent aan die school.
kom over de brug
giro 7600
Alleen, terwijl hij al het stof en
zweet bevrijdend van zich voelt
afspoelen, roept zijn vrouw hem
bemoedigend toe: 'Zeg, of je nog
even naar die en die gaat, die man
is vanmorgen van zijn dak geval
len, toen hij wat repareerde en nu
wilden ze zo graag.Goed. ook
dót. De volgende morgen, hoor je
het vervolg van onze zenddngswer-
ker voor wie u z'n meeste
andere collega's kunt invullen. Na
het ziekenbezoek (de patient viel
mee, gelukkig) andere kerkeraads-
leden ophalen, drie uur rijden
naar de plaats waar zendingsdepu-
taten van de zelfstandig geworden
kerk zouden vergaderen; daar voor
zitter zijn ('dat moet ik; men
wil dat nu eenmaal nog'), uren
lang vermoeiend beraadslagen, te
rugrijden en om zeven uur 's mor
gen in je bed.
Is het altijd zo? Ach welnee. Maar
toch is het zo.
Tot nu toe is het de EO gelukt de
NCRV een nieuwe koers te laten
varen. Ze moesten wel. En dat woord
je moest zit me eigenlijk dwars. Het
is toch logisch dat een christelijke
omroep christelijke programma's
brengt De Vara zendt toch ook haar
programma's naar eigen beginsel, uit.
Maar er is steeds afbrekende kritiek
op de EO en ook wel op andere
omroepen. Dat lijkt mij niet eerlijk.
Iedereen maakt fouten. Niet één om
roep kan zeggen: 'Wij zijn het'. Ook
in de politiek niet. Laten we daarom
opbouwende kritiek uiten opdat we
niet in haat en nijd ondergaan maar
elkaar op vredelievende manier aan
schouwen en verdragen.
Delfzijl
Wiegel
Met verbazing heb ik de tv-uitzending
van de WD gezien. Argeloos dacht ik
nog steeds dat deze de partij de
bloem der natie vertegenwoordigt,
maar toen ik Wiegel hoorde beweren
dat zijn partij zo enorm heeft bijge
dragen aan de sociale verbeteringen
en daarom met pathos de man die
werkelijk sociaal voelend is voor leu
genaar uitkreet, moet ik toch wel
lachen. Weet Wiegel niet waar de
VVD-stemmers zitten? Niet onder het
volk ondanks de V van volkspartij
maar bij vïllaboweners en gewezen
aanhangers van Koekoek.
Utrecht
J. C. Smit
Hervormde Synode be spreekt notci
Van een onzer verslaggevers
DRIEBERGEN Praktische regelingen als die welke de generale financiële raad en het hoofdbestuur
van de gereformeerde bond hebben getroffen, kunnen niet anders dan een tijdelijke en oppervlakkige
'pacificatie' bewerkstelligen. De kerk dient zich van dit tijdelijke en oppervlakkige karakter bewust te
blijven en het gevaar van een verharding van de situatie te onderkennen. Dit wordt gezegd in de nota
'de weg van het belijden der kerk' die gisteren door de hervormde synode is aanvaard. De nota accen
tueert de noodzaak dat de modaliteiten in de hervormde kerk met elkaar in gesprek blijven.
In Tr/Kw van 9 dezer vertelt de heer
A. J. Klei van een meningsverschil
tussen ds. J. Overduin en de alge
meen secretaris van de gereformeerde
bond in de hervormde kerk ir. J. de
Graaf. De laatste zegt dat hij alleen
degenen die .écht, d.w.z. in geestelijke
zin, bij de gereformeerde gezindte
gerekend kunnen worden' op het oog
had gehad; het ging om 'een ontmoe
ting van mensen die gééstelijk tot de
gereformeerde gezindte behoren'. Nu
dacht ik dat het behoren tot een
gezindte per definitie een geestelijke
zaak is en het geestelijk behoren tot
een gezindte een tautologie. Maar dan
betekent dit zwaar beklemdtoonde bij
voeglijk naamwoord niets. Ik neem
aan, dat de heer de Graaf zich onder
het lichamelijk behoren tot een gees
telijke groepering al evenmin als ik
iets kan voorstellen.
Strassen (Luxemburg)
R. G. Groenebocr
Aanleiding tot deze nota was het
besluit van de generale financiële
raad om gelden te verstrekken uit de
generale kas ten behoeve van bepaal
de activiteiten in hervormd-gerefor-
meerde kring. Inmiddels zijn ook aan
vragen uit andere delen van de her
vormde kerk, onder meer van de
vrijzinnig-christelijke jeugdcentrale
en het christelijk jongerenverbond
om subsidiëring binnengekomen.
In de junizitting van de synode kwam
al de vraag of dit subsidiebeleid geen
legitimering betekende van de be
staande verscheidenheden in de her
vormde kerk, waarover dan verder
niet meer gepraat hoefde te worden.
De nota benadrukt het belijdend ka
rakter van de hei-vormde kerk. Daar
om zegt ze dat dit subsidiebeleid
alleen te rechtvaardigen is, als zij
gepaard gaat met de bereidheid het
gesprek over het belijden met kracht
voort te zetten.
De nota veroordeelt de neiging 'de-
kerk te aanvaarden als een aantal
geestelijk naast elkander bestaande
groeperingen, die elk hun eigen leven
leiden en van wie hoogstens mag
worden gevraagd, dat zij elkander 'er
kennen', wat in de praktijk betekent,
dat hoe langer hoe meer het kerkver
band het administratieve en bestuur
lijke karakter krijgt, dat de hervorm
de kerk in de negentiende eeuw ken
merkte'.
WERKGROEP
De nota spreekt zich uit voor een
nieuwe opzet van het gesprek met de
oude en de nieuwe modaliteiten. Het
is in de praktijk van de laatste jaren
gebleken, dat het vrijwel onmogelijk
is, dat dit gesprek door het modera^
men zelf en alleen georganiseerd en
geleid wordt. Daarom pleit de 'nota
voor een bredere werkgroep, samen te
stellen uit de generale synode en haar
stafmedewerkers.
De synodeleden hadden veel waarde-
ADVERTENTIE)
U bóft alsu van vis houdt
Viscotelet op z'n Zwitsers (4 personen)
i Bestrijk 4 visfilets van 200 g met ansjovis-
I boter en leg ze in beboterde vuurvaste schaal.
Op elke filet een lepel Parmezaanse kaas.
Leg rondom 4 gehalveerde, met reepjes kaas
belegde, tomaten. Schotel in niet te hete
oven zachtjes gaar stoven.
Vis houdt fit
ring voor deze nota, al vond ds. M.
Groenenberg van het college van visi
tatoren-generaal het stuk te optimis
tisch van toon. De tegenstellingen
verharden, zei hij. Zelfs het Getuige
nis heeft geen samenbindende kracht
gehad. Men is wel samen ergens te
gen, maar gereformeerde bonders en
confessionelen staan plaatselijk nog
altijd tegenover elkaar.
Scriba ds. F. H. Landsman zei dat als
het om de mens gaat, men niet pessi
mistisch genoeg kan denken, maar dat
men over het werk van de Here God
niet optimistisch genoeg kan dgnken.
Prof. dr. H. Jonker zei tot ds. Groe
nenberg, dat het verschil tussen con
fessionelen en gereformeerde bonders
onbetekenend was bij wat hij noemde
de eigenlijke tegenstelling, die er op
het ogenblik in de hervormde kerk is.
Hij vreesde dat het confessioneel ka
rakter van deze nota al passé was,
gezien tendenzen in het huidige theo
logische denken. Als men zegt dat
men de bijbel alleen kan verstaan in
het kader van het maatschappelijke
Ds. M. Groenenberg
en politieke handelen en dat geloven-
nü participeren in het bevrijde hande
len van Jezus is, dan zijn zulke uitla
tingen volgens prof. Jonker zo evi
dent in strijd met het belijden van de
kerk, dat daarover wat gezegd behoort
te worden vanuit de synode.
Ds. Landsman beaamde: 'Inderdaad
mogen wij hier niet omheen lopen'.
ROTTERDAM Op een door het
bisdom Rotterdam te Noordwijker-
hout belegde bijeenkomst met gehuw
de priesters (er waren er zestig geko
men) is sterk de nadruk gelegd op de
belangrijke 'inbreng' van deze pries
ters voor het kerkwerk. Men wil hun
pastorale bekwaamheid en maatschap
pelijke ervaring niet graag missen.
Bisschop Simonis noemde de gehuwde
priesters 'een belangrijke groepering
waaronder veel kundige mensen
schuil gaan wier bekwaamheid bruik
baar zou kunnen zijn voor de kerk.'
Wel meende hij eerlijkheidshalve te
vens te moeten herinneren aan de
verklaring van de bisschoppen in ja
nuari 1970, die de celibaatsverplich
ting onderstreepte voor het voorgaan
in de eucharistie. Hij zei enigszins
innerlijk verscheurd te zijn, omdat
hij meent trouw te moeten blijven
aan zijn 'doorgewinterde ideeën' over
het celibaat, terwijl hij het afschuwe
lijk vindt daarmee mensen pijn te
doen.
In de Amsterdamse Domlnicuskerk is
zondag de gehuwde priester Th. Buys-
man in de eucharistieviering voorge
gaan. Het bestuur van het bisdom
Haarlem heeft nog niet officieel gere
ageerd.
NIET STEMMEN?
Door veranderingen in gemeentej
zen, samenvoegingen en dergel
zijn de vorige week enkele verkil
gen gehouden. Over 't algemeen
men daarbij niet ontevreden ovei
opkomst. Toch blijven die twinti]
dertig procent niet-kiezers ons int
ren. De partij die ze achter zich
kunnen krijgen zou daarmee een
de slag kunnen slaan. Een ni<
partij, van niet-kiezers maar die
dan toch in een stem tot uitdrulj
willen brengen zou een riante pl
in het parlement kunnen innei
Maar die dingen gebeuren nu eeni
niet. Wie zijn die niet-kiezeTS,
blijven er thuis sedert er geen
komstplicht meer is? Dat zijn nat
lijk in de eerste plaats een aa
bejaarden en zieken of mensen,
zich juist die dag niet zo best vo
en daarom afzien van het stemi
Maar daarmee is natuurlijk niet i
verklaard. Er blijven m.i. twee j
pen over, nl. de groep die volst
ongeïnteresseerd is in de geest
Hé. was het vandaag verkiezing?
mensen heb je. Maar een gre
groep zal op de een of andere pi
piële wijze thuis blijven. Ik ri
daartoe ook hen die eenvoudig t<
of te traag zijn. Zij behoren nl.
tot de mensen die het wel wi
maar die er een principe op na
den waarbij eigen welbevinden pi
teit heeft boven het zich inw
voor een gemeenschappelijke vei
woordelijkheid. Anderen uit i
groep zullen het misschien wat wt
argumenteren en dan kan men no
eens horen dat politiek toch een i
troep is. Daar is geen eer aai
behalen en daar moet een mem
ver mogelijk van weg blijven,
vindt ze intussen links en r<
waarschijnlijk in gelijke mate. N
al vaak gezegd dat dit een gevaar
houding is tegenoverwat op 29
vember a.s. van ons gevraagd wi
Men redeneert dan meestal zo:
dergelijke minachting -voor de 1
tiek' ging ook vooraf aan de opk
van het fascisme. Men heeft daar
gelijk in, maar het is de vraag o
vandaag geldt. Niet dat een kolo
regiem niet overal kan uitbreker
als een mens ook ineens ongen
een gemene zweer kan krijgen, i
dat zit er m.i. toch niet helemaa
Wel blijft die houding gevaarlijk,
dat bij verbreiding van dit oo
over de politifek ons parlementair
sel inderdaad wel eens grote sche
kan gaan tonen. En het is een
redelijke zaak om zich geweldig
zetten voor veranderingen in
maatsohappij, maar we zullen ze
samen moeten willen en daai
hebben we een parlement en al
besprekingen nodig. En wie dat
noemt weet niet wat hij zegt.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Maarssen: D. W. G<
luchtmachtpred. te Hessisch-Oldei
(D'land);
Aangenomen: naar Apeldoorn:1
Schelhaas te Lochem.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen: te Soest-Baarn en te
persum-Westeremden: J. L. J<1
kand. te Hattem.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt: voor Haarlem-Nrd.
poort: drs. T. Brienen te Groninj
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Corsica (USA): A
den Boer te Ridderkerk; te i
doorn: E. Venema te Zwijndrecht
Bedankt voor Lisse: L. Blok te
bergen.
Kaarten en kaarttekenaars, door
Fockema, Andreae en C. Koemi
Uitgave Fibula-Van Dishoeck, Bu
- 124 blz - ƒ8.90.
Nummer 24 in de voortreffelijk
bulareeks, weer even mooi vei
als de andere deeltjes, behandel
onderwerp dat tot dusver voor
vakmensen nauwelijks toeganl
was: de historische kartografie.
Koeman, die o.m. de grote bibli
fie Atlantes Neerlandici public
en dus bij uitstek deskundig is,
tooide een manuscript van wijlei
Fockema Andreae. dat wel wal
specialistisch is uitgevallen voor
populaire geschiedenis-reeks,
toch vele wetenswaardigheden be
Wij kunnen ons een wereld zi
kaarten voor dagelijks gebruik
goed voorstellen; toch moeten v
doen willen we bijv. de late m
eeuwer enigszins begrijpen. Ei
stonden toen wel enige kaarten, lr
die waren kostbaar en voor ee r
leerd, speciaal publiek bedoeld,
de Grote had zijn grote rijk 7
landkaarten geregeerd. Zeevai
kregen geheime kaarten of heli
niets mee. Het oudst bekende, l'
een landmeter vervaardigde k: e
van een deel van Nederland d r<
van 1358. In de 16e tot 18e eeuv
de kartografie in Nederland een i
vlucht. In Middelburg verschei
1598 de eerste Nederlandse 'wer e:
las' en uitgevers als Blaeu verwi
grote faam. Een grote Blaeu-atli "j
staat zelfs uit 600 bladen, waari 0
niet minder dan 17 bladen over c
na. Het boekje licht de lezer v e
in over panoramaplans en globe V;
moeilijke kunst der kaarttekenaa
de techniek van gravure en et>*a
geeft zelfs tips voor catalogiserii
verzameling van kaarten (waar
de onthutsende waarschuwing d 'h
bliotheken de ramen maar goed®"
moeten houden: 'onze buitenlue 'e
dermate vervuild, onder andere n
zwaveldioxyde, dat het papier ?e
vijftig jaar door het daaruit geve ijl
zwavelzuur opgevreten zal zijn'!'
