Twee atheïsten bekijken 'onze mensen'
Nieuwe testament voor meer mensen verstaanbaar door gebruik 'omgangstaal'
vandaag
Beroepings-
werk
TROUW/KWARTET ZATERDAG 18 NOVEMBER 1972
KERK
T2
'Groot Nieuws voor u'
door Ton van der Hammen
Een willekeurig stukje uit het nieuwe
testament. Tweede brief van Johannes
in de nieuwe vertaling, vers 7 tot 9:
Want er zijn vele misleiders uitge
gaan in de wereld, die de komst van
■Jezus Christus in het vlees niet belij
den. Dit is de misleider en de anti
christ. Let op uzelf, dat gij niet
verliest wat wij verricht hebben,
maar uw loon ten volle ontvangt.
Nu hetzelfde gedeelte in wat genoemd
wordt omgangstaal:
Talrijk zijn de dwaalleraars die over
de wereld zijn uitgezwermd. Zij looche
nen, dat Jezus Christus gekomen is
als een mens van vlees en bloed. Op
zulke mensen zijn de woorden 'mislei
ders' en 'vijand van Christus' van
toepassing. Let op uzelf! Zorg ervoor
dat u niet verspeelt waar wij voor
gewerkt hebben, maar dat u het volle
loon krijgt.
Dan het vervolg van deze pericoop,
eerst weer in de nieuwe vertaling,
vers 9 tot 12:
Een ieder die verder gaat en niet
blijft in de leer van Christus, heeft
God niet; wie in die leer blijft, deze
heeft zowel de Vader als de Zoon.
Indien iemand tot u komt en deze
leer niet brengt, ontvangt hem niet in
uw huis en heet hem niet welkom.
Want wie hem welkom heet, heeft
deel aan zijn boze werken.
Nu dit vervolg in omgangstaal:
ledereen die zo doorholt dat hij af-
ivijkt van de leer van Christus, maakt
zich los ran God. Wie zich er wel aan
houdt, leeft in verbondenheid met de
Vader en de Zoon. Als er iemand bi)
u komt die een andere leer uitdraagt,
ontvang hem dan niet. Groet hem niet
eens. Want wie zo iemand groet, is
medeplichtig aan zijn kwalijke prak
tijken.
Als modern boek
Met opzet is hier een vrij eenvoudig
stukje uit het nieuwe testament in de
twee vertalingen geciteerd Om daar
door haast uit te dagen tot reacties
als deze: Nou, voor mij hoeft het niet
met die omgangstaal. Ik voel me wèl
bij de huidige nieuwe vertaling, of bij
de statenvertaling. Voor mij is en
blijft dat de bijbel.
Het antwoord wordt dan: Fijn, u bent
kennelijk met die bijbel opgevoed,
opgegroeid en met de taal vertrouwd.
Maar er zijn grote groepen, die met
deze voor u zo vertrouwde vertalingen
niet kunnen worden bereikt, er zelfs
door worden afgeschrikt. Mensen, die
nooit een bijbel in handen hadden. Of
die dat wel eens deden, maar hem
niet begrijpend weglegden. Jongeren
die een aversie k nnen hebben tegen
gevestigde kerktaal.
In de vaste overtuiging, dat de bijbel
Instelling van het avondmaal
Genezing van een blindgeborene
Paulus' afscheid van Efeze
ook hen iets te zeggen heeft zal deze
versie van het nieuwe testament bin
nenkort als pocket bij het Nederlands
Bijbelgenootschap en de Katholieke
Bijbelstichting verschijnen. De titel
van het boek is 'Groot Nieuws voor u'
en het werd verlucht met veel teke
ningen van de Zwitserse kunstenares
Annie Valloton. Het nieuwe testament
dus uiterlijk en innerlijk helemaal
gepresenteerd als een modern boek,
bedoeld om midden tussen alle men
sen te komen. Om dan gelézen te
worden.
vertaling met een eenvoudige woor
denschat en een doorzichtige zins
structuur, gericht op mensen, die niet
met wat wij zijn gaan noemen: 'de
bijbelse taal' vertrouwd zijn, dus los
van wat in veel westers landen en
zeker het onze de bijbelse traditie
heet.
Dertig miljoen
Zendingsbijbel
Want dit moet worden vooropgesteld:
het is een zendingsbijbel. Bij vertaal
werk en uitvoering is niet in de
eerste plaats aan kerkmensen gedacht.
Mochten die er wat aan blijken te
hebben, dan is dat meegenomen. Deze
bijbel in gewone omgangstaal is uit
de praktijk van het zendingswerk ont
staan. De uitgebalanceerde systema
tiek volgens welke hij werd vertaald
is door een zendeling ontwikkeld: dr.
E. A. Nida, uit New York. Op tal van
zendingsvelden waar hij werkte bleek
hem steeds dat hij m b; i'-cls werkte
die taalkundig niet of onvoldoende
werden begrepen. Hij onderzocht dat
nader en merkte dat het een algeme
ne klacht was. Nida concentreerde
zich toen dat zal ongeveer 25 jaar
geleden zijn uitsluitend nog op de
vertaalwetenschap.
Over de resultaten van zijn research
publiceerde hij een aantal boeken,
waarin hij een geheel nieuwe vertaal
methode ontwikkelde, die hij dyna
misch gelijkwaardig noemde. Dat wil
zeggen: niet woord voor woord, maar
inhoudsgelijk aan de grondtekst, vol
ledig rekening houdend met het
woord-taalgebruik van de lezer. Een
De eerste vertaling die volgens deze
principes met een nadrukkelijke zen
dingsbedoeling tot stand kwam gold
het nieuwe testament in het Engels.
Hij verscheen in 1966 onder de titel
'Good news for modern man'. Het was
of miljoenen Engelssprekenden, ook
mensen die het Engels als tweede taal
gebruiken in Afrika en Azië bij
voorbeeld erop hadden zitten wach
ten. De oplage van dit nieuwe testa
ment heeft inmiddels de dertig mil-
joen bereikt! De feiten stelden Nida ConS6C|U6nt
nog meer in het gelijk dan hijzelf
voor mogelijk had gehouden. Er volg
den vertalingen in het Spaans, Frans,
Duits, Fins. Steeds met hetzelfde re
sultaat.
De Nederlandse vertaling van het
nieuwe testament in omgangstaal is
in twee en een half jaar tot stand
gekomen. Hij is anders dan de reeds
eerder verschenen bijbelgedeelten in
'hedendaags Nederlands', die versche
nen onder titels als Macht, Vrij,
Licht, Vaart of de Willibrordverta-
ling van het nieuwe testament (katho
lieke bijbelstichting), die velen zullen
blijven toespreken, maar zich voor
een zo breed mogelijk publiek toch
nog op een te hoog taalniveau (lite
rair) bewegen.
Hij is ook anders dan de Anne de
Vries-bijbel en de overigens erg ver
dienstelijke en door velen gewaardeer
de poging die mr. Evert Straat heeft
ondernomen om een bijbelgedeelte in
begrijpelijker Nederlands tot de men
sen te brengen.
De kracht van 'Groot nieuws voor u'
Verheerlijking op de berg
is, dat deze vertaling dank zij de
uitgebalanceerde systematiek die de
vertaalafdeling van het Nederlands
bijbelgenootschap ten dienste stond
zich consequent op één eenvoudig
taalniveau blijft bewegen. Met een
verantwoord gebruik van het Neder
lands, waar je in alle lagen van de
maatschappij mee terecht kunt. Een
taalgebruik, dat niet te hoog grijpt
voor mensen die alleen lagere school
hebben, maar dat evenmin te laag is
voor mensen met een hoger niveau.
Dat betekende twee dingen: het ver
mijden (naar boven) van vakjargon,
abstracte begrippen, moeilijke en
vreemde woorden, een verheven en
ingewikkelde taalstructuur en (naar
beneden) het voorkómen van een po
pulair, beter gezegd misschien nog:
een plat taalgebruik. Wat er bij dat
laatste niet doorkan is bijvoorbeeld
een zinsnede als: God aan je laars
lappen. Kortom, deze vertaling in om
gangstaal (in 'common' zegt Nida er
in het Engels van), die streeft naar
dynamische inhoudsgelijkheid met de
grondtekst, en evenmin als andere
NBC-vertalingen aan exegese doet, wil
bereiken, dat de lezer het nieuwe testa
ment even duidelijk verstaat als de
lezer tot wie die boodschap oorspron
kelijk was gericht.
Goede toekomst
Hebben kerkmensen er dan niets aan?
Dat is niet gezegd. Je behoeft geen
profeet te zijn om 'Groot nieuws voor
u' een goede toekomst op menige
kansel te voorspellen. Ook als 'gezins-
door A. J. Klei
Een vooroorlogs mopje, dat het
goed deed in bijbelvaste kringen:
Wie is de oudste minister?
Minister De Wilde, want Mo-
zes zag De Wilde wateren...
Ik was dit grapje vergeten en nu
kom ik het, met nog een paar van
dat soort, tegen in het boek,
waarin Martin van Amerongen en
Igor Cornelissen het eind van een
christelijke natie (Nederland) be
schrijven*) Ik wil maar zeggen
dat m'n beide collega's van Vrij
Nederland zich er niet met een
Jantje van Leiden hebben afge
maakt en heel wat meer deden
dan Verberne en Rogier doorbla
deren en neuzen in de Parade
der mannenbroeders.
Het leek Martin van Amerongen en
Igor Cornelissen nuttig 'dé crisis
waarin kerken en christelijke partijen
verkeren in een historisch verband te
plaatsen' (pagina 7), zij hoeven hier
bij niet om te zien in wrok, ze
hebben ook niks af te rekenen, want
ze zijn. naar ze fier verklaren, 'onge
remd atheïst' (pagina 8). Ze staan dan
ook met een vrolijke toet op het
achteromslag, waar ze ter overvloede
nog eens ongelovigen worden ge
noemd. Maar dan wel ongelovigen
'met een warme belangstelling voor
de godvruchtige medemens'. En al
zijn de christelijke affaires dan beke
ken voor de auteurs, ze houden nog
lange tijd ruimte voor een christen
dom, waarmee individuele tobbers uit
de voeten kunnen.
Het boek biedt niet een aantal uit
Vrij Nederland bij elkaar geharkte
artikelen: Van Amerongen en Corne
lissen hebben hun verhalen bijge
werkt en uitgebreid. Resultaat: een
boek, waarin eerst Igor Cornelissen
de katholieken onderhanden neemt,
waarna Martin van Araerongen met
de protestanten doende is. Het zijn
boeiende, veel informatie aanreikende
beschrijvingen (wat iets anders is dan
verklaringen:), die steunen op be
hoorlijk gebruik van bronnen,- waar
bij ik tegelijk dankbaar aanteken, dat
de voetnoten onderaan de pagina's
staan, zodat je ze niet telkens zeunw-
achtig achterin in het boek hoeft
opzoeken. Die voetnoten overspoelen
overigens niet de journalistieke toon
en opzet van het geheel. Gelukkig
maar. anders waren we misschien niet
op pagina 51 Romme 'knorrend van
genoegen' tegengekomen, of op pagina
163 Schouten, die thuis bezig is de op
a.r.-conventcn aangenomen moties
'door het toilet te spoelen'.
Wat Van Amerongen en Cornelissen
willen aantonen is dit: dat de christe
lijke politieke partijen niet dienden
om maatschappelijke veranderingen
overeind te krijgen en bij de mensen
sociaal bewustzijn aan te kweken
maar er op uit waren de eigen kudde
vér uit de buurt van het socialisme te
houden. En als ze al eens zinnige
uitspraken deden, dan gebeurde daar
niks mee. Igor Cornelissen vindt (op
pagina 38) dat we best kunnen weten
'dat christelijke partij-programma's
niet in elkaar worden geknutseld om
ze uitgevoerd te krijgen, maar om het
christelijke kiezersvolk te binden met
fraaie beloften en schone vooruitzich
ten'. Wat schreef een naar verhouding
toch progressief man als Henricus
Poels in 1917 verontrust aan zijn
bisschop? 'De afkeer die onze mensen
voor de socialister moeten hebben en
behouden, gaat verloren (pagina 27).
De wereld van het christendom is wel
een 'woordenrijke wereld' (pagina
177), dat wel.
Ja maar, je hoort tegenwoordig toch
over evangelische inspiratie en zo?
Die vinden we (op pagina 165) om
schreven als 'het tonicum dat de pa
tiënt in stervensnood met litersmaten
werd toeged'end'. En in een gezamen
lijk nawoord verklaren beide schrij
vers (pagina 185): 'De drang naar
concrete antwoorden en oplossingen
werd zo groot dat een simpele
verwijzing naar Romeinen 13 of de
katholieke verzoeningsleer onvoldoen
de bleek. Zo gingen kerken en partij
en zich aanpassen, concessies doen,
moderne, althans enigszins begrijpelij
ke taal hanteren, alles met de
bedoeling hun bestaan zo lang moge
lijk te rekken'.
Het 'zal inmiddels duidelijk zijn dat,
hoewel je de auteurs geen renegaten
kunt noemen, zij hun onderwerp niet
neutraal-vriendelijk aanpakken. Maar
ze blijven bij alle narigheden die ze
tegenkomen, opgewekt, want wét er
dan nog aan leven ritselt in het
christelijke kamp is een stap op de
weg naar het afleggen van het chris
tendom. Igor Cornelissen citeert aan
het slot van zijn bijdrage (op pagina
97) de vrijdenker Constandse die
'mensen als Delfgaauw' nog wel ge
bruik ziet maken 'van oude woorden
en symbolen', maar. zegt Constandse
dan, 'ik zie het wei als een etappe'.
En Martin van Amerongen prijst de
Vrije Universiteit in Amsterdam (op
pagina 149-150) aldus: Aan de Vrije
Universiteit doet zich het verheugen
de verschijnsel voor, dat dit onderwijs
instituut. oorspronkelijk opgezet ter
verdediging van de Dordtse en Ge-
neefse orthodoxie, dóór de serieuze
wijze waarop zij de wetenschap beoe
fent, een wapen is geworden waar
mee, geheel tegen de oorspronkelijke
doelstellingen in, de meest in het oog
lopende achterlijkheden des geloofs te
lijf kunnen worden gegaan'. Overi
gens hoor je niet gauw tot de geluk
zaligen die een pluimpje van de he
ren krijgen. Als Jan Ruijten van de
kritische IJmond-gemeente daarop ge
hoopt had moet hij 't maar gauw
vergeten: hij 'doet' maar marxistisch
(pagina 94). Dan liever dominee Bart
de Ligt die, toen het echt iets bij
hem ging voorstellen, zich genoopt
zag 'van de christennaam afstand te
doen' (pagina 114).
Ik heb op evangelisatiecongressen wel
eens de vraag horen stellen: hoe zou
de buitenwacht ons eigenlijk zien?
Welnu, het boek van Martin van
Amerongen en Igor Cornelissen kan
helpen, het antwoord op deze vraag te
vinden. Het is geen leuk antwoord,
maar liever dan nijdig te worden en
driftig naar mooie voorbeelden van
het tegendeel te zoeken, zou je moe
ten toegeven aat mensen van christe
lijke partijen en kerkmensen met
handenvol materiaal voor onze beide
atheïsten hebben aangedragen.
Dezen zijn me overigens wel in zover
re te ongeremd, dat zij met groot
gemak de ontzuiling als (geloofs)afval
naar zich toe halen. Dit is het zwakke
punt in deze verhalen, dat kun je
bijbel', wat dat woord dan ook mag
inhouden, is hij uitermate geschikt.
Kinderen aan wie bijbelgedeelten in
deze vertaling aan tafel zijn voorgele
zen spitsten de oren, luisterden geïn
teresseerd. (wat bij staten- en nieuwe
vertaling bepaald niet altijd het geval
is) stelden vragen en reageerden: dét
begrijpen we tenminste.
De ervaringen zijn uiteraard nog te
kort, maar toch kon het wel eens zijn
dat 'Groot nieuws voor u', zeker voor
jongeren van twaalf jaar en ouder
'de' bij bijbelontsluiter zal blijken te
zijn, waardoor het kinderbijbelpro
bleem zou kunnen Worden geredu
ceerd tot de leeftijdscategorie van zeg
vijf tot ruim tien jaar.Maar genoeg
over deze toekomstfilosofieën.
De conclusie mag zijn dat het nieuwe
testament dn omgangstaal een goede
toekomst wacht. Nogmaals: hij komt
niet bestaande vertalingen verdringen,
maar naast bestaande vertalingen. Op
dat de boodschap van het nieuwe
testament voor nog veel meer mensen
dan nu hoorbaar, leesbaar en ver
staanbaar kan worden.
'Groot Nieuws voor u' zal op 23
november a.s. verschijnen, gaat 9,90
kosten en kan besteld worden onder
bestelnummer 10.101.7 bij het NBG,
postbus 620, Haarlem. Franco toezen
ding volgt bij vooruitbetaling van dat
bedrag op gironummer 63635 t.n.v.
NBG, Haarlem. Het boek is van eind
november af eveneens verkrijgbaar in
de boekhandel.
Dc bij dit artikel geplaatste tekenin
gen zijn van Annie Valloton en over
genomen uit 'Groot Nieuws voor u'.
namelijk niet zomaar doen. Professor
Miskotte, heus niet iemand die ooit
uit modieuze overwegingen sdap-er
werd en voor wie deze stap ook
allerminst een 'etappe' was op weg
naar de vrijdenkerij (dat mogen we
toch wel aannemen, nu hij tegen de
tachtig loopt), prof. Miskotte heeft
eens gezegd 'dat de strategie Gods en
de inspiratie van de Geest ons wel
eens plotseling of geleidelijk zou kun
nen uitdrijven buiten de kerkforma-
ties, in de bedreigde wereld, om met
de wereld te 'verwereldlijken', zózeer
zelfs dat een vroeger geslacht, of zelfs
onze 'kerkelijke' tijdgenoten, ons nau
welijks meer zouden herkennen. Wat
echter niet uitsluit dat we in deze
laatste grensoverschrijding van God
gekend zouden zijn' (uit de bundel
interviews over 'Christen en seculari
satie' van dr. G. Puchinger, pagina
260). Me dunkt dat de formulering
van prof. Miskotte duidelijk maakt
dat hij niet bezig is op een gemakke
lijke manier een kerk-buiten-de-kerk
te creëren en vervolgens te annexeren.
Maar je past wel op, alles meteen als
afval te bestempelen.
'Tegen de revolutie: hel evangelie'
(ondertitel: Het kerkvolk in de Ne
derlandse politiek, of: «iet einde van
een christelijke natie), door .Martin
van Amerongen en Igor Cornelissen.
Uitg. Paris/Manteau, Amsterdam, 192
pag., prijs 9,50.
BESNIJDENIS
Opnieuw verschijnt de stem vj
HEER in het leven van Abrau
is dertien jaar na de geboord
ïsmaël. Het eerste wat God zt
wandel voor mijn aangezicht, i
len is leven, maar dan met bi
heid, ergens heen onderweg zijj
doel, een richting hebben,
teerd zijn. De uitdrukking
grondwoord van het spreken \x
God met zijn mensen. Zij
wandelen voor zijn aangezicht
zijn ogen is misschien iets te
'Voor zijn aangezicht 'drukt
die mens het zich bewust moei
mens Gods te zijn. God is de
over zijn leven. Niet alles wat
zijn hoofd krijgt kan maar gedj
gelaten worden. Hij is een
woordelijk mens. En tegelijk:
een zeer bepaalde relatie tot G
die van een verbond. De rel
zodanig dat God aangesprokei
worden op zijn beloften en
mens aangesproken kan worden
oriëntatie, op de richting dii
wijst, op zijn geboden. Abram
een andere naam, d.w.z. zijn
wordt eigenlijk verlengd, het
nu Abraham. Grote vader woi
vader van veel volken. Het v
kent ook een teken. Een tck
allang bestaat maar dat de HE
in dienst stelt van zijn belofte
leden van het mannelijk gesis
het huis van Abraham moei
operatie doormaken. Het is Go
ernst. Het is een teken des
Wie het teken niet draagt zal
roeid worden. Een teken van di
leven. Het leven kan niet verde
dit teken, dan door een ingreep
Het komt niet vgnzelf goed. G:
moeienis is een genadige ingi
daarvan moeten mannen het
dragen. Ze zullen kenbaar ziji
taan aan dit litteken. Getekend
sen zullen het zijn. Getekem
Gods omzien naar mensen: En
hoort erbij. De pijn is ook een
want het leven kan ook niet
praat of goedgedaan worden,
iets tussen dat weg gedaan mo
den. Later heet dat schuld en
Daar zitten wij aan vast. Die
wij niet loslaten of we denken
te kunnen oplossen. Maar 't
leen door de pijn heen. Mense
gaan zo door het leven. Wi
voor Gods aangezicht. Een mo
sie? Te grote woorden? Dat h
van wie het teken ontvangt
hij ermee doet. En hoe hij
kende verder leeft. Altijd weer
nerd aan Hem die hem voni
Ezechiël zegt, in zijn bloed.
(Gene
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen te Akkrum: E. J.
kand. te Amsterdam; te Rhoon
J.M.D. van de Berg te IJmuii
te Amersfoort: B.J. Wiegeraad
buitengewone werkzaamheden
dir. Herv. Bond inwendige ze
te Amersfoort; te Barneveld
J.C. Schuurman te Putten.
Aangenomen naar Beek en l
Geleen-W.: G. M. H. Röling. 1
Amsterdam; naar Jutrijp Hoi
L.J. Huisman, em. pred. te Pa
bo (herv. gem.) te Ommen.
Bedankt voor IJsselmuiden
gaard te Woerden; voor Ede
Breugem te Bapneveld.
Emeritaat verleend aan W. S
Leusden om gezondheidsreden
1 feb. '73).
Afscheid op 19 november: va
wedde; M. J. Kalvenhaar,
Nieuwleusden.
Intrede te Steggerda, Finkeg
Hoeve: J.A. van Leeuwen te H
GEREF. KERKEN
Beroepen te Woerden: P.N.B.
Vinkeveen; te Enkhuizen: W.
te Silvolde-Gendringen: te
A. R. Plaatzer, kand. te Niezijl
beroep heeft aangenomen; t
P. Bijl, kand. te Drijber,
beroep heeft aangenomen; te
Rutten: H. Bondt kand. te Bs
dit beroep heeft aangenomen;
geham J. van der Ploeg, kaj
Emmeloord, die dit beroepl]
aangenomen; te Antwerpen: G.f
der te Dronrijp.
Aangenomen naar Edam: P.M.J
strate. kand. te Santpoort.
Benoemd tot pastoraal medewer
Oude-Pekela: G.J. van der Lir
Hoevelaken.
Afscheid van Oud-Loosdrecbe
Kerssies, ber. te Curagao.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Boskoop: C.J.L.
veld te Kornhorn; voor Rijnsb:
Bilkes te Westzaan.
Afscheid van Opperdoes: W.J.
ber. te 's'Gravenhage-Rijswijk.
Intrede op 22 november te
chem: W. de Joode te Rotterda
Intrede te Nieuwleusden: C.
Berg te Pernis.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Blokzijl-Vollenl j
doelen: L.J. Joosse, kand. te H
Bedankt voor Bedum, Emmen
melo: T. Dekker te Capelle a/d
BAPTISTEN GEMEENTEN
Bedankt voor Muntendam:
te Rotterdam-C.
Afscheid van Alblasserdam 1 in
drecht in een gecombineerde d; t
Alblasserdam: A. Visscher, n
Veendam.
(ADVERTENTIE)
WAARHEID EN EENHE
