I0ALITIE VAN SPD
IN FDP MAAKT KANS
IP PROLONGATIE
J'
j?
<9
Grote apartheid loste
niets op in Zuid-Afrika
PHI
r
('/KWARTET ZATERDAG 18 NOVEMRER 1972
BUITENLAND
T13/K15
Jaap den Boef
fgii ijNaarmate de dag van de Bondsdagverkiezingen naderde, heeft de campagne van sociaal-de
len en linksliberalen geleidelijk het karakter gekregen van een poging, te verhinderen dat de
-democraten 'aan de macht' zouden komen. Deze negatieve benadering vond haar oorzaak in
enslagen die kanselier Willy Brandt moest incasseren en in het verlies van zijn coalitiepartners
plaatselijke verkiezingen in de deelstaten Hessen en Nedersaksen.
n it dat de SPD van Brandt in
rs staten tegen de verwachting
te boekte en dat opiniepeilingen
en' dat de coalitie van SPD en
'kafde meerderheid zou behalen,
pan sociaal-democratische zijde
et terzake doende beschouwd,
partijen die zeker lijken van
erwinning, hebben reden om
te zijn voor een nederlaag,
r ook de taktiek van de SPD
achtsovername' door de chris
ma locraten onder leiding van Rai-
ira irzel en diens Beierse kruis'
o Josef Strauss voor te stellen als
iuk^n de ergste dingen die de
op het ogenblik kan overko-
lelmut Schmidt, de vroegere
r van defensie die nu als su-
ister de scepter zwaait over de
ries van economische zaken en
bn deze Schmidt met de
'Schnauz' maakte het zelfs zo
at hij een regering van Barzel
uss vergeleek met die van de
fRomeinse keizer Caligula (Ca-
8] sar), die zijn paard tot consul
iu ,de.
-!U]
^rtje
t linksliberale FDP stak een
luwend vingertje op om te wij-
het 'gevaar van een christen
OV atische overwinning'. Zij deed
EN hter veel genuanceerder. Dit
ij wel doen om naar buiten
indruk te wekken, dat er geen
is tussen FDP en SPD. Want
aring van de afgelopen drie
leeft geleerd dat zoiets stem-
in kosten.
sliberale behoefte om de 'een-
verscheidenheid' tussen FDP
zo duidelijk mogelijk te laten
n, benadeelt de kansen van
er Willy Brandt, zonder dat de
1 er zelf beter' van kunnen
De enige reden om op de
stemmen, kan voor een aantal
■72 tóe kiezers' zijn: te voorkomen
re partij uit de Bondsdag ver
en er een situatie ontstaat
'slechts twee grote partijen
t elkaar staan.
Voor de vele miljoenen 'zwervers' die
geen uitgesproken voorkeur hebben
(zij worden dit jaar op een kleine 20
pet. geschat van de in totaal 40.8
miljoen kiesgerechtigden) en evenmin
behoefte hebben aan een, kleine par
tij, die regeringen kan maken en
breken, kan de kritiek van de FDP op
programma en kleur van de SPD
aanleiding zijn. op de christen-demo
craten te stemmen. Veel hangt af van
het vertrouwen dat men in kanselier
Brandt heeft.
Drie jaar geleden kon de SPD vol
doende winst boeken om met de libera
len 'n coalitie aan te gaan, die een
meerderheid in de Bondsdag achter
zich had, omdat zij in de voorgaande
jaren veel socialistische ballast over
boord had gezet, in navolging van een-
aantal andere Europese sociaal-demo-
critische partijen.
Voor een belangrijk deel was de SPD-
winst te danken aan het grote presti
ge dat Willy Brandt had veroverd als
'regerende burgemeester van West-
Berlijn' en als vice-kanselier en mi
nister van buitenlandse zaken in Kurt
Georg Kiesingers coalitie-regering van
christen-democraten en sociaal-demo
craten.
Het beslissende zetje (geschat wordt
vier tot vijf pet.) kreeg de SPD
echter van Karl Schiller, die als mi
nister van economische zaken onder
Kiesinger op briljante wijze het werk
van zijn christen-democratische voor
ganger, exkanselier Ludwig Erhard.
had voortgezet en als gevolg daarvan
de SPD voor nog meer Duitsers tot
èen respectabele partij had gemaakt.
Sinds 1969 heeft de SPD echter een
linkser image gekregen. Redenen
daarvoor zijn: het optreden van de
Jusos (jonge socialisten), een voor
velen te grote mate van begrip voor
de kernleden van de inmiddels opge
rolde Baader-Meinhofgroep, de plan
nen om de belastingwetgeving gron
dig te herzien, het eisen van paritaire
medezeggenschap van de vakbonden
in de ondernemingen en andere maat
regelen. Ook het aftreden van super
minister Karl Schiller is een belang
rijke factor.
De SPD zal het morgen moeten doen
zonder het 'Schiller-effect'. Bovendien
zullen er potentiële SPD-kiezers zijn
die van het meningsverschil tussen de
ex-minister en zijn vroegere collega's
niet zo heel veel begrijpen, maar
vermoeden dat Schiller het wel bij
het rechte eind zal hebben als hij
kanselier Brandt er van beschuldigt
toe te staan, dat de SPD de 'sociale
markteconomie' van Erhard en Schil
ler vaarwel heeft gezegd.
Jongeren
Succes kan de SPD waarschijnlijk al
leen boeken als zij er in slaagt een
groot deel van de bijna vijf miljoen
jongeren (van wie ongeveer de helft
tussen de 21 en 18 jaar oud is) aan te
spreken, die morgen voor het eerst
naar de stembus gaan althans kun-
Brandt, 'de kanselier die je kunt ver
trouwen de kanselier van de vrede'
is veruit het sterkste wapen van de
SPD.
nen gaan. De stemgerechtigde leeftijd
is evenals in ons land verlaagd tot 18
jaar. Heimelijk hoopt de SPD dat veel
jonge stemgerechtigden zich tot haar
aangetrokken zullen voelen door het
optreden van de Jusos. Deze hebben
in enkele grote steden al aan invloed
gewonnen. Ook hebben zij met een
overrompelende actie hun stempel ge
zet op de belastingplannen, waarmee
de SPD een nieuwe regeringsperiode
wil ingaan.
Op het congres van de sociaal-demo
craten in Dortmund hebben de Jusos
zich inderdaad opmerkelijk rustig ge
houden om te vermijden dat potentiële
kiezers zouden uitwijken naar de
linksliberale FDP of zelfs naar de
christen-democraten. Zij realiseren
zich dat zij meer kunnen bereiken in
een krachtige SPD, die ook in de
komende vier jaren regeringspartij is.
dan in een partij die (aangeslagen
door een gevoelige nederlaag) in de
oppositiebanken terecht komt. Na de
verkiezingen zullen zij waarschijnlijk
met te meer nadruk hun invloed doen
gelden.
Kanselier Brandt heeft met nadruk
ontkend dat zijn partij niet langer
sociaal-democratisch, maar puur socia
listisch zou zijn. Om de veranderin
gen van de laatste tijd te verklaren,
hanteert hij het zeker niet nieuwe
begrip 'democratisch socialisme'. Het
is een begrip Waar men in socialisti
sche kring gezien de situatie in
Nederland verschillende kanten
mee uit kan. Brandt verstaat er on
der: het creëren van 'levenskwaliteit',
het afwenden van de gevaren uit de
technologisch-economische hoek voor
alle terreinen van de samenleving.
Democratisch socialisme is 'geen dog
ma en geen heilsleer'. Het kan niet
iets abstracts zijn. 'Wie morgen veilig
wil leven, moet vandaag voor veran
deringen strijden', zegt Brandt ter
verdediging van de plannen van de
SPD op het gebied van de belasting
hervorming, het kartelrecht en de
Een toevallige, maar wellicht symbo
lische combinatie van borden op de
Baldeplatz in München.
bestrijding van grondspeculatie.
Het ziet er naar uit, dat Brandt het
bijzonder moeilijk zal krijgen, als de
huidige regeringspartijen er in slagen,
de absolute meerderheid van 1969 in
de Bondsdag terug te winnen. De
vakbonden zullen hoge eisen stellen,
nu de kosten van levensonderhoud
met meer dan zes pet. zijn gestegen.
Beloning
Bovendien verwachten de vakbonden,
die zich felle kritiek op de hals
hebben gehaald door zich achter de
politiek van Brandt te scharen, dat zij
beloond worden voor het feit, met het
stellen van looneisen gewacht te heb
ben tot na de Bondsdagverkiezingen.
Stellig nóg harder zal hun onderhan-
delingstaktiek zijn, als de christen
democraten er in zouden slagen, de
coalitie van SPD en FDP te verslaan.
Dit laatste kan het geval zijn, als de
partijen van Barzel en Strauss samen
tenminste 48.3 pet. van de in totaal
uit te brengen stemmen veroveren. In
1969 moesten CDU en CSU genoegen
nemen met 46.1 pet. Mochten zij mor
gen tenminste 2.2 pet. winst boeken,
dan hebben zij echter slechts een
absolute meerderheid van 1 stem en
daarmee valt niet te regeren. Zij zijn
dan afhankelijk van medewerking
van de FDP, maar daar valt waar
schijnlijk niet op te rekenen. De
Sommigen in West-Duitsland zien de
toekenning van de Nobelprijs aan de
schrijver Heinrich Böll als een poli
tieke daad, die dc kansen van de SPD
zou moeten vergroten.
linksliberale leider Walter Scheel
heeft te kennen gegeven, dat, zolang
hij voorzitter van de FDP is. 'geen
coalitie zal worden aangegaan met een
partij die de absolute meerderheid
heeft'.
Vooralsnog ziet het er niet naar uit,
dat de SPD alleen de absolute meer
derheid in de Bonsdag zal behalen. In
1969 bracht ze het met Brandt en
Schiller als 'verkiezings-lokomotieven'
tot 42.7 pet. Slechts een 'aardverschui
ving' zou Brandt de meerderheid kun
nen bezorgen en die wordt zelfs door
de meest optimistische sociaal-demo
craten niet verwacht. Want ook de
SPD heeft geen program dat mensen
menigten op de been brengt.
Ondanks de aanwezigheid van de 'jon
ge socialisten' is de SPD bij deze
verkiezingen nog een burgerlijke par
tij die voor een belangrijk deel op
dezelfde kiezers uit is, waar de chris
ten-democraten het van moeten heb
ben. Het enige grote verschil is dat
iedereen die een normale politieke
belangstelling aan de dag legt, kan
weten dat de SPD na de verkiezingen
nooit meer zal zijn wat ze nu is.
De overgangsfase, waarin de SPD zich
in de afgelopen drie jaren heeft be
vonden, eindigt morgen. Als de teke
nen niet bedriegen zal zij ook als
zij regeringspartij blijft niet ontko
men aan radicalisering. De overrom
pelende actie van de jonge socialisten
en hun oudere medestanders op de
belasting-partijdag van de SPD kan
daar een voorproefje van zijn geweest.
Deze wetenschap kan voor een groot
deel van de 4.8 jongeren die voor het
eerst naar de stembus gaan een aan
sporing zijn om hun stem aan de SPD
te geven. Voor de wat ouderen kan zij
aanleiding zijn, hun stem dit keer aan
de gematigder linksliberale FDP te
geven of om prolongatie van de
hlidige coalitie te verhinderen met
een naar de christen-democraten over
te stappen.
Vertrouwen
Wat deze laatste groep mensen be
treft, die in 1969 nog op de SPD
gestemd hebben, kan alleen het ver
trouwen dat kanselier Willy Brandt november.
geniet een uittocht voorkomen. Het
feit dat Brandt vorig jaar de Nobel-
vredesprijs heeft gekregen en dat zijn
actieve partijgenoot Heinrich Böll nog
onlangs met de Nobelprijs werd on
derscheiden voor zijn literaire werk,
zal de SPD geen windeieren leggen.
Degenen die de onderscheiding van
Böll als een politieke daad zien, moe
ten niet vergeten dat de schrijver
zoals hij zelf op een verwijt van
Franz Josef Strauss heeft geantwoord
al 'tenminste tien of twaalf jaar
een serieuze kandidaat voor de Nobel
prijs was' en vorig jaar 'als ik de
kranten goed gelezen heb ook favo
riet was in een politiek volledig
andere situatie'.
De verkiezingen van morgen moeten
worden beschouwd als een antwoord
aan kanselier Brandt op diens verzoek
over de hoofden van de Bondsdag
leden heen om een motie van
vertrouwen. In de Bondsdag kreeg
Brandt dat vertrouwen niet omdat de
coalitie van SPD en FDP haar meer
derheid had verloren. Daarom werden
vervroegde verkiezingen uitgeschreven
en morgen valt dus pas de eigenlijke
beslissing.
Een rol spelen de Westduitse vrou
wen, waarvan er niet minder dan 21.8
miljoen stemgerechtigd zijn (bij de
mannen is dit cijfer 'slechts' 19 mil
joen. Men beweert wel dat vrouwen
zich veel meer door persoonlijke
sympathieën laten leiden dan door za
kelijke overwegingen, die zich met
toekomstige problemen bezighouden.
Blijken moet of de sterk gestegen
prijzen geen belemmering zijn om de
persoonlijke voorkeur te volgen.
Behalve de jongeren zijn het ook de
ouderen die een woordje meespreken.
Niet minder dan 11.3 miljoen West
duitsers zijn ouder dan 65 jaar. Zij
zullen zich nog herinneren dat de
christen-democraten bij het scheiden
van de markt de gepensioneerden en
de vele anderen, die naar hun pensi
oen toeleven, een geschenkenpakket
hebben aangeboden, dat veel meer
inhield dan wat de regeringspartijen
te bieden hadden.
Deze vroege verkiezingsstunt, die elk
jaar enorme sommen gaat kosten, kan
de SPD parten spelen, hoewel zij in de
Bondsdag niet hebben tegengestemd,
nadat hun eigen voorstellen geen
meerderheid hadden behaald (omdat
ex-minister Karl Schiller niet in de
Bondsdag wenste te verschijnen).
Overigens heeft de bondsregering en
kele weken geleden nog verbeteringen
in de pensioenwetgeving voorgesteld
om leemten weg te nemen, waarin het
plan van de oppositie niet voorziet.
Kansen
Hoe dan ook de kans dat kanselier
Brandt voor de bestaande coalitie het
vertrouwen krijgt, dat hij gevraagd
heeft, is zeker aanwezig. Zij hangt
echter van zoveel factoren af, dat er
mc-t zekerheid niets over te zeggen
valt. Het enige wat zeker is. is dat de
partijen in de Bondsrepubliek na de
verkiezingen gelegenheid krijgen een
streep te zetten achter een jaar,
waarvan buitenstaanders de indruk
kunnen hebben, dat het een diepte
punt is geweest in de geschiedenis
van de Bondsrepubliek.
Dit is het laatste artikel van een serie
van zeven. De vorige afleveringen zijn
geplaatst op 11, 13, 14, 15, 16 en 17
ims lijkt het of er
linig verandert in
id-Afrika. De Nationale
rtij is nu al 24 jaar
n de macht en het
it er niet naar uit, dat
binnen afzienbare tijd
[i ander regime zal
nen.
ige week heeft de Nationale Par-
bij twee tussentijdse verkiezingen
r positie gehandhaafd. De Vere-
le Partij, die nu al sinds 1948
ositie voert, kwam er niet aan te
En als op 29 november weer
parlementszetels op het spel
n, zullen de Nationalisten
ptwaarschijnlijk opnieuw win-,
i Vorster schijnt op rozen te
r schijn bedriegt. Na 24 jaar
tt de door dr. Hendrik Verwoerd
forpen apartheidsideologie niet
resultaten te hebben die een
I van de blanken ervan hadden
facht. De zogenaamde grote
rtheid, het stichten van semi-
fhankelijke bantoestaatjes binnen
i-Afrika, lost niet alle problemen
Het is eigenlijk alleen maar
iazingwekkend dat sommigen dat
gedacht hebben. Alleen al het
dat die zogenaamde bantoe-
islanden samen meer dan 250
tken versnipperd land vormen,
ir nauwelijks of geen industrie te
den is, waarin geen mijnen lig-
geen grote steden en geen ha-
s. zou al voldoende moeten zijn
'n te zien, dat dit geen werkelij-
oplossing is voor welk probleem
i ook. Geen wonder, dat nu, na al
moeite en alle mooie woorden,
altijd het overgrote deel van de
'ikanen in de zogenaamde 'blan-
gebieden woont. De Zuidafri-
anse economie is geïntegreerd
dat bevalt de blanken best. Want
kunnen niet zonder de goedkope
'de arbeidskrachten. Ze willen al-
n geen last hebben van de Afri
jen en daarom hebben ze de theo-
van de thuislanden bedacht. Vol
's die theorie kunnen de Afrika-
in die thuislanden hun politie-
vrijheid beleven, onder het wa-
d oog van de regering in Preto-
Dat honderdduizenden Afrika-
hun leven lang in de steden
de blanken hebben gewoond,
ze ook als hun steden beschou-
en nog nooit een voet gezet
oen in het gebied dat de blanke
:ering hun thuisland noemt, is
1 andere reden waarom die grote
rtheid moest mislukken,
artheid is een onmenselijk
teem, maar apartheid zonder ge-
meid is nog erger. Daar komen
^de. wanhoop en haat uit voort
dan barst eens de bom. Nog zijn
^'arte leiders in Zuid-Afrika die
bereid zijn met het regime van Vor
ster op een of andere manier samen
te werken, in de hoop daarmee iets
voor hun mensen te bereiken. Maar
de frustraties hopen zich op en veel
jonge Afrikanen willen op geen en
kele manier meer met de blanken in
hun land samenwerken. Een van de
leiders die dat nog wel wil. is
Gatsha Boethelezi van Zoeloeland.
Jarenlang heeft hij zich verzet tegen
de idee van de bantoestans, de
thuislanden-ideologie. Tenslotte,
toen hij geen andere mogelijkheid
zag om iets voor zijn volk te berei
ken, heeft hij gezegd: Goed dan,
premier Vorster, u en uw blanken
willen apartheid. Wij willen een
verenigd, ongedeeld Zuid-Afrika.
waar iedereen gelijke kansen krijgt,
maar als u, blanken, dat niet wilt,
dan blijft ons weinig anders over
dan noodgedwongen mee te doen
met die zogenaamde grote apartheid.
Maar dan stellen we wel onze eisen.
Dan willen we meer grondgebied
dan de schamele dertien procent,
waarmee u nu alle bestaande en
toekomstige bantoestans afscheept:
dan accepteren we het niet dat er
'toevallig' geen steden, havens, mij
nen en industrieën in die bantoestans
liggen; dan willen we delen in de
welvaart die ook met onze werk
kracht is opgebouwd.
Onder de Afrikanen is Boethelezi
momenteel geweldig populair. Toen
eind vorige maand enkele duizenden
Afrikaanse havenarbeiders in Dur
ban in staking gingen, eisten zij dat
Boethelezi naar de haven zou komen
en namens hen zou onderhandelen.
De stakers eisten een loonsverho
ging van 10 rand per week. Ze
verdienen nu 8 rand (bijna 40 gul
den) per week. Toen een van de
blanke bazen hen probeerde toe te
spreken, wérd hij weggehoond. Kan
uw gezin van 8 rand per week
leven0 riepen de stakers. Behalve
een loonsverhoging eisten ze een
verkorting van hun 12^-urige werk
dag en ze wilden wel eens weten
hoeveel belasting ze in de maand
betaalden. Daar hadden ze geen idee
van, omdat ze nooit betaalstrookjes
kregen. En of het wel rechtvaardig
was, wilden ze weten, dat ze van
hun schamele loon ook nog 1,35
rand voor een veiligheidshelm moes
ten betalen en 5 rand voor werk
schoenen. Ze zeiden dat 6 rand va
kantiegeld per jaar daar wel erg
schriel tegenaf stak. En waarom kre
gen ze geen centuitbetaald als ze
ziek werden?
De staking werd snel en vakkundig
door de blanke machthebbers gebro
ken. Wie niet wilde werken, kon
terugkeren naar zijn thuisland. Dat
betekende in de praktijk werkloos
worden. Boethelezi kon niets voor
ze doen. De staking in Durban was
een van de vele tekenen dat de
Afrikanen in Zuid-Afrika zich hun
situatie bewust worden en het niet
meer nemen. Het zijn in het huidige
Zuid-Afrika veelzeggender tekenen
dan verkiezingsuitslagen.
Er zijn meer tekenen. Dc zwarte
dichter Oswald Mtshali liet een ver
door Harm Lamberts
bouwereerd blank gehoor weten. 'Ik
ben niet van plan nog meer gedich
ten te publiceren. Als ik u mijn
gedichten voorlees, waardeert u ze,
maar u wilt me niet als persoon
erkennen als u me op straat tegen
komt. De enige manier waarop wij
zwarten onze aanwezigheid in Zuid-
Afrika voelbaar kunnen maken, is
door jullie blanken compleet te ver
werpen, door niets met jullie te
maken willen hebben. We hebben
het stadium bereikt van een comple
te polarisatie tussen de rassen,
waarin de kleur van de huid alles
bepaalt'. En toen hem gevraagd
werd, zo berichtte The Observer,
hoe hij dan stond tegenover de pro
gressieve blanken, die evenals hij de
apartheid verwerpen, merkte hij op:
'Zc zullen beoordeeld worden naai
de kleur van hun huid. De goeden
moeten met de kwaden lijden. Per
slot hebben jullie ons geleerd zo te
denken'. Het is de harde waarheid.
Dr. A. P. Treurnicht, voorzitter van
de geheime Broederbond, waarvan al
le leden van Vorsters kabinet lid zijn
en die een ongekend grote invloed
heeft op het openbare leven in Zuid-
Afrika, verklaarde onlangs op een
vergadering in Kimberley: 'De Afri
kaner (dat zijn blanken, afstamme
lingen van de Boeren, die Afrikaans
spreken, protestant zijn en alleen
lid van de Broederbond kunnen
worden als ze aaiï die voorwaarden
voldoen) zal helder moeten denken
en duidelijk moeten spreken over
onze verhoudingsvraagstukken'. Dr.
Treurnicht was van mening, dat en
kele docenten van de universiteit
van Stellenbosch, die hadden
beweerd, dat kleurlingen mensen
van 'gemengde' afkomst die Afri
kaans spreken en lid zijn van de
Nederduits gereformeerde kerk be
horen tot het Afrikanervolk, niet
helder dachten. 'Als iemand jou taal
praat, is hij nog nie lid van jou
volk nie. Kleur is die onderschei
ding', aldus Treurnicht een Zuid-
afrikaanse leider, wiens ster snel
stijgt.
De opvatting van de dicliter
Mtshali wordt ook gedeeld door de
militante 'zwarte South African Stu
dents Organisation. Die organisatie
heeft niet alleen de blanken afge
schreven, maar wil zelfs niet meer
te maken hebben met mensen ais
Boethelezi. De studenten vinden, dat
hij de zaak van de Afrikanen verra
den heeft, door een functie te
Aan demonstraties tegen apartheid wordt met geweld een eind gemaakt.
aanvaarden binnen het door blanken
ontworpen systeem van de grote
apartheid. Toen de voorzitter van de
SASO, Temba Sono, voor samenwer
king met Boethelezi pleitte, werd
hij door het congres van de SASO
afgezet en moest onmiddellijk de
zaal verlaten. Dc verslaggever van
de Rand Daily Mail, de meest felle
anti-aparthcidskrant in Zuid-Afrika,
kon de zaal ook verlaten, omdat zijn
krant de term 'niet-blanke' gebruikt
in plaats van zwarte en drie blanke
studenten, die met hun zwarte colle
ga's sympathiseerden en daar door
hun aanwezigheid uitdrukking aan
wilden geven, werden eveneens naar
huis gestuurd. De militante studen
ten hadden genoeg van de blanken,
hoe goed die net ook bedoelden.
Dat is het resul'aat van 24 jaar
apartheid. Blank en zwart staan lijn
recht tegenover elkaar in Zuid-Afri
ka. Alleen door een rigoreus stelsel
van veiligheidswetten en een uitge
breid net van geheime politie, al
leen door een machtig politieap
paraat en een tot de tanden gewa
pend leger, kan een minderheid van
zich superieur voelende blanken
rust en orde handhaven. Hun erde.
In Zuid-Afrika is een klimaat ge
groeid, dat volgens pröfessor Jan J.
Loubser, nu nog hoogleraar in de
sociologie aan dc universiteit van
Kaapstad, steeds meer fascistische
trekken krijgt. De blanke en Afri
kaans sprekende professor Loubser
emigreerde in 1964 naar Canada en
kreeg de Canadese nationaliteit. Vo
rig jaar keerde hij terug naar Zuid-
Afrika om er hoogleraar in de socio
logie te worden aan de universiteit
van Kaapstad. Hij hoopte dat er
inmiddels wat veranderd zou zijn in
Zuid-Afrika, dat het mogelijk zou
zijn dingen ten goede te keren. Hij
schreef kolommënlange ingezonden
brieven in Die Burger, waarin hij
het apartheidssysteem en alle uit
wassen waarmee dat systeem in
stand wordt gehouden, aan de kaak
stelde. Het mocht niet baten. Stor
men van kritiek barsten over zijn
hoofd los en diep teleurgesteld
besloot Loubser onlangs dat hij be
gin vclgend jaar weer naar Canada
gaat.
In een van de brieven in Die Bur
ger schrijft lij: 'Er is geen tijd
over voor bespiegelingen over 'ver-
ligte' alternatieven. Alleen protest
en luid protest tegen de richting
waarin de politiek van dit land ge
stuurd wordt, kan effectief zijn en
epn nieuwe periode mogelijk maken.
Dié politiek is onmiskenbaar toene
mend totalitair ei. fascistisch en de
genen die hoopten dat hervormin
gen mogelijk /ijn, ki^lien net zo
goed tegen de wind blazen'.
In oen rede. v;aarmee hij zijn ambt
van hoogleraar in Kaapstad had wil
len aanvaarden, maar die hij nu
maar elders heeft uitgesproken,
heeft prof. Loubser uiteen gezet wat
die fascistische tendenzen zijn. Om
te beginnen, aldus Loubser, is de
grote apartheid een fascistische poli
tiek, omdat ze er op gericht is de
blanke suprematie te handhaven en
de zwarte oppositie in het politieke
stelsel van Zuid-Afrika uit te scha
kelen. Fascisme blijkt ook uit de
toenemende macht van regering en
ambtenaren, het zonder vorm van
proces veroordelen van mensen tot
jarenlange huisarrest, het inhouden
van paspoorten, uit deportaties,
huiszoekingen door de veiligheidspo
litie bij particulieren en instellin
gen. En vreedzame studentenbeto
gingen worden met geweld uit
elkaar geslagen. In een brief aan
Die Burger trekt Loubser een verge
lijking tussen het beginstadium van
het nazi-regime in Dutsland en de
huidige toestand in Zuid-Afrika Net
als de Duitsers toen, slikken de
Zuidafrikanen gedwee de meest tota
litaire maatregelen, schrijft hij. De
mensen hebben een blind vertrou
wen in machtsposities in plaats van
in wetten. Ze slikken de propaganda
die dagelijks door de regeringskran
ten en de staatsradio wordt ver
spreid. Mensen die protesteren wor
den of ingekapseld in het systeem,
zoals de blanxe oppositie en de lei
ders van de bai.toestans, of, als ze
werkelijk gevaarlijk worden, wordt
hun de mond gesnoerd. Ze komen
voor de rechter en als ze geen
wetsartikel overtreden hebben,
neemt de regering het zekere maar
voor het onzekere en geeft ze zonder
vorm van proces huisarrest.
Zelfs in kringen waar je dat nauwe
lijks zou verwachten, beginnen nu
steeds meer mensen in te zien. dat
het misgaat in Zuid-Afrika. Onlangs
trad de minister van binnenlandse
zaken, Theo Gerdener af, omdat hij
geen mogelijkheden meer zag werke
lijke hervormingen door te voeren.
Hij heeft nu een particuliere
maatschappij opgericht die zich ten
doel stelt de betrekkingen tussen de
rassen in heel zuidelijk Afrika te
verbeteren.
Ds. D. F. Malan, zoon van oud
premier Malan, heeft zich de woede
van zijn kerkeraad en gemeente op
de hals gehaald, door in twee pre
ken de welvaartskloof tussen de
blanken en de Afrikanen aan de
kaak te stellen. Hij moest voor de
kerkeraad verschijnen en zijn preek
haalde de voorpagina van Die Bur
ger.
Maar voor mensen als Gerdener, Ma
lan, Lcuoser. Beyers Naudé, Helen
Suzman en al die andere goedwillen
de blanken is het waarschijnlijk al
te laat in Zuid-Afrika. Na 24 jaar
apartheid staan blank en zwait lijn
recht tegenover elkaar. De Vorsters
en Treurnichts hebben het zo ge
wild.
