lanoi: bevoorrading
luid-Vietnam brengt
kkoord in gevaar
KLASSEN
KAMPF
istgrofier
Krampf
Cultuur van Amerika door
heimwee en hoop geïnspireerd
lin: meeste Aziaten
p tijd' vertrokken
Schiller en Erhard
voeren actie tegen
nieuwe klassenstrijd
M'ARKLIN
Nixon is tegen grote
projecten in Amerika
eri Galanskow (33)
werkkamp overleden
VREDESTEIN
vredestein-matrassen
'het allerbeste voor uw gezondheid
Wir erklaren zur Sache (V1
SOZIALER FORTSCHRfT
Ludwig Erhard Karl Schille*
u
Mexicaanse kapers
ontsnapten naar Cuba
'Duitse kwestie
blijft bestaan'
Van Thomas Jefferson tot Frank Lloyd Wright
[fiiks VS ontketenen
te rel in Japan
incAmerika
(UW/KWARTET VRIJDAG 10 NOVEMBER 1972
BUITENLAND
T7/K9
KINGTON, SAIGON (Reuter, UPI, AP) Noord-Vietnam heeft gisteren de Verenigde Sta-
jewaarschuwd, dat de grootscheepse wapenzendingen naar Zuid-Vietnam de vredesregeling in ge-
kunnen brengen, waarover zij het in oktober eens zijn geworden. De waarschuwing werd geuit
b uitzending van radio-Hanoi, waarin ook kritiek werd geoefend op grote razzia's in Zuid-Viet-
ADVERTENTIE)
j zouden op grote schaal perso
orden opgepakt, die van onder-
ide activiteit worden verdacht,
eschuldigde de Noordvietnamese
de Zuidvietnamese politie er
van, dat zij bij zuiveringsoperaties
'honderden mensen' neerschiet.
Volgens militaire kringen in Saigon
krijgt Zuid-Vietnam in totaal onge
veer honderdtwintig jachtbommenwer-
OU (AP) De Russische
ver Joeri Galanskow is afgelo-
iterdag op 33-jarige leeftijd in
rerkkamp overleden, nadat hij
kanker geopereerd was. Ga-
vr werd in 1968 tot zeven jaar
amp veroordeeld op grond van
owjetactiviteiten'. Hij zou in
nummer drie van het concentra-
jKomplex Potma zijn gestor-
50 km ten zuidoosten van Mos
lamp drie is de medische afde-
an Potma. waas meer dan 2500
ke gevangenen opgesloten zijn.
kow werd in januari 1967 gear*
rd wegens het verspreiden van
ndergrondse blad Phoenix, dat
meer zijn gedichten en korte
en bevatte. Bij zijn arrestatie
ij al chronische maagklachten.
zijn vrienden in Moskou
bij in het kamp enige malen
•erd zich te laten behandelen,
hij de kampartsen niet ver-
Ie. Toen zijn gezondheidstoe
stand vorige week kritiek werd, heeft
men hem echter geopereerd.
Tijdens het proces tegen Galanskow,
die samen met zijn goede vriend en
collega Aleksander Ginzburg berecht
werd, toonde de openbare aanklager
aan. dat de twee beklaagden contacten
hadden gehad met de eerder veroor
deelde schrijvers Joeli Daniel en An-
drej Sinjawski, die boeken in het
westen hadden laten publiceren en op
grond daarvan tot langdurige concen-
tratiekampstraffen werden veroor
deeld. Ginzburg had op zijn beurt een
boek geschreven over de geheime be
richting van Daniel en Sinjawski.
In oktober 1970 kort nadat Alek
sander Solzjenitsin de Nobelprijs voor
letterkunde was toegekend, waarna
een algemene lastercampagne tegen
hem losbarstte hebben Galanskow
en elf andere politieke gevangenen de
Nobelprijswinnaar een gelukwens ge
stuurd, die ze uit Potma hadden we
ten te smokkelen.
PALA (UPI, Reuter, AP) De Oegandese president Idi Amin
p gisteren met enige tevredenheid vast, dat het leeuwendeel
pe door hem uitgewezen Aziaten binnen de daarvoor gestelde
fjn 8 november het land inderdaad hebben verlaten.
gduizend Aziaten zijn vertrok-
naar elfhonderd statenloze Azia-
lie eveneens voor 8 november
en verdwijnen, verblijven nog
igandees grondgebied in speciale
van de Verenigde Naites.
is een speciale bijeenkomst met
iren en politici zei Amin, dat de
ibleven Aziaten goed moeten
n behandeld. 'We zijn menselij-
szens', aldus Amin, 'en we moe-
niet mishandelen'. De Verenig-
aties hebben tot op het laatste
nt geprobeerd ergens in de we-
een plaats te vinden voor de
iderd statenloze Aziaten, maar
daarin tot op heden niet ge-
Amin liet tot slot weten, dat
ziaten die in Oeganda mogen
n, zich voortaan niet meer moe-
soleren in hun eigen gemeen-
pen.
egandese minister van onderwijs,
rd Rugumayo, heeft gisteren be-
lemaakt, dat zevenhonderd Azia-
leerkrachten Oeganda hebben
n. Ook ongeveer 460 Britse
raren zullen waarschijnlijk uit
Ida vertrekken en zestig lectoren
en met vertrek. President Amin
het land inmiddels echter de
kering gegeven, dat vele landen
d zijn Oeganda te helpen. De
dent liet ook weten, dat in de
tost iedereen in Oeganda een
iteitsbewijs met foto bij zich zal
en hebben. Tot dusver moesten
Aziaten een dergelijk bewijs
IA
'and moet meer in Kenia wonen-
'ritse Aziaten opnemen, zo ver-
de de Keniaanse vice-president
Moi gisteren in een interview
de Financial Times. 'De Britse
tog moet hiervoor zorgen en de
'dure versnellen', aldus de vice
«er. De regering te Nairobi, al-
Moi, zal nu nog niet aangeven.
®el Aziaten die geen Keniaans
wrt hebben, het land moeten
•ten, of hiervoor een tijdlimiet
stellen, maar men wil voortgaan met
het 'Afrikaniseren' van de Kendase
economie en meer handelsvergunnin
gen aan Afrikanen gaan geven.
pers van het type F-5 en 32 grote
transportvliegtuigen van het type C-
130, die voor het merendeel van lan
den als Perzië, Zuid-Korea en Taiwan
worden 'geleend'. Verder worden per
vliegtuig tanks van het type M-48 en
pantsertransportvoertuigen aange
voerd. Naar in Saigon verluidt, zal
deze luchtbrug, die na het bekend
worden van het voorlopige vredesak
koord tussen Washington en Hanoi
werd ingesteld, nog wel een week
blijven functioneren.
Intussen is de rechterhand van
Nixons voornaamste adviseur, gene
raal Haig, naar Saigon gereisd, waar
hij met de Zuidvietnamese president
Thieu van gedachten zal wisselen over
diens bezwaren tegen het genoemde
akkoord. Haig vertrekt het weekeinde
weer naar Washington.
Het regeringsgezinde blad Tin Song
te Saigon meldde gisteren, dat presi
dent Thieu zijn eis voor een algehele
terugtrekking van Noordvietnamese
troepen uit zijn land heeft gematigd
en nu heeft voorgesteld, dat in be
paalde gebieden een 'gedeeltelijke te
rugtrekking' tot stand moet komen.
Het blad Tin Song wordt gefinancierd
door de privé-secretaris van Thieu en
geeft vaak het officiële standpunt van
de regering weer.
Henry Kissinger heeft gisteren her
haald, dat vrede in Vietnam 'binnen
enkele weken of minder" zal worden
gerealiseerd. Nixons topadviseur zei
dit in een vraaggesprek met het Itali
aanse weekblad Europeo. Kissinger:
'De vrede zal er onmiddellijk na de
hervatting van het overleg met
Noord-Vietnam over het definitieve
akkoord, komen.' Hij liet verder we.
ten, dat een nieuw gesprek met de
Noordvietnamezen 'onmisbaar' is en
zei niet te geloven, dat Hanoi zou
weigeren te spreken over enige veran
dering in het "oorlopige akkoord.
Ook bij de Parijse vredesbesprekingen
lieten de Amerikanen gisteren hoog
gestemde geluiden horen. De invallen
de Amerikaanse delegatieleider David
Lambertsen verklaarde tegenover
journalisten na de klaarblijkelijk
weer zinloze 166-ste zitting: 'Ik ben
optimistisch gestemd over het door
gaan van de geheime besprekingen
binnen afzienbare tijd. Daar zullen
dan de tot nu toe onopgeloste zaken
worden behandeld en zal een overeen
komst worden bereikt'
Maar de Noordvietnamese afgevaardig
de Ngoejen Minh Vy zei gisteren in
Parijs na afloop van het overleg: 'De
vrede is geen zaak van morgen.De
reden is simpel de VS weigeren
een vredesakkoord te tekenen, waar
toe ze zich eerder bereid hadden ver
klaard.'
Sinds het Amerikaanse luchtwapen
niet langer boven de twintigste breed
tegraad in Noord-Vietnam bombar
deert, worden andere delen van Indo-
China krachtiger aangepakt. Zo is het
aantal aanvalsvluchten naar Noord-La-
os verdubbeld om regeringstroepen te
steunen. Inmiddels hebben Ameri
kaanse B-52 bommenwerpers gisteren
voor de zevende achtereenvolgende
dag zware aanvallen uitgevoerd aan
beide zijden van de gedemilitariseerde
zone in een poging een Noordvietna
mese voorraadvorming voor de afkon
diging van een bestand te beletten.
'rtèVw.-:
Karl Schiller, die onlangs is afge
treden als minister van economi
sche zaken en financiën en de
Westduitse sociaal-democratische
partij (SPD) heeft verlaten, voert
nu samen met oud-bondskanselier
Ludwig Erhard (CDU) een cam
pagne tegen de, volgens hen, ople
ving van de klassenstrijd in de
Bondsrepubliek.
In grote advertenties stellen de
twee hoogleraren in de economie
de klassenstrijd als krampachtig
aan de kaak. 'Sinds 27 jaar leven
we zonder klassenstrijd. Dat is ons
erg goed bekomen. Onze economie,
en allen die aan de wederopbouw
ervan deel hadden. Maar nu wil
men ons wijs maken, dat een nieu
we klassenstrijd noodzakelijk is.
Onafhankelijk en los van alle par
tijen verklaren wij: Een nieuwe
klassenstrijd zou waanzin zijn. Dat
hebben andere landen genoegzaam
bewezen. Landen, die iedere dag
door sociale onrust heen en weer
geschud worden. De schoorstenen
roken daar niet. Arbeidsplaatsen
ontbreken. Stabiliteit blijft een on
vervuld verlangen. Zulke toestan
den willen wij bij ons niet licht
vaardig oproepen. Arbeiders, be
ambten en ambtenaren, mensen in
de vrije beroepen, zelfstandigen en
ondernemers, zij allen zullen en
moeten samenwerken.
'Natuurlijk' zo gaat de advertentie
verder, 'zijn er belangentegenstel
lingen. Zulke problemen kunnen
en moeten echter in een vreedzame
strijd van de meningen opgelost
worden. Met democratische midde
len, maar niet in de klassenstrijd.
Klassenstrijd zet alles, wat wij
door gezamenlijke arbeid bereikt
hebben, op het spel'.
Boven de handtekeningen van Er
hard en Schiller staat de slagzin:
Voor vrijheid en stabiliteit. De
twee hoogleraren delen verder
mee, dat zij alle mensen die al
gereageerd hebben, antwoord zul
len sturen en vragen de Westduit-
sers, die nog niet gereageerd heb
ben, adhesiebetuigingen te sturen.
het oudste en meest verkochte merk voor electrische treinen.
Reeds een complete trein met transformator vanaf 49,50.
'Problemen niet met dollurs bekogelen'
WASHINGTON (UPI, AP, Reuter) President Nixon is van plan
om tijdens zijn tweede ambtstermijn de federale bureaucratie te
stroomlijnen, maar zal geen nieuwe grootscheepse projecten op
binnenlands terrein entameren.
Zo meldde gisteren Garnett Horner,
die als correspondent van het dagblad
Star-News aan exclusief interview met
de herkozen president had. Nixon liet
weten, dat hij de tendens naar voort
durende uitbreiding van de overheids
activiteiten, zoals die in 1932 onder
president Roosevelt begon, wil ombui
gen.
'Dit land heeft genoeg van nieuwe
dure programma's, sociale program
ma's, van het gooien met dollars naar
problemen', aldus Nixon. 'Wat nodig
is, is een wezenlijke hervorming van
de bestaande instellingen en niet de
vernietigiging van de oude beproefde
waarden in ddt land.Daarom zal de
volgende regering er één van hervor
ming zijn, dus niet een die zomaar
meer dollars spendeert, maar één van
hervorming op het gebied van het
onderwijs, van de gezondheidszorg, de
relaties tussen de centrale overheid
en de staten, kortom van hervorming
op alle gebieden'.
Wat het buitenlandse beleid betreft,
liet Nixon weten: 'Ik ben er zeker
van, dat we een regeling voor de
kwestie-Vietnam vinden'. De president
zei, dat de VS Zuid-Vietnam na de
oorlog, zowel militaire als economi
sche hulp zullen geven, alsmede 'eni
ge bijstand aan Noord-Vietnam op een
economische basis'.
Nixon verklaarde ook, dat het eerste
jaar van zijn nieuwe ambtsperiode
druk gaat worden. Zo gaat een tweede
serie beginnen van het SALT-overleg
met de Sowjel-Unie. Verder komt er
de Europese veiligheidsconferentie,
waaraan de VS ook zullen deelnemen
en voorts gaat men door met het
onderhandelen over een gemeenschap
pelijke troepenvermindering in Euro
pa.
'Wij zuilen ook voortgaan met het
overleg met de Volksrepubliek China,
maar dat is iets wat tijd gaat vergen.
Er aal niets onverwachts gebeuren in
deze kwestie', aldus Nixon. Het beleid
ten aanzien van Cuba zal niet veran
deren, tenzij, 'en ik voorzie dit niet',
Castro zijn houding jegens Noord- en
Zuid-Amerika gaat wijzigen. Het Mid
den-Oosten zal, volgens de president,
een hoge prioriteit houden, omdat
MEXICO-STAD (AP) Een Mexi
caans verkeersvliegtuig is naar Cuba
gegaan om daar de 82 passagiers en
de zeven bemanningsleden op te halen
van de Mexicaanse machine, die
woensdag was gekaapt.
Het gekaapte toestel staat nog in Ha
vana. Door een lek in de olieleiding
kon het niet vertrekken.
De Cubaanse regering heeft nog niet
bekendgemaakt wat zij gaat doen met
de vijf kapers, de 320.000 dollar die
deze hadden ontvangen als losgeld en
de zes politieke gevangenen die de
Mexicaanse regering moest vrijlaten.
daar al jaren een soort van onzekere
wapenstilstand bestaat, die elk ogen
blik ruw kan worden verstoord. 'In
mijn tweede ambtstermijn zullen niet
zulke spectaculaire dingen onderno
men worden, als tijdens mijn eerste,
zoals de bezoeken aan Peking en Mos
kou,' zei Nixon, 'maar in de tweede
zal in feite meer kunnen worden
bereikt, omdat wij gaan bouwen op de
fundamenten, die de afgelopen vier
jaar zijn gelegd'.
BONN, LONDEN (Reuter. UPI, AP)
De Grote Vier de VS, de
Sowjet-Unie. Engeland en Frankrijk
hebben gisteren een verklaring
uitgegeven, waarin zij nogmaals hun
rechten in en hun verantwoordelijk
heden voor geheel Duitsland bevesti
gen, en herhalen dat deze rechten en
verantwoordelijkheden niet aangetast
worden door een later lidmaatschap
van de VN van de Bondsrepubliek en
de DDR.
De verklaring volgt op de parafering
an het basisverdrag tussen de DDR
en de Bondsrepubliek, dat de betrek
kingen tussen de twee Duitse staten
normaliseert en de weg vrijmaakt
voor hun lidmaatschap van de VN.
De verklaring van de Grote Vier is
gebaseerd op het feit. dat zij de
overwinnaars zijn uit de tweede we
reldoorlog en moet gezien worden als
een beveiliging van de rechten van de
Vier tegen elke toekomstige aan
spraak in de VN van één der twee
Duitslanden. dat het een geheel sou-
vereine staat is. Daarmee wordt feite
lijk de opvatting van West-Duitsland
onderschreven, dat de zogenaamde
'Duitse kwestie' zal blijven bestaan,
totdat de vroegere geallieerden een
uiteindelijk vredesverdrag hebben ge
sloten met het hernigde Duitsland.
Bovendien wordt door de verklaring
van de Grote Vier de ongehinderde
toegang naar West-Berlijn verzekerd,
ook in het geval dat de DDR dit recht
betwist als een souvereine lidstaat
van de VN.
Bondskanselier Willy Brandt heeft
gisteren op een persconferentie ge
zegd. dat het basisverdrag begin 1973
in kracht zal treden. Hij ontkende dat
de preferentiële handelsakkoorden,
die met de DDR zijn gesloten, in
breuk zal maken op de Westduitse
positie binnen de EEG. Politieke
waarnemers in Bonn hebben het ver
moeden geuit, dat de inter-Duitse
handelsakkoorden uiteindelijk tot
moeilijkheden zouden kunnen leiden
tussen de Bondsrepubliek en de overi
ge EEG-lidstaten. aangezien de DDR
naar de Bondsrepubliek kan exporte
ren. zonder de vereiste EEG-tarieven
te betalen.
Wat ziet een Europeaan die door het grote Amerikaanse continent
reist? Die gewend is te kijken, te denken op Europese schaal? Die er
van houdt, zoals ik, om cultuur en natuur te beleven in hun rijke,
eindeloos gevarieerde symbiose, een Hollandse stad, b.v. Kampen,
langs een rivier, de kathedraal Chartres boven de korenvelden uit,
de kerk van Todi in volmaakte harmonie met de heuvels van Urn-
brië? Wat doet hij in dit eindeloze barre continent, waar volgens een
hardnekkig bijgeloof geen cultuur te vinden is?
hoop. De geestelijke vader des vader
lands, Thomas Jefferson, geloofde de
vorm gevonden te hebben, waarin de
identiteit van zijn volk zich zou kun
nen bewijzen. Terwijl hij heel bewust
het oude Europa de rug toekeerde» en
de zijnen waarschuwde zich verre te
houden van de corruptie der oude
wereld, ging hij tegelijk, kind van
prof. j. w. schulte nordholt
W (Reuter) Duizenden linkse
Ips zijn woensdagavond slaags
W bij een Amerikaanse bevoor-
ifisbasis in de buurt van Tokio.
Ijl een kolonne tanks uitreed.
®sentwintig tanks waren gerepa-
a. nadat zij in Vietnam beschadi-
*n hadden opgelopen. Zij waren
»e8 naar de haven van Yokohama.
Waren de eerste tanks die het de-
verlieten.
De Amerikanen zelf, kinderen van de
Europese beschaving, hebben in hun
nieuwe wereld geworsteld met hun
maagdelijkheid, de godverlatenheid
van een landschap dat altijd groots
was maar nooit vertrouwd. Zij hebben
zelf, tenminste de besten onder hen,
gezocht naar een vorm, een matrijs,
waarin zij hun emoties konden gieten,
zodat zij hun vertwijfeling konden
overwinnen en wortel konden schie
ten. Die worsteling kan men waarne
men in dit land, en van dit gezichts
punt uitgaande, is er veel te zien,
veel te beleven in dit zogenaamde
cultuurloze continent.
De roep om een eigen cultuur, om
een nationale vormgeving, is zo oud
als de natie zlf, is letterlijk het
verhaal van een roepen in de woes
tijn, in het hartstochtelijke geloof dat
de wildernis zou kunnen bloeien als
een roos. Langzaam en in een niet
aflatende hunkering naar eigenheid
zijn de Europese kolonisten er in
geslaagd Amerikanen te worden, om
ziende en vooruitziende, levende in de
gespletenheid van de spanning tussen
oude waarden en nieuwe mogelijkhe
den, geladen met een energie, die in
geen vormen van vroeger ingebannen
kon worden, hoezeer men zich ook
tegelijk aan dat vertrouwde houvast
vastklemde. De nieuwe wijn gistte in
de oude zakken.
De geschiedenis van de Amerikaanse
cultuur is er één van heimwee en
zijn klassicistische tijd, terijg naar de
Oudheid om daar de geestelijke waar
heden aan te ontlenen, die, zo geloof
de hij, de ware expressie zouden kun
nen zijn van een eigen Amerikaans
nationaal bewustzijn. Als architect
niet mider groot dan als staatsman en
wijsgeer, importeerde hij als eerste de
Romeinse bouwkunst in Amerika,
bouwde het kapitool van de staat
Virginia naar voorbeeld van de Ro
meinse tempel in Nimes en imiteerde
het Pantheon in zijn ontwerp voor de
universiteit van Virginia in Charlot
tesville. Daarmee drukte hij een on
uitwisbaar stempel op het aanzien der
natie. Sindsdien bepalen de zuilen het
Amerikaanse stadsbeeld, regeringsge
bouwen, banken en kerken pronken
met klassieke gevels. In een land
waar de bomen met niets ontziende
meedogenloosheid gerooid werden, na
men de zuilen hun plaats in, stralen
de maar lege symbolen van de beheer
sing van de natuur door de mens.
Democratie
De onzekerheid van de Amerikanen
in hun eigen land kon zo wel geca
moufleerd worden maar niet blijvend.
Noch de harmonie van de Grieken en
Romeinen noch de daaropvolgende
schilderachtige vormkracht van de Go-
thiek, eveneens, zo omstreeks 1840,
met veel élan geïmporteerd in Ameri
ka, kon op den duur bevrediging
schenken aan een mensenslag dat in
het praktische leven leerde op eigen
inzicht te vertrouwen. In ht land dat
de democratie beleed en er in de
Burgeroorlog zijn bloed voor gaf,
moest er een moment komen dat ook
de crativiteit van eigen karakter ont
wikkelde en zich losmaakte van de
verlammende verslaafdheid aan de
Europese aristocratische tradities.
Hier en daar in Amerika kan men
nog thans de eerste aanzetten van die
geestelijke en visuele onafhankelijk
heidsstrijd zien, een strijd waarin ein
delijk de vormen werden gevonden,
die uitdrukking geven aan een eigen
bewustzijn, en dat wel in een eigen
verbondenheid met de natuur.
Ik was de afgelopen week in Chicago,
een stad waarvan wij veel horen in
het nieuws, wegens haar politieke ei
genaardigheden burgemeester Da
ley regeert er met man en macht
en haar sociale problematiek-armoede,
misdaad, rassenconflicten. Maar Chica
go is ook de stad waar aan het einde
van de vorige eeuw de eerste tekenen
werden opgericht van een nieuw
Amerika, en waar nog altijd de boei
endste experimenten in moderne archi
tectuur ondernomen worden. Chicago
is de stad van de eerste grote Ameri
kaanse architecten, Louis Sullivan en
Frank Lloyd Wright, mannen die niet
meer Europese voorbeelden imiteer
den, maar intengedeel Europa ten
voorbeeld werden.
Aan de begrippen heimwee en hoop
geven zij een nieuwe inhoud. Want
met heimwee bedoelden zij niet lan
ger een hunkering naar een onwezen
lijk verleden in het moederland, maar
een diepe verbondenheid met hun
eigen moeder aarde, Amerika zelf. En
onder hoop verstonden zij het verlan
gen naar een samenleving, die niet in
chaotisch materialisme zou verzanden,
maar die een ruimtelijke ordening
zou kennen. Heimwee en hoop zou
men kunnen vertalen als aarde en
ruimte, als gebondenheid en bewege
lijkheid. Met de zuilen moest het
gedaan zijn, het Griekse verguldsel
moest plaats maken voor Amerikaanse
waarheid.
Frank Lloyd Wright
Het zou niet aangaan alles op te
noemen wat er in Chicago aan oor
spronkelijks en groots en schoons te
zien is. Ik beperk mij tot die ene
architect wiens sporen ik in het bij
zonder ben nagegaan, uit pure bewon
dering, Frank Lloyd Wright. Het is
waar, juist zijn grootste werken zijn
niet in Chicago te vinden, maar in
andere delen van het land. Maar hier
kan men zien hoe hij begonnen is,
hoe hij zijn eigen weg heeft gezocht.
In de voorstad Oak Park staan wel
twintig huizen die hij in de jaren 1890
gebouwd heeft, daar kan men zien
hoe hij geworsteld heeft met de tradi
tie, hoe hij er langzamerhand uit los
kwam en de stijl ontwikkelde die zo
beroemd is geworden. Resten van go-
Een magnifiek voorbeeld van Frank Lloyd Wrights kunnen: het
Robie-huis in Chicago (foto J. W. Schulte Nordholt).
thische en renaissancistische stijlele
menten ziet men gestadig aan minder
worden en verdwijnen, de eigen op
bouw in lange horizontalen, bewege
lijke vlakken die toch zo hecht in de
aarde geworteld zijn, wordt zichtbaar.
Een magnifiek voorbeeld van zijn
kunnen is het Robie-huis dat dateert
van 1909. en dat in Chicago zelf,
vlakbij de universiteit van Chicago
(waaraan het nu behoort) te vinden
is. Wat hij bedoelde, een bouwkunst
waarin niets gefixeerd was, maar waar
in alle onderdelen als in een cubis-
tisch schilderij, eikaars componenten
zouden zijn, in elkaar over zouden
vloeien, dat ziet men daar geraliseerd.
De symbiose van natuur en geest is
er volledig bereikt Het huis strekt
zijn lange armen uit naar de einders,
het is een expressie van het verlangen
naar de horizon, zoals dat de geschie
denis van Amerika beheerst heeft.
Het rekent af met alle transcendenta
lisme, of dat nu statig en Grieks of
grillig en Gotisch was. Maar het is
tegelijk zo in zichzelf besloten, zo
volmaakt van innerlijke harmonie, dat
het een nieuwe idee behelst, een
eigen idealisme tot uitdrukking
brengt, immanent, ingebed in de orde
van de natuur, doch tegelijk vol van
een simpele waardigheid, streng en
helder.
(Dit is het eerste van een serie van
drie artikelen).
