Minimaal onderwijs is het
jrote struikelblok
lohnnie got his gun'
schokkend werkstuk
oortdurende uitdaging tot dienst betoon
ILMPREMIERES VAN DEZE WEEK
'Eens een dief' stuk
onbenul met ongein
voegende Waldenzen in de problemen
IQUff/KWARTET VRIJDAG 10 NOVEMBER 1972
BINNENLAND/FILM Til'K13
ior Jan Roelfs
UBRMO Er zijn nieuwe wij-
in de Siciliaanse. hoofdstad,
iten met geel-bruin gekleurde
s. Daarheen zijn bij voorkeur
gezinnen verhuisd, die de krot-
juurten van de stad hebben
olkt. In deze ghetto's waren de
ïoede en verpaupering zo erg,
de Italiaanse regering ten
gen leste heeft ingegrepen,
eft Palermo nu frisse, fleurige
ïsteden?
ijd naar zo'n buurt met ds. Pana-
in een van de schoolbussen van
Valdenzen. De complexen staan er
ile jaren, maar ze maken al een
»woonde indruk. We ontmoeten
ezinnen, waarvan kinderen tijdens
schooljaar gratis met het busje
jen gehaald en gebracht, om
ol te gaan bij de Waldenzen.
ns-katholieke donderogige, goed-
se kinderen op een protestantse
ol. Vandaar dat er contacten zijn
deze nieuwe buurten, waar de
kliggende terreinen, vol met rom-
afval, een contrast vormen met
onder twijfel goede wil van de
beid. De eerste vraag is: 'Waarom
hier niets voor de jeugd? Waar-
niet een enkele speelplaats, een
thuis?'
traat is het terrein voor de jeugd,
je kamerflats waar gezinnen in
of drie kamers wonen zes tot
of meer personen is geen
genheid tot recreatie. 'De mensen
ien hun problemen meegenomen,
wonen anders, maar er is aan
etering van hun sociale positie
gedaan. Begeleiding door maat-
ppelijke krachten is er niet', zegt
>astor, die handen schudt, over
hoofden strijkt en weldra het middel
punt is van kwetterende groepjes, ook
van moeders, die jonggeborenen op de
arm dragen.
Ik mag de schaars gemeubileerde wo
ningen zien waar grote soberheid
de werkloosheid en de onontwikkeld
heid van de mensen is een der gesels
van Sicilië de toon aangeeft.
De moeders vragen of er op de school
plaats is voor hun kinderen. Hun
motieven voor dit verzoek zijn uiteen
lopend. Een kernpunt is, dat de scho-
lennood in de rooms-katholieke sector
dusdanig is, dat een Palermo's kind
maar gemiddeld twee uur les krijgt
per dag. Dat betekent dat ze urenlang
op de straat zijn aangewezen.
Naar de Waldenzenschool in de stad:
een hele dag weg uit de overbevolkte
woonwijk, waar bedden, stoelen, ta
fels, de t.v. en het auto'tje voor de
deur het bezit zijn. De auto's op
Sicilië lijken -ven talrijk als de grote
gezinnen. Statussymbolen voorzover
er van een status sprake is.
Maar de Panascia's mevrouw Pina
Panascia maakt aantekeningen op een
b! knote hebben tweehonderd
plaatsen en de aanvraag is groot.
Kosteloos met de schoolbus, kosteloos
les en een kosteloze maaltijd tussen
de middag!
Uit naburige trapportalen komen nog
meer moeders met kinderen. Het
een vrolijke straatbijeenkomst, met
radde praatsters en gekrioel van kin
deren.
Is er dan toch sprake van leergierig
heid, is men zich dan toch bewust
van de leerplicht?
'De mentaliteit is toch wel: waérom
moeten de kinderen leren? Er is geen
werk. Er is geen enkele aandrang om
de lagere school af te maken. De
cijfers zijn ontstellend'. Later lees ik
dit in een rapport over de diakonale
Eerste f 100.-
voor actie
Palermo binnen
De eerste 100,- voor bet In
aanbouw zijnde oecumenische
diakonale centrum van de klei
ne Waldenzer kerkgemeenschap
in Palermo zijn binnen.
De Trouw-Kwartet-Sinterklaas-
actie 1972 richt zich op hulp
verlening aan de Waldezen op
Sicilië, die met steun van de
protestantse kerken in Duits
land en Zwitserland een miljoc-
nenproject realiseren.
Tijdens de bouw van het dien
stencentrum voor de armste
jeugd van Palermo op Sicilië is
een wel ontdekt. Trouw-Kwartet
vraagt zijn lezerskring bij te
dragen in de bouw van een
kinderzwembad en een
speelplaats op het complex van
het nieuwe centrum 'De Note*
boom'.
Kosten in totaal 75.000,-.
Overeenkomstig een goede tra
ditie vragen wij individuelcn,
gezinnen, scholen, verenigingen,
diakonieën, enz. om 'soulaas voor
Palermo'.
Doe in de komende Sinterklaas
tijd iets meer dan alleen in
eigen kring. De immer pionie
rende Waldenzen in een sociaal
weerbarstig klimaat zijn dit ten
volle waard.
Giften onder vermelding
'Soulaas voor Palermo' zijn wel
kom via het centrale gironum
mer van De Christelijke Pers:
26 92 74.
Of: op haar rekening bij de
Ned. Middenstandsbank, Heren-
grachï Amsterdam, nummer:
69.73.60.76K.
Voor Amsterdam en omgeving:
Gemeentegiro X 500.
Ds. Panascia in zijn Waldenzenschool in Palermo.
arbeid van de Waldenzen op Sicilië.
Van de honderd kinderen, die de
lagere (volks)school bezoeken, halen
er nog geen veertig de eindstreep.
Meer dan zestig kinderen verlaten de
school vóórtijdig. In de eerste klas
zijn er gemiddeld vijftien niet in
staat verder te gaan. Van wie de
vervolgklas haalt men houde dat
gemiddelde van twee uur les per dag
goed in het oog vallen er vijfen
twintig van de honderd af.
Daarbij komt dat de kwaliteit van het
onderwijs groot gebrek aan onder-
üldenzen eeuwen lang in Italë
onze verslaggever
Valdenzen kerk telt in Italië
ieer 30.000 belijdende leden, die
nden zijn in de ongeveer dertig
icieel zelfstandige grotere ge-
ten bijna honderd diaspora-
)en in het gehele land. Wat de
'e tijd zeer in de belangstelling
is het contact met andere pro
ten: baptisten, methodisten en
anen. Het streven is om te ko-
f ot aaneensluiting, tot een evan-
he kerk. In heel Italië zijn er
Veer duizend protestantse ge-
ten, met in totaal een kwart
en leden, dat is ongeveer een
procent van de bevolking,
rotestanten (van wie er 100.000
en tot de 'Assembly of God')
er in de schaduw van Rome: de
king is voor ongeveer negeneen-
tig procent rooms-katholiek,
niet bijster kerks.
I'bisschoppen oefenen er nog
l in het minder ontwikkelde
n een grote politieke macht
et alle gevolgen van dien op het
van de gelijkstelling van de
vrouw, de eenzijdige huwelijkswetge
ving, zoals de rechtspositie van on-
ivettige kinderen en de juridische po
sitie van 'afvallige' priesters. Ook is
beslist niet zonder betekenis de grote
financiële macht van Rome, na de
Verenigde Staten de grootste van de
wereld. Officiële cijfers tonen dit
laatste aan en ook blijkt eruit dat
maar liefst een derde deel van de
aandelen van de grote Italiaanse con
cerns in Vatikaans bezit is.
De kleine maar dappere Waldensische
kerk heeft een eerbiedwaardige ge
schiedenis, die teruggaat tot de
twaalfde eeuw, toen in de Noorditali-
aanse dalen Petrus Waldus zijn leken-
predikaties begon tegen het pauselijk
verbod in. De jonge gemeenten heb
ben stormen van de zwaarste vervol
gingen doorstaan, maar zij hielden in
hun moeilijk toegankelijke dalen
stand tot aan de Reformatie. Toen
zonden zij twee delegaties uit, één
naar de protestanten in Tsjechoslowa-
kije en één naar Genève.
Het feit, dat de eerste afvaardiging
door de inquisitie werd opgevangen
en de andere Genève bereikte, is
oorzaak dat de Waldensische kerk
hervormd en niet luthers is geworden.
Omdat de geschiedenis van de volge
lingen van Waldus ver voor de refor
matie is begonnen, noemt de Walden-
zenkerk zich met enige trots 'Moeder
der reformatie'. Zij eert Petrus Wal
dus, een rijke lakenkoopman uit Lyon
als haar grote stichter, een man die
gegrepen werd door het lezen van de
evangeliën, vooral door Mattheus 10.
Hij verkocht z'n bezittingen en trok,
in navolging van de apostelen van
plaats tot plaats. Eeuwenlang heeft in
delen van Europa de roep van zijn
volgelingen geklonken, die zich 'de
armen van Lyon' noemden: terug naar
de bijbel.
Een ingrijpende gebeurtenis speelde
zich af in in 1532 toen de Waldenzen
zich officieel bij de reformatie aanslo
ten. Daarmee hield de groep np een
'middeleeuwse ketterse sekte' te zijn,
zoals ze nog wel eens onvriendelijk
werd genoemd.
Naar belijdenis en kerkorde ivas ze
een hervormd-gereformeerde kerk ge
worden. In 1948 ontvingen zij voor
het eerst dezelfde politieke- en grond
wettelijke rechten als hun Italiaanse
medeburgers. Maar dat was nog geen
erkenning van de geloofsvrijheid,
meer een loos gebaar.
Eerst in 1948 kwam in de Italiaanse
grondwet te staan: Alle godsdienstige
gemeenschappen zijn gelijkelijk vrij
voor de wet. Maar de toepassing
de praktijk van dit wetsartikel
laat nog immer zeer veel te wensen
over. De bevoorrechte positie van de
rooms-katholieke kerk is, vooral ten
zuiden van Rome, nog grotendeels
onaantastbaar. D.e protestantse min
derheidsgroepen moeten dagelijks de
uitdaging beantwoorden om hun be
staan ivaar te maken. Zij doen dit
vooral en de Waldenzen op Sicilië
zien dit als een concrete opdracht
op het diakonale vlak hulp en bij
stand te verlenen aan hun rooms-
katholieke omgeving, vooral in de ve
le sectoren van de tekorten van hel
rooms-katholicisme.
wijskrachten gering is. Statistieken
wijzen uit. dat ongeveer een half
miljoen kinderen groter dan dertien
jaar op Sicilië het eiland telt vijf
miljoen inwoners werktKinde
ren werken in kantoren, winkels,
bars Voorbeeld ter illustratie: een
gezin met acht schoolplichtige kinderen
allerminst een uitzondering
moet voor ieder kind 15.000 lire beta
len, dat is ruim 75 gulden per jaar.
Daarbij moet men in aanmerking ne
men, dat de vader niet zelden werk
loos is.
Sicilië kampt met levensgrote sociale
problemen. De snelle groei van de
gezinnen is er een van. Pina Panascia
vertelt mij later: 'Zo een vrouw voor
behoedsmiddelen zou gebruiken, zijn
er twee overwegende bezwaren. Ze
kosten geld en belangrijker de
man, die heerst over de vrouw, wenst
ze niet'. Zie .hier, één van de vicieuze
cirkels.
Tekorten
Een ander illustratie. Het aantal
schoolplichtigen bedroeg eind 1959
ongeveer 75000. In ruim tien jaar is
dit aantal opgelopen tot 100.000. Dat
betekent, dat Sicilië een groeiend te
kort aan klasselokalen heeft.
Van officiële zijde wordt erkend: Pa
lermo is op het terrein van het onder
wijs de' zorgelijkste stad van heel
Italië. Wanneer men er thans het
aantal schoolplichtigen op 120.000
stelt, is er gebrek aan ongeveer 1600
klasselokalen. Indien die er echter
zouden zijn, dan zouden ze groten
deels ongebruikt blijven omdat er
verre van voldoende leerkrachten zou
den zijn.
Hoezeer het zuiden van Italië achter
ligt bij het noorden van het land,
zegt dit cijfer: In Milaan is er bij
350.000 schoolplichtigen slechts een
tekort van dertig klasselokalenDe
arbeid van de Waldenzen is een drup
pel op een gloeiende plaat. Maar een
dagelijkse druppel. Toch een uitkomst
voor een nog helaas veel te kleine
groep en een bemoediging in het
algemene beeld.
Ontstellend
Pietro Panascia roept mij terug naar
een andere werkelijkheid. Hij praat
met een invalide jong volwassene, die
terzijde van Je roerige groepen in een
invalidewagentje zit. Het wagentje is
een geschenk van de Zwitserse ker
ken.
Giovanni glimlacht als de pastor hem
op de schouder klopt. Ze praten met
elkaar zoals alleen Italianen dat kun
nen. Giovanni kon door bemidde
ling van het Waldenzer centrum-naar
Zwitserland, voor onderzoek, voor be
handeling. De familie, de .geving
wenste dit echter niet. De buurt is
zijn wereld gebleven, hij zwaait naar
de ravottende kinderen en lacht tegen
de zon
Ik heb nu genoeg woningen gezien,
waar op iedere vierkante meter een
kind is. Kamers die spotten met onze
begrippen van gezelligheid. Men mag
echter niet meten met Noord-europe-
se maatstaven.
'Je bent hier eigenlijk in Noordelijk
Afrika', zegt de Zwitserse tolk, Brigit
te. Ik ga het ieder uur meer geloven.
Sicilië is bovendien het stiefkind van
Rome
Als je de moeders vraagt naar hun
kinderen laten ze hele scharen aantre
den. Vertederd, trots presenteren ze
hun bezit. Ze zijn als alle moeders op
de wereld: gelukkig met haar kroost.
De pastor en z'n vrouw worden als
een vriend en een vriendin vaarwel
geroepen. De kinderen drommen om
ons busje. Op de hoek van de straat
zitten mannen te kaarten. 'Waarom
zijn er geen kinderspeelplaatsen?
'Als u hier langer was zou u dit niet
vragen. Niemand kan het antwoord
geven', zucht mijn rondleider.
Op het kantoor van de dominee lig
gen rapporten, in het Duits. Voor de
Duitse kerken, opdat die weten waar
voor ze offeren. Drie korte geschiede
nissen over jongetjes.
Ik vertaal: 'Cosimo is twaalf jaar, hij
heeft acht broertjes en zusjes. Hij is
geboren in de donkere wijken van de
stad, groeide ondervoed, onverzorgd
op. Iemand bracht hem in de centrum
'Casa del Franciullo', het kinderhuis
van de Waldenzen waar dertig pensi
onplaatsen zijn. Z'n moeder keek niet
naar hem om. Dat maakt van Cosimo
een zielig hoopje mens, die veel aan
dacht nodig heeft.
Filippo zwierf toen hij zeven jaar was
al buitenshuis, 's Nachts sliep hij met
andere jongens op een spoorwegcom
plex of in autowrakken. Hij werd
aangezet tot stelen op de overvolle
markten. Z'n moeder in de rappor
ten wordt zelden de vader genoemd
had geen vat op hem. Via de Walden
zen bereikte hij de ambachtsschool.
Z'n moeder is lidmaat geworden van
onze evangelische kerk.
De vader van Mimmo zit in de gevan
genis, de jongen is vechtlustig. De
situatie waarin z'n vader verkeert,
heeft hem een trauma bezorgd. Men
heeft voor hem een psychiatrische
behandeling bewerkstelligd, voorals
nog is hij één van de probleemgeval
len van het kinderhuis'.
'We zijn al dankbaar wanneer we
kinderen dagelijks uit hun omgeving
kunnen halen en er na heel veel
moeite in slagen om hier een
eenvoudig leesboek mee naar huis te
geven. Ter schaarse afwisseling
van de stripverhalen en de veelvuldi
ge geweldadigheden op het televisie
scherm.
Wanneer men in het algemeen die
twee uur les de staatsscholen ken
nen een ploegenstelsel weer incal
culeert, is het duidelijk dat hun ou
ders, vroeger dit onderwijspeil niet of
nauwelijks hebben gehaald. Analfabe
tisme is dan ook een facet van dit
zonne-eiland in de schaduw.
Grote zonde
De Waldenzen van Sicilië schreven
aan hun hulpvaardige vrienden in
Duitsland en Zwitserland:
'Luther heeft destijds gezegd, dat de
verwaarlozing van kinderen één der
grootste zonden van het christendom
vertegenwoordigt, waarvoor wij allen
de verantwoordelijkheid dragen. Wan
neer de overheid niet in staat is deze
verwaarlozing op te heffen, hebben
wij, als evangelische kerk, de plicht
bij te springen.
De Waldenzen van Palermo vinden
dat de daad aan het woord moet
voorafgaan.
Hun strijd is een strijd tegen veel
fatalisme, tegen muurvaste tradities,
ook tegen onwetendheid en immora
liteit. Wie op een afstand poogt toe te
zien, kan zich nauwelijks voorstellen
welk een gigantische gebeurtenis het
is, dat de bouw van 'De Noteboom',
het moderne diakonale complex in
het hart van het oude Palermo, zien
derogen vordert. Waar, d:.r". zij hart
verwarmende financiële hulp van de
protestantse kerken van Duitsland en
Zwitserland, een centrum tot stand
komt, -aan an geen Waldenzer ooit
heeft kunnen dromen.
De grootste diakonale 'schutse' ten
zuiden van de Alpen. En uitgerekend
op Sicilië, in de probleemstad Paler
mo. Na ruim honderd jaar van pionie
ren bieden de Waldenzen er straks
ee; indrukwekkende bu cht van
enstbetoon aan.
Zij zeggen er van, dat het hun hulp-
ir''el uit Gods Ha J is. Wie ook
maar enige e heeft van hun ge-
zw '3, -'at zo ogenschijnlijk op ploe
gt.. op nlsen gelijkt, kan zich hun
dankbaarheid enigermate voorstellen.
Daarom vraag ik van harte om steun
voor ds. Pietro Panascia en z'n voor
beeldige gemeente van 300 meeleven-
den Voor een gift voor het centrum
'De NVteboom', dat verrijst in één
van de drukste buurten van de stad.
als een monument van geloof, hoop
en liefde!
heeft heel wat voeten in de aarde gehad voor Dalton Trumbo's
emde anti-oorlogsroman 'Johnnie got his gun' (drie dagen voor
he litbreken van de tweede wereldoorlog voltooid) werd verfilmd.
hbo, die door McCarthy's heksenjagers op de zwarte lijst was ge-
t#n uitweek naar Mexico waar hij filmscenario's schreef onder
doniem. bood zijn script aan zeventien Amerikaanse maatschap-
L aan, maar zij toonden geen interesse.
stand bewust. Tenslotte vindt hij een
mogelijkheid om met zijn omgeving
te communiceren: hij geeft morseteke
nen met zijn hoofd op het kussen. Ze
zullen nu wel erg blij zijn, denkt hij.
Maar ze zijn niet blij. Ze negeren zijn
wens om te sterven, ze duwen hem
weg in de duisternis, niemand mag
van zijn bestaan weten.
We krijgen de kans ons met Johnnie,
het hoopje vlees onder de deken, te
identificeren door middel van herin
neringen en hallucinaties die hij ge
bruikt om de werkelijkheid erger dan
een nachtmerrie, te ontvluchten en te
doorlichten. De terugblikken en dro
men, gekleurd in een idyllisch colo-
riet als tegenstelling tot de grauwheid
van het ziekenhuis, zijn zeer emotio
neel, bizar, naïef, surrealistisch, alles
tegelijk. Het is een vreemd mengsel,
maar het werkt.
Het heeft er alle schijn van dat
Dalton Trumbo zich heeft laten inspi
reren door het expressionisme in
Duitse films, toneelstukken en schil
derijen uit de jaren twintig. De ge
dachten gaan ook uit naar Ernst Frie-
drich's fotoboek 'Krieg dem Kriege'.
t
sprake van dat Luis Bunuel
verfilmen, maar ook dit ging
loor. Tenslotte deed Trumbo het
naar: op zijn vijf-en-zestigste jaar
e hij zijn regiedebuut,
de film gaat zien moet zich op
schokkende ervaring voorberei-
'Johnnie got his gun' is de
lendste anti-oorlogsfilm die ik
!eb gezien. Hij richt zich overi-
etrtniet alleen tegen de oorlog, maar
jud tegen bepaalde medische praktij
en die mensen doen voortleven ver
de grens van het menswaardige
>nd
;r'Johnnie die zijn geweer kreeg
.op de laatste dag van de eerste
doorlog door een granaat getrof-
"ij heeft geen armen meer en
oenen, hij kan niet horen en
•'en, hij wordt kunstmatig ge-
Wen haalt adem door een buisje,
ïerartsen houden hem in leven
n klomp experimenteervlees en
daarbij van de veronderstelling
(t hij niet voelt en niet denkt,
- "j geen bewustzijn meer heeft.
W Johnnie voelt en denkt wel. Hij
ft zich geleidelijk van zijn toe-
De effectiviteit wordt overigens niet
in de laatste plaats ontleend aan het
feit, dat Johnnie gespeeld wordt door
Timothy Bottoms, de hoofdpersoon
uit 'The last picture show'. Hij is als
het ware de verpersoonlijking van de
onschuld en de liefheid, daardoor
heeft de afgrijselijkheid van zijn lot
zo'n grote schokwerking.
Het zou, dunkt mij, een voortreffelijk
idee zijn als de 'Filmdienst van de
Krijgsmacht' Johnnie got his gun' in
haar pakket opnam.
W. Wielek-Berg
Joe Kidd
Joe Kidd, jager en gids, lag met een
kater in de cel van Sinola, kreeg tien
dagen van de rechter, en raakte be
trokken bij de strijd om land. De
Amerikaanse grootgrondbezitter, die
het stal van de Mexicaanse boertjes
(in New-Mexico) huurde om Chama, de
leider van die opstandig geworden
Mexicanen, te vinden. Joe had wel
iets persoonlijks tegen Chama, ma~r
de terreur van die landeigenaar lag
hem toch ook niet. Die speelde eigen
rechter en liet iedereen maar neer
schieten. In een dorpje wist Joe on
schuldige gijzelaars van de dood te
redden, door te doden. Hij wist ook
Chama te vangen en naar de rechter
van Sinola te brengen. Maar daar
moest alles uitgeschoten worden met
de landeigenaar en zijn bende. Wat
Joe deed, voor hij er met Chama's
Timothy Bottoms en Kathy Fields
in 'Johnnie got his gun'.
vriendin vandoor ging. Als ik het wel
heb, want na de voorvertoning van
enige weken geleden, was ik de hele
film nagenoeg vergeten. Al die films
lijken te veel op elkaar.
Toch is deze geregisseerd door John
Sturges en die kan er wat van. Die
heeft heel goede westerns gemaakt. In
deze vond hij, om te beginnen, in de
Sierras te Californië het goede, harde,
barre landschap. Best gefotografeerd
onder Bruce Surtees' leiding. Hij had
voor Joe ook een paar vermakelijk
slimme sterke staaltjes. Die op de
toren in dat dorpje zijn kostelijk. Joe
wordt weer uiterst koelbloedig en la-
kondek gespeeld door Clint Eastwood,
die goedkoop bij de Italianen begon,
maar waarvan de figuur in betere of
beter betaalde films terecht kwam.
Hij is, in zijn soort, een ster gewor
den. Andere rollen zijn trouwens ook
door ervaren Meden bezet: Robert Du-
val! als de landrover, John Saxon als
de opstandeling, Stella Garcia als de
donkere opstandelinge, Lynn Marta
als een mal vriendinnetje, en nog een
heel stelletje ruige personen. Ze trek
ken voor anderhalf uur de aandacht
wel, en een tijdje later weet je niet
goed meer waarmee.
(Amsterdam-Cineac Damrak, 14 j.)
B.H.
De koude ogen
van de angst
Wat de jonge advocaat in 'De koude
ogen van de angst' bezielt om het
meisje van lichte zeden, met wie hij
een gezellig avondje wil doorbrengen,
uitgerekend naar het huis van zijn
strenge oom de rechter te voeren zal
wel altijd een mysterie blijven. Maar
hij wordt voor zijn luchtharitgheid en
onbezonnenheid gestraft, want, zoals
de folder zo beeldend vermeldt: 'Net
als ze zich comfortabel genesteld heb
ben, rolt uit een kast het lijk van
Hawkins, de butler'. Er volgen er
meer. op het laatst ligge nde stoffelij
ke overschotten decoratief gedrapeerd
op de vaste vloerbedekking. Een man,
bijkans waanzinnig van haat en wrok
omdat hij vijftien jaar heeft moeten
zitten, staat de rechter naar het leven
en neef plus minnares lopen hem
daarbij voor de voeten.
Regisseur Enzo G. Castellari mengt
warempel een mespuntje sociale aan
klacht door zijn thriller van de ge
stampte pot. De oom, zo hoog gezeten,
is namelijk lang niet brandschoon:
hj heeft de wreker, een man uit de
heffe des volks, laten opdraaien voor
de zonden van zijn establishment-
vrienden. Waarom hij het inthullende
dossier niet heeft vernietigd, doch
zorgvuldig in de brandkast bewaarde,
is het tweede raadsel dat in deze film
niet wordt opgelost. Doe hde moraal
is duidelijk: de kleinen krijgen geen
kans en de groten ontspringen de
dans. Zo is het maar net, vrienden.
W.W.-B.
Amsterdam, Flora 18 jr.
Filmbeeldjes
Honderden Nederlandse amateur
filmers van de geschatte vierhonderd
duizend zijn aan het eind van de
week in De Blinkerd te Schoorl op
het, door ons al eerder aangekondig
de, NOV A-festival met de jaarlijkse
wedstrijd om de tien beste amateur
films.
Filmmuseum vertoont op 15 no
vember De Opiumoorlog en op de 16e
De Rode Oriënt en De Meisjes van de
Partij, uit de Chinese Volksrepubliek.
Claude Lelouch, de handige trend-
snuffelaar van de Franse film, nooit
wars van een ferme scheut edelkitsch
in zijn romantiek, heeft in l'Aventure
c'est l'aventure (Eens een dief
de poütiek bij de Januskop gegrepen
om er eens fiks mee rond te dollen.
Zijn vijf hoofdfiguren, kleine misdadi-
gertjes, die geen brood meer zien in
het beheren van prostituees en het
beroven van banken, komen op het
lumineuze idee om onder de valse
vlag van revolutionaire idealen be
langrijke personen te kidnappen en
vliegtuigen te gappen. Van hun poM-
tieke scholing steken ze niet veel op,
want die linkse rakkers zijn toch
allemaal koddige warhoofden (volgens
Lelouch, die niet alleen de film regis
seerde maar ook het scenario en de
dialogen schreef), maar in de praktijk
gaat het van een leien dakje. Ze
worden kapende rijk, al moeten ze
zich wel enig gemartel door een Ma-
oistische generaal laten welgevallen.
Wie een politieke satire maakt, moet
wel enig poütiek benul bezitten. Clau
de Lelouch, veilig gezeten op de sta
tus quo van waaraf hij met geamu
seerde minachting neerkijkt op de
wereldverbeteraars, die deels louche,
deels stom, deels allebei zijn, heeft er
nog geen plakje kaas van gegeten.
Deswege moest zijn satire mislukken.
En 't is voor het grootste deel nog
regelrechte ongein ook, afgezien van
enige aardige invallen in het begin en
aan het einde. En ondanks de aanwe
zigheid van acteurs als Lino Ventura,
Jacques Brei en Charles Denner.
W.W.-B.
Amsterdam-Tuschinski, Leiden-Lido,
14 jr.
De duivel kent geen genade
Het gaat om kerels, die geen genade
kennen, in deze wrede Italiaanse wes
tern. Er zit weer een trein roof in. De
trein, die op een stationnetje met
muziek wordt opgewacht, zit vol do
den. Bill zou het gedaan kunnen heb
ben. Maar Bill verbrandde, dachten
ze, na een duel met Doe om een
spelletje poker. Er zit weer pokeren
in. Earp, die voor de verzekering
achter het gestolen goud aan zit, weet
dat Bill nog leeft. Doe voelt zich
genomen. Doe en Earp gaan dus ach
ter Bill en het goud aan. Eensgezind
meer niet eendrachtig. Ze zitten el
kaar telkens dwars. Bill's mannen
schieten aldoor mis op Doe en Doe
schiet beter. Er zitten weer moorden
in. En marteüngen, want Doe en
Earp vallen in Bill's handen. En
vechten zich daar dan weer uit Er zit
•weer veel vechten in. En nog eens
pokeren om de dood. Die van Bill. En
Earp, een bul van een vent, die het
wel halen zal, is zwaar beschadigd.
Doe krijgt de centen, om zo te zien.
Terence Hill, een ijskoude met een
kille blik, een uiterst beperkt acteur
die moeizaam uit zijn woorden komt,
Bud Spencer een forse wildeman, en
Frank Wolff, een sluw spelende, glim
lachende, gemene schurk, hebben de
hoofdrollen. Giuseppe CoMzi voegde
aan al het overbekende werk van zulk
soort westerns een paar bijzondere ta
fereeltjes toe: die dodentrein, de New-
Orleans begrafenis-jazz (did'nt he
ramble) bij Bill's schilderachtige
schijnbegrafenis, en nog een paar
speelse variaties op het overigens
overbekende thema.
(Amsterdam-Rembrandspleintheater,
18 j.)
B.H.
