Marxist en christen
ontmoeten elkaar
op het grondvlak
De regelaars en de opstandigen
'Ik ben niet
gekruisigd'
Trouw
Kwartet
Evangelisatie-congres
juli '74 in Lausanne
Protest tegen Godspell
van kerken in Almelo
DE KERK
DE WERELD
vandaag
Beroeplngswer
Boekenetalage
TROUW/KWARTET WOENSDAG 8 NOVEMBER 1972
KERK/BINNENLAND
12
door dr. H. M. de Lange en drs. Joh. Pasveer
Het gesprek tussen marxisten en christenen lijkt na de bezetting van
Tsjedioslowakije op dood spoor te zijn gekomen. Na vele en rijke
discussies in tal van Europese landen (weinig in Nederland) zijn de
belangrijkste meestal academische woordvoerders gaan zwij
gen. Maar in Melun in Frankrijk (ongeveer vijftig kilometer ten
zuiden van Parijs) hebben we ervaren dat het gesprek doorgaat, zij
het op een ander niveau.
Wat was er in Melun aan de hand?
We waren er ter gelegenheid van de
viering van de honderdste verjaardag
van de 'Mission Populaire', een bun
deling van de groep van industriepre
dikanten in Frankrijk. 'La Mission
Populaire' startte in 1872, merkwaar
digerwijze op initiatief van een En
gelsman. De verbinding met de indus
triepredikanten in Engeland is trou
wens altijd gebleven. De bekende zen
dingsman John Mott noemde de 'Mis
sion' het eerste oecumenische
waagstuk. Nu de 'Mission Populaire'
dus honderd jaar bestaat, wilde men
dit vieren met een ontmoeting,
waaraan niet-protestanten en anderen
dan alleen Fransen en Engelsen
ruimschoots zouden deelnemen.
In het najaar van 1871 kwam een
internationaal samengestelde werk
groep voor het eerst bijeen om te
overleggen over de opzet van een
dergelijke consultatie. Vier Fransen,
een Zwitser, een Engelsman, een
Duitse en een Nederlander vormden
dit gezelschap. De man die in de staf
van de wereldraad van kerken ver
antwoordelijk is voor de 'Urban and
Industrial Mission', de Indiër Harry
Da redactie behoudt ilch het recht voor om
ter opname la deze rubriek ontvansen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
publikatie wordt met de naam van de
Inzender ondertekend. Brieven kunnen wor.
den gezonden aan de heer Joh. C. Francken,
secretaris van de hoofdredactie van Trouw-
Kwartet, Poslbua SJt, Amsterdam.
DS'70
Wat voor scherpslijperij (polarisatie)
in de politiek geldt, is ook van toe
passing op scherpslijperij in de jour
nalistiek. Samenwerking tussen groe
pen die elkaar nodig hebben om
maatschappelijke vernieuwing te be
werkstelligen, kan erdoor verijdeld
worden. En van de verwezenlijking
van progressieve idealen (niet te ver
warren met het verkondigen van pro
gressieve ideeën) komt minder te
recht dan ooit. Daarom gaat het ni^t
aan, de stukje* vin de heer Van Enk
ten opzichte vfcn DS'70 te verdedigen
met het argument, dat de man toch
zulke mooie doelstellingen op het ge
bied van maatschappijvernieuwing na
streeft. Het grootste gedeelte van de
bezuinigingen, ten behoeve van urgen
te overheidstaken, zijn door de DS'70
ministers doorgevoerd. DS'70 is niet
zo hooghartig en doldriest om te
denken, dat zij haar wil volledig aan
de regering zou moeten opleggen.
Maar DS'70 is niet zo kortzichtig om
te veronderstellen dat de kiezers, in
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dprdts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Dagelijks bestuur: B. Bol, Den
Haag: dr. E. Bleumlnk, Paters-
wolde; mr. G. C. van Dam,
Nootdorp; W. A. Fibbe, Rot
terdam; J. Lanser, Utrecht;
drs. J. W. de Pous, Den Haag;
J. Smallenbroek, Wassenaar.
Overige leden van het alge
meen bestuur: K. Abma. Am
sterdam; H. A.de Boer, IJmui-
den; Th. Brouwer, Assen; mr.
dr. J. Donner, Den Haag; J.
van Eibergen. Schaarsbergen;
mr. K. van Houten, Wagenin-
gen; ds. C. I. Hylkema, Bilt-
hoven; Jee. Huijaen, Delft;
mevrouw M. C. E Klooster-
man-Fortgens, Voorschoten;
mevrouw J. G. Kraayeveld-
Wouters, Heerhugowaard;
prof. dr. G. N. Lammens,
Naarden; ds. F. H. Lands
man, Den Haag; H. de Moolj,
Rijnsburg; H. Ottevanger, Bui
tenpost; mr. dr. J. Ozinga,
Lunteren; dr. A. Veerman,
Rijswijk (Z.H.): H. H. Wem-
mers, Den Haag; drs. R. Zijl
stra, Oosterland (Zld.).
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276- 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
ruil voor een 'sociaal contract', een
beleid wensen dat de inflatie verder
aanwakkert en de werkloosheid ge
makkelijk kan vergroten, zonder dat
algemeen gewenste maatschappelijke
veranderingen ook maar enigszins
dichterbij komen.
Delft
ir. H. F. T. M. Lammers
Bleiswijk
drs. H. de Lange
Den Haag
drs. B. J. Schendstok
Ds. Vroegindeweij (slot)
Jammer dat men ds. Vroegindeweij
niet begrijpt. Deze predikant is besList
niet blind voor de nood in de wereld.
Maar wel is ds. Vroegindewij ver
plicht binnen de herv. kerk te waar
schuwen tegen elementen die in strijd
zijn met Gods Woord. Hulde aan deze
predikant. Ds. Vroegindewij doet dit
uit liefde voor Gods Woord en de
herv. kerk omdat ik zelf ook vind, dat
het hard bergafwaarts gaat. Hebben
de inzenders wel eens er aan gedacht
dat God een God is die niet kan
dulden dat zijn Woord alleen maar
gebruikt wordt voor onze maatschap
pelijke nonnen en alleen medemense
lijkheid van de kansel gehoord wordt?
Daarom vind ik het niet vreemd dat
er mensen zijn die de kerk verlaten
omdat zij stenen voor brood krijgen.
Den Haag
K. Pronk
Getuigenis of appèl?
Als ik vergelijk het Getuigenis in de
herv. kerk (van de ons ontvallen prof.
Van Niftrik c.s.) met het Evangelisch
Politiek Appèl (van het Politiek
Werkverband van Progressieve Chris
tenen, adres: Binnenkant 46, Amster
dam) dan dringt zich bij mij op het
beeld van een huls dat bij de funda
menten in brand staat. Op de eerste
verdieping! Het Appèl wijst op het
vangzeil beneden: spring maar! Het
wordt wel dringen
Baarn
Dies Heitmeijer
Daniël, was eveneens lid van deze
werkgroep.
De groep besloot een poging te doen
om de stemmen van de arbeiders zo
luid als mogelijk is op de consultatie
te laten klinken. Een eerste poging
daartoe was de publikatie van een
negental interviews met Franse arbei
ders en gastarbeiders over hun werk,
hun wijze van wonen en over onder
wijs en opvoeding. Een tweede poging
daartoe was de beslissing om een zo
grcot mogelijk aantal arbeiders uit te
nodigen voor de consultatie zelf.
Deze opzet is goed gelukt en juist de
deelname van deze arbeiders heeft de
conferentie (gehouden van 27 oktober
tot 2 november) tot een unieke ge
beurtenis gemaakt. De arbeiders
deelnemers kwamen uit Frankrijk,
Engeland en Duitsland. De gastarbei
ders (voor het grootste deel woonach
tig in Frankrijk) kwamen uit Portu
gal, Spanje, Italië en de landen van
Noord-Afrika.
Een kleine groep 'deskundigen' was
gevraagd hun diensten te verlenen.
Enkelen van hen zullen in Nederland
bekend zijn: Georges Casalis (theoloog
uit Parijs), Dorothee Sölle (theoloog
uit Keulen)', Jack Newport (theoloog
uit Cambridge), ,Christa Springe
(Gossner Mission, te Mainz). Een
groep industriepredikanten en enkele
bedrijfsaalmoezeniers uit diverse Eu
ropese landen vormde de derde cate
gorie deelnemers.
Zou het lukken om degenen die ge
wend zijn maatschappelijke vraagstuk
ken te benaderen met analyses, aan
de praat te krijgen met mensen die
geen intellectuele training hebben?
Deze vraag heeft de voorbereidings
groep van begin af aan bezig gehou
den. Ons antwoord is positief. Arbei
ders kunnen in gesprekken eigenlijk
alleen verhalen vertellen. Wie dan
goed luistert kan vaak meer leren dan
uit vele boeken. Voor wie goed luis
tert is elke vluchtpoging naar de
analyse alleen afgesneden.
Stortvloed
De honderd deelnemers aan de con
sultatie zijn slechts enkele malen al
lemaal bijeen geweest. Er is voorna
melijk in groepen gewerkt. Aan het
slot van de bijeenkomst werden de
ervaringen, de verwachtingen en de
aanbevelingen op tientallen vellen pa
pier tentoongesteld. Iedere groep gaf
daarbij zijn uitleg. Een stortvloed van
gedachten en ideeën, voorkomend uit
menselijke creativiteit, kwam tevoor
schijn. En dat is tegelijk een van de
bemoedigendste ervaringen die wij
hebben opgedaan in dit beraad: on
danks de afschuwelijke omstandighe
den waaronder zeer vele mensen le
ven en werken, blijft de eigenaardige
hoop dat het anders kan.
De niet-christenen die op onze consul
tatie waren, deelden in deze hoop.
Waarin we met hen verschilden zijn
de wegen naar de doeleinden. Het
grootste verschil kwam op het eerste
gezicht naar voren met degenen die
de marxistische weg willen gaan.
Dorothee Sölle
Dorothee Sölle
een zekere gereserveerdheid en blij
vende ontevredenheid ook aange
toond. Telkens trok na een machtso
vername een kliek alle invloed aan
zich en maakte uit wat voortaan het
enig juiste bewustzijn en gedrag zou
zijn, met uitschakeling van allen die
zich daar niet zonder meer in konden
voegen. De christelijke hoop op het
Rijk van God stelt zich nooit tevreden
met wat bereikt is en houdt mensen
kritisch. Zij maakt dat ze onruststo
kers blijven, mensen die altijd maar
weer verder moeten, omdat ze hier
geen blijvende stad hebben, maar pel
grims blijven naar een beter vader
land. Zij blijven gevoelig voor het
lijden van elke ander, ook als een
situatie is opgetreden die rechtvaardi
ger is dan de huidige.
Dit sluit de mogelijkheid niet uit
maar in van een kritische solidariteit
met allen die strijden tegen onder
drukking, ook met marxisten.
Kernvraag
Manifest
Het door de confessionele drie gepu
bliceerde verkiezingsmanifest komt op
mij zeer onwaarachtig over. Men kan
zich nu terecht afvragen, waarom vlak
voor de verkiezingen zoveel beloven
terwijl in de praktijk in de Tweede
Kamer zoveel kansen lagen opge
schept om dit reeds te verwezenlijken.
Helaas moet ik vaststellen dat de
confessionele drie deze kansen hebben
laten voorbijgaan. Zij hebben zich
teveel vereenzelvigd met de liberale
partijen als de WD en DS'70, en
zodoende de belangen van hun vaak
minder draagkrachtige achterban ver
loochend.
Misschien kan het onderscheid zo on
der woorden gebracht worden als Do
rothee Sölle deed in antwoord op een
aantal vragen die haar gesteld wer
den. Volgens haar zijn christenen
minder optimistisch over mensen dan
marxisten. Als de strijd tegen mense
lijke ongerechtigheid resultaat heeft
opgeleverd, zelfs wanneer het stadium
van een klassenloze maatschappij is
bereikt, zullen christenen zich SOOTt
daarmee nooit geheel tevreden kun
nen stellen. De geschiedenis van het
communisme heeft de noodzaak van
Zijn er dan nog onderdrukten in onze
westerse samenleving?
Vele verhalen uit de eerste hand
maakten duidelijk van wel. En als
men dan als Spaanse of Portugese
gastarbeider in Frankrijk leeft en ziet
hoet het overgrote deel van de Franse
industrie collaboreert met de fascisti
sche machthebbers in Spanje en Por
tugal, is het zo begrijpelijk dat men tot
geen andere conclusie kan komen dan
tot die van de noodzaak van een
volledige vernietiging van het 'kapita
lisme'.
Ons klonk dit echter te ongenu
anceerd in de oren. De situatie in
Duitsland, Engeland en Nederland
steekt in menig opzicht gunstig af bij
die in Frankrijk, zeker ook voor wat
betreft het functioneren van de demo
cratie en de ervaringen daarmee op
gedaan in het bestrijden van onge
rechtigheid en onderdrukking. De
deelnemers uit deze landen werden
echter genoodzaakt zich af te vragen
of zij zich niet al te 'zacht spiegelden
aan de Franse toestanden en zich al
te weinig de vraag stelden of de
tegenstellingen in hun landen niet
verdoezeld werden, bijv. doordat zij
worden afgekocht met een hoger
"welvaarts- en consumptiepeil.
Vanwaar anders de grote apathie on
der de meerderheid van de arbeiders
om in het machtsveld van economie
en politiek naar een sterkere beïn
vloeding te streven? Voor ons allen
bleef de kernvraag actueel: hoe kan
een bevrijdingsproces worden bevor
derd en hoe kan de ongehoorde druk
waaronder mensen moeten leven wor
den verminderd?
Er is geen gezamenlijk slotcommuni
qué uitgegeven. Wel is een aantal
slotopmerkingen gemaakt, met name
door vertegenwoordigers van de uit
nodigende partij, de 'Mission Popu
lair. Van belang daarin was en met
name opmerkingen van de Italiaanse
Fransman Bottinelli. Hij vond o.a. dat
we een veel te religieuse opvatting
van de machthebbende ondernemers
hadden, alsof zij een soort goden
waren, in plaats van eveneens kwets
bare mensen. Een grondige analyse
van hun positie en mogelijkheden had
hij gemist. Daardoor verviel men te
ongenuanceerd in termen die oprie
pen tot vernietiging van 'het kapitaal'
en 'het kapitalisme' en tot strijd te
gen 'de kapitalisten'.
Verder was het hem duidelijk gewor
den dat de huidige stand van de
theologie nauwelijks in staat is werke
lijk verhelderend te werken ten aan
zien van de problemen waarmee we
geconfronteerd worden. En voorts dat
het jammer was dat er geen vertegen
woordigers uit Oosteuropese landen
waren; hun bijdrage had de conferen
tie stellig nog meer handen en voeten
gegeven.
Lukas 7
De consultatie werd besloten met een
korte meditatie door Louis Simon
(voorzitter van de Mission Populaire)
over een gedeelte uit Lukas 7: de
vraag van Johannes de Doper of Jezus
het was die komen zou of niet, en het
antwoord van Jezus dat armen de
blijde boodschap van de bevrijding
horen en in eerste aanzet werkelijk
heid zien worden in blinden die zien
en kreupelen die gaan. En dat het
erom gaat of wij al of niet aanstoot
daaraan nemen, of dat wij, als de
tollenaars en andere door Johannes
bekeerde en gedoopte slechtaards, Je
zus bijvallen en volgen. En andere
mogelijkheid is immers dat wij, als de
officiële vertegenwoordigers van de
kerk toen, de Farizeeën, 'de raad Gods
verwerpen', niet gedanst hebben toen
het feestlied van de bevrijding klonk
en niet geweend hebben toen het
klaaglied van de onderdrukking gezon
gen werd.
Het werd ons in deze consultatie wat
concreter duidelijk waar Christus
vandaag te vinden is. De vraag aan
ons is of wij werkelijk met Hem zijn.
Het was een hoopgevende ervaring
dat zoveel verschillende mensen uit
zoveel verschillende landen en situa
ties en met zoveel verschillende uit
gangspunten en visies, gelovigen en
'ongelovigen', blijkens hun daadwer
kelijk betrokken zijn in de strijd, zich
niet aan deze vraag willen afmaken.
Integendeel.
Dr. H. M. de Lange is verbonden aan
het universitaire instituut voor nor
men en waarden te Rotterdam; drs.
Joh. Pasveer is gereformeerd indus
triepredikant in het IJmond-gebied.
Pater uit Vietnam:
ROME (AFP) De Franse missiona
ris Paul Carat, die volgens onjuiste
berichten in de westelijke pers door
de Viet Cong 'gekruisigd' werd, heeft
in Vaticaanstad, waar hij ontvangen
werd door paus Paulus de Zesde, een
interview toegestaan.
Carat, lid van de congregatie voor
vreemde missiën in Parijs, heeft ge
werkt in Dak To ten noorden van
Kontum. Na het offensief van Noord-
Vietnam en de Viet Cong in maart
van dit jaar, heeft hij vijf maanden
onder communistisch bewind geleefd.
Hij heeft daar nooit enig nadeel van
ondervonden. 'Het Franse volk is op
onze hand. De Franse regering is ons
gunstig gezind. Wij zijn verplicht u
goed te behandelen', heeft een poli
tiek commissaris tegen hem gezegd.
Pater Carat denkt dat het bericht
over zijn 'kruisiging', verspreid door
John Paul Vann, een Amerikaans
militair adviseur, is voortgekomen
uit het feit dat hij, samen met zijn
confrater pater Gabriel Brice, uit
Kongh Rinh waar zij met 20.000
gelovigen een toevlucht hadden ge
zocht werd weggevoerd, naar de
Noordvietnamezen zeiden om hem
voor de Amerikaanse bombardemen
ten te behoeden.
'De Viet Cong trekt zich de berichten
van de Amerikanen over wreedheden
die de katholieken te verduren zou
den krijgen, niet teveel aan, want aan
de hand van de feiten kan men ze
naderhand als kwaadsprekerij aan de
kaak stellen', aldus pater Carat.
Wat de vrede in Vietnam betreft
gelooft pater Carat die twaalf jaar
in Vietnam heeft gewerkt niet dat
het Zuidvietnamese volk zich, als het
vrij zijn stem zou kunnen uitbrengen,
in meerderheid zou uitspreken vóór
de communisten of voor het regime
van president Thieu.
Het aantal katholieken in Vietnam is
in tien jaar verdubbeld, zegt hij. Over
de vrijheid van godsdienst in Noord-
Vietnam zei Carat dat het uitsluitend
een vrijheid van cultus is. Scholen
heeft de katholieke kerk er niet meer,
maar zij geeft godsdienstonderwijs in
de kerk, bij wijze van eredienst. Op
de 3.500 parochianen die hij tijdens
zijn verblijf van 1954^ tot 1960 In
Hanoi had, vertelde hij,*waren er 500
kinderen die eenmaal per week op
godsdienstles kwamen. Er zijn alleen
nog priesterstudenten op het groot
seminarie van Hanoi, aldus Pater Ca
rat, 'maar wijdingen zijn er weinig'.
Mgr. Joseph-Marie Trin-Nhu-Kue, de
bisschop van Hanoi, heeft zich verzet
tegen les in marxisme op de scholen,
maar hij heeft zijn gelovigen aangera-
'en 'volmaakte burgers' te zijn en
zich in alles behalve zaken van het
geloof aan de overheid te onderwer
pen.
Zo, aldus pater Carat, zijn de Noord-
vietnamese katholieken 'modelbur
gers' geworden. Er zijn een vijftiental
'vredespriesters', maar hun is door de
bisschop een interdict opgelegd.
Noord-Vietnam telt volgens Carat mo-
ïenteel ongeveer een miljoen katho
lieken. De vijftien bisschoppen, allen
Vietnamezen, willen het land momen
teel niet verlaten, ook niet voor hun
verplichte vijfjaarlijkse bezoeken aan
de apostolische stoel, in de zekerheid
dat de overheid ze daarna ai et meer
binnenlaat.
Pater Carat zal een verlof van een
half jaar doorbrengen in Frankrijk,
alvorens naar Zuid-Vietnam terug te
keren.
AMSTERDAM In juli 1974 zal in
Lausanne, Zwitserland een wereld
evangelisatiecongres worden gehou
den. De Amerikaanse evangelist dr.
Billy Graham is e re-voorzitter. Het
congres is'een vervolg op het wereld
congres, dat in 1966 in Berlijn werd
gehouden. Nadien vonden congressen
van kleiner formaat plaats in Singapo
re, Bogota, Mineapolis, Ottawa en vo
rig jaar in Amsterdam.
Stemadvies
De heer De Mooij, voorzitter van het
Ned. Chr. Ondernemers Verbond
heeft de middenstanders aangeraden
protestants-christelijk te stemmen. Re
den daartoe: 'De Partij van de Arbeid
is beneden de maat gebleven. De vier
prot. chr. partijen hebben altijd gelet
op het belang van de zelfstandigen',
en 'dat geldt ook voor de lijsttrekkers
van die vier partijen'. Heeft de heer
De Mooy werkelijk goed uit zijn ogen
gekeken? Zou de WD of misschien
wel de Boerenpartij niet nog meer op
het belang van de zelfstandigen heb
ben gelet? Als dat zo is, had een
ander stemadvies moeten volgen. Het
is wel duidelijk, nu ook door de heer
De Mooy, dat de chr. partijen belan
genpartijen zijn geworden. Over
schristelijke politieke motivatie ge
sproken!
Doorn
R. Bouraan
Van een verslaggever
ALMELO De christelijke gerefor
meerde kerk en de vrijgemaakte gere
formeerde kerk in Almelo hebben de
Almelose burgemeester verzocht de
opvoering van de rock-musical God
spell op 12 november in schouwburg
De Hagen te Almelo te verbieden.
Ook de Vrienden van de Evangelische
Marienschwesternschaft in Nederland
(ook wel genoemd de protestantse
gemeenschap van Mariazusters) heeft
tegen de opvoering geprotesteerd. De
ze organisatie heeft in een brief aan
alle geestelijken in Nederland onge
rustheid uitgesproken over de opvoe
ringen van de rockmusicals Jesus
Christ Superstar en Godspell.
door H. Biersteker
De bizarre kermis waaruit de president van de
Verenigde Staten pleegt voort te komen stemt
menigeen in Europa onbehaaglijk. Maar we blij
ven het volgen (zoals opa's naar een housewarm-
ing-party kijken) omdat degene die eruit om
hoog komt, in staat is om met één pennestreek
ook onze levensverwachtingen te beïnvloeden, on
ze beurzen flauw of nerveus te stemmen enzo
voort. enzovoort. Die noodgedwongen belangstel
ling voor dat grote land aan gene zijde van de
oceaan is dus allereerst omdat we er zoveel mee
te maken hebben. We beseffen onvoldoende dat
de VS op een aantal punten ook nog wel eens ons
vóórland zouden kunnen zijn. Zie de conflicten
tussen groepen bewoners van verschillende her
komst die leidt tot discriminatie van de minderhe
den. of de toenemende onbestuurlijkheid van zijn
grote steden of de overheidsrelaties met het
bedrijfsleven die steeds moeilijker te controleren
zijn ook door de volksvertegenwoordiging. Op
grond waarvan zouden we in Europa willen bewe
ren, dat dit alles 'tot ons niet zal genaken?'
Paul Kraemer
De Nederlandse socioloog Paul Kraemer heeft de
laatste helft van de jaren zestig in hartje Chicago
gewerkt aan het Urban Training Instituut, dat
kerkelijke werkers opleidt voor de verpauperde
wijken van de city. Daardoor kwam hij veel in
aanraking met de 'Movement', dat geheel van
tegenkrachten in de maatschappij dat is opgeroe
pen door racisme, militarisme en kapitalisme.
Daarover schreef hij een studie onder de titel
'Het ontwaken uit de Amerikaanse droom. De
Deweging voor de mensenrecnten in de Verenigde
Staten").
In 1966 filmden wij hem voor het IKOR in
Chicago terwijl hij ons rondleidde door de getto's.
En een paar weken geleden interviewde ik hem
over de dreigende 'gettoïsering' van de Rotterdam
se binnenstad. Het zou kunnen zijn dat Paul
Kramer als het ware de geschiedenis vooruit is
gereisd en dat gaf voor mij gewicht aan zijn
waarschuwingen.
Zijn boek is niet zo gemakkelijk, ook al heeft hij
vaktaal vermeden. Zijn zinnen zijn vaak te zwaar
geladen, het is de vraag of hij na zo lange
afwezigheid zélf zijn eerst in het Engels geschre
ven boek wel had moeten vertalen.
Conflict
Het boek verdient hier de aandacht om de manier
waarop Kraemer het conflict beschrijft tussen de
'new left' en de 'reform liberals' Dat conflict valt
onmiddellijk hierheen over te planten. Reform
liberals zijn te vergelijken met de bekwame
evenwichtige regelaars van het type Tinbergen,
Lieftinck en ook wel Drees jr. Zij hebben geen
behoefte aan omkering van de bestaande orde
omdat zij er genoeg aan menen te kunnen bijrege
len. Zolang de parlementaire democratie hen daar
tenminste mogelijkheden toe geeft.
New Left is te vergelijken met Nieuw Links. Het
vindt dat gesleutel een verloochening van de
socialistische beginselen en voelt zich waarschijn
lijk goed thuis in de wijsheid van David Caute,
die Kraemer citeert: 'Wanneer een beweging zich
tevreden gaat stellen met op aanpassing gerichte
evenwichtsmaatregelen en verdelingsformples en
wanneer zij niet langer probeert de grenzen van
de volkssoevereiniteit verder uit te zetten dan
heeft zij de typisch linkse dynamiek laten varen'.
Wazig
In Amerika heeft Kraemer om zich heen kunnen
zien hoe de New Left de underdog organiseerde,
de verdrukte zwarte, de kleingehouden steun
trekker. de student in de massa-universiteit, de
bureaucratisch geringeloorde doorsneeburger enzo
voort. Hoe nodig, het ook is dat al die groepen
zich laten gelden tegenover het systeem, men
realiseert zich veel te weinig dat de optelsom van
al die groepsbelangen nog niet resulteren in een
andere maatschappij. Dat de vrijheid van de een
toi tyrannie kan leiden over de ander wordt
onvoldoende beseft. Maar een allen insluitend
recht tot zelfbestemming stelt als eis dat iedere
zichzelf besturende groep zich onderwerpt aan een
overkoepelend gezag zonder welke vrijheid een
aanfluiting wordt.
Op dat punt vindt Kraemer de New Left uiterst
wazig. Daardoor is zij ook geen partij tegenover
de maatschappelijke krachten die vandaag juist op
samenbundeling en concentratie uit zijn. 'Door
tegenover deze machten het pleit te voeren voor
decentralisatie en groepsautonomie roept de New
Left geesten op die traditioneel links met inspan
ning van alle krachten heeft pogen te bezweren',
schrijft hij. Het is een verloochening van de lange
strijd tegen de ondermijning van het algemeen
belang door in zelfzucht verschanste privé-belan-
geii. 'Vooral dit laatste brengt de New Left in
levensgevaarlijk gezelschap', aldus Kraemer.
Oude wereld
Ook hij heeft de wanhoop gezien van het individu
onder de bemoeienis van de 'servicraten' wier
onmisbare diensten voor het algemeen belang de
democratie eerder verlamden dan bevorderden
vanwege hun 'monopolistische deskundigheid'.
Maar daartegenover allerlei vuurtjes van groeps
belangen opstoken zonder duidelijk plan voor het
geheel dat is wat Kraemer evenzeer verontmst.
Hij spreekt dan ook tenslotte van de noodzaak om
heen te reiken over de Amerikaanse droom, 'de
droom van de Nieuwe Wereld die in de potentie
was vervuld maar die tenslotte niets anders
dan een oude wereld blijkt te zijn'.
Paul E. Kraemer. Het ontwaken uit de Ameri
kaanse droom; de beweging voor de mensenrech
ten in de Verenigde Staten. Uit. Ambo, Bilthoven;
197 blz., prijs: 12,50.
ONTHOUDING
De Nederlandse delegatie heeft
met twintig andere landen onthoud
van stemming over een resolu
waarin de Zuidafrikaanse aparthei
politiek wordt veroordeeld, zo wi
ons de vorige week uit de Verenij
Naties gemeld. Het hoofdbezwaar
de Nederlandse delegatie was dat
deze resolutie aangedrongen werd
een bijna volledig isolement van Zu
Afrika, nl. diplomatiek, economii
en cultureel. Het bericht meldde
vendien dat de delegatie zich in
bezwaar gesteund wist door een gr
deel van de publieke opinie. Dit li
ste zou eens onderzocht kunnen
den. Men kan ook stellen dat
groot deel van de publieke cpinia
Nederland nu niet bepaald, of bepi
delijk niet gecharmeerd is van d
houding van de delegatie. Wat
isolement zelf betreft, de aarzel:
om daartoe over te gaan is begrij
lijk. Ook de gereformeerde kerken
Nederland hebben tot nu toe de b
den met de Zuidafrikaners niet do
gesneden om gelijksoortige reden
Men argumenteert dat vanuit de
gelijkheid van een voortgaande
loog en stelt daar m.i. terecht pij
op. Een totaal loslaten kan beteken
dat men de ander volledig opgeefti
het hem zelf verder laat uitzoekt
Dit kan onverstandig zijn en de zj
waarom het gaat, nl. de bevrijd]
van de gediscrimineerden, het opl
men voor hun belangen, verder acht
op helpen. Maar dan moet die d
loog er natuurlijk wel zijn. Zowel i
de kerken betreft als wat betreft
Nederlandse regering. Goed, men j
leert het discriminerende land ni
men geeft de moed op andere inzi
ten nog niet op, men blijft hc
koesteren dat eens een werkelijk v
staan van wat het evangelie vrai
want het gaat hier om een regeri
die zich voor haar daden op bijbe
fundamenten beroept, zal zegevier
Maar dan is een zich onth
den van stemming niet voldoen
Dan moet men tegen de resolu
stemmen. Dan moet men de nu
hebben om radicaal neen tegen i
isolement te zeggen, maar dan tegel
kertijd alles aangrijpen wat mogeï
is om, wat dit probleem betreft, kit
heid te verkrijgen, standpunt teg«
ver standpunt te stellen. Is dit I
doende gebeurd? Of dialogeert J
wel, maar nog steeds in de vrieni
ke, alles begrijpende sfeer, Inti
economische contacten leggend ei
stendigend? Wanneer dit laatste
dan heeft deze onthouding iets di
belzinnigs.
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen: te Raamsdonk: B. van i
Lelie te Hansweert; te Brouwen
ven-Zonnemaire (toez.): J. Kroon
Spaarnwoude-Spaarndam; te Hazi
woude (toez.): M. H. Geertsema
Hendrik Ido Ambacht; te Rotterdi
Delfshaven: J. Bogaard te Woerden
Aangenomen: naar Nieuw Weerdin
H. Roemeling, hulppred. te Nie
Weerdinge; naar Alblasserdam: dr.
van Roon te Pijnacker; naar We
rom: A. Beens, kand. te Genemuid
die bedankte voor Goederee
Goudswaard, Wouterswoude, Blauw
pel-Groenekan. Nieuwe-Tonge (to«
Lopik. Bruchem-Kerkwijk-Delwijn
St. Maartensdijk, Hoevelaken en vi
Achterberg.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Rotterdam-Overschie:
V/. Gesink, luchtmachtpred. te Oldi
dorf (Duitsland).
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Rotterdam-C.: P. Blok
Dirksland.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt: voor Almelo: P. N. Ribbi
te Den Haag.
Prisma-detectives. Uitg. Spectru
Utrecht; prijs per stuk 2,95.
Vier nieuwe Prisma-detectives, en X
vier van een vrouwelijke auteur,
is binnen en buiten deze krant
voldoende gefilosofeerd over het f
dat het aan de overkant van Noordi
en Atlantische Oceaan vooral de i
mes zijn die in dit genre uitblink)
dus dat laten we na. Wel willen
constateren dat de ene dame de a
re niet is. en speciaal bij het le:
van 'Als de dood' van Elisabeth F
rars en 'Dodelijke schijn' van Bi
Rendell bekroop me de wens dat di
schrijfsters eens van een oudgedien
als Agatha Christie de kunst zoud
moeten afkijken, de eigenlijke P
niet door het verhaal te laten ov
spoelen. Met name bij Ruth Rend
vond ik het jammer dat het voortr
felijk en origineel gegeven (dat e
goed orok deductie oplevert) was v
pakt in een traag verlopend verhi
met te weinig suspense. Wat Eli
beth Ferrars betreft, die nam een
magere plot voor honderdezizestig I
gina's. Ik zou 'Onder één hoedje' v
Patricia Moyes geen psycho-thrill
noemen, zoals het drukdoemerig o
slag doet: ik vindt dit gewoon een go
vertelde speurdersroman met, indi
daad, wat psychologie erin, maar
stopt dat er tegenwoordig niet In? 1
beschrijving van de sfeer in het w
tersportplaatsje met zijn mondain I
bliek en waar de moord gebeurt,
trefzeker, en voorts valt te loven i
de schrijfster ook de lezer eni
draadjes in handen geeft, zodat-ie nl
helemaal met ogen op stelen naar
oplossing zit te kijken. Ten viert
'Kat in het nauw' van Ursula Curte
Een mieters en lekker strak verte
verhaal: over het dienstmeisje Cel
die zeer veel ambities en zeer wein
scrupules heeft. 'Jij bent zeker CeJi
zei haar eerste werkgeefster. Cd
streefde deze mevrouw en haar
volgsters glansrijk voorbij, totdat-
