Overheid miskent medische sportkeuring
OUW/KWARTET ZATERDAG 4 NOVEMBER 1972
SPORT T23./K23
CHAOS IN PROFWIELRENNEN
NAUWELIJKS OP TE LOSSEN
I
door Joop Holthausen
Een groot en sterk rennersveld start op de Rotterdamse Coolsingel. Langs het parcours zo'n 20.000 men
sen. Het gaat om amateurs. De 'merken' hebben de toprenners stevig onder contract. Tot genoegen van
de 'amateurs' zelf, tot groot ongenoegen van de profs.
AMSTERDAM Het beroeps-
wielrennen beweegt zich in Ne
derland de laatste jaren bijna per
definitie op het randje van het
bestaan. Sponsors komen, trek
ken vervolgens een maximum aan
reklame naar zich toe en ver
dwijnen dan weer even schielijk,
zich niet bekommerend over de
sandwichmannen, die de afgelo
pen periode in hun dienst waren.
Steeds geringer in aantal worden
de financiële vruchten, die de
Nederlandse professionals in
eigen land kunnen plukken. Ta
lentvolle amateurs wachten zich
wel om zich in het onzekere prof-
avontuur te storten. Zij vullen
liever hun zakken in eigen rijen.
Het gevolg: geen doorstroming,
minder belangstelling, weinig in
teresse bij de sponsors. Kortom,
malaise.
Zo was de situatie ruim twee jaar
geleden, toen zowel Ton Vissers als
Gerard Peters van hun respectievelij
ke sponsors te horen kregen dat de
firma's geen brood meer zagen in een
voortgezette sponsoring. Zo is de situ
atie thans weer, nu Pellenaars er
noodgedwongen het bijltje bij neer
moet leggen. Natuurlijk, ook nu zal
er wel weer iemand (of meerderen)
opstaan, die zich ais de reddende
engel aandient. Met de start van 's
werelds grootste wielerspektakel de
Tour de France het komend jaar in
Scheveningen zullen er allicht spon
sors zijn die bereid blijken in ruil
voor die maximale reklame ettelijke
tonnen in een wielerstal te stoppen.
Maar een garantie voor werkelijke
continuïteit is een nieuwe sponsor
geenszins. Alle plannen, die tot nu
toe in die richting zijn ondernomen,
strandden op een muur van onbegrip
en onwil. Het legertje wielerprofs,"
verenigd in de Vereniging voor Be
roeps Wielrenners (VVBW) lijkt een
hecht blok in tijden van nood. Maar
rodra de eerste sponsor zijn neus aan
het venster steekt, blijkt ieder voor
zich er op uit om zijn privé belange
tjes te regelen, daarmee vergetend dat
alleen een totaal andere structuur een
mogelijkheid tot waarborgen voor de
toekomst inhoudt.
Die andere structuur is in het nog
niet eens zo verre verïeden al eens
door Hans Schmit
UTRECHT In de jaren na de
oorlog heeft de rijksoverheid
haar waardering voor de verplich
te medische sportkeuring uitge
drukt in een stijgende steun. De
Federatie van bureaux voor me
dische sportkeuring ontving in
1349, toen jaarlijks ruim 60.000
keuringen werden verricht, een
subsidie van 10.000 gulden. In
1971 was dat bedrag, bij meer
dan 300.000 keuringen, opgelopen
tot 173.000 gulden. Toen echter
zette het ministerie van CRM het
mes in de begroting en schrapte
de post voor de sportkeuringen.
Een actie vanuit de Tweede Kamer
'redde' de federatie: er werd dat jaar
toch nog 20.000 gulden gegeven. Voor
het komende jaar echter dreigt weder
om hetzelfde beeld: Want wanneer de
plannen van minister Engels en diens
staatssecretaris Vonhoff doorgaan,
komt de federatie wederom niet in
aanmerking voor steun. Dat voorne
men heeft bij de federatie kwaad
bloed gezet en geresulteerd in een
krachtig protest (hoewel wat minder
gehoord dan het boe-geroep dat de
sportbonden lieten horen bij het zien
van het botte hakmes waarmee Engels
en Vonhoff dreigend zwaaien) bij de
vaste kamercommissie van CRM.
Verbazing
De verontwaardiging van de federatie
gaat gepaard met verbazing. Terwijl
drie jaar geleden, in de discussienota
van CRM, de overheid van mening
was dat de sportkeuring van groot
belang is, dat moet worden gestreefd
laar een uitbouw en een bredere
opzet en dat de frequentie moet wor
den opgevoerd, dreigt nu de 'stimule
rende rijksbijdrage', waar toen sprake
van was, geheel van het toneel te
verdwijnen. Onaangekondigd. En ook
dat draagt bij tot de boosheid. De
Utrechtse arts dr. Jongh, voorzitter
van de federatie: 'Wij zijn erg kwaad
over het schrappen van de post. Bo
vendien is het gebeurd zonder enig
overleg, wij hebben het uit de krant
moeten lezen. Vorig jaar waren we
nog enigszins voorbereid en hebben
we dankzij een initiatief uit de Twee
de Kamer toch nog iets gekregen. De
minister heeft toen aan de wens uit
bepleit door Karei Jansen, adviseur
van de WBW. In zijn onschuld
meende Jansen dat renners, managers,
organisatoren en KNWU zich enthou
siast achter zijn plannen zouden scha
ren. Enkele jaren ervaring in het
beroepsrennerswereldje hebben Jan
sen anders geleerd. Prof-wielrennen is
een dermate gecompliceerde 'bedrijfs
tak' en er zijn zoveel tegenstrijdige
krachten werkzaam, dat een ordening
van de chaos een onbegonnen karwei
lijkt.
Niettemin toog de VVBW nog altijd
geleid door de ex-prof Eddie Beugels,
maar vooral geïnspireerd door de
Haagse jurist Karei Jansen, on
vervaard aan het werk. Het oorspron
kelijke plan, de oprichting van een
bureau dat alle Nederlandse renners
onder kontrakt zou houden en vervol
de Kamer gehoor gegeven en het
laatste wat je verwacht is dat de
minister een jaar later precies hetzelf
de doet, wat de Kamer een jaar
daarvoor zeer beslist niet wilde. En
dan de wijze waarop: we leven in een
wereld vol inspraak, hoe haal je het
dan in je hoofd om zomaar, zonder de
federatie erin te kennen, die post van
de begroting te schrappen?'
Betalen
Dat het schrappen tot drama's op de
vaderlandse sportvelden zal leiden,
dat in de toekomst grote aantallen
voetballers op het veld plotsklaps
naar het hart grijpen en neervallen,
zal dr. Jongh geenszins beweren. De
keuringen gaan gewoon door de
sportmensen zullen er alleen iets
meer voor moeten betalen dan de vijf
tot tien gulden die een keuring nu
kost. En groot is die méérprijs ook
niet, want de rijksbijdrage was, ook
voor het begin van de afbouw, toch al
niet zo groot. Het geld dat de artsen,
de assistenten, de administratie en de
gebouwen vragen, werd altijd al voor
het grootste deel door de sportmensen
zelf betaald. Daarnaast droegen de
gemeentelijke overheden, de Neder
landse Sport. Federatie en ook de
keuringsartsen zelf (zij werken voor
aanzienlijk lagere vergoedingen dan
in hun vak gebruikelijk) bij in de
kosten.
De klap, die de sportmensen hebben
moeten opvangen, viel bovendien in
feite reeds een jaar terug. Toen ver
dween de subsidie van vijftig cent per
keuring reeds. Dr. Jongh: 'Vorig jaar
waren de gevolgen in feite niets: de
man die gekeurd werd, betaalde vijf
tig cent meer. Ik kan me, op grond
van het profijt-beginsel, een dergelij
ke maatregel, als je wat moeilijk zit.
zelfs nog wel indenken. De keuring
stort daardoor niet in elkaar. Maar
dit jaar gaat het ten koste van het
centrale apparaat en daarom zijn
we ook nu wat bozer, want een orga
nisatie op het terrein van de volksge
zondheid is in het geding een stuk
gezondheidszorg van het particulier
initiatief wordt ontkend. Vroeger vie
len wij onder sociale zaken en volks
gezondheid en wij hebben toen vanuit
medische gronden subsidie gekregen.
Toen de zaak overging naar CRM is
echter dat medische aspect een minde
re rol gaan spelen. En daar is de
federatie het slachtoffer van. We heb
ben ons dan ook niet alleen tot de
vaste kamer-commissie gewend, maar
gens kan uitbesteden aan diverse
sponsors ging de ijskast in. Karei
Jansen: 'Wij kwamen tot de conclusie
dat een dergelijk plan slechts fase
gewijs tot stand zou kunnen komen,
ook al omdat hel overkoepelend
orgaan, de KNWU. nu niet bepaald
uitblinkt op het gebied van aktivitei-
ten voor de professionals. Iedereen
meent dat de beroepswielrennerij lou
ter op ploegsponsonng berust. Met
die stelling heb ik erg veel moeite.
Het is een zeer labiele basis, omdat
de partij die sponsort er ieder mo
ment uit kan stapen'.
Stichting
Er kwam begin dit jaar uit het plan
van de VVBW een stichting voort, die
zich ten doel stelt het beroepswielren-
ook een brief naar sociale zaken en
volksgezondheid geschreven'.
Het aantasten van het functioneren
van het administratief en coördine
rend apparaat zit de federatie hoog.
In de brief aan de vaste kamer
commissie staat onder meer dat de
kosten van dat apparaat (die niet
eens hoog zijn: nog geen 20.000 gul
den per jaar) door de overheid zou
den moeten worden gedragen. Dr.
Jongh: 'Het is moeilijk vast te stellen
wat de taak van de overheid is en wat
niet. Sport dient de volksgezondheid
en het bevorderen daarvan en van de
recreatie zie ik toch wel als een taak
van de overheid. Hoewel de mensen
die daarvan profiteren, er best heel
wat voor over mogen hebben. Blijft
de vraag hoever de overheid moet
gaan. Ik dacht dat het instandhouden
van de organisatie en een zeker toe
zicht van de overheid niet zo gek is.
Onze organisatie, die van de medische
keuring, de meest primitieve vorm
van sportbegeleiding, houdt controle
op de kwaliteit, moet de ontwikkelin
gen bijhouden en daar mag de
overheid gerust aan bijdragen'.
Eenvoudig
De sportkeuring een eenvoudig
medisch onderzoek, dat vrijwel ieder
een het briefje: goedgekeurd oplevert:
een vorm van preventie of mis
schien nog minder: een gezondheids
verklaring in de huidige sportbeoefe
ning, hoewel het minachtende gebaar
waarmee de subsidie werd geschrapt
een andere opvatting bij de CRM-
bewindslieden Engels en Vonhoff
doet veronderstellen. De artsen die op
de 213 bureaus werken denken er
anders over, gezien de vele tijd die zij
er voor beschikbaar stellen. Dr.
Jongh: 'In het verleden wilde men
met de keuring altijd de conditie
nagaan. Dat is, daar zijn wij nu
achter, een moeilijke zaak, je moet
dan wel heel diep graven. Het is nu
vooral een gezondheidsverklaring. Als
je behoorlijk gezond bent, kun je aan
alle sporten deelnemen. Sport is pas
gevaarlijk als je niet gezond bent, of
wanneer op niet-verantwoorde wijze
leiding wordt gegeven, wanneer de
hygiëne wordt verwaarloosd,
wanneer er onder slechte weersom
standigheden wordt gespeeld, wanneer
de trainer niet deskundig is. Van de
gekeurden worden de meesten goed
bevonden, slechts bij hooguit tien
procent worden afwijkingen gevonden
die medisch gezien de moeite waard
nen in Nederland te bevorderen:
Stichting Bevordering Beroepswielren-
nen. een college dat zich in het eerste
jaar van zijn bestaan vooral heeft
beijverd voor het stimuleren van het
aantal wedstrijden. In die stichting
hebben namens de VVBW zitting
voorzitter Beugels en adviseur Jansen.
Namens de KNWU vice-voorzitter van
de sportcommissie Förster en mr.
Dingenhouts en namens de organisa
toren Schram (Acht van Chaam) en
Molling (Ulestraten). In het eerste
jaar van haar bestaan heeft de Stich
ting via het reklamebureau Gosewehr
25 mille bijeen geschraapt, die ge
bruikt is ter medefinanciering van
een twintigtal wedstrijden. Secretaris
Pierre Dingenhout: 'De Stichting
kwam pas in januari van de grond.
Dat betekent dat het tijdstip waarop
de meeste bedrijven hun reklamebud-
getten rond maken, al voorbij is.
Niettenmin kwamen wij aan een be
drag van 25 mille. Die is binnenge
bracht door bedrijven, die daar tegen
over via spandoeken reklame konden
maken op die wedstrijden die onder
onze vlag werden georganiseerd. En
dat waren de belangrijkste wedstrij
den in Nederland Er is een
verdeeldsleutel gemaakt voor dit 25
mille, en die is gebaseerd op het
toeschouwersaantal van het jaar
daanoor. Een Acht van Chaam. altijd
goed voor minimaal 40.000 mensen,
kreeg uiteraard meer dan de koers in
St Willibrord, waar 2500 mensen ko
men. De sponsor krijgt immers bij de
eerste wedstrijd veel meer reklame
dan bij de tweede'.
Druppel
Het bedrag van 25 mille mag dan in
ogen van de Stichting een mooi be
drag zijn, in feite is het niet meer
dan de bekende druppel op de al even
bekende plaat. De meest simpele prof-
koers kost exclusief premies al gauw
5000 gulden. De SBB is in wielerkrin-
gen een nog nauwelijks gekend feno
meen. dat slechts zelden in de schijn
werpers van de publiciteit treedt. Wat
broodnodig is: een man die het klap
pen van de reklamezweep uit en te na
kent, die inderdaad een maximum aan
gelden weet los te peuteren uit de
budgetten van aspirant-sponsors en
endelijk eens wat lijn weet te bren
gen in de chaos. Met Jan Derksen als
manager is er op dit punt in ieder
geval niet bijster veel uitgekomen.
Niettemin is door de SBB een belang
rijk stuk pioniersarbeid verricht. Mr.
Pierre Dingenhout heeft gelijk als hij
stelt: 'Wanneer je ziet dat in het
eerste jaar van het bestaan van de
Stichting meer dan de helft van het
aantal profkoersen in Nederland on
der de vlag van de SBB wordt gere
den. kun je niet anders dan van
succes spreken. Wat wij hebben
gedaan, is het verschaffen van werk
gelegenheid. Hoe meer koersen er
komen, des te meer werkgelegenheid
is er voor de profs. Des te aantrekke
lijker wordt het voor de amateurs om
eventueel over te stappen naar de
rijen van de beroepsrenners'.
Kwaad bloed
Die weigerachtige houding van veel
amateurs om de Overstap te wagen zet
veel kwaad bloed in beroepsrenners-
kringen. Het is niet op de eerste
Evërt Dolman
plaats de angst voor de kwalijke kan
ten van het nieuwe milieu dat de
toppers onder de amateurs weerhoudt.
Het is veel meer het geld, dat zij in
eigen kring zoveel gemakkelijker en
dikwijls in voldoende mate kunnen
verdienen. Startgelden voor topama-
teurs in criteria belopen soms bedra
gen die een goed betaald vakman
doen likkebaarden. En sponsors schui
ven onder tafel door maar al te vaak
hedragen af. die met een onkostenver
goeding niets te maken hebben. Jan
Spetgens, de man die in het nationaal
kampioenschap door Ben Kooken
werd verslagen, is het levende bewijs.
Hij prijst zichzelf overal te koop aan
en probeert een aantrekkelijk hand
geld te krijgen. De goede amateur
verdient aanzienlijk meer dan een
matig professional. lederen weet het
en bijna iedereen zwijgt. Er is in
KNWU-kringen even sprake van
geweest om de onafhankelijkencatego-
rie weer in ere te herstellen, maar dit
plan is weer naar de achtergrond
geschoven. Mr. Dingenhout: 'Het
room van de wielrennerij moet de
catagorie van de professionals zijn.
Een doorstroming is noodzakelijk. Als
je geen renners hebt, komen er ui-
afwijking, te dik of te mager, vaak is
kunt vertellen wat hij moet doen'.
Het aantal keuringen is de afgelopen
twintig jaar meer dan vervijfvoudigd,
hetgeen een enorme belasting voor de
artsen en de bureaus inhoudt. Dr.
Jongh: 'Hoe gaat het over het alge
meen? De arts gaat, uit liefde voor de
sport, een avondje keuren. Maar door
de stijging is het langzamerhand geen
liefde-werk meer. Ik vraag me. even
terzijde, daarom af waarom nu op de
sport, waar juist zo veel con amore
wordt gedaan, wordt bezuinigd. Wat
maakt die drie miljoen op een begro
ting van miljarden uit moet je
daarom de mensen in een sector waar
in zoveel minder professioneel werk
wordt gedaan dan in bijvoorbeeld het
jeugdwerk, kwaad maken?'
Schoolarts
Van het aantal keuringen worden ver
reweg de meeste onder de jeugd ver
richt. Een mogelijke samenwerking
met de schoolartsen kan mogelijk op
korte termijn het werk van de federa
tie verlichten. Dr. Jongh: 'Er is over
leg met de schoolartsen. Deze zijn
over het algemeen hun taak wat bre
der gaan zien, zij kijken verder dan
alleen de school. Mogelijk valt nog in
1973 de leerplichtige jeugd onder de
hoede van de schoolartsen. Wij zou
den daardoor iels meer ruimte, tijd
en gelegenheid krijgen om meer aan
dacht aan de kwaliteit te besteden'.
Die kwaliteit van de keuring staat
centraal in de toekomstplannen, waar
in sprake is van een keuring om de
vijf jaar, van een extra keuring in de
puberteit en een verhoogde keurings
frequentie van mensen boven de der
tig jaar. Bovendien zou dan ook meer
aandaoht kunnen wórden besteed aan
de groep die Vonhoff zo na aan het
hart ligt: die van de semi-topsporters
die net de top niet halen. Dr. Jongh:
'De sub-top, de groep mensen die zich
intensief op een kampioenschap voor
bereiden, is groter dan dc groep die
op Papendal een uitgebreide keuring
ondergaat. Die sub-top zou in feite
ieder jaar moeten worden gekeurd'.
De federatie gaat door met het
werk dat al jaren wordt verzet en met
dezelfde ambities voor dc toekomst
als altijd. Maar zonder de in steun
uitgedrukte erkenning van de rijkso
verheid. Tenzij de in een protest
gestalte gekregen verontwaardiging
via de Tweede Kamer alsnog de mi
nisteriële opvatting kan wijzigen, zo
dat (le basis van waaruit dat werk
wordt "verricht wat steviger wordt.
teraard geen wedstrijden. Maar het is
een moeilijke zaak om tot een oplos
sing te komen. Persoonlijk zie ik het
niet zo somber in. Ik ben er zeker
van dat er binnenkort twee en mis
schien zelfs wel drie profsponsors in
Nederland zullen komen en er zullen
ook een aantal goede amateurs over
stappen. De problemen die we het
afgelopen jaar hebben gehad, zullen
we in 1973 niet meer kennen*.
Verdeeld
Voor het komende jaar verwacht de
SBB een toename van het aantal wed
strijden en sporsorgelden. Ook het
komend jaar zullen niet alle profwed
strijden onder de SBB-vlag worden
gereden. Ton Vissers, de bekende ma
nager, heeft inmiddels al aangekon
digd vijftien profkoersen te zullen
organiseren. Vissers is in het verle
den al eens benaderd om voor de SBB
als manager op te treden. Maar hij en
de SBB kwamen niet tot overeenstem
ming. Nu Vissers de koersen op eiigen
gelegenheid organiseert, doet hij ech
ter wei een beroep op de reklamepot
van de SBB. Vissers: 'Ik denk er niet
over om mijn renners te laten kon
trakteren door Jan Derksen. Dan
steekt hij 750 gulden in de zak. Die
renners kan ik zelf wel kontrakteren.
Maar de SBB moet toch een aantal
wedstrijden kunnen aanbieden aan de
sponsors. Toen heb ik onmiddellijk
mijn 15 wedstrijden aangeboden. Dat
geld kan ik ook wel gebruiken voor
de organisatie van mijn wedstrijden'.
Buiten de wedstrijden onder de vlag
varn de SBB om zijn er 't afgelopen jaar
nog 14 koersen gereden, die hetzelfde
stempel droegen, het stempel van het
Vrije Volk, dat via de verkoop van
sponsorpakketten deze koersen organi
seerde. Mr. Dingenhout: 'Met die
mensen onderhouden wij een heel
goede relatie. Er is geen sprake van
concurrentie. Zij gaan uiteraard uit
van een ander principe, maar het
resultaat is uiteidelijk hetzelfde: de
werkgelegenheid voor de wielerprofs
wordt vergroot'.
Eef Dolman
Mede behulpzaam in die organisatie
voor de koersen onder auspiciën van
de Rotterdamse krant is Eef Dolman,
de wielerprof, die het afgelopen sei
zoen In dienst van Joop Zoetemelk
reed. Hij kon niet overweg met
ploegleider Briek Schotte en krijgt
zijn kontrakt met de Belgische fa
briek niet verlengd. Tot nu toe heeft
hij geen nieuwe werkgever gevonden.
Eef Dolman houdt teveel van zijn
sport om zo maar zondermeer te be
sluiten te stoppen. Toch stelt hij: 'Ik
ga alleen dan door wanneer ik een
kontrakt krijg, dat mij uitzicht biedt
op een hoger loonsaldo aan het eind
van het seizoen dan ik nu heb. Hoe
langer het duurt, hoe geringer die
kans is. Direkt na het seizoen is de
prijs hoog, maar die gaat zakken naar
mate het langer duurt voor je een
ploeg hebt gevonden.
Eef Dolman meent dat het verschaf
fen van meer werkgelegenheid in ei
gen land al een behoorlijke basis
biedt. 'Er moet een groter aantal
kriteria komen, waar de renners gaan
rijden zonder startgelden. Dan krijg
je niet die grote vedetten, maar dan
worden de organisatiekosten wel ge
drukt. Als je daar via sponsoring door
middenstand en VW's voor gratis
entree kunt zorgen, komt er toch wel
publiek op af. Dat is aantrekkelijk,
zowel voor de sponsors, als voor het
publiek en voor de renners, die werk
gelegenheid hebben'. Dolman gelooft
dat het meer de kant van het semi-
professionalisme uitgaat in de sport.
'Het fu'll-professionalisme is niet
houdbaar op de langere duur. De
sportmensen zullen in de toekomst zo
verstandig zijn om een maatschappe
lijke carrière niet uit het oog te
verliezen, in een zucht naar presta
ties. De tijd is voorbij dat de wieler
sport voor de jongens uit de lagere
milieu's een kans was om zich boven
dat milieu uit te werken. Vroeger was
een wielrenner meer verwend dan een
arbeider. Tegenwoordig heeft een ar
beider het beter, omdat hij zich veilig
weet door zijn sociale verzekering.
Menig prof is jaloers op de amateur,
die bij de een of andere werkgever op
de loonlijst staat en 's zomers alle
vrijheid krijgt om te fietsen. Ik zou
dat ook wel willen en dan zou die
werkgever mij mogen verplichten om
een bepaald aantal uren per jaar te
moeten werken'.
Dr. Jongh
zijn. De grote waarde in die gevallen elke keuring een advies kunt verbin-
is dat, wanneer je goed keurt, je aan den, je de man hoe onbenullig de
