'VS zijn bot; Hanoi is glad'
California meest
begeerde buit in
verkiezingsstrijd
hUW/KWARTET ZATERDAG 4 NOVEMBER 1972
BUITENLAND
T19/K19
[uid-vietnam
uur van
ie 'waarheiu'
or Ferry Versteeg
binnenkort te verwachten ondertekening van het Amerikaans-Noordvietnamese akkoord,
araan nog in beperkte mate moet worden gesleuteld en waarv oor de steun van de opstandige Zuid-
ge tnamese president Thieu nog wordt gezocht, zal liet einde betekenen van de slepende Amerikaan-
g" interventie in Vietnam.
inj
ir dat betekent nog niet, dat bin-
kort het definitieve einde kan
rden verwacht van de bijna onafge-
iken lijdensweg, die het Vietname-
volk sinds 1940 aflegt en die wordt
1 ïarkeerd door tienduizenden ge-
gji uvelde Japanners, Fransen en
jci erikanen en door vele honderddui-
den verminkte en gedode Vietna-
ten. Want wie zo maar enkele
iitelbegrippen uit het Amerikaans-
urdvietnamese negen-puntenak-
ird plukt en nader bekijkt, moet
zen, dat het ook in de naderende
lakte van het Vietnamese drama
ioig zachtzinnig en reglementair
toegaan.
istand
lereerst is er natuurlijk het 'be
nd', dat een etmaal na de onderte-
ling van het negen-puntenakkoord
heel Zuid-Vietnam in acht moet
rden genomen. Als in Zuid-Viet-
m een duidelijke, gesloten frontlijn
itond, waarachter beide partijen
is in eigen huis zijn zoals des-
is in Korea zou een bestand een
iel en simpel gegeven zijn. De vech-
ide partijen zouden het vuren sta-
en de bestandslijn zou samenval-
met de frontlijn. Maar in Zuid-
etnam zijn de frontlijnen uiterst
llig of zelfs geheel afwezig,
zijn talrijke enclaves, waarin Sai-
of het Bevrijdingsfront een over-
cht heeft. Een bestand zou dan ook
meest vreemde machtspatronen op
peren. In dit verband wordt wel
ns verwezen naar het gevlekte beelcl
n een luipaardvel. Maar zelfs dat is
veel gevallen nog een te simplis-
ch beeld. Want de guerrilla-taktiek
het Bevrijdingsfront waarop
traditioneel opererende Ameri-
mse militairen even weinig vat kre-
als de stier op de rode lap is
!t zozeer gericht op de beheersing
jn de grond, als wel op die van de
svolking. Wat tot gevolg heeft, dat
slechts weinig gebieden zijn, die
illedig en op elk tijdstip door één
worden beheerst Overdag deelt
igon in aanzienlijke delen van Zuid-
[etnam de lakens uit. Regeringsmili-
iren en funktionarissen kunnen
ir dan vrij gemakkelijk opereren.
iar 's nachts beheerst het Bevrij-
jsfront een groot deel van de
'olking in deze gebieden, als de
'genwoordigers van Saigon zich
igtrekken in de districts- en pro-
tciehoofdsteden. Het typische pa-
on in aanzienlijke delen van Zuid-
etnam is dus dat van de twee-ledige
irschappij, waaraan de bevolking
ankelijk van het tijdstip wordt on-
worpen. Frontlijnen bestaan hier
logstens in tijdelijke, abstracte zin.
eze ondoorzichtige situatie werpt bij
a afkondiging van een bestand een
ietal problemen op, die bijna vier
iar geleden in het Amerikaanse tijd-
chrift Foreign Affairs werden opge-
Dmd door de man, die zich nu het
jur uit de sloffen loopt om in Zuid-
ietnam zo'n bestand te bereiken:
ixons architect voor de buitenlandse
olitiek, Henry A. Kissinger.
(issinger
Jlereerst is, volgens Kissinger, het
raditionele bestand vooral gesneden
p de maat van de geregelde strijd-
rachten, die opereren op een schaal,
ie het mogelijk maakt vast te stel
en, wat niet en wat wel mag. Maar
uerrilla-eenheden kunnen doorgaan
iet geïsoleerde acties, die nauwelijks
te onderscheiden zijn van normale
criminele activiteiten.
Daarbij sluit nauw aan een tweede
probleem: de bestandscontrole. Dat
zoiets in een situatie van grillige,
wisselende of zelfs afwezige frontlij
nen uiterst moeilijk zal zijn, lijdt
geen enkele twijfel. In het Ameri
kaans-Noordvietnamese negen-punten
akkoord wordt een complex controle
systeem van gemengde en internatio
nale commissies in het vooruitzicht
gesteld. Zo ingewikkeld, dat Henry
Kissinger zich onlangs liet ontvallen,
dat studenten er nog jarenlang hun
doctoraal scripties aan kunnen wij
den. Wat er op duidt, dat Kissinger
ook nu nog gelooft, dat een bestand
wel grote conventionele acties van
Amerikanen en Noord-Vietnamezen
zal uitsluiten, maar de guerrilla-oor
logvoering veel minder zal raken.
Een derde probleem bij de afkondi
ging van een bestand is, dat in het
Amerikaans-Noordvietnamese akkoord
wel de terugtrekking van de Amerika
nen wordt geregeld, maar dat de
Noordvietnamezen een dergelijke eis
niet wordt gesteld, wat er mede toe
heeft geleid, dat Thieuhet akkoord
nog weigert te ondertekenen. Maar
het zou volgens Kissinger nage
noeg onmogelijk zijn een overeenge
komen terugtrekking van de Noord-
vietnamese strijdkrachten te controle
ren. De lokale autoriteiten in gebie
den, die overwegend door communis
ten worden beheerst, zouden zeker
getuigen, dat geen Noordvietnamezen
aanwezig zijn en zouden pogingen tot
internationale inspectie laten doodlo
pen.
Nationale raad
Na het 'bestand' is een tweede sleutel
begrip in het Amerikaans-Noordviet
namese akkoord 'de nationale raad
voor nationale verzoening en een
dracht', die uit drie 'gelijke' delen
moet bestaan de regering-Thieu,
het Bevrijdingsfront en de Zuidviet-
namese neutralisten. Deze nationale
raad, die na afkondiging van een
bestand moet worden gevormd, dient
zijn 'uiterste best te doen' om binnen
drie maanden in Zuid-Vietnam een
politiek akkoord te bereiken en moet
later algemene verkiezingen organise
ren.
De nationale raad tast de autonomie
van de regering-Thieu en van het
Bevrijdingsfront vooralsnog niet aan,
maar dient als een soort onderhande
lingsinstrument voor deze partijen om
hun geschillen uit de weg te ruimen
en een politiek proces op gang te
brengen om het land te her-integreren.
Of de 'nationale raad voor nationale
verzoening en eendracht' zijn retori
sche naam inhoud zal kunnen geven,
is twijfelachtig. Henry Kissinger kan
zich in zijn al eerder aangehaalde
artikel in Foreign Affairs nauwelijks
of niet voorstellen, dat beide partijen,
die tot dusver immuun bleken voor
elk compromis en een kwart eeuw
energiek hebben gepoogd elkaar te
verraden dan wel af te slachten, in
eens gaan samenwerken in een team,
dat het hele land gemeenschappelijke
instructies geeft.
Daar komt bij dat de drie-delige natio
nale raad algemene verkiezingen
moet organiseren, wat een tamelijk
onschuldige bezigheid lijkt, maar in
feite een krachtmeting van de eerste
orde is. Want wie in Zuid-Vietnam
verkiezingen organiseert, wint ze met
minstens negentig procent van de
stemmen.
Verkiezingen
Zelden in de geschiedenis zullen er
zulke slepende en verwarrende on
derhandelingen zijn gevoerd als tus
sen Amerika e Noord-Vietnam. En
zelfs op dit ogenblik is het geharre
war nog niet afgelopen, ook al is
het licht aan het einde van een
lange zwarte tunnel nu duidelijk
zichtbaar. Over de oorzaken van de
ze malaise, die een vredesregeling
zolang heeft opgehouden en daar
door honderdduizenden mensen het
leven kostte, schreef Henry Kissin
ger, kort voor hij Nixons adviseur
en onderhandelaar werd, het één en
ander in Foreign Affairs.
Allereerst, aldus Kissinger, hebben
buitenstaanders vaak de bewegings
vrijheid van de partijen overschat.
Zowel de VS als Hanoi moeten sterk
rekening houden met de opinie van
het Zuidvietnamese volk. Om te
overleven hebben de Zuidvietname-
zen snel en bijna instinctief geleerd
de werkelijke krachtsverhoudingen
snel te doorzien. Als onderhandelin
gen de indruk zouden oproepen van
een verkapte kapftulatie, zou er
niets overblijven om over te onder
handelen. Want de steun voor de
partij, die schijnt te verliezen, zou
I snel teruglopen. Dus Hanoi en de
VS zijn er zich scherp van bewust,
dal de manier waarop hot overleg
wordt gevoerd bijna even belangrijk
Is als het onderwerp waarover wordt
onderhandeld.
Verder moet Washington, aldus Kis
singer, rekening houden met de
Amerikaanse publieke opinie (in
1969 achtte hij een reactionaire te
rugslag in de VS als gevolg van een
nederlaag in Vietnam niet denkbeel
dig) en met het vertrouwen van
Amcrlka's partners in de wereld,
tegenover wie verplichtingen zijn
aangegaan. Omdat de overlevings
kansen van het kleine Noord-Viet
nam beperkt zijn, is voor Hanoi
zorgvuldige berekening een tweede
natuur geworden. Zo berust de
Noordvietnamese onderhandelingspo
sitie op een zorgvuldige berekening
van internationale factoren. Wil Ha
noi bijvoorbeeld zijn onafhankelijk
heid bewaren, dan moet het zorgvul
dig manoeuvreren tussen Peking,
Moskou en het Bevrijdingsfront.
Vervolgens merkt Kissinger op, dat
de grote kloof in culturele en bu
reaucratische stijl tussen Hanoi en
Washington d° zaken verder heeft
vertroebeld. 'Het is moeilijk zich
twee maatschappijen voor te stellen,
die nog minder van elkaar begrijpen
dan de Amerikaanse en de Noord
vietnamese'. aldus Nixons topadvi
seur.
Omdat de overleving van Hanoi al
tijd heeft afgehangen van een sub
tiel vermogen fysiek sterkere bui
tenlanders te manipuleren, is de
Vietnamese communicatie-stijl naar
Amerikaanse begrippen indirect en
weinig rechtlijnig, zodat een echte
krachtmeting onmogelijk wordt Kis
singer trekt hier een parallel met de
guerrilla-oorlogvoering. Deze 'glad
de' houding wordt nog versterkt
doordat Hanoi bij de Geneefse con
ferenties van 1954 en 1962 achteraf
veel verrichtingen op het slagveld
niet gehonoreerd zag.
De specifieke Noordvietnamese on
derhandelingsstijl omschrijft Kissin
ger als volgt: met zorgvuldige plan
ning en indirecte methoden wil Ha
noi een maximaal aantal mogelijkhe
den openhouden. Er wordt geope
reerd in 'n opeenvolging van verken
ning en terugtrekking om zo de
reactie van de tegenstander te pei
len. Dit wordt gevolgd door een
diplomatieke uitval om de winst uit
een vorige fase te consolideren of
een andere weg te kiezen.
Dit is, volgens Kissinger, geen stijl,
die zich leent tot de analyse, waarin
de Amerikanen excelleren: de prag
matische ontleding van individuele
gevallen. In tegenstelling tot Hanoi
houdt de Amerikaanse diplomatie
nauwelijks van planning en Is ze
veel meer geneigd tot het beoorde
len van actuele zaken op hun eigen
mérites. Daardoor geldt, volgens
Kissinger, Hanoi in Washington als
niet serieus, wisselvallig en leugen
achtig, terwijl de Amerikanen In
Noordvietnamese ogen zullen uit
blinken in botheid en gehaaide doel
gerichtheid.
van Thieu distantiëren en afzonder
lijk aansturen op een overeenkomst
met het Bevrijdingsfront
Een derde sleutelbegrip in het Ameri
kaans-Noordvietnamese akkoord zijn
'de waarlijk vrije en democratische
algemene verkiezingen', die door de
nationale raad moeten worden gere
gisseerd. We zagen al, dat de voorbe
reiding van zulke algemene verkiezin
gen in de Zuidvietnamese constellatie,
die na de ondertekening van het
Amerikaans-Noordvietnamese akkoord
zal ontstaan, uiterst moeilijk wordt.
Bovendien vormen vrije algemene
verkiezingen een onderdeel van de
westerse politieke mythologie, dat in
de hedendaagse Zuidvietnamese situ
atie nauwelijks bruikbaar is. Vragen
als 'Wie steunt de meerderheid van
het Zuidvietnamese volk werkelijk?'
zijn redelijk en zinvol in een stabiele
westerse constitutionele democratie.
Maar in Zuid-Vietnam, waar sinds
1940 bijna onafgebroken oorlog wordt
gevoerd en waar de politieke situatie
op ongeëvenaarde wijze is toegespitst
en verziekt, zijn ze niet te beantwoor
den en doen ze eigenlijk nauwelijks
ter zake. De enige reële vraag, die
vandaag de dag in Zuid-Vietnam kan
worden gesteld, luidt eigenlijk: 'Wie
de regering-Thieu of het Bevrij
dingsfront is in staat welk deel
van de bevolking te beheersen?'
De instelling van de 'nationale raad
voor nationale verzoening en een
dracht' dient echter vooral om de
bezegeling van het Amerikaanse echec
in Zuid-Vietnam te verbloemen en de
Amerikanen in staat te stellen Viet
nam enigszins 'eervol' definitief te
verlaten, alvorens in dit zwaar mis
handelde land de bel voor de laatste
naar moet worden gevreesd al
weer bloedige ronde wordt geluid.
Dat president Thieu probeert uit alle
macht elke samenwerking met het
Bevrijdingsfront en dus ook met
de nationale raad af te houden, is
niet onbegrijpelijk. Zijn positie kan
er alleen maar door verslechteren.
Om enkele zaken te noemen. De in
vloed van het Bevrijdingsfront zal via
de bezigheden van de nationale raad
in de door Saigon beheerste gebieden
kunnen toenemen.
Verder zou een vertegenwoordiger
van het Bevrijdingsfront, die zonder
eigen beschermende militaire macht
Saigon zou binnenkomen, waarschijn
lijk zelfmoord plegen. Maar de intro-
duktie van deze macht in het voor
naamste bolwerk van Thieu zou de
politieke machtsverhoudingen in
Zuid-Vietnam zeker veranderen.
Neutralisten
Een andere uiterst belangrijke zaak is
de positie van de Zuidvietnamese neu
tralisten, die volgens het Amerikaans-
Noordvietnamese akkoord een derde
deel van de 'nationale raad voor nati
onale verzoening en eendracht' moe
ten vormen en wier aanhang onder de
bevolking niet gering, maar door de
repressie van de laatste jaren, moei
lijk te schatten is.
Thieu heeft niets gedaan om deze
zogenaamde 'derde macht' aan zich te
binden en daarmee zijn politieke ba
sis te verbreden. Integendeel, hij
heeft talrijke neutralisten als 'stro
mannen van de Viet Cong' verjaagd,
vervolgd en gearresteerd, daarbij ge
bruikmakend van de vrijwel onbe
perkte volmachten, die het huidige
oorlogsrecht hem biedt Volgens Le
Monde Diplomatique van vorige
maand zijn dit jaar wekelijks vier- tot
vijfhonderd niet-communistische te
genstanders van Thieu opgepakt en
arresteerden Thieu's aanhangers al
leen in juli in het noorden van het
land al drieduizend mensen, onder
wie ook boeddhistisohe priesters, 'om
dat zij handelen als een vijfde kolon-
ne ten behoeve van de communisti
sche agressors.'
Veel neutralisten en in hun kiel
zog de ontelbare politieke gevange
nen, die Thieu volgens het Ameri
kaans-Noordvietnamese akkoord moet
vrijlaten zullen daarom weinig nei
ging vertonen om Thieu na het defi
nitieve vertrek van de Amerikanen
jubelend in de armen te vallen. De
Zuidvietnamese president kan dan ook
met gerechtvaardigd pessimisme de
vorming tegemoet zien van een 'natio
nale raad voor nationale verzoening
en eendracht', waarin een belangrijk
deel van het neutralistische kamp de
zijde van het Bevrijdingsfront zal kie
zen.
Schatting
De Amerikaanse politicoloog Samuel
Huntington kwam op dit punt tot de
volgende voorzichtige schatting: De
stedelijke bevolking, die de afgelopen
jaren door de politiek van Saigon en
door de heftige strijd snel is uitgedijd
tot veertig procent van de totale be
volking (18 miljoen), staat min of
meer onder voortdurende controle
van Saigon, al bestaat in de meeste
steden een belangrijke ondergrondse
organisatie van het Bevrijdingsfront.
Op het platteland wordt twintig pro
cent van de Zuidvietnamese bevolking
geheel en nog eens twintig procent
goeddeels door het Bevrijdingsfront
Zuid-Vietnam: op weg naar de grote 'zuivering'?
beheerst. De resterende twintig pro
cent bestaat voor het leeuwendeel uit
religieuze of ethnische minderheden,
zoals Hoa Hoa, Cai Dai, katholieken.
Kmer en Montagnard, die door hun
hechte sociale organisatie en hun an-
ti-communisme het Bevrijdingsfront
veel minder kansen hebben geboden
en op verschillende manieren samen
werken met Saigon. Behalve Thieu en
zijn naaste medestanders hebben voor
al deze laatste groepen reden om het
komende uur van de waarheid in
Zuid-Vietnam met zorg tegemoet te
Zoals een neutralistische voorman on
langs liet weten: 'Wij prefereren een
compromis met het Bevrijdingsfront
boven een dictatuur gevestigd op ruï
nes.' En als het eenmaal zover geko
men is, zullen waarschijnlijk ook de
len van de anti-Viet Cong-coalitie zich
Miljoenen kiezers worden persoonlijk benaderd
Dit is nummer 4164. Betty Smith belt aan, terwijl Bud Moore
vluchtig zijn haar achterover strijkt. Beiden glimlachen als
meneer Earl Hesse de deur open doet. Betty zegt haar tekst op:
'Hallo, ik ben Betty Smith, een vrijwilliger voor senator George
McGovern. Ik zou graag dit materiaal over senator McGovern
bij u achterlaten, zodat u het eens kunt doornemen'. Pauze. 'Wat
denkt u van senator McGovern als president?'
Betty en Bud zijn bezig met de
deur-aan-deur-campagne, die de De
mocraten in California straks een
overwinning moet bezorgen. Betty
is een studente van 19 jaar, Bud
(24 jaar) werkt op een bank in
Oakland. Ze hebben voor ze op
stap gingen uitgebreide instructies
gekregen van de volgende strek
king. Dit is het belangrijkste,
meest kritische werk van de hele
campagne. Jullie zijn het directe
contact tussen senator McGovern
en de kiezers. Zorg dat je er netjes
uitziet. Ga niet langer door dan tot
negen uur 's avonds. (Nette men
sen lopen na die tijd niet op
straat). Praat niet te lang, hooguit
twee of drie minuten. Het gaat
tenslotte alleen om een presenta
tie, niet om een discussie.
Betty en Bud dragen een plaatsje
met hun naam op hun borst en in
de hand houden ze een map met
een kaart van de wijk, het adres
van het dichtstbijzijnde Democrati
sche hoofdkwartier, folders, formu
lieren en een door een computer
gemaakte lijst met gegevens over
de kiezers. Voor meneer Hesse zijn
die gegevens:
4164 Hesse. mr. Earl J. 1000 1234
NH.
Het eerste getal is zijn huisnum
mer en uit het tweede getal kun
nen we aflezen, dat op dat num
mer één Democraat woont. Hoe de
rest van het gezin ingeschreven
staat, heeft de computer niet wil
len vertellen. Het derde getal geeft
aan wat er nu kan gebeuren.
Iets speciaals?
Meneer Hesse weet nog niet goed
van hij van McGovern moet den
ken. Betty Smith pakt dan haar
tekst weer op en vraagt: 'Is er iets
speciaals wat u wilt weten over
senator McGovern?' Inderdaad, me
neer Hesse zou wel eens precies
willen weten wat de kandidaat aan
de werkgelegenheid denkt te doen.
Betty vertelt dat McGovern een
vredeseconomie belooft met volle
dige werkgelegenheid. Hij wil re-
geringsgelden besteden aan dingen,
die Amerika werkelijk nodig heeft:
huizen, ziekenhuizen, scholen,
openbaar vervoer en een schoon
milieu. Uit haar map haalt ze een
stencil over dit onderwerp, dat ze
met de andere folder in de handen
van meneer Hesse drukt. Dan be
sluit ze vriendelijk: 'Dank u wel
voor uw tijd'. Op de computerlijst
omcirkelt ze in het laatste getal de
3. hetgeen Hesse indeelt in de
categorie: geen besluit. Meneer
Hesse zal daarom in de komende
dagen wel meer horen van de
Democraten.
Op nummer 4165 woont Claude
Bradford en hier doet Bud het
woord. Er staat een sterretje voor
Bradfords naam op de computer-
lijst, d.w.z. hij staat ingeschreven
als 'onafhankelijk' Bovendien
waarschuwt het getal achter zijn
naam (1100), dat er nog een gere
gistreerde Democraat op dit adres
woont. Maar meneer doet open en
Bud begint: 'Hallo, ik ben Bud
Moore, een vrijwilliger voor sena
tor George McGovern. Ik zou dit
materiaal over senator McGovern
graag bij u achter laten, zodat u
het eens kunt doornemen'. (Pau
ze). 'Wat denkt u van senator
McGovern als president?' Geen
probleem, meneer Bradford is he
lemaal pro-McGovern. 'Dat is ge
weldig', luidt in dit geval Buds
tekst. 'Senator McGovern heeft ie
dere stem nodig in California.
Gaat u stemmen op dinsdag 7
november?' Juist omdat McGovern
iedere stem nodig heeft, mogen de
'veilige' stemmen niet verloren
gaan en daarom dient een formu
lier achtergelaten te worden, dat
deze kiezer in staat zal stellen
eventueel per post zijn stem uit te
brengen. In 1968 gaven juist deze
post-stemmen Nixon een beslissen
de zege in de staat California. Als
Bud dan nog volgens de in
structies gevraagd heeft of me
neer misschien een plakplaatje
voor op de bumper van zijn auto
wil of een verkiezingsbiljet voor
zijn raam, nemen we vriendelijk
afscheid.
Nixons thuisstaat
De strijd in California is de felste,
die gevoerd wordt in dit saaie
verkiezingsjaar. Niet alleen is Cali
fornia de staat met de meeste
kiesmannen, maar bovendien is het
de geboortestaat van Richard
Nixon. En de president heeft ken
baar gemaakt dat hij dit keer een
grote zege in zijn thuisstaat wil
behalen, want juist daar is hij
nooit geliefd geweest. 'California is
De Californiërs zijn onberekenbare kiezers, die zich weinig aantrekken
van partij-etiketten. De ene keer kiezen ze een progressieve figuur als
Earl Warren (links), die later opperrechter zou worden, de andere keer
een reactionair als de filmster Ronald Reagan.
door Jelte Rep
de staat, die de president het
meest begeert, maar ook juist de
staat die de moeilijkste zal zijn',
vertelde één van de toplieden uit
Nixons campagne-staf. In 1968 ver
sloeg Nixon zijn rivaal Humphrey
in California met slechts 200.000
stemmen. Acht jaar daarvoor had
Nixon. dankzij de post-stemmen,
zijn thuisstaat op het nippertje
gewonnen en twee jaar later
(1962) scheen California Nixons po
litieke carrière verwoest te hebben
met een pijnlijke nederlaag in de
strijd om het gouverneurschap.
Juist daarom wil Nixon zijn ver
kiezingszege gelardeerd zien met
een overwinning in zijn geboorte-
staat.
'We staan ongeveer gelijk', is de
reactie op zowel het Democratische
als het Republikeinse hoofdkwar
tier in California. Een opiniepei
ling, uitgevoerd door Mervin
Field, die Nixon een voorsprong
van 14 procent geeft, wordt door
beide zijden genegeerd. Meneer
Field voorspelde ook bij de voor
verkiezingen een overwinning van
20 procent van McGovern op
Humphrey. Het bleek slechts een
krappe overwinning te zijn, mis
schien zelfs wel een Phyrrus-over-
winning, omdat Humphrey tijdens
een serie tv-debatten senator
MfGovern zo fel had aangevallen,
dat de Republikeinen daaraan een
voorraad munitie konden ontlenen
die nog steeds niet uitgeput is.
Nixon heeft het in California niet
gemakkelijk. 'In California zien de
mensen Richard Nixon als Richard
Nixon en niet als een of andere
abstractie, die wordt omschreven
als president', zegt een politiek
insider. Zelfs op het Republikeinse
hoofdkwartier wordt toegegeven:
'Hij heeft hier zo lang gewoond,
dat California wat cynisch over
hem is geworden'. Met ongekende
energie, veel geld en een goed
geoliede verkiezingsmachine trach
ten de Republikeinen dit cynisme
te overwinnen. 'Het zou toch zeer
vernederend zijn, als de president
alle staten zou winnen, behalve
Washington DC en California, uit
gerekend de twee plaatsen waar
hij woont', zegt Lyn Nofziger, de
coördinator van Nixons campagne
in California. Toen Nixon presi
dent werd, kocht hij in San Cle
mente een Spaanse villa, die hij
op staatskosten liet uitbreiden
tot het 'westelijke Witte Huis'.
Onberekenbaar
California is in vele opzichten een
buitengewone staat en vooral op
politiek gebied onberekenbaar. Op
papier is het een Democratisch
bolwerk, maar de Californiërs
schijnen zich weinig aan te trek
ken van partij-etiketten. Ze kiezen
gewoon wie ze het beste vinden.
Soms is dat een progressieve fi
guur als Earl Warren die later
Opperrechter werd een andere
keer een reactionair als de filmster
Ronald Reagan. Maar Nixon is er
nooit geliefd geweest Met slechts
kleine overwinningen heeft de
staat bijgedragen aan de wonder
baarlijke, 26-jarige carrière van Ri
chard Nixon. En nu zijn er meer
Democraten dan ooit in California.
De Democraten hebben sinds de
voorverkiezingen van juni nog
eens 750.000 kiezers ingeschreven.
Ze hebben nu ruim 2 miljoen
aanhangers meer dan de Republi
keinen. 'Dan moeten we toch kun
nen winnen', zegt Jon Kaufman,
één van de vroegste supporters van
McGovern, die de deur-aan-deur-
campagne van de Democraten
leidt. 'Als 80 procent van de kie
zers opkomt 75 procent van de
Democraten hun partij trouw blijft
en als hier en daar de Republikei
nen en onafhankelijken ons steu
nen, dan kan McGovern de vier
miljoen stemmen krijgen, die no
dig zijn om deze staat te winnen'.
Wat McGovern kan, kunnen wij
ook, is de mening op het Republi
keinse hoofdkwartier. Sinds febru
ari hebben de Republikeinen een
organisatie opgebouwd, die ver
dacht veel lijkt op die van McGo
vern, alleen met dit verschil dat
de Republikeinen over veel meer
geld beschikken. 'Wij leveren alles
wat nodig is om California te win
nen', zegt één van de Republikein
se topmensen. 'Wij waren verbaasd
dat McGovern in staat was de
kiezers huis-aan-huis te benaderen.
En net zo als dat bij rugby gaat,
doen we de taktiek van onze tegen
stander na'. Tegen de verkiezings
dag zullen we vier miljoen deuren
bewerkt hebben en op deze dag
zelf zullen we 180.000 mensen pos
teren om de kiezers naar de stem
hokjes te brengen'.
Chicano's
De sleutel tot een zege in Califor
nia is de unieke samenstelling van
deze staat met z'n grote ruimte
vaart-industrie en z'n belangrijke
landbouw. Eén van de vier inwo
ners is geboren in een andere
staat, één van de veertien is een
neger en één op de elf is een
Chicano (een Amerikaan van Mexi-
caansen bloede). In de 'barrio' van
Los Angeles leven alleen al ruim
een miljoen Chicano's, meer dan
er negers zijn in die stad. De
computers van de Republikeinen
weten er alles van. De elektroni
sche breinen hebben feilloos uitge
pluisd waar de zwakke plekken in
het Democratische bastion zitten.
Computerlijsten met twijfelende
Democraten of met de nationale
oorsprong van de kiezers zijn het
resultaat. Een batterij telefoontoe
stellen en een legertje twee-talige
Ameri-telefonistes vormen het
machtige wapen van de Republi
keinen.
De twijfelende Democraten worden
opgebeld. 'Ja maar, ik ben een
Democraat', is een veel voorkomen
de reactie. 'Dat weten we, me
vrouw', is dan het standaard-ant
woord. 'Maar we hopen desondanks
dat u wilt overwegen om op presi
dent Nixon te stemmen'. Kiezers
met een Italiaanse, Poolse, Duitse
of wat dan ook voor naam worden
in hun moedertaal aangesproken.
Als de telefoniste dan van de ver
baasde toehoorder heeft vernomen,
of hij voor Nixon of misschien
voor Nixon is, wordt de kiezer
gevraagd naar de onderwerpen, die
hem dwars zitten. Binnen een paar
dagen kan hij dan een persoonlijke
brief verwachten, die een compu
ter voor hem heeft geschreven en
die hem alles over dat onderwerp
vertelt. Een andere machine
plaatst de handtekening. Kan hij
ingedeeld worden in de pro-Nixon-
categorie, dan kan hij bovendien
nog twee telefoontjes verwachten:
een paar dagen voor de verkie
zingsdag en op de dag zelf. De
ongelukkige, die het nog niet ze
ker weet, kan voortdurend tele
foontjes verwachten, tot het mo
ment waarop hij zijn besluit geno
men heeft.
Niemand heeft mij willen zeggen
hoeveel de strijd in California
kost, maar het moet in de miljoe
nen lopen. Voor een president, die
verklaard heeft: 'Ik wil deze ver
kiezingen winnen en in het bijzon
der de staat California' is echter
niets te veel. En voor George
McGovern ligt hier zijn grote kans
om de onvermijdelijke zege van
zijn rivaal zijn glans te ontnemen.
Dit is het zesde artikel van een
serie. De vorige afleveringen ver
schenen op 25, 26, 27 en 31 okto
ber en 2 november.
