Onderzoek bij TNO: LPG schone brandstof Doordringende opnamen in Antonio-das-Mortes autobiografie- FILMPREMIÈRES VAN DEZE WEEK Verhoging autobelasting treft alleen privé-rijder EDOX X Tweedeurs Audi 80 in Nederland Mazda 1000 C: variant op de 1300 S-serie rROUW/KWARTET VRIJDAG 27 OKTOBER 1972 BINNENLAND/AUTO/FILMS T13/K13 Cangaceiros waren de havelozen die oproerig door het land trokken om te nemen wat zij misten. Geleid door mannen die volkshelden werden, maar voor de heersende bezitters bandieten waren. Antonio, een huurling, kreeg lijn bijnaam door het neerschieten van vele cangaceiros en de, beroemd geworden, leiders Lampiao en Cori- sco. Dat gebeurde ongeveer een halve eeuw geleden. In deze film laat Glauber Rocha hem. als een oud geworden, maar nog ge duchte sombere man. nog eenmaal naar een dorp gaan om daar voor de bezitters, maar niet meer voor geld, een opnieuw opgekomen cangaceiro- beweging te verslaan. Hij doodt de nieuwe leider, in een vreemd, ritueel, met zang begeleid, zwaardgevecht. Maar hij ziet ook. voor het eerst het onrecht en de verdorvenheid van de heersers. De bijna blinde landeigenaar is een tiran. Zijn blonde vrouw bedriegt hem met de op macht en bezit beluste politieman. Als die haar iman niet durft doden slacht zij hem waanzinnig woedend af. De arme cangaceiro's boeren, weerloze vrouwen worden vermoord door een stel gehuurde ke rels. De priester is te zonderling om enige invloed te hebben. Antonio en de altijd dronken onder wijzer rekenen, in een laatste bloed bad, met de landeigenaar en de huur lingen af. Zo begint de oorlog die niet zal eindigen, heeft de 'heilige' van de cangaceiros voorspeld. Glauber Rocha koos voorzichtig, maar toch ook doorzichtig, de kant van de opstandigen. Eerder poëtisch dan poli tiek. De cangaceiros werden ook meer emotioneel, gelovig en bijgelovig ge dreven dan politiek bewust. Sint Jo ris, de mytische drakendoder, was hun patroon. Zang en dans waren hun, bezeten, strijdmiddelen. Hun woorden klinken romantisch. Hun da den en gebaren zijn pathetisch als in ;en klassieke noodlotstragedie, laar naast die dramtische hevighe- en, in het spel, in de regie, in de choonheid van het camerawerk, in leuren, is daar ook de gewone, een- oudige werkelijkheid. Want Glauber Rocha, die voor zijn films in Brazilië vast niet alles meeheeft, maakte zijn opnamen in zo'n arm boerendorp, in een prachtig ruig landschap, met me dewerking van enkele machtige spe lers en alle dorpelingen. Hij kon in zijn omstandigheden blijkbaar niet maken, of voltooien wat hij wilde. Scènes werden plotseling afgebroken, midden in een lied bijvoorbeeld, de montage lijkt ruw en onbeholpen. Maar dat juist geeft die film een primitieve, grootse kracht. Er zijn, meteen van het begin af, mooie door dringende opnamen. Er zijn wrede scènes en wonderlijke, meer dan le vensechte, figuren. De ballades, de rit mes. de soms wonderlijke muziek, werken sterk mee aan de indrukken, die ongewoon, Braziliaans, primitief en hevig zijn. Glauber Rocha, die met deze film weer een opmerkelijke ei sen stijl toont, won in Cannes de Prijs voor de beste regie. En ver diend. BER HULSING (Amsterdam-De Uitkijk, 18 j.) The Salzburg Connection Die 'connection' in Salzburg heeft mets met drugs te maken. Het is een *ist waarom allerlei duistere figuren zich misdadig druk maken. De man die hem uit een meer opvist wordt meteen al vermoord. Zijn niet al te bedroefde, maar wel bange weduwj. Anna Karina. uit de fotowinkel, en de mnge Amerikaanse advocaat, Barry «ewman, die haar spoedig troost en beschermt, raken wel raar in narighe- en verwikkeld. Haar broer, Klaus- «aria Brandauer, bijvoorbeeld wordt 'm die kist gevangen en gemarteld, -en mooie, blonde. Karen Jensen, is met zo lief als zij kijkt. Zij ontploft later met haar eigen bom. Er wordt met auto's gerost. Een man valt dood van een trap. Een andere figuur 'rijgt de kogel in een kabelbaantje, naarom allemaal wordt niet dadelijk duidelijk. Pas laat blijkt dat die kist "Mi-geheimen bevat waar oud-Nazi's en veie geheime diensten achterheen ADVERTENTIE Zwitsers terenhorloge - staal - met datum zitten. Die doen -zo geheim dat wij nauwelijks weten wie wie naar het leven staat. En het doet er eigenlijk ook niet toe. Helen Mclnnes had het verzonnen in een roman. Lee H. Kat- zin probeerde het opwindend te ver filmen, maar dat lukte dan telkens niet. En Salzburg en omgeving, toch wel mooi, staan er ook niet eens zo mooi op. BH. (Amsterdam - Rembrandtplcintheater, 14 jaar). Een Western vol droefenis Barry Newman en Anna Karina in The Salzburg Connection. Frank Perry, bekend geworden door 'David and Lisa', The Swimmer' en Diary of a mad housewife', die uiteen lopend waren van onderwerp, maar alle nogal diep groeven in de psycho logie van de hoofdpersonen, heeft zich aan zijn eerste Western gewaagd en daarbij de psychologische aanpak behouden. Hij heeft drie legendari sche figuren geplaatst in een vrij eenvoudig verhaal: 'Doe' holliday, de gokker en gunfighter, altijd hoestend en hijgend omdat hij lijdt aan de toen nog ongeneeslijke tering; Kate Elder, de cynische maar fidele prosti- tuée en Wyatt Earp. de ambitieuze en corrupte Marshall. Zij komen samen in het atadje Tombstone en daar zullen Wyatt en Doe de boel wel eens even opruimen (of leegruimen?. Som mige Tombstoners hebben daar zo hun twijfels over). In elk geval ligt derijkdom voor het tweetal in het verschiet, want de sommen die te De vrouw en de minnaar in Antonio-das-Mortes verdienen zijn aan georganiseerde gokkerij en ongelimiteerde corruptie zijn niet mis. Maar Doc is een gesple ten mens. Achtervolgd door de do d wordt hij geobsedeerd door de ge dachte dat hij iets moet nalaten, een kind of een legende. Hij walgt van het doelloze moorden, ook als het gebeurt onder de 'rust en orde'-slogan. Hij beleeft een korte episode van burger lijk geluk met Kate Elder, in een keurig schoongemaakt huisje, maar het kan niet duren. Als het tot de onvermijdelijke confrontatie komt tussen Syatt Earp en een aantal ran chers. die werkelijk niet zo veel kwaads in de zin hebben, maar de Marshall voor de voeten lopen, kiest hij toch de zijde van het 'legale' kwaad en schiet zijn beschermeling 'The Kid' dood, een jongen die hij het schieten heeft geleerd. Waarom? Omdat hij in de jongen zichzelf ziet zoals hij vToeger is geweest en die aanblik kan hij niet verdragen. Dat einde is de enige echte verrassing in de film. Ook al worden er tegenwoordig vele pogingen gedaan om het traditionele genre een enigszins andere vulling te geven, het 'was tot dusver toch altijd nog wel de gewoonte, dat de held uiteindelijk de stem van zijn restje geweten volgde en de kant van het minste kwaad koos. Doe doet dat niet. hij pleegt een psychologische zelf moord, hij vernietigt het beeld van zichzelf dat hij in eigen ogen en in die van de toeschouwer had opgetrok ken. 'Doc' is een film vol droefenis over een verknoeid leven. Het is heel moeilijk om onder het strakke keurslijf van de Western de figuren tot volledig leven te brengen. Frank Perry is in die poginE niet helemaal geslaagd (hij ontkomt niet aan een zekere sentimentaliteit) maar het lukt hem toch aardig. Hij wordt daarbij in niet geringe mate geholpen door zijn acteurs: Stacey Keach als Doe Holliday, Faye Dunaway als Kate Elder en Harris Yulin als Wyatt Earp. W. Wielek-Berg (Amstcrdam-Alhambra, 14 j) Pancho Villa Telly Savalas, kaalgeschoren door de Amerikaanse bezetters van heetgeba kerd Mexico, doet het niet slecht als leider der revoltuie in Gene Martins 'Pancho Villa'. Als Savalas meespeelt betekent dat men volop van eerlijke, recht-toe-recht-aan humor kan genie ten. Hij houdt van de vrouwtjes, een goed glas en vooral van plunderingen en felle strijd. Deze Pancho begint gauw genoeg te krijgen van zijn ban- Filmbeeldjes Frans Buyens, Belgisch filmer, be gon in Antwerpen aan de opnamen voor Het Dwaallicht, naar de novelle van Willem Elsschot, met Eva Kant en Romain Deconinck in de hoofdrol len. Edward van der Enden, die als cameraman opmerkelijk goed werkte voor bijna alle Nederlandse cineasten (Ivetis, Haanstra. Rademakers, Vrij man. Sluizer, Van Gasteren, Weisz, Kummel en nog meer) kreeg de Heer- lense Burgemeester-van-Grunsven-prijs voor de filmkunst. Cineclub verzorgt van zaterdag 28 tot 31 oktober zestien voorstellingen in verschillende plaatsen, van films over Vietnam, Loos, Cuba, Angela Davis, Peoples War, Baas in eigen Fabriek, e.a. Claire Windsor, eens jonge ster met bobbed-hair in stille films van de jazz-age, later schilderes, stierf in Los Angeles op 74-jarige leeftijd aan een hartaanval Roger Moore is de James Bond in Live and Let Die, onder regie van Guy Hamilteon, waarvan de opnamen, in Engeland, New Orleans, West-In- dië, pas begonnen zijn. Filmmuseum opent icoensdag 1 no vember de Eisensteintentoonstelling met de films Eisensteins Bezoek aan Nederland, Staking, De Weiden van Beshin, en vertoont donderdag 2 no vember Pantserkruiser Potemkin. door Sicco de Jong Dankzij lage concentraties van koolmonoxide, koolwaterstoffen en stokstofoxide geeft LPG 'veel schonere uitlaatgassen' dan ben zine. De heer J. van der Weide, die de leiding heeft bij onder zoekingen naar uitlaatgassen door het Instituut voor Weg transportmiddelen van TNO te Delft, verklaart dit vooral uit het feit. dat LPG als droog gas in de motor gespoten en met lucht vermengd wordt. LPG-im- porteur BK-Gas N.V. en de im porteur van inbouwapparatuur Landi den Hertog N.V. hebben gezamenlijk bij TNO een onder zoek naar de LPG-uitlaatgassen ingesteld, dat zeer gunstige re sultaten had. De heer Van der Weide heeft naar aanleiding van dit onderzoek de voor delen van LPG boven benzine toege licht in een artikel, dat deze week verschenen is in BK-journaal, het huis orgaan van BK-gas NV te Amster dam. Behalve het voordeel dat LPG een gas is, is het ook een pluspunt dat deze brandstof een voldoende hoog octaangehalte heeft en daarom geen lood bevat. De vorming van roet in de uitlaat van auto's die op LPG rijden bij benzinemotoren een be langrijk euvel doet zich nauwelijks voor: 'Dat is te verwaarlozen', aldus de heer Van der Weide. Het instituut voor Wegtransportmid delen van TNO werkt al vijf jaar aan uitlaatgastests. Deze worden uitgevoerd op een rollenbank, waar de aan gedreven wielen van de auto draaien, terwijl de wagen zelf blijft stilstaan. Dit geschiedt volgens een vastgestelde testcyclus met acceleratie, snelheid te rugnemen en stationair draaien van de motor. Er zijn zowel Europese als Amerikaanse tests, die bij TNO uitge voerd worden. De graad van de scha delijke stoffen in de uitlaatgassen die men in een plastic zak opvangt wordt later gemeten. Soortgelijke on derzoekingen vinden in de researchaf delingen van autofabrieken plaats. De lage concentraties van giftige gassen, voortgebracht door LPG het BK-journaal zal de exacte cijfers aan het einde van dit jaar publiceren zijn te danken aan de homogeniteit van het lucht-brandstof mengsel. Dit mengen geschiedt onafhankelijk van optrekken en gas terugnemen door middel van pedaalbewegingen, waar door bij benzinemotoren juist de ver branding ontregeld wordt. Daarom werken vele autoconstructeurs al met benzineinjectie per 'computertje', die de hoeveelheid in te spuiten benzine elektronisch afpast. Maar dan nog blijft, aldus de heer Van der Weide, het nadeel dat benzi ne bij verstuiving uit zeer kleine druppeltjes bestaat, terwijl LPG als gas droog is. Druppeltjes mengen al tijd moeilijker met lucht dan zo'n droog gas, aangezien lucht ook gasvor mig is. Bij benzine wordt de lucht- brandstof-verhouding tevens beïnvloed door de weers- en temperatuursom- standigheden, maar ook daarvan on dervindt LPG geen hinder en ook daardoor is 'autogas', zoals BK zijn LPG noemt, schoner. Het onderzoek bij TNO is het eerste naar LPG- uitlaatgassen in Nederland, zo blijkt uit de inleiding van het BK-journaal. Overigens is LPG buiten de voor 1973 aangekondigde belastingverhogingen op het autorijden gebleven. Doordat dieselolie duurder wordt (33 cent) zal LPG met een prijs van circa 28 cent per liter in 1973 niet alleen de schoonste, maar ook de goedkoopste motorbrandstof zijn. Mazda, naar produktie in Japan en verkoop in Nederland gerekend het derde Japans? merk, heeft thans even als Toyota en Datsun een één liter model. Bij Mazda is dit echter afge leid van de 1300-serie, de bestseller va.i de Toyo Kogyo-fabriek in Neder land. Voor het nieuwe modeljaar heeft deze fabriek ook de 1300 sterk gewijzigd, waardoor deze nu 1300 S gaat heten. De 1000 C, zoals het nieuwe 1000 cc- nodel van Mazda genoemd wordt heeft een motorvermogen van 65 SAE-pk, goed voor ongeveer 135 km per uur topsnelheid. De Mazda 1000 C is zeer compleet uitgerust, o.m. met gelaagd glas in de voorruit, schijfrem men op de voorwielen, ruitewissers met twee snelheden en acheruitrijlam- pen. De prijs bedraagt ƒ7.199,- incl. BTW. De nieuwe uitvoering 1300 S verschilt met de 1300 door een nieuwe vormge ving van het front, verbeterde voor- stoelen en hoofdsteunen in standaard- uitvoering. Het motorvermogen \an de 1300 ce-motor ging van 78 naar 81 Mazda heeft nu ook een 1000 cc- model: de 1000 C op basis van de 1300 S. SEA-pk. Deze wagen heeft een nog uitgebreidere uitrusting van het inte rieur dan de 1000 C, o.m. met achter ruitverwarming. Er is tevens een nieuwe Coupé-versie van de 1300 S verschenen. De prijzen van de Mazda 1300 S variëren van ƒ7 699,- voor de twee deurs tot ƒ8,995,- voor d. Coupé. De tweedeurs uitvoering van het nieuwe Audi-model 80 is in Neder land gearriveerd. Het model wordt door beide importeurs HNG te Sassenheim en Van Oorschot te Rot terdam geleverd met 1300 cc 60 DIN-pk motor of met 1500 cc-motor, die 75 dan wel voor de GL 85 pk levert. De vierdeurs Audi 80 zal door HNG in februari op de RAI-tentoon- stelling te Amsterdam geïntroduceerd worden. De Audi 80 blijkt bij eerste kennisma king een comfortabele wagen met dank zij de voorwielaandrijving een zeer goede wegligging. Bijzonder enthousiast was importeur HNG vori ge week bij de presentatie ovr de automatische stuurcorrectie wanneer het halve remsysteem uitvalt. Een wagen was uitgerust met slechts één werkend circuit van het gescheiden remsysteem en zelfs bij remmen met 90 kilometer per uur bleef deze wa gen nog recht in het spoor, ondanks dat dan slechts op één voorwiel werd geremd. Alle Audi 80-versies hebben schijf remmen vóór. De interieurs blijken behoorlijk compleet met onder meer slaapstoelen met verstelbare rugleu ning in alle uitvoeringen. Alleen de goedkoopste versie, de 1300 standaard, mist een verwarmde achterruit. De 1500 cc-Audi's 80 hebben alle rembe- krachtiging. De 85 pk-GL is uiterlijk De Audi 80 GL is herkenbaar aan de dubbele koplampen. herkenbaar aan dubbele halogeen kop lampen en rubber stootranden aan de bumpers. In het interieur heeft deze wagen een bijzonder fraaie be kleding. De prijzen zijn incl. BTW: ƒ9.630,72 en 10.379,70 voor de 1300 cc, die op een top van 148 km per uur komt; 10.480,02 en 10.980,48 voor de 1500 cc S (S resp SL) met een top van 160 km. per uur en 11.680,44 voor de GL die 170 km per uur haalt. Autorijden wordt in 1973 bijna drie procent duurder door de in vloed van belastingmaatregelen. Dit geldt echter alleen voor pri- vé-rijders, want de BTW-regeling betekent, dat voor ondernemin gen het autorijden fiscaal niet zwaarder wordt belast. Er staan alle automobilisten volgend jaar wel weer verhogingen van de autoprijzen, de onderhouds- en reparatiekosten en de verzeke ringspremies te wachten. De benzineprijs aan de pomp gaat 2 cent omhoog: ruim twee cent door de accijnsverhoging met daarop de BTW en bijna een halve cent door de Veranderingen en hogere prijzen voor Skoda De 1973-modellen van het Tsjechische automerk Skoda hebben een aantal detailwijzigingen aan het uiterlijk en het interieur ondergaan. Tegelijker tijd zijn, in navolging van vele andere automerken, de prijzen verhoogd: ge middeld met rond 4 pet. De voornaamste verbetering voor de S 100-110-serie betreft de ventilatie. In het dashboard zijn ventilatieschuiven aangebracht en de luchtdoorstroming is verbeterd door een twestraps venti lator. De voornaamste verandering aan de vormgeving betreft de grille. De Skoda S 100 kost nu 6.247,-; S 110 LS komt op ƒ7.150,-, waartussen zich nog drie variaties bevinden. In januari 1973 zuillen de S 110 LS en de S 110 R Coupé die nu ƒ8.094,- kost voorzien worden van vier schijnwerpers met halogeenkampen voor de middelste t\yee. hogere BTW over het onbelaste deel van de benzineprijs. De prijs van dieselolie stijgt daarentegen met elf cent per liter: van bijna 22 naar 33 cent, exclusief BTW. De verhogingen van de benzine- en dieselaccijns zijn een gevolg van de accijnsharmonisatie in de Benelux. De motorrijtuigenbelasting gaat Uit eindelijk met 11.7 procent omhoog. Op het basistarief van 8,88 per 100 kilogram komen in 1973 262 opcenten, welke opcenten nu 224 (procent) zijn. Dit heeft een maximum van 736 gul den tegen 630 gulden thans. Voor bedrijfswagens met dieselmotoren ver valt echter de 230 procent opslag op de motorrijtuigenbelasting, omdat de dieselolie aanzienlijk duurder wordt. Deze toeslag blijft voor personen auto's met dieselmotoren van kracht, zodat het dieselen volgend jaar per saldo ook voor ondernemers aanzien lijk duurder wordt. De bijzondere verbruiksbelasting gaat van 15,45 procent nu naar 16 procent. Ondernemingen krijgen echter bij aanschaf van de nieuwe auto volgend jaar alle BTW gerestitueerd tegen een verrekenbaar deel van 67 procent dit jaar. Per saldo zal het voor de onder nemer volgend jaar fiscaal vier pro cent goedkoper worden een nieuwe auto aan te schaffen, terwijl het voor de particulier 2y2 procent duurder wordt. Van deze 2*/& procent is een half procent het gevolg van de verho ging voor de bijzondere verbuiksbelas- ting en twee procent van de BTW- verhoging van veertien naar zestien procent. Het is voornamelijk de BTW, die de automobilist in 1973 parten speelt. Voor de kilometerprijzen zal de •afschrijving op auto's meer tengevolge van de verhogingen voor de prijs van nieuwe wagens. Die afschrijving komt volgend jaar voor particulieren in de kilometerprijs tot uiting voor ruim één procent. Door de verhoging van de motorrijtuigenbelasting en de brandstoffenaccijnzen wordt de ki lometerprijs met nog eens bijna V/2 procent opgeschroefd. Tenslotte zal ook over de tarieven voor onderhoud en reparatie de' BTW stijgen, wat leidt tot 0,4 procent stijging voor de kilometerprijs. In totaal dus een bijna drie procent hogere kilometerprijzen dus. Enkele motorrljtulgenbelasllngtarieven voor 1»73: rond 600 kg (Clloën 2 CV en Dyane Mini, Renault 4 192,— rond 700 kg. <DAF 33 en 44. Datsun 1000 en 1200, Flat 127 en 850, Opel Kadett, Renault 5): 225.—; rond 800 kg. (DAF 55, Flat 128. Ford Escort, Mazda 1300. Peugeot 104, Renault 6. Simca 1000, Toyota Corolla, Vauxhall Vlva, VW-kever): 257,— rond 900 kg. (Audi 80, Cltroën GS. Flat 124, Ford 1300, Opel Ascona, Peugeot 204 en 304, Renault 12, Slmca 1100, Toyota Carina): 289,— rond 1000 kg. (BMW 1602. Morris Marina 1.8. Renault 16. VW 1600); 321,—; (bovenstaande bedragen zijn jaarbedra gen). VACO: geen verbod op spijkerbanden De Vereniging van Bandenspecialisten VACO heeft de minister van verkeer en Waterstaat verzocht geen verbod op het gebruik van spijkerbanden uit te vaardigen. Hiertoe hebben voorne mens bestaan en Rijkswaterstaat heeft het gebruik er van vorig jaar ernstig ontraden. Spijkerbanden brengen gro te schade toe aan het wegdek en voldoen alleen op ijs beter dan nor male banden. In Nederland wordt weinig met spij kerbanden gereden, maar de VACO vraagt nu juist voor vakantiegangers naar landen met veel sneeuwval en ijs op het wegd?k, hun toe te staan het deel van hun reis door Nederland op 'spikes' te rijden. Spijkerbanden, al dus de VACO, zijn nog nergens in Europa verboden. Antonio-das-Mortes doodde vele cangaceiros. In Brazilië leeft dat voort in legenden en liederen. En in de films van de Braziliaan Glauber Rocha, die er in 1964 al een simpel maar pathetisch epos van maakte, De Zwarte God en de Witte Duivel, en die nu, in Antonio-das-Mortes. de volksverhalen voort zette tot in deze tijd. dietenkwarweitjes en besluit een daad te stellen door een Amerikaans fort te overvallen. De 'Gringo's' waren daar niet op berekend. Wat wil je, de vervaarlijke leider hield zich altijd met binnenlandse vechtpartijen bezig. De nuchtere Clint Walker assisteert hem daarbij. Hij heeft de touwtjes in handen als Pacho's adviseur. De regisseur heeft oog gehad voor mooie taferelen van een dor en zonge- stoofd landschap, waarin gillende stoomlocomotieven af-en-aan tuffen. Er komt door de eigenzinnigheid van een Amerikaanse kolonel en Pancho zelf. die elkaar op de rails tegemoet rijden, zelfs een enorme klap van. Pancho zelf, die ook als rechter op treedt speelt het klaar om de yankees te bedotten. Al leest en schrijft hij niet, de revolutionair is steeds wat slimmer. Anne Francis speelt heel onnozel en weinig overtuigend de vrouw van de adviseur. Pancho weet het slechte huwelijk van die twee met toneelspelerij weer goed te maken. Den Haag, Apollo (14 jaar D. de Geus

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1972 | | pagina 13