Rumoer om schoten bij
arsenaal atoomwapens
I
H
Hartchirurg neemt
beschuldigingen van
collega hoog op
eoeo
Dr.A.Terruwe contra
uitgeverij 'Contact'
Waterleidingbedrijven
aan grens van
het technisch mogelijke
SEKRETARESSE
Soldaat dut in
bij atoomkoppen
O
O
O
O
O
O
O
O
Finse president op rondvaart
Wettelijke rente
omlaag
'De wereld van de symphonie:
groots platen project van DGG'
NVJ verliest
kort geding
van Telegraaf
Bomans' sprookjes
op twee platen
Demonstratie
politie
wèl legaal
Drie manieren
van groei
TROUW/KWARTET WOENSDAG 23 OKTOBER 1972
BINNENLAND/KUNST TPNUS9/K7
Bevolking niet helemaal gelukkig
HAVELTE 'Je waant je hier soms in de Duitse bezettingstijd'. Dit zegt de héér K. Haverkamp.
Hij woonit op een steenworp afstand van de Amerikaanse opslagplaats voor atoomwapens in Havelter-
berg. Zaterdag schoot een wachtpost een kogel door de rechterarm van zijn maat. De heer Haver
kamp weet te vertellen dat er diezelfde nacht opnieuw nog viermaal met scherp is geschoten.
Twee wachtposten van de Van Heutz-
compagnie, die bij de ingang van het
streng bewaakte terrein op wacht
staan, erkennen dat dit juist is. 'De
twee wachtposten hoorden geritsel in
het bos. Volgens de consignes hebben
ze toen eerst twee schoten in de lucht
afgevuurd, daarna hebben ze nog twee
maal gericht in de struiken geschoten.
Onze collega's meenden te horen dat
er iemand hard wegliep. Tot in wijde
omgeving zijn de schoten gehoord.
Niemand kijkt er echter van op. Het
komt wal meer voor dat inde dorpjes
Haveterberg en het iets verderop gele
gen Darp schoten worden gehoord.
'Gevaarlijk'
Mevrouw Spits, die zo'n dertig meter
van de wachtpost af woont, zegt: 'Het
wordt hier wel wat gevaarlijk'. Haar
dochter, een huis verder: 'Dat is zo,
maar ik denk eigenlijk nooit aan
gevaar*. In Havelterberg zijn volgens
de heer Haverkamp veel mensen die
niet gelukkig zijn met de situatie.
Men vindt het vooral gevaarlijk voor
kinderen, die spelenderwijs op het
terrein kunnen komen.
De opslagplaats is de laatste tijd in
het nieuws gekomen door een schot
op een burger. Deze deed drie weken
geleden een plasje, reed in zijn auto
weg en negeerde een bevel tot stop
pen. Zijn auto werd geraakt. Een
metaalsplinter moest operatief uit zijn
heup worden verwijderd. Vorige week
zaterdag schoot een wachtpost een
collega door de arm. Eerst heette het
dat het geweer bij het schoonmaken
was afgegaan. Later werd toegegeven
dat het om een bravourstukje ging. In
het dorp wordt echter gefluisterd dat
een ruzie werd uitgevochten. Na het
schot dat soldaat D. Bakker in de arm
raakte, gaf de compagniecommandant
opdracht nog wel met een geladen,
maar niet meer met een gespannen
geweer te lopen. Dat heeft één dag
geduurd.
'We lopen nu weer met een patroon
in de kamer van het geweer. Die
order was alleen maar tijdelijk om
het rumoer even te laten bedaren.
Een oompagniecommandant mag trou
wens zo'n order met eens geven. Van
hoger hand is nu bevel gekomen het
wapen opnieuw te spannen', aldus de
beide wachtlopende soldaten, die hun
naam wiet in de krant willen. De Van
Heutz-eenheden lopen volgens hen al
tijd met gespannen wapens op wacht.
Tot nu toe bleven zij echter op het
terrein van de opslagplaats. Na de
Met kort geding gedreigd
EINDHOVEN De Eindhovense hartchirurg dr. P. J. van der
Schaar heeft op advies van zijn advocaat de voorzitter van het me
disch stafbestuur van het Binnenziekenhuis in Eindhoven dr. J. A. M.
van Wijck, gesommeerd een aantal uitlatingen aan zijn adres in te
trékken.
Gebeurd dit niet, dan wordt in een
inmiddels reeds in gang gezet kort
geding bij de president van de recht
bank in Den Bosch geëist dat deze
uitlatingen worden ingetrokken.
Tevens heeft dr. Van der Schaar het
voornemen over de uitlatingen een
adres te richten aan de voorzitter van
de koninklijke maatschappij tot bevor
dering der geneeskunst en een klacht
in te dienen bij het medisch tuchtcol
lege.
Blijkens de sommatie heeft dr. Van
Wijck in een radio-uitzending gezegd
dat dr. Van der Schaar als hartchi
rurg in het Binnengasthuis in Eind
hoven 'dingen deed die niet door de
beugel konden", 'experimentele din
gen deed op patiënten' en 'dat dr.
Van der Schaar in de nabehandeling
niet wilde inzien waarom de patiënt
is doodgegaan'.
'Deze beschuldigingen tasten op infa
me wijze de eer en goede naam aan
en hebben de strekking de grote mas
sa de indruk te geven als zou de
cardio-chirurgische arbeid van dr.
Van der jjchaar een gevaar voor de
volksgezondheid opleveren. Deze be
schuldigingen zijn van elke grond van
waarheid ontbloot en worden met ver
ontwaardiging van de hand gewezen',
staat in de sommatie aan dr. Van
Wijck.
Van dr. Van Wijck wordt gevraagd
zijn beschuldigingen in te trekken,
verontschuldigingen aan te bieden en
te beloven elke uitlating welke de
strekking heeft dr. Van der Schaar in
eer en goede naam aan te tasten,
achterwege te laten.
DEN HAAG De waterleidingbedrijven hebben de grens van hun
technische mogelijkheden bereikt om Rijnwater te verwerken tot
goed drinkwater. Een verdergaande verslechtering van de Rijn zal
rampzalige gevolgen hebben voor de drinkwatervoorziening.
Vijftig waterleidingbedrijven uit Zwit
serland, Frankrijk, West-Duiitsland en
-Nederland, zeggem dit in een geza
menlijk schrijven aan de deelnemers
van de ministersconferentie over de
toestand van de Rijn, die vandaag en
morgen in Den Haag wordt gehouden.
De waterleidingsbedrijven zijn vere
nigd in de Internationale Arbeitsge-
meinschaft der Wasserwerke lm Rheim-
edmzugsgebdet en verzorgen de drink
watervoorziening van circa twintig
miljoen mensen.
Op de ministersconferentie zuilen de
deelnemende landen. Frankrijk, Duits
land, Zwitserland, Luxemburg en Ne
derland de knopen door moeten hak
ken, die de sanering van de Rijn tot
nu toe in de weg hebben gestaan. Er
zullen oplossingen voor het zoutpro-
bleem en het probleem van de ver
warming van het Rijnwater door kern
energiecentrales moeten komen. Vo-
zijn op het vormingscentrum
"DEN ALERDINCK" wil zeggen:
in een prettige ongedwongen sfeer hoofdza
kelijk samenwerken met enkele kursusleiders
samen met vijf anderen deel uitmaken van
de administratieve staf die zich op de komen
de voltooiing van de nieuwbouw verheugt
de leeftijd van 20 jaar hebben
een goed salaris verdienen en tevens uitste
kende secundaire arbeidsvoorwaarden
dat het typediploma wel, het stenodiploma
niet direkt een vereiste is.
Mondelinge inlichtingen en/of schriftelijke solli
citaties richten aan de administrateur of hoofd
van kantoor van de Stichting Vormingscentrum
"Den Alerdinck", Laag-Zuthem, post Zwolle, tel.
02590 - 284.
moordpartij in München staan ze aan
de openbare weg te posten. Volgens
de heer Haverkamp is het beter dat
het terrein helemaal achter een schut
ting komt te liggen.
Het PvdA-raadslid F. Dedden in Darp
is ervan overtuigd dat de bevolking
de opslagplaats liever zag verdwijnen.
Mooiste bos
'Ze hebben ons mooiste stukje bos
ingepikt', zegt hij verontwaardigd.
Dat is in Darp het eerste argument.
I-n Haveltérberg, dat als het ware
tegen het geheime project aanleunt, is
het gevaar het eerste argument dat
wordt aangevoerd. Dat er toch nauwe
lijks protest wordt gevoerd, komt
doordat de bevolking niet in het ef
fect daarvan gelooft, zegt de heer
Dedden.
Hetzelfde zegt ook het schoolhoofd H.
Veen in Darp. 'Ik herinner me nog
dat zo'n twintig jaar geleden werd
geprotesteerd tegen de Johannes Post-
Kazerne. De gemeente was bang voor
aantasting van de natuur. Dat is maar
al te waar gebleken. De aantasting
heeft zich als een olievlek uitgebreid.
De kazerne is weliswaar niet in Ha-
velte gekomen, maar net over de
grens in Steenwijkerwold. De ingang
is echter in Havelte en onze gemeente
heeft ook vereweg het grootste deel
van het oefenterrein moeten leveren'.
Het merendeel van de bevolking heeft
geen bezwaar tegen aktiviteiten als
van het Kamerlid dr. B. de Gaay
Fortman. De meningen zijn doorgaans
genuanceerd. Het raadslid B. Even-
boer (christelijk) heeft niet de in
druk dat de bevolking beducht hoeft
te zijn voot vuurwapens. Hij meent
dat er een samenloop van omstandig
heden is. 'Het is duidelijk dat er geen
incidenten meer mogen gebeuren.
Maar dat is een kwestie van de leger
leiding'. Ook hij vindt vragen als van
de heer De Gaay Fortman juist. 'Zo
lang ze maar zindelijk en redelijk
zijn, en dat zijn ze'.
Fractievoorzitter H. Volkers van He
PvdA ziet het allemaal niet zo zwaar
in. 'Bij het jagen gaat ook wel eens
per ongeluk een schot af'. Burgemees
ter G. Hensens tenslotte meent dat er
geen reden tot ongerustheid is, maar
keurt de recente gebeurtenissen wel
af. 'Wat de soldaten zaterdag deden,
dat schot door een arm, is gevaarlijk
spel. Dat vind ik wel verontrustend'.
rige week berichtten we reeds dat
Duitsland ten aanzien van het laatste
probleem een hard standpunt zal in
nemen en van Frankrijk zal eisen de
in aanbouw zijnde kerncentrale bij
Fessenheim alsnog met koeltorens uit
te rusten. Frankrijk staat hier afwij
zend tegenover, zodat de conferentie
op dit punt dreigt te mislukken. Voor
het zoutprobleem zal waarschijnlijk
wel een oplossing worden gevonden.
Van Nederlandse zijde nemen aan de
conferentie deel minister Schmelzer
(buitenlandse zaken), Udink (verkeer
en waterstaat), en Stuyt (milieuhygië
ne). Frankrijk wordt vertegenwoor
digd door minister Poujade (milieube
leid) en Duitsland door staatssecreta
ris Hartkopf (Volksgezondheid). Het
is nog niet zeker of de Duiitse minis
ter van binnenlandse zaken, Genscher
aan de conferentie zal deelnemen.
ARNHEM Post 2 sliep als
een os. De wachtcommandant
trof hem op zijn rug liggend
aan, in het wachtlokaal. Dienst
plichtig soldaat Cor E (20) uit
Deventer, die op 15 juni tot
taak had de opslagplaats van
atoomkoppen in het Drentse
Havelte te bewaken, lag luid
snurkend in de zon.
In Havelte waar van het Ameri
kaanse opperbevel 'de geweren
op scherp moesten worden ge
steld', zouden terroristen een
gemakkelijk karwei hebben ge
had. Cor was zo moe na een
nogal lawaaiige nacht in de
legeringskamer, dat hij in de
kleine middaguurtjes, volgens
kenners de moeilijkste, de oog
jes toe deed. Wachtcommandant
Sergeant Nuyten kon hem zon
der veel moeite 'overmeesteren.'
Cor E. moest zich gisteren voor
het dutje naast de atoomkop
pen, die nog door een speciaal
daarvoor opgeleide Amerikaanse
'groep militairen extra worden
bewaakt, voor de Arnhemse
krijgsraad verantwoorden. Hij
kwam eraf met een week Nieu-
tversluis. Ook omdat hij de vori
ge nacht door dronken kamera
den uit zijn slaap teas gehou
den.
T>
2
3
4
5
b
7
8
9
Oplossing: Horizontaal: 1. Timmerage;
2. idool-edel. 3. terts-gene; 4. Umea-
me-rag; 5. lel-aal-Ada; 6. Aga-lek-ren;
7. rest-via-Rt; 8. Ido-lens-ei; 9. separa
tie.
Verticaal: 1. titularis; 2. idcm-Egede;
3.ihorel-as-op; 4. mot-aalt-la; 5. els-ma-
ever; 6. rogol-k'na: 7. a der-ar-ast; 8.
genade-rei; 9. elegantie.
President Urhu Kekkonen van Fin
land is gistermorgen zijn driedaags
staatsbezoek aan ons land begonnen.
Na op de vliegbasis Soesterberg te
zijn verwelkomd door prinses Beatrix
en prins Claus, reed het 72-jarige
staatshoofd in een koninklijke trein
naar Amsterdam, waar hij werd opge
wacht door koningin Juliana en prins
Bcrnhard.
Na een kranslegglng bij het nationaal
monument op de Dam, werd president
Kekkonen gistermiddag door burge
meester Samkalden in diens ambtswo
ning ontvangen. De burgemeester
bood de Finse gast de herinnerings
medaille van de stad Amsterdam aan,
waarna president en gevolg met een
rondvaartboot naar het Rijksmuseum
vertrokken. Op de foto: president
Kekkonen (links) en burgemeester
Samkalden in de rondvaartboot
Omstreden interview in boek
Van een onzer verslaggeefsters
AMSTERDAM De Nijmeegse psychiater dr. Anna Terruwe pro
beert te voorkomen dat een interview met haar, gepubliceerd in het
weekblad De Nieuwe Linie van 8 april 1971, wordt opgenomen in
het boek 'Dat wordt me te gek', met de ondertitel 'De psychiatrie
kritisch bekeken'.
Gistermorgen diende een kort geding
dat de psychiater heeft aangespannen
tegen de uitgeversmaatschappij Con
tact NV en de uitgever De Nieuwe
Linie, die het boek, een bundel inter
views en artikelen, gezamenlijk willen
uitbrengen. Dr. Terruwe heeft de pre
sident van de Amsterdamse recht
bank, mr. U. W. H. Stheeman, ge
vraagd te verbieden het interview op
te nemen, of indien dit al gebeurd is
het boek in de handel te brengen op
straffe van een dwangsom van 250.000
gulden.
Onvolledig
Invul-puzzel
Horizontaal woorden invullen die be
tekenen: 1. verschillend, 2. draaierig
heid, 3. opwekkend middel, 4. erig boos,
5. vaandel, 6. eentonigheid, 7. wereld
stad, 8. zwaveldampbron, 9. niet be
dreven.
Bij juiste oplossing leest men ui de
diagonaal op de cirkeltjes de naam
van een duinheester.
De advocaat van eiseres, mr. P. H. L.
Hanraets, zei dat dr. Terruwe alleen
interviews toestaat om haar leer der
bevestiging, die zij in het algemeen
belang acht van de samenleving, uit
te dragen. Zij heeft bezwaar tegen het
interview omdat het haar visie onvol
ledig weer zou geven, er hier en daar
onjuistheden in staan en haar persoon
te veel op de voorgrond wordt gescho
ven.
Aanvankelijk wilde zij, nadat zij het
interview had nagelezen, niet dat het
stuk in deze vorm zou verschijnen.
Zij sprak een geheel nieuw 'interview'
in op de band en wilde dit DNL-
directeur Gerard de Bruijn meegeven,
die dit weigerde. Na de behandeling
van het kort geding zei De Bruijn:
'Terruwe wil de pers manipuleren.
Door een greep te houden op het
eindresultaat gebruikt zij de media
als spreekbuis'. Anna Terruwe voelde
zich, volgens haar advocaat zelf gema
nipuleerd: Het interview moest gezet
worden. Door tijdgebrek kon zij al
leen zakelijke correcties aanbrengen'.
Dat gebeurde ook en zo werd het
interview gepubliceerd.
Waarom zij bezwaar maakt tegen de
inhoud van het stuk werd tijdens de
zitting niet duidelijk. Twee bezwaren
werden door de advocaat van de uit
gevers, mr. H. B. A. Verhagen, direct
ontkracht.
Mr. Verhagen voerde aan dat dr.
Terruwe zich niet had gemengd in de
discussie die ontbrandde na publica
tie, terwijl zij nu aanvoert dat de
lezers een verkeerd beeld krijgen van
haar ideeën. Dat terwijl DNL destijds
een oplage had van 30.000, terwijl het
boek een oplage van 4000 krijgt. Ook
de president zed het vreemd te vinden
dat zij destijds geen bezwaar tegen de
publicatie had gemaakt 'Om niet in
de publiciteit te komen', zei haar
advocaat. Bezwaar had dr. Terruwe
ook tegen het feit dat zij de inhoud
van de andere op te nemen artikelen
niet kent en dat zij niet weet met
welk doel het boek wordt uitgegeven.
Aangezien de uitgeverij inmiddels al
ver is gevorderd met de technische
uitvoering is het niet mogelijk om
een naschrift van dr. Terruwe op te
nemen. Daarom is haar aangeboden
op een inlegvel de kernpunten van
haar visie nogmaals uiteen te zetten.
Op de vraag van de president of dit
geen verzoening kon brengen ant
woordde de raadsman van Terruwe
ontkennend.
Mr. Verhagen was van mening dat er
hier geen sprake is geweest van han
delen in strijd met de zorgvuldigheid.
De uitspraak wordt gedaan op 31
oktober.
DEN HAAG Met ingang van 1
november a.s. wordt de wettelijke
rente verlaagd van 9 tot 8 procent per
jaar. Wettelijke rente is de rente, die
verschuldigd is bij een verbintenis tot
betaling van een bepaalde geldsom
nadat de termijn van betaling is over
schreden.
n-p
door P. Veenstra
Het feit, dat de Polydor International,
die het platen-merk DGG uitbrengt,
het volgend jaar zijn 75-jarig bestaan
zal vieren, wordt op platengebied spe
ciaal herdacht met het uitbrengen van
'De wereld van de symfonie', een
totaal van niet minder dan 93 Ip's, te
verdelen over 12 cassettes.
Met ingang van dit najaar zijn er vier
verkrijgbaar: om te beginnen een vol
ledig nieuwe opname van de negen
symfonieën van Beethoven (door de
Wiener Philharmoniker onder leiding
van Karl Böhm), een eveneens nieu
we opname van de vier symfonieën
plus Ouverture, scherzo en finale op
52 van Schumann (door de Berli
ner o.l.v. Von Korajan) en verder
heruitgaven van de Brucknersymfo-
nieën oJ.v. Jochum, en het symfo
nisch oeuvre van Mozart oLv. Böhm.
In de loop van 1973 zullen don nog
verschijnen de Londense symfonieën
van Haydn en symfonieën van Schu
bert, Mendelssohn, Brahms, Mahler,
Tschaikowsky, Dvorak en Sibelius. Te
vens zal er een uitvoerig gedocumen
teerd boekwerk (De wereld van de
symfonie') ter begelenJding van een en
ander worden uitgegeven.
Met het uitbrengen van een geduren
de de jaren 1970/71 in het 'eigen
huis' van de Wiener Philharmoniker
(te weten de Musikverein) opgeno
men reeks Beethoven-symfonieën doet
D.G.G. zich zelf wel endigstmns con
currentie aan ten opzichte van de
in het raam van de volledige Beetho
ven-opnamen destijds uitgebrachte Ka-
rajan-lezingen. En ook op andere mer
ken zijn er nog al wat symfonieën-
cycli te krijgen (men denke aan
Klemperer, Szall en Sctamdt-Isser-
stedt).
Het is dan ook vooral de Weense
traditie en de navenante benadering
door de 'Wiener' onder leiding van
Böhm die al sinds 1933 een vaste
band met het ensemble heeft die
de aanschaf van deze reeks vooral zou
moeten bepalen. En terecht. Het or
kest bezit om te beginnen enkele
instrumenten die men in an-dere en
sembles niet of nauwelijks gebruikt,
zoals de 'Wiener Hom', de trompetten
en trombones met bun wijdere men
suur, en de a-sentimentele hobo. Ver
der is daar natuurlijk de al sinds
meer dan een eeuw gevestigde strij
kerstraditie, die het orkest een beslist
eigen karakter geeft
De benadering van alle werken wordt
gekenmerkt door de grote tekstge
trouwheid en de verrassende typische
Beethoven-dynamiek: het veelal na
een crescendo plotseling, dus zonder
overgang, inzetten van een zacht ge
deelte en dergelijke. De opnamen
staan op hoog technisch niveau; men
zou zich nauwelijks beter kunnen
wensen. Voor de interpretaties van de
jeugdwerken zou men zich misschien
wat meer élan kunnen voorstellen,
maar daar staat don weer zoveel rijp
heid en zoveel wijsheid tegenover
(Böhm werd 28 augustus j.iL 78) dat
men zich geheel gewonnen geeft. Hoe
veel dirigenten en orkesten hebben
tenslotte niet bepaalde symfonieën die
hen beter liggen dan andere? Er zijn
natuurlijk hoogtepunten (zoals de al
eerder apart verschenen en met een
Edison bekroonde versie van de Pas
torale, de Vierde en de Negende).
Maar als geheel is deze editie op
negen platen aangevuld met de
Prometheus Criolan en Egmomdt-
Van een verslaggever
MAASTRICHT De Nederlandse
Vereniging van Journalisten is er niet
in geslaagd om in kort geding de
benoeming ongedaan te maken van de
heer P. Huyskens tot hoofdredacteur
van het door het Telegraafconcern
overgenomen Limburgs Dagblad.
De president verklaarde gisteren de
NVJ niet ontvankelijk. Hij liet er
geen twijfel over bestaan dat hij de
NVJ in haar eös zou hebben kunnen
volgen, wanneer er door de weigering
van de waarnemend hoofdredacteur
Vroen om met de Telegraaf samen te
werken, geen noodsituatie was ont
staan. Schorsing van de benoeming
van Pierre Huyskens zou tot onvoor
ziene consequenties leiden. De eis
werd mede afgewezen omdat de presi
dent het niet uitsloot, dat deze kwes
tie in onderling overleg kan worden
opgelost.
ouvertures zeer aan te bevelen (DGG
2720045, normale prijs 220,50, tijde
lijk 135).
Er zijn mensen die met veel bombarie
beweren dat Bomans voor hen de
man van de Sprookjes is, en daar
mee uit. Nu zou ik niet graag mossen
wat hij nog méér geschreven heeft,
maar overigens: de Sprookjes behoren
tot het meest bijzondere van wat
Godfried Bomans geschreven heeft.
Er is een albuim uitgekomen met
twee grammofoonplaten, waarop
twaalf van Bomans* sprookjes staan.
Elf worden voorgedragen door Luc
Lutz, één door Bomans zelf (die ook
nog te horen is in een beknopté
inleiding 'Over schrijvers'), Lutz leest
die sprookjes voortreffelijk, met pre
cies die ik zou willen zeggen
ón nadrukkelijke nadrukkelijkheid
welke het wat archaïserend taalge
bruik van Bomans vraagt (en die de
auteur zelf ook placht te geven).
Pianist Gerard Hengeveld leidt de
sprookjes in en uit met beknopte
improvisaties en hij vertelt op de
hoes waarom hij dit graag deed. Het
album biedt verder plaatjes van H. L.
Prenen (één ervan staat bij deze aan
kondiging) en beknopte opstellen van:
Michel van der Plas (over Bomans als
sprookjesverteller), Jan Starink (over
Luc Lutz als voorlezer), en H. L.
Prenen (over Bomans). Ook is een
brokje interview met Bomans uit '65
(voor de NCRV over zijn sprookjes
boek) afgedrukt.
Dit album met twee platen, dat De
droomwereld van Godfried Bomans*
heet, is van Discofoon, het eigen
merk van Vroom Dreesmann en
kost vijfentwintig gulden. Het album
is alléén in V D-winkels te krijgen.
Nu ja, tenslotte was Bomans een
róóms auteur.
A.J.K.
Van onze Haagse redaktie
DEN HAAG De leiding van de
Haagse politie heeft gisteren met
3.000 politie-agenten maandag
zander vergunning hebben gede-,
monstreerd.
Drs. G. M. V. van Aardenne van de
WD beweerde gisteren in de Tweede
Kamer tijdens het debat over binnen
landse zakon, dat er geen melding
vooraf was gedaan van de demonstra
tie.
De gang van zaken is zo geweest, dat
tijdens de massale bijeenkomst in het
congresgebouw werd besloten met z'n
allen mee te gaan met de negen man
tellende delegatie, dóe aan de Kamer
commissie de petitie zou aanbieden.
Er was daarom sprake van een spon
tane demonstratie. De hoofdcommissa
ris dr. C. N. Peijster was zelf in het
congresgebouw aanwezig en aarzelde
niet toestemming te geven. De norma
le procedure voor het verkrijgen van
toestemming voor demonstraties ver
loopt via het college van b en w.
Verzoeken moeten drie dagen van te
voren worden ingediend.
Kwalijk
Achteraf is gebleken, dat de demon
stratie van de duizenden politieagen
ten niet zonder incidenten is verlo
pen. Tal van verkeersopstoppingen de
den zich voor en het werd als erger
lijk ervaren, dat men de weg over de
volle breedte in beslag nam. Ook zou
de demonstratie onvoldoende zijn be
geleid en ging men zich te buiten aan
kwalijke uitlatingen.
Drs. van Aardenne vroeg gisteren mi
nister Geertsema in de Tweede Kamer,
of er sprake is geweest van onaan
vaardbaar optreden. Hij wenste dat de
rijksrecherche een onderzoek zou in
stellen. Drs. H. M. Franssen van de
PvdA, die het betoog van de WD
onderbrak, vroeg wat er eigenlijk aan
de hand was. De heer van Aardenne
noemde toen de volgende hem beken
de feiten: molestatie van een taxi-
ohaufeur (de man zou op de demon
stranten hebben ingereden), het klim
men in ramen en het gooien met
uniformstukken (vermoedelijk pet
ten).
m
Als de explosieve groei van de sociale
verzekeringen doorgaat, zal omstreeks
het jaar 2000 het complete nationale
inkomen daardoor worden opgeslokt.
Deze uitspraak van de Groningse eco
noom prof. dr. F. Hartog heeft zater
dag al twee keer in deze krant ge
staan, maar er is aanleiding voor een
derde keer. Het gaat nu niet om de
omvang van de sociale verzekeringen,
maar om het verschijnsel groei en de
manier waarop we daar over praten.
De manier waarop prof. Hartog daar
vorige week over praatte was logisch
volstrekt waterdicht, maar naar ik
vrees niet erg bevorderlijk voor een
goed begrip van wat er aan de hand
is. En omdat ons denken over groei
fh"t rapport van de Club van Rome
en de reacties daarop, waar we het
vorige week over hadden) toch al
moeizaam is, moesten we maar liever
proberen er zo helder mogelijk over
te praten.
Logisch klopt het verhaal van prof.
Hartog: de sociale uitkeringen besloe
gen twintig jaar geleden ongeveer vijf
procent van het nationaal inkomen,
tien jaar geleden ongeveer tien pro
cent, op dit moment ongeveer twintig
procent. Dat verschijnsel, elke zoveel
jaar een verdubbeling, dat kennen we
(zeker sinds de Club van Rome) dat
heet exponentiële groei. En als het zo
doorgaat is het over tien jaar veertig
procent, over twintig jaar tachtig pro
cent, en niet lang daarna honderd
procent
Maar döt is natuurlijk alleen maar
een hooggeleerd grapje, dat kan ge
woon helemaal niet Dat bedoelde
prof. Hartog ook, en hij gaf vervol
gens een paar ideëen die ervoor kun
nen zorgen dat het inderdaad niet die
kant op gaat Over dsie ijdieeën willen
w"> het hier niet hebben, wel over de
aard van groeiprocessen en het door
trekken daarvan naar de toekomst
Een exponentieel groeiproces (lijntje
1) heeft de onverbiddelijke eigen
schap dat het op den duur door alle
grenzen heen dreigt te schieten. En
omdat die grenzen er altijd wel zijn
(de omvang van de wereld, de om
vang van het nationaal inkomen, of
wat dan ook) dreigt dat een pijnlijke
botsing op te leveren.
Maar omgekeerd, omdat de wereld
een eindige omvang heeft, kan niets
exponentieel blijven doorgroeien. Ex
ponentiële groei is altijd een tijdelij
ke zaak.
Er zijn ook handzamer manieren om
de groeien (zoais liintie 2). F.n in de
praktijk zie je nogal eens dat twee
manieren van groei na elkaar ontre
den. en dan krijg je zoiets als lijntje
3. door vaklieden wel eens een S-
curve genoemd. (En als je die S op
zijn kant legt lijkt het er inderdaad
wel op). Het aardige van die S-curve
is. dat zijn eerste stuk inderdaad
sprekend op de exponentiële groei van
lijntje 1 lijkt. En als je alleen nog
maar dat eerste stuk kunt bekijken,
dan kun je daar heel indrukwekkende
sommetjes mee maken, zoals prof.
Hartog vorige week in Utrecht deed.
Maar die sommetjes hebben weinig
met de werkelijkheid te maken. Het
is niet erg boeiend wanneer precies
het lijntje door het plafond zou schie
ten als hert exponentieel zou door
groeien. Waar het om gaat ls hoe het
lijntje, afbudigt (of hoe wij ervoor
zorgen dat het afbuigt) en waar het
uiteindelijk terecht komt (of waar
wij het willen hebben).
