i\
Publiek winnen voor
eigentijdse muziek in
Haarlem en Den Haag
Gereformeerd-zijn op
verschillende manier
Visioenen van Simone
Matinee Machard levendig
van Vara
Albert de Klerk met
concert Van der Horst
Geen mens, ook dr.
v. d. Heuvel niet,
kan de kerk redden
Trouw
Kwartet
Beroepingsw
TROUW/KWARTET MAANDAG 23 OKTOBER 1972
KUNST/KERK
j.
door R. N. Degens
De meest opvallende overeenkomst tussen de concerten van het
Noordhollands Philharmonisch Orkest (vrijdagavond Haarlem) en
het Residentie Orkest (zaterdagavond Den Haag) was het grote aan
tal onbezette stoelen in de zaal als gevolg van het meer of minder
actueel samengestelde programma.
Minder in Haarlem, ivaar, om het
publiek niet heleméél af te schrikken,
Georg Philipp Telemann (Concert
voor fluit en viool in A) en Jean
Frangaix (Musique de Cour) als wel
luidende omlijsting waren bedoeld
voor de twee andere stukken van
meer recente datum; waarover straks.
Het Haarlemse orkest gaat nog eens
met dergelijke programma's, onderge
bracht in de serie C, proberen het als
uitermate behoudend gedoodverfde
Haarlemse concertpubliek voor eigen
tijdse muziek te winnen. De nieuwe
artiestieke adviseur Hans Kox gaat
daar met enthousiasme aan beginnen;
het is te hopen (maar nauwelijks te
verwachten) dat hij de 'publieke
smaak' wat kan ombuigen vóór de
komst van de nieuwe vaste dirigent
André Vandernoot, die al heeft laten
weten dat hij het vooral op de klas
sieken houdt.
Zwaarbelegeri
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Dagelijks bestuur: B Bol. Den
Haag; dr E. Bleumink, Paters-
wolde: mr. G. C. van Dam,
Nootdorp; W. A. Fibbe. Rot
terdam; J. Lanser, Utrecht;
drs. J. W de Pous. Den Haag;
J. Smallenbroek, Wassenaar.
Overige leden van het alge
meen bestuur: K. Abma, Am
sterdam; H. A. de Boer, IJmui-
den; Th. Brouwer, Assen; nr.
dr. J. Donner, Den Haag; J.
van Eibergen. Schaarsbergen;
mr. K. van Houten. Wagenln-
gen; ds. O. I. Hylkema. Bilt-
hoven; Jac. Huijsen, Delft;
mevrouw M C. E. Klooster-
man-Fortgens. Voorschoten:
mevrouw J. G. Kraayeveid-
Wouters, Heerhugowaard;
prof. dr. G. N Lammens.
Naarden; ds F. H Lands
man, Den Haag; H de Moolj.
Rijnsburg. prof dr G C. van
Niftrik, Amsterdam; H. Otte-
vanger. Buitenpost; mr dr J.
Ozlnga, Lunteren. dr A Veer
man. Rijswijk (Z -H H H.
Wemmers. Den Haag; drs R
Zijlstra Oostcrtand (Zld
Directie
Ing O Postmo, F. Diemer
Hoof ^doctie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73 60.768). Gem.giro
X 500.
werkt, dat er voor het openingswerk,
de Symfonie in C van Strawinsky,
weinig tijd was overgebleven. Het was
hoorbaar, omdat je Strawinsky, zeker
in dit werk, nog aan bepaalde ver
trouwde normen kunt toetsen. Maar
niemand in de zaal, alle 'insiders'
meegerekend, heeft bij de uitvoering
van de daaropvolgende werken van
Takemitsu, Xenakis, Straesser en Yun
kunnen vaststellen dat de uitvoering
de oorzaak was van een eventueel
minder goede 'ontvangst'.
Verfijning
Er zal best onder leiding van Hiroyu-
ki Iwaki een en ander zijn misgegaan,
maar de merkwaardige statische
klankschakeringen in Isang Yun's 'Re-
ak', de keiharde complexiteit van 'E-
onta' voor vijf koperblazers en piano
van Iannis Xenakis, en de zinnelijke
verfijning die Toru Takemitsu zoals
in al zijn orkestmuziek ook in 'Textu
res' nastreeft, zijn toch goed overge
komen, en waren evenzovele boeiende
aspecten van een aantal zeer uiteenlo
pende werken uit het hedendaagse
repertoire.
En zo was het ook min of meer een
verrassing dat in het programma van
het Noordhollands Philharmonisch de
'Pas de deux' van Otto Ketting een in
deze omstandigheden als uitbundig te
kenschetsen bijval van de aanwezigen
kreeg. Het stuk is dan wel een jaar of
twaalf oud en de muziek (ook van
Otto Ketting) is sindsdien wel wat
radicaler van esthetische resten gezui
verd, maar je kunt van deze Pas de
deux op dit moment nog met enige
overtuiging zeggen dat het een goed
stuk is. Wat dat dan ook betekenen of
garanderen mag. En het werd, in
dezelfde relativerende zin, goed uitge
voerd onder Libor Pesek, een van de
gastdirigenten van dit seizoen bij het
Haarlemse orkest, die ook de naar
mijn smaak niet zo geslaagde, 'Varia
ties op een thema van Gustav Mahler'
van de Tsjech Jan Klusék als Neder
landse première dirigeerde.
'Astoria-hotel' in
Parijs gesloopt
In Parijs is met behulp van een
'sloop-kraan' de gevel van het voorma
lige Astoria-hotel naar beneden ge
haald. Dit hotel diende tijdens de
tweede wereldoorlog als onderkomen
voor het hoofdkwartier van generaal
Eisenhower, de toenmalige comman
dant van de geallieerden in Europa.
Het gebouw werd vorige maand ge
troffen door een zware brand waar
door restauratie onmogelijk was ge
worden.
BRUSSEL De Nederlandse vracht
autochauffeur N. van V. uit Utrecht
is door de rechtbank van Turnhout
veroordeeld tot acht maanden gevan
genisstraf, waarvan vijf voorwaarde
lijk en een boete van ruim 600 gul
den. Van V. heeft vorig jaar septem
ber in het Belgische Weelde een on
geval veroorzaakt, waarbij vier Italia
nen om het leven gekomen zijn.
In Den Haag heeft men, zoals bekend,
al enige jaren geleden het mes gezet
in het zwaar belegen programmabe
leid waarvan de muffe lucht geca
moufleerd werd met de reuk van
heiligheid, die van dure solisten en
grote componisten pleegt uit te gaan.
Voorzover men gehoopt had dat dit
mes ook van twee kanten zou snijden,
is men daarin wel teleurgesteld. Want
hoewel het programmabeleid met wer
kelijk frisse en originele ideeën de
bewondering wekt en de belangstel
ling krijgt van degenen die ervoor
'in' zijn, (wij hebben dat al vaker
gesignaleerd), lijkt de wervingskracht,
met als gevolg de aanbording van
nieuwe publiekslagen, nog allerminst
mee te vallen. Een zuivere peiling
van die belangstelling op intensiteit,
spreiding frequentie en talloze ande
re factoren die daar beïnvloedend op
werken, is nauwelijks mogelijk. Je
kan alleen constateren dat de zalen
bij dergelijke concerten met eigentijd
se muziek vaker halfleeg dan mudvol
zitten.
Maar je kan vergelijkenderwijs mis
schien wel voorspellen dat het pro
gramma waarmee het Residentie Or
kest zaterdagavond tot nog ongeveer
een derde van de Prins Alexander
Zaal vol kreeg, in Haarlem mogelijk
helemaal niemand uit huis had kun
nen lokken. Dus toch een succes voor
de ondernemingslust van het Residen
tie Orkest?
Dat had op de nieuwe stukken in dit
programma kennelijk zo hard ge-
AMSTERDAM Ook wanneer je
niet gelezen hebt, dat Louis Andries-
sen zijn Anachronie I heeft opgedra
gen aan Charles Ives, moet je bij het
luisteren naar dit werk, waarmee
Hans Vonk met het Radio Filharmo
nische Orkest de VARA-matinee zater
dag opende, onwillekeurig, aan deze
wispelturige, maar ook geniale Ameri
kaan denken.
Evenails hij strooit Andriessen met dit
uit 1967 daterende werk met allerlei
citaten en stijlen en mixt er een
voortreffelijke muzikale cocktail van,
waaraan je af en toe veel genoegen
kunt beleven.
Hans Vonk dirigeerde het werk met
alle humor en sprankeling die het
vraagt. Andriessen had er veel succes
mee.
Nu zijn vuur en vuurwerk op zijn
tijd best leuk, maar je moet wel
weten wanneer. De jonge Zuid-Ko-
reaanse violist Yong Uck Kim, die
Mozarts Vijfde Vioolconcert kwam
vertolken, had van dat vuur zoveel
voorhanden, dat met name het eerste
en laatste deel van het Concert onder
onbeheersdheid en geforceerdheid te
lijden hadden. Yong Uck Kim kan riool-
spelen, maar (nog?) geen Mozart spe
len, zou ik zeggen.
Het Orkest en Hans Vonk deden al
het mogelijke, hem te volgen, wat een
hele toer was.
Tsjaikofski's Derde Symfonie heeft
om meer dan één reden iets van een
danssuite. Ze is 5-delig en bevat een
mars, een wals en een polka. Maar
bovendien is haar inhoud dermate
licht van gewicht, dat zij terecht meer
dan eens als balletmuziek is gebruikt.
Vonk, die het werk uit zijn hoofd
dirigeerde, had er ongelooflijk plezier
in. Hij inspireerde het orkest tot de
grenzen van de mogelijkheden van dit
ensemble. Het publiek vond het ge
weldig en applaudisseerde zelfs waar
het (officieel) niet mag, maar of het
nu allemaal zo snel en zo sterk moet,
daarvan was ik niet overtuigd. Een
beetje 'te' naar mijn idee.
door Ber Huising
AMSTERDAM Amsterdams Toneel gaf vrijdagavond in de Stads
schouwburg de eerste onderhoudende, licht satirische en bewogen,
voorstelling van De Visioenen van Simone Machard, met overgave
gespeeld en levendig geregisseerd.
Bertolt Brecht en Lion Feuchtwanger,
uit Duitsland gevlucht en in Califor-
nië terecht gekomen, schreven het
samen toen Frankrijk na de neder
laag, onder de fascistische Vichy-rege-
ring (Pétain, Laval e.d.) met de Duit
se bezetters collaboreerde. Eigenbe
lang, behoud van bezittingen en posi
tie, woog burgers, militairen en auto
riteiten het zwaarst. Het volk liep
aanvankelijk machteloos mee. Maar in
het stuk kreeg Simone Machard. het
argeloze sloofje van een dorpsherberg,
dat over Jeanne d'Arc las, ook op
drachten in visioenen. Zij deelde de
levensmiddelen van de patron aan
vluchtelingen uit en stak zijn
voorraad benzijne in brand, zodat die
niet verkocht kon worden aan de
Duitsers. Zo zorgde zij voor de eerste
gloed van verzet. En daarvoor brach
ten de Vichy-Fransen haar in een
krankzinnigengesticht.
De auteurs, andere Duitse immers,
zagen het toen nogal mild en simpel,
bij het gemoedelijke af, en Brecht is
later op dit werkje niet meer terug
gekomen. Er waren daarna belangrij
ker stukken, en problemen, dan deze,
aan tijd en omstandigheden gebonden,
dus beperkte, schets van collaboratie
en nog onvolwassen verzet. Om daar
wat van te begrijpen is deze 'proeve'
(Brecht noemde al zijn stukken Ver-
suche) niet meer nodig. Het stuk
hoeft niet meer, maar kan nog wel
gespeeld worden. Want het zit goed
in elkaar. Wat er verzonnen wordt
om het verraad uit lafheid en zelf
zucht goed te praten, klinkt bekend
en tegelijk satirisch. Een paar gewo
ne jongens hebben er nuchtere, cyni
sche commentaren op. Simones dro
men, waarin haar broer de engel en
de dorpsfiguren de historische groten
uit Jeanne d'Arcs tijd worden, zijn
dichterlijk dw;aas, en zijzelf is aan
doenlijk kinderlijk bezeten van haar
vage roeping. Dat kan regisseur Zde-
nek Kraus, de Tsjech die hier al
zoveel aardigs deed ertoe verleid heb
ben in zijn programmatoelichting te
verklaren dat hij Brechts theorieën
overboord gooide voor een op het
gevoel werkend volkstoneel, maar dit
is gewoon geen sterk en typisch
Brechit-stuk, en toch weer teveel
Brecht om ooit over de emotionele
boeg te gooien.
Beetje getikt
door PIET VISSER
AMSTERDAM Het is alweer wat jaren geleden dat we het 'Con
certo per organo romantico e orchestra' van Anthon van der Horst
hoorden. Het werk is van 1952. Het ontstond na een muzikale ken
nismaking tussen de Parijse organiste Jeanne Demessieux en van der
Horst, naar aanleiding van haar improvisatie op het Haarlemse Bavo-
orgel.
door ir. W. H. Douma
Mentaliteitsverschillen, groepsvorming, polarisatie het zijn ver
schijnselen, die ook in de gereformeerde kerken nog volop actueel
en in discussie zijn. Zo confereerde zaterdag de stichting Gemeente
toerusting over 'Ruimte en richting in de kerk'. Daar kwamen aan
de orde zaken als de leer en het belijden van de kerk, alsmede ethi
sche en politieke vragen, dingen, die over een paar weken ook de
gereformeerde synode zullen bezighouden.
Met het oog hierop is het wellicht
dienstig het een en ander mee te
delen over de resultaten van een
uitvoerig onderzoek in een plaatselij
ke gemeente. Dit richtte zich juist op
de genoemde zaken. Het zijn immers
de plaatselijke gemeenten, waar de
verschililen in visie, het uiteen groei
en in levensstijl, de toename van
tegenstellingen het duidelijkst en het
meest persoonlijk gevoeld worden.
Daar ook moet een beleid gevoerd
worden om de eenheid en de verschei
denheid recht te doen. Ten behoeve
van zo'n beleid is gewoon goede ken
nis van de situatie en de verhoudin
gen onmisbaar.
Deze behoefte aan inricht, wat er
feitelijk leeft in de héle gemeente
heeft de gereformeerde kerkeraad van
Wageningen ertoe gebracht een socio
logisch onderzoek te doen verrichten.
Gevraagd werd naar de meningen en
standpunten van de gemeenteleden op
een aantal terreinen van het kerkelijk
leven, die van centrale betekenis zijn:
de oecumene, de gemeenteopbouw, de
leer en de levensstijl. De resultaten
van dit onderzoek verdienen aandacht
in ruimere kring dan alleen in Wage
ningen. De opzet van het onderzoek
was nl. om een algemeen sociologisch
inzicht te krijgen in de mate van
richtingvonndng (of mentaliteitsafte-
kendmg) en de factoren, die daarvoor
verantwoordelijk zijn. Deze richting-
vorming kan met verschillende namen
of etiketten aangeduid worden. Geko
zen is voor de wat neutrale en alge
meen gangbare termen 'Behoudend-
Vooruitstrevend*.
Bij het onderzoek werden alle ge
meenteleden van 16 jaar en ouder
betrokken. De grote meerderheid (ca.
1100 van de 1400 leden) heeft meege
daan. Het viel op dat ook de minder
trouwe kerkbezoekers zo goed hun
medewerking gaven aan de enquête.
Een bezwaar voor het toekennen van
een meer algemene betekenis aan de
hier onder te noemen resultaten zou
kunnen zijn, dat Wageningen geen
doorsnee gereformeerde kerk vormt.
Inderdaad wijkt Wageningen van het
landelijk beeld af. Tot deze kerk be
horen een 200 studenten en een vrij
grote groep academisch en middelbaar
personeel van de landbouwhogeschool.
Wageningen is daardoor echter indica
tief voor ontwikkelingen, waarmee in
de toekomst ook veel andere kerken
te maken zullen krijgen nl. een ten
dens naar meer mensen met een hoge
re opleiding en werkzaam in hoger
gekwalificeerde beroepen.
Niet tweemaal
Wat leverde dit onderzoek nu op? De
meest kenmerkende resultaten waren
de volgende: Het tweemaal naar de
kerk gaan op zondag is er niet meer
bij. Slechts 8 pet doet dat nog. De
helft verklaart eerlijk daaraan ook
geen behoefte te hebben. Verder is
men zeer oecumenisch gezind. Drie
kwart keurt de reeds bestaande
kanselruil en intercommunie met de
hervormde gemeente goed en wenst
éénwording met de Hervormde kerk;
de meesten binnen de vijf jaar.
Ruim 60 pet is voor het openlijk
innemen van een politiek standpunt
in de preek. Een derde ziet het huis
bezoek liever vervangen door een
kringavond of iets dergelijks.
De helft van de leden ziet de gerefor
meerde kerken in een vrijzinnige
richting bewegen; een kwart vindt
vrijzinnige opvattingen ook wel toe
laatbaar. Toelaatbaar is voor een klei
ne meerderheid eveneens het spelen
in de voetbaltoto. Tegen sexuele om
gang gedurende verloring of vaste
verkering heeft bijna de helft geen
grote bezwaren.
De sympathie voor de politieke partij
en (het onderzoek vond plaats in de
wintei '70-'71) was als volgt verdeeld:
de helft was voor een confessionele
partij, m.n. de ARP (40 pet). De
progressieve drie hadden de sympa
thie van 12 pet der leden. Van de
studenten eohter is slechts een kwart
confessioneel, en prefereert een derde
hei; progressieve blok, of de PSP.
Geen polarisatie
De gegeven cijfers zijn slecjits algeme
ne gemiddelden. Van meer betekenis
is de samenhang ia de antwoorden,
die de mensen geven op vragen op
verschillend gebied. Die samenhang
blijkt zeer duidelijk aanwezig. Er viel
uit op te maken, dat ar inderdaad
sprake is van een variatie in gerefor
meerd rijn, een variatie die ligt op
een as met de polen 'zeer behoudend-
zeer progressief'. (In dit onderzoek is
een goed geijkte 'progressiviteitsther-
tnometer' ontwikkeld, die ook in an
dere gemeenten aangelegd kan wor
den). Een zeer belangrijke conclusie
is echter, dat er in de gemeente geen
polarisatie op deze as optreedt. Er is
weliswaar een enkele uiterst behou
dende gereformeerde en enkele bij
zonder progressieve, maar er is geen
concentratie van zulke mensen bij de
polen Integendeel, er is een zeer
geleidelijke overgang van behoudend
naar vooruitstrevend. Dit feit, dat
slechts door sociologisch onderzoek
aan het licht komt, zou in de polarisa
tie-discussie wel eens meer aandacht
mogen hebben! Een volgende belang
rijke conclusie is, dat de geconsta
teerde verscheidenheid zo sterk sa
menhangt met n ief-theologische facto
ren. Bijna de helft van de variatie
Simones lot is, in vergelijking tot wat
er allemaal gebeurd is, niet om in
tranen uit te barsten. Dat ligt dan
niet aan Canci Geraedts, want die is
precies zo kinderlijk, argeloos en ge
dreven als Simone moet rijn: braaf,
ijverig, doodeerlijk, gevoelig en een
beetje getikt. Ze weet niet wat ze
doet, maar ze doet het met volledige
overgave. En als zij (net als de stom
me Kattrin uit Mutter Courage overi
gens) het bedreigde volk (tevergeefs)
optrommelt, heeft zij een mooie (goed
geregisseerde) bezetenheid. Canci is
een onbewust brokje natuur(talent)
waar Brecht-op-z'n-best geen bood
schap aan had.
Guus Hermus zet haar 'patron' volle
dig op poten. Hij is helemaal zo'n
typisch Frans kleinburgerlijke bezit
ter, die zijn baatzucht mooi patriot
tisch weet te beredeneren. De collabo-
rateur-die-goed-was ten voeten uit.
Jan Tetèl is de bange burgemeester
en koning Karei XII in Simones
dromen die goedwillend maar laf
het verkeerde doet of laat doen. Caro
van Eijck te lang niet gezien op
ons toneel speelt de oude, harde,
gierige en uitgeslepen bourgeoise, de
onaantastbare bazinne, die in Simones
dromen terecht het kwaadaardige, ge
vaarlijke wijf wordt. Dat doet zij fel
hatelijk en heftig. Er zijn wat gewone
Franse werklui: Theu Boermans en
Wim de Haas, Gerard Hartkamp die
de zaken schamper maar laf bekijken,
en Joost Prinsen, die de mensen en
hun teleurstellingen het best door
heeft.
Op de letters van haar eigen naam.
En dan zoals de componist die quasi-
alfabetisch had genoteerd. Een won
derlijk samengaan, dat duidelijk de
controverse orkestorgel laat uitko
men. Die controverse is er van nature
en vindlt rijn oorzaak in de stemmings
perikelen die hij beide instrumentale
groepen' tenslotte is een orge:
n et meer dan een 'groep instrumen
ten optreden. Van deze 'beper
king heeft de 'meester' een bijna
militant gebruik gemaakt, ook al
doordat hij dit 'vak' zo voortreffelijk
beheerste.
In een zwaar akkoord geeft het orkest
de 'toon' aan, die door het orgel
dadelijk en met veel vitaliteit beant
woord wordt. Wat tot een machtig
eerste deel leidt. Het tweede deel is
een vriendelijk klinkend Andante
rnet de onvermijdelijke en fraaie
orgel-fugati waarin ook het or
kest zich doet horen. De Finale is een
sprankelend en zeer afwisselend en
muzikantesk geschreven werkelijk
'slot-deel. En ofschoon dit werk noch
probleem, noch programma wil zijn,
blijft na het briljante slot de indruk
achter van een (muzikale) dialoog
tussen twee rivalen, die aan de bui
tenwereld niet laten weten waarover
zij het hebben, en die het twistpunt
tenslotte heel hartelijk (ook alweer
muzikaal) gaan afdrinken. En dat kan
nóch in de muziek, nóch ook elders,
enig kwaad. Als het maar goed ge
beurt.
En dat is op het abonnementsconcert
van zondag in de Grote Zaai, onder
leiding van Bernard Haitink inder
daad het geval geweest. In klank en
;n geest, waarbij de vele orgelsoli een
fraaie afwisseling gaven met de or
kestpartijen. tot aan de spannende
climax aan het eind.
Het concert was geopend met een
allersierlijkst voorgedragen Symfonie
in Bes. op. 18 nr. 2 van Joh. Christi
an Bach, met in het midden een
innemende hobo-solo, een symfonie
die in de stijl en de natuur van het
muzikale klimaat van 1776 een voor
beeld van artistieke beheersing is, en
die aanleiding was tot het boeiende
kleurenspel die Haitink uit ons
kleinbezette orkest heeft losge
maakt.
Na dc pauze sloot Brahms' Eerste
Symlonie dit evenwichtige concert.
Herman van Elteren fladdert, mooi
op en neeir gehesen af en toe als de
engel en doet dan alsof hij de bood
schappen zingt. Die, en de andere
muziek en liederen van Hans Eisler,
zijn goed opgenomen onder leiding
van Reinbert de Leeuw. De echte
rauwe rake Brecht-Eisler-zanger had
hij niet kunnen vinden. Jan Hundling
en Paul Brandenburg doen een paar
overgelopen Franse officieren, die ook
Jeanne's rechters in Rouan zijn. In de 0pW6KkinQ
bijrollen vallen Elly van Stekelenburg
en Pierre Myrin op.
Vertaling
Frank Raven ontwierp het decor,
enerzijds een droomkasteel, anderzijds
de herberg, die erg bruin, vervallen
en rommelig is, en v daardoor geen
indruk geeft van he^ 'heilige bezit'
waarvoor zo'n burgerman vaderland,
vrijheid, eer en wat dan ook wil
verkwanselen. De vertaling, altijd
moeilijk bij Brecht, want elk woord
moet het enige juiste zijn, werd best
verzorgd door Karei Muller. Het wa
ren de tekst en het bijbehorende spel
<lie bloeiden. De problemen van toen
en het lot van Simone brachten mij
niet rechtop op het puntje van mijn
stoel (wai andere B rechtop voeringen
wel deden).
Maar Gods woord houdt stand in
eeuwigheid en hij spoorde dan ook
aan, In de plaatselijke gemeenten
trouw te zijn aan het Woord. Ook in
de eigen gemeenten is maar al te
vaak een ingezonkenheid. Daarom on
derstreepte ds. Vroegindeweij de
noodzaak van een geestelijke opwek
king. 'Wij zouden moeten schreeuwen
om de stromen des Geestes en zo
moeten worstelen om vanuit het
grondvlak ook de top weer gezond te
maken'.
Dat laatste werd breder uitgewerkt
door ds. L. van Nieuwpoort uit Nun-
speet, die het rapport van visitatoren-
generaal over het geestelijk leven m
de hervormde kerk besprak. 'Al mo
gen we er dankbaar voor zijn, dat
God in onze gemeenten nog veel goe
de dingen heeft, toch is het overdui
delijk, dat de verschraling en de ge
wordt nl. verklaard door
verschil in leeftijd en dat"
ding. Enigszins verrassend
schien dat het man- of
opzichzelf-geen invloed hee
mate van vooruitstrevends'
wen zijn niet conservatieve!
nen!
Progressiviteit
Duidelijk blijkt verder dat(_
van progressiviteit ook an
gingen tot uitdrukking komt»
te men vooruitstrevender is>v
minder vaak naar de kerks
wijkavonden, leest men mi
in de bijbel en is men
ARP toegedaan. Dit beeld
indruk, dat progressiviteit ii
kelijk leven tevens passirit
kent. Echter, niet ondei
deelname aan modernere
kerkelijk leven, zoals het 1
aktie- of werkgroepen, het£
van vormingscentra, het
bepaalde radio- of tv-pni
(cursussen). Vermoedelijk I
vooruitstrevenden juist hiel
zijn.
Tenslotte, welk nut heeft i
melding van dit soort gegev]
verwachting hetzelfde als
meerde kerk van Wagenin^
gehad heeft. Studie en beraJ
bleken daar een aanwijsbaj
te vormen tot activering et
wing van het kerkelijk levei
Ir. W. H. Douma, socioloog"
wetenschappelijk hoofdm
verbonden aan de landbwi
school te Wageningen.
[w;
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT 'Men verwacht nu van een mens redding uit de malai
se waarin de hervormde kerk zich bevindt, maar hoe verkeerd is het,
vlees tot zijn arm te stellen en zijn verwachting te bouwen op een
nietig mens. Kerkherstel is alleen te verwachten van de Heilige
Geest, van een wederkeer tot Gods Woord'. Dit zei zaterdag in
Utrecht voorzitter ds. A. Vroegindeweij uit Veependaal op. de toog-
dag van de hervormde mannenbond op gereformeerde grondslag.
Ds. Vroegindeweij maakte zijn opmer
king naar aanleiding van de lovende
woorden, in het weekblad Hervormd
Nederland gewijd aan de nieuwe se
cretaris-generaal van de hervormde
kerk dr. A. H. van den Heuvel. Hij
verwachtte daarentegen dat 'de richt
lijnen van de Camegielaan (het Haag
se adres van de centrale organen der
hervormde kerk) nu minder dan ooit
invloed zullen uitoefenen op de plaat
selijke gemeenten.
De grote geestelijke verwarring van
deze tijd schetsend zei de voorzitter
dat temidden van de golven der revo
lutie de kerk zou moeten zijn een
pilaar en vastigheid der waarheid, om
te getuigen van het heil en de vrede
in haar Heere en Koning. Maar in
plaats van op te roepen tot gehoor
zaamheid aan het Woord en knielen
voor Christus, is de kerk althans
voorzover zij spreekt in haar hoogste
organen meer bezig met verande
ring van samenlevingsstructuren.
Daar waar een politieke prediking
wordt gebracht, moet de kerk afster
ven. De gevolgen komen dan ook al
openbaar. Duizenden keren de kerk
de rug'toe. Het politieke evangelie
slaat niet aan, aldus ds. Vroeginde
weij.
GE KOZENE GAAT
In het verhaal van de scheij^
sen Abram en Lot verliete»
aartsvader zoals 'hij daar ston^
gelaten. Maar ook meteen wal
grote Metgezel bij hem, de BV.
in zijn oren de belofle x
herhaalde en hem nog rterkap
ziel bond. Het hoort geiezeiiV/
den op de zondag na Hemelt
zal u geen wezen laten. G< g(
'hem uitzicht op het gezin dj re
als het stof der aarde. B jn
wordt Abram steeds volwas pa
zijn geloof. Opnieuw is er eézj|
scheid tussen de beide broe(ne
oorlogsgeweld in de buurt. V»m
Streek' moet het ontgelden^ cu
de door Lot gekozen woonplafje
het krijgsgewoel betrokken. ]j,
niiiug van Sodom behoort bijl ge
dreigde partij. Hij raakt hg
vlucht in één van de asfalt» g'
het einde van Sodom is nal
Lot behoort onder de krijg$w
nen. Het oorlogsgeweld d ce
hem. Wij lezen niet van zijn|te
De kiezer blijkt niet alles in
te kunnen houden. Zo vastbeij q
hij de vruchtbare streek vaq w
koos, zo passief is hij nu, I e{
ellende en het leed over zij;>st
©aan. Het overkomt hem allj m
daartegenover krijgen wij ea
beeld van de aartsvader. Oil
reden ook, leeft hij buiten dit e]
Onder de terebinten is het la< Zl
goed. Totdat de vluchteling W
van Lots wegvoering aan
meldt. Dan komt het ondersc»
Abram gaat iets doen. De kiekr
komt de ellende, de gekozene'V
zich erin. De man die het Ij
lot in eigen handen nam is e|ii
bal van de machten en de f"
horig bleef aande Stem van de
van het heil, die men handj gl
En handelt verlossend. Alles 1
om. De zoon die zegt: ik ga, t a;
gevangenschap weggeleid cn I
die zich liet leiden trekt er e]
dend op uit. Niet bevreesd! at
ellende in te trekken. Nog l jj
de krachtige handddruk van I
te Metgezel. Zo gaat het heil
Een weg van vertrouwen enl
aklie komen. Ten bate van di
(Genesis 14, 1-17). I
Ds. A. Vroegindeweij
loofscrisis ook onze gemeenten en ge
zinnen aantasten', aldus ds. Van
Nieuwpoort, die ervan overtuigd was,
dat een gemeente zonder opwekking
op de duur wel moet verstarren.
Wel constateerde hij bij velen een
verlangen naar zo'n opwekking, maar
zolang dat nog niet uitbreekt in de
kreet 'Och, dat Gij de hemelen
scheurdet', is dat een bewijs, 'dat we
als gemeente nog niet voldoende ver
staan, dat wij in een keerpunt der
tijden leven. Dan weten wij nog niet
hoe groot de nood van de wereld en
kerk is. Dan zien wij nog niet, hoe de
wereld steeds verder van God af gaat
in haar eigen doodlopende weg. God
opende onze ogen ervoor. Dan gaan
wij onze binnenkamers in en bidden
wij om een nieuwe doorstroming van
de Heilige Geest'. Dat zal alleen kun
nen door Woord en Geest en daarom
pleitte ds. Van Nieuwpoort voor een
nieuwe en hernieuwde aandacht voor
een levende, ontdekkende, appelleren
de en het geestelijk leven opbouwen
de prediking.
Daarop sloot het referaat van ds. W.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Lisse: L. Blok i
bergen.
Vroegindeweij uit Eemnes,
'De zin van de kerkdienst
Die zin zag hij in het onven
van de prediking als verb
met gezag, de volmacht
Christus zijn boodschappers
'Hier wil God de Heere in zi
deloze barmhartigheid uitdeli
den. Hier wil Hij zijn gena
heil, het nieuwe leven uitdel
en overvloedig. Hier wil Hij
in een godivruchtiige leven
Hier wil Hij krachten
troosten. Zo wordt de kerkga
soort krachtcentrale voor onz
lijkse levenswandel als christe
Maar, aldus ds. W. Vroegindei
kerkgang zal voor ons alleen
ben, wanneer we ons op onz
gang voorbereiden en aan onz
gang ook de nodige nazorg b
Daar zal iets meer van het fe?
in uit dienen te komen, omdat
zo grote zaligheid geroepen
tot een heil. dat alles overtreft
een politiek evangelie geboden
