Zou er op het Binnenhof
nog een zaaltje over zijn?
door kees de leeuw
vandaag
Beroepingswerk
Kerktoren wordt
opgeblazen in
Bergen op Zoom
TROUW KWARTET ZATERDAG 21 OKTOBER 1972
KERK
T2/.K2
religieuze
sultrulluur
Nederland
De jeugd breekt met de moraal,
de ethiek, de religie en alle
gevestigde tradities. Dat is
onbetwistbaar zo, maar zij wil
ook zien wat daarachter schuilt
en dat geeft ons hoop. Wat de
ouderen niet konden, doen de
jongeren van nu. En zij nemen
daarbij grote risico's, vooral als
ze drugs gebruiken of proberen
hun bewustzijn te verruimen.
Het mag misschien dom of
kinderachtig schijnen, maar het
fascineert mij, als ik zie hoe
jonge mensen proberen te
weten te komen, wat zich achter
hun bewustzijn bevindt en zelfs
hun leven op het spel zetten.
Aldus Vimala Thakar uit India,
een filosofe, die zich nogal
kritisch opstelt ten aanzien van
de Oosterse invloeden op het
Westen.
Het bovenstaande is afkomstig uit de
onlangs verschenen documentatiemap
'Religieuze subcultuur in Nederland',
een uitgave van De Horstink, waarin
informatie wordt gegeven over de
jeugd-subcultuur en de daarmee
verband houdende stromingen, die
men gewoon is bij de term mystiek
onder te brengen: drugervaringen.
Oosterse mystiek, astrologie, magie,
Jezusbeweging enz. Het woord
'religieus' werd hierbij gebruikt om
de bewegingen samen te vatten en
vanwege de actualiteit heeft men zich
tot de Nederlandse situatie beperkt.
De documentatiemap, die is
samengesteld door Martin Heymans,
redacteur van De Horstink en Nico
Tydeman, staflid van het
Amsterdamse meditatiecentrum De
Kosmos, wil door het bijeenbrengen
van materiaal, feiten en kritiek
helpen de vernieuwende elementen in
het maatschappelijk proces op het
spoor te komen .In deze map zijn
voornamelijk bestaande artikelen uit
dag- en weekbladen, tijdschriften en
maandbladen opgenomen, die alle
betrekking hebben op die religieuze
subcultuur in Nederland. Alleen
daarom al is een bundeling op dit
gebied zinvol en erg handig als
naslagwerk, vooral ook door de
uitgebreide bibliografie en
adressenlijst, die achterin zijn
opgenomen.
WEDERGEBOORTE
Martin Heymans, die een kort
overzicht van het verloop der
gebeurtenissen tot nu toe in Amerika
schreef, want alleen vanuit deze
achtergrond is te begrijpen wat zich
in Nederland in de subcultuur
afspeelt, beperkt zich tot de
hippiebeweging en de drugcultuur,
Oosterse invloeden en de
Jezusbeweging. Hij komt tot dc
conclusie, dat dit alles fundamenteel
teruggaat op de menselijke ervaring
van de dood. In die zin kan de
psychedelische ervaring worden
opgevat als een beleving van de
wedergeboorte uit de dood.
Men kan stellen, aldus Martin
Heymans, dat men door het
druggebruik zich in deze zin op de
Tekening van Marian Stemmler uit 'Religieuze subcultuur in Nederland',
stond een duidelijke nieuwe impuls lot modebewustzijn.
Het bijschrift: Vanuit de subcultuur ont-
Jesus-people op de Dam
dood voorbereidt, op de verzoening
met de dood door verwijzing naar een
mogelijke terugkeer. Hetzelfde geldt
in vele gevallen ook voor de andere
extatische middelen en dc laatste tijd,
voor de Jezusbeweging. De oorlog in
Vietnam, het gewelddadige karakter
van de Amerikaanse samenleving, met
op de achtergrond de dreiging van de
vernietiging van al het natuurlijk
leven op aarde, vormen het kader,
waarbinnen deze verschijnselen als
laatste redmiddelen worden
beschouwd, waardoor men de dood
tracht te overleven.
DE KOSMOS
De andere speciaal voor deze
documentatie geschreven bijdrage is
afkomstig van Nico Tydeman en gaat
over meditatiecentrum De Kosmos.
Bij het overgaan van Fantasio in De
Kosmos op 15 december 1969, werd
aangekondigd: 'Fantasio of iets wat
daar op lijkt, komt nooit meer terug.
Het is uit met de pret, knip je haren
maar af, trek mensenkleren aan,
scheer je en gooi die rommel, die om
je nek hangt maar weg. Het slaat
nergens meer op. Die tijd is voorbij.
De volgende fase zal gekenmerkt
worden door soberheid en een zekere
hardheid. Bezinning op je zelf en wat
je aan het doen bent, zonder
flauwekul, goeie siens en 'goed'
voelen'.
Wie echter vandaag, meer dan twee
jaar na de opening, in De Kosmos
rondkijkt, aldus Nico Tydeman, zal
bemerken, dat neft ais de soep, ook de
godsdienst nooit zo heet beoefend
wordt als ze wordt aangekondigd. Het
gebouw ziet er fleuriger uit dan ooit.
De haren en baarden zijn dikker
geworden, maar de tijd is ook niet
stil blijven staan. De Kosmos is een
plaats gaan innemen in die stroom
van de subcultuur, die met name het
religieuze heeft ontdekt als een
antwoord op de huidige problemen
van onze samenleving.
Buiten de officiële instanties om (zoals
de kerken) groeide er een nieuwe
waardering voor de oude
godsdiensten, voor mystiek, meditatie,
en wordt er dankbaar gebruik
gemaakt van de moderne psychologie,
die hiervoor het nodige materiaal
aandroeg. De drugs (hasj, LSD,
mescaline) hebben onmiskenbaar
mede tot deze ontdekking geleid. In
dit zoeken naar wegen, die ons
huidige bestaan transcenderen en
daarin verandering teweegbrengen, is
De Kosmos zijn plaats gaan vinden als
centrum voor ontmoeting, meditatie,
communicatie en creativiteit.
DILEMMA
Over die meditatie zegt Harry Haas,
dat dc huidige zucht naar meditatie
best een vlucht uit de maatschappij
kan zijn. Je gaat mediteren, een
'mystiek' opbouwen en je laat de rest
maar de rest. Dat is in ieder geval in
strijd met wat zowel de christelijke
als de hindoeïstische, de
boeddhistische en de Zen-meesters
ooit hebben gezegd. En even daarvoor
schrijft Harry Haas, dat het
zogenaamde dilemma, waar we altijd
mee zitten: actie of contemplatie,
maatschappijkritiek of meditatie, een
vals dilemma is. En bij De Kosmos
vindt men, dat 'na de mystieke
ervaring het echte werk pas begint.
Spiritualiteit heeft iets te zeggen over
de manier, waarop wij dc aarde
bewonen en ook over de wijze,
waarop wij dat kunnen veranderen'.
De vraag of de contemplatie ook een
sociale functie heeft, bijvoorbeeld
voor de wereldverandering, zoals
Marx die wil, of voor
maatschappijkritiek, beantwoordt J.
M. van der Lans bevestigend. We
staan als het ware aan de vooravond
van een nieuwe dag, waarin het
marxisme een onmisbaar element is
van onze totale situatie. Het
marxisme heeft een opdracht, die
maar gedeeltelijk gerealiseerd is in de
interpretatie, die door Marx zelf werd
gegeven.
Het humanisme van Marx. aldus Van
der Lans, zie ik als een ontdekking
van het menselijk lijden, als een
titanische poging om via de filosofie,
via de mobilisatie van de menselijke
krachten, de werkelijkheid te
veranderen, voorzover wij die kunnen
veranderen. Die opdracht bestaat nu
nog. En die opdracht is zelfs zeer
actueel. De contemplatie laat zien, dat
juist in de verwarring, die er bestaat
(doordat et- zoveel interpretaties zijn
van het marxisme en zoveel
realisaties), dat deze religieuze
dimensie, deze totaliteit, onmisbaar is
voor de komende tijd, voor de
éénwording van dat streven naar
sociale verandering.
CHRISTENDOM
In deze map ook aandacht voor
verschijnselen als de Jezusbeweging
en de Hare Krishna Movement, maar
hierover is reeds meermalen
uitgebreid geschreven in
Trouw'Kwartet, zodat we daar nu
niet dieper op zullen ingaan. Wat
men zich wel afvraagt bij het
doorlezen van deze documentatie,
waarin ook onderwerpen als
occultisme en astrologie zijn
opgenomen is of deze steeds sterker
wordende mystieke stroming de
religie van de toekomst is en of zij
ook de toekomst is van het
christendom, zoals A. Vergote het
formuleert.
Tussen de mystieke ervaringsreligie
en de christelijke geloofshouding is
geen directe aansluiting. In de
opbloei van de mystieke stroming,
aldus Vergote, zie ik niet per se een
waarborg voor de toekomst van een
christelijk geloof. Wel ben ik ervan
overtuigd, dat de mystieke ervaring
in de komende tijd de bron en bodem
zal zijn van de religieuze
mogelijkheden, en dat het
christendom in een geseculariseerde
beschaving alleen op die bodem leven
kan en uit die bron zijn psychisohe
energie putten moet als het vitaal wil
blijven. De mogelijke weg van de
mystieke religie naar een christelijk
geloof zie ik verlopen langs de
ethisch-richtinggevende idealen van
het evangelie; voor de mystieke libido
vertegenwoordigen zij het
realiteitsprincipe, dat het nodig heeft
om zich van een wereldvreemde
illusie vrij te houden.
In het hoofdstuk Nabeschouwingen
schrijft Daniël de Lange over
'Dubieuze nieuwe religies', dat de
behoefte
aan omkering-door-projektie van het
menselijk tekort in een goddelijke
overvloed nu eenmaal één (tussen
andere) gegeven is van de menselijke
natuur. Onvervulde verlangens en
dromen moeten toch ergens
werkelijkheid worden.
Zolang er pijn is, en die is er heden
ten dage in overvloed, is er behoefte
aan pijnstillend opium; zolang de
utopie 'nergens is', blijft er vraag
naar kunstmatige paradijzen; zolang
de mens bevreesd is voor de wegen
der vrijheid, zoekt hij de
terugbinding naar de schoot, die
religio in wezen is. Bij de gebleken
en blijkende onwil (en dus:
onmacht), zo schrijft De Lange, om
de toekomst handelend vorm te geven
ligt de uitwijk naar de religie voor de
hand. De toekomst wordt aan de
aarde ontnomen en in de hemel
gelegd.
AFKALVING
De Lange vervolgt: Velen zijn bereid
om de vrijheid in te ruilen voor een
bord hemelpap. Waar Billy Graham
met volle zalen voorgaat, volgt De
Telegraaf en de showbiz. De afkalving
van de huidige georganiseerde religie,
en met, name van de christelijke
confessies, wordt door deze
ontwikkeling nauwelijks
tegengehouden. Alles wijst naar
nieuwe vormen van religie, mysterie-
cultus. Voor degenen, die zich op het
evangelie beroepen, betekent dit, dat
zij nog meer dan tevoren zich
rekenschap moeten geven of de
evangelische beweging nog op
enigerlei wijze valt in te passen in
het religieuze projectieschema. Nog
vóór de eeuw, die hem groot zag
worden én sterven, krijgt Karl Barth
die een leven lang tegen de religie
heeft gevochten, nieuwe actualiteit,
aldus Daniël de Lange.
De documentatiemap 'Religieuze
subcultuur in Nederland', ons inziens
verplichte stof voor alle mensen, die
zich met het heil bezig houden, is
voor acht guldep verkrijgbaar bij De
Horstink, Amersfoort, giro 1607458
t.n.v. Administratie DIC, Amersfoort,
t.g.v. DIC-mappen.
DE SCHEIDING
Wanneer het waar is. wat sommige
exegeten veronderstellen, nl. dat A-
bram zijn neef Lot als broer heeft
geadopteerd, wat zou kunnen blijken
uit diens grote welvaart en het feit
dat beiden tot nu toe samen optrek,
ken dan hebben wij hier opnieuw
een bijbels verhaal van twee broerc,
Kain en Abel, Abram en Lot, Jakob
en Ezau en veel verder: de twee
zonen. Beiden zijn deze mannen geko
zenen, geroepenen om in de omgang
met God hun levensweg te gaan. On
der een hoog licht en met een belofte
die heel de horizon vervult. Bij Bel
thel gaan de wegen uiteen. Abran
blijft de gekozene, Lot wordt de mar.
die zelf kiest. Abram blijft trouw aac
de leiding die tot in Kanaan voert
Lot kiest zich een gebied, daarbuiten,
in de buurt van Sodom, 'de Streek'
De gekozene laat de kiezer kiezen. D;
gekozene weet zich geleid en aan di
hand van de belofte van het doel v
de reds verzekerd. De kiezer weet he
nog zo net niet. De te gerimge wedde
-gronden en die twist tussen beidi
herders drijven hem uit tot het ne
men van lot in eigen handen. Recht*
of links, het lijkt Abram niet uit
maken omdat hij vertrouwen heeft in
God die het voor hem uit maakt. Nj
het incident in Egypte en zijn va
lopen list staat Abram weer anden
voor ons. Ook de vader des geloofs
niet altijd dezelfde. Ook zijn geloof
een vaak van binnen uit door wan
trouwen aangevochten zaak. Maar hiei
staat hij weer vaster in zijn vertrou
wen. Als Lot hem tot een broei
geworden -is, blijft hij alleen adhtei
met de onvruchtbare Sarai. De laatste
kans dat zij via een zwagerhuwelijl
nog eens kinderen ter wereld za
brengen gaat in rook op. Een hare
afscheid voor de aartsvader. In
omgang met de grote beloften heefi
hij nog alleen zijn God. Zijn ogen
ontwijken Sarai. Zijn hart hangt ir
vrees en beven aan Hem, die hem op
weg stuurde. Altijd verder van huis.
Zo lijkt het, verder weg van de ver
vulling. Maar juist daar staat de
HEEP weer voor hem, 'nadat Lot zich
van hem gescheiden had'. Opnieuw
wordt hem verzekerd land en volk,
een nageslacht als het stof der aarde
'indien iemand het zou kunnen tel
len'. In de verte gaat zijn broer Lot
naar de stad en z'n boosheid. En hier
staat hij. God geeft hem een hand eij
schudt die krachtiger dan tevor<
Het blijft zoals afgesproken. (Gene
13»
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen: te Nieuwe Tonge, Wekeron
en Blauwkapel-Groenekan: A. Beens
kand. te Genemuiden; te Lunteren: A
J. Timmer te Woudenberg; te Noordej
loos: drs. C. A. v.d. Sluys, kand. t<
Oude Tonge; te Roermond: W. G
Schaap, kand. te Delft.
Bedankt: voor Vlagtwedde (toez.): E.
Kempenaar te Werkendam.
Toegelaten: tot de evangeliebediening
E. J. Bosch, Bosboom Toussaintstraai
16" te Amsterdam.
Afscheid: van Nijmegen: A. Altena,'
ber. te Tzummarum; van Steggerda:
L. A. Nell, ber. te Bolsward; vai
Nijmegen: K. Luyendijk, wegens eme
ritaat.
Intrede: te Ridderkerk: T. A. C. van
Drunen uit Oostburg; te Gelselaar: \V.
Kruidenier uit Surhuizum.
Bevestiging: te Leeuwarden (dir
prov. herv. centrum voor diac.- er
soc. arbeid): IJ. Schaaf te Giekerk
voorh. adj. alg. secr. NBG.
GEREF. KERKEN
Afscheid: van Hoornsterzwaag: H. Bl
nard, oer. te Rozenburg; van Enkhui
zen: IC. Dekker, wegens emeritaat.
Intrede: te Venlo: L. Bouman, kam
aldaar.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen: te Kornhorn-Marum: J.
Groeneveld, kand. te Utrecht.
CIIR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Dordrecht-C.: R. val
Beek te IJmuiden.
door ds. H. J. Teutscher
Enige tijd geleden had ik, geduren
de een bezoek aan Stockholm, een
bespreking met enige parlementsle
den uit verschillende partij-fracties.
Het ging over vraagstukken, ver
band houdende met alcoholisme en
drug-verslaving. Eén van de drie
voorzitters van het parlement, de
heer Torsten Bcngtsson, leidde me na
dc bespreking uitgebreid rond door
het prachtige moderne gebouw, dat
momenteel door het parlement van
dc gemeente Stockholm gehuurd
wordt en dat qua opzet en inrich
ting volledig Is ingesteld op een
groot 'bedrijf' als het 350 leden
tellende Zweedse parlement.
Elk parlementslid heeft een eigen
werkkamer, volledig voor hem of
haar ingericht. Wie builen Stock
holm woont, krijgt naast dc werkka
mer ook nog een slaapkamer in het
parlementsgebouw. En daarnaast:
wat een faciliteiten voor fracties,
voor werkgroepen, voor pers en pu
bliek!
Maar het meest ben ik getroffen
door het bezoek aan één vertrek in
dit immense gebouw: de kapel.
Een eenvoudige ruimte, stijlvol in
gericht, waar met een kleine groep
een eredienst gevierd kaï worden.
Orgel, bijbels en liederenbundels
zijn aanwezig. Hier komen parle
mentsleden uit alle fracties regelma
tig eenmaal per week samen voor
een korte gebedsdienst. De voorgan
gers? Wel, geen dominee of priester
van buiten het parlement! Nee, dc
parlementsleden leiden zelf om
beurten de dienst; nu ecus een lu
theraan, dan een methodist, dan ie
mand uit de pinksterbeweging. Tor
sten Bengtsson vertelde me. dat het
een speciale ervaring is, om als
parlementsleden uit verschillende
partijen zo bijeen te zijn rondom dc
bijbel, zo samen te zingen en te
bidden.
Op mijn vraag, of hij het idee had.
dat deze diensten ook de discussies
in het parlement beïnvloedden, ant
woordde hij: 'Maar natuurlijk, je
kunt toch niet eerst samen bidden
en een paar uur later elkaar uit
schelden of verdacht maken!'
We zitten momenteel midden in de
polarisatie-processen. Binnen de po
litieke partijen trekken dc 'vleugels'
elk naar eigen kant en tussen de
politieke partijen onderling is het
een eindeloos gehakketak. Dc wijze
waarop de laatste jaren in de ka
mers gediscussieerd is, is bepaald
geen bewijs van redelijke persoonlij
ke verhoudingen. Men wrijft elkaar
steeds meer verborgen bedoelingen
aan, men stikt van onderling wan
trouwen, zoekt van alles achter el-
kaars woorden en probeert herhaal
delijk elkaar belachelijk te maken.
Wat de werkruimte betreft, is het
de laatste jaren op het Binnenhof
een bekrompen zaak. Je hoort er
telkens over klagen, dat de mensen
er een veel te gebrekkige accommo
datie hebben.
Er zal dus wel niet veel kans op
zijn, dat er ergens nog een klein
zaaltje gevonden zou kunnen wor
den, om het eenvoudigjes in te rich
ten als kapelletje. Tenzijtenzij
men in de gaten gaai krijgen, dat
dit etn zaak van hoge prioriteit is.
Binnen de kring van de confessione
le partijen heeft men daar blijkbaar
iels van in de gaten gekregen. Heeft
men een poosje geleden als roomsen
en protestanten niet samen een
dienst -gehouden en samen zitten
zingen: 'Stil maar, wacht maar, alles
wordt nieuw!' Het was zo bijzonder,
dat de kranten er nadrukkelijk ge
wag van maakten.
Maar waarom zouden de christenen
uit alle fracties niet samen de
bijbel lezen, samen zingen en samen
bidden; en dan vooral met elkaar en
vóór elkaar bidden. Als je in het
kapelletje voor elkaar hebt gebeden,
kan je niet een dag later elkaar
belachelijk maken of verdacht ma
ken. Natuurlijk blijven dan de zake
lijke verschillen; laten die vooral
heel duidelijk aan het licht mogen
komen! Dat komt het landsbelang
alleen maar ten goede! Maar over
die verschillen heen blijft er de
verbondenheid met elkaar In de ene
Heer; een verbondenheid, waaraan
je als kamerlid telkens weer herin
nerd wordt, als je eenmaal per week
samenkomt in je kapelletje en de
ene keer een AR-chrlsten, de andere
keer een GPV-chrlsten, een volgend
maal een PvdA-christen en weer la
ter een PPR-christen de bijbel zou
lezen, de meditatie zou houden en
zou voorgaan in de gebeden. Zou er
ergens op het Binnenhof nog een
plekje zijn? Als het niet kan, welnu,
dan heeft de Kloosterkerk, vlakbij
het Binnenhof, een prachtige kapel.
Misschien, dat ze daar eens een
initiatief zouden kunnen nemen.
Het zou de politiek, het zou ons
land en het zou de Kerk tot een
zegen kunnen worden
Ds. H. J. Teutscher is hervormd
predikant te Borssele.
Van een verslaggever
BERGEN OP ZOOM Om de sloo
van de reeds grotendeels afgebroke
St. Josephkerk in het centrum va
Bergen op Zoom te versnellen is bt
sloten het laatste obstakel, de no
veertig meter hoge toren, met behuli
van een springlading neer tc haler
Dat zal donderdagmorgen (vijf uur
gebeuren. De direct omwonenden zij
vrijdag door midde' van een stenci
van de directeur van gemeentewerke
van het plan op de hoogte gesteld.
De op 21 augustus begonnen sloo;
van de kerk is de laatste tijd ve
traagd door de onverwacht grote hid
derpaal die de toren bleek te vormei
Hoewel men aanneemt dat zich b
het springen van de toren weini
problemen zullen voordoen zijn uite
aard de nodige voorzorgsmaatregel
genomen. De politie zal de strate
rond de kerk tijdig afzetten, tenvi
de bewoners van de omliggende paf
den is aangeraden de ramen in ve
band met het te verwachten stof g
sloter. te houden.
(ADVERTENTIE)
WAARHEID EN EENHEID
Orgaan voor het gereformeerd
leven.
Uitk. KARSSEN BODEGRAVEN
(Vraagt proefnummer)
Abonnement 17,50 per jaar.
