O
Bezoek aan Christelijk
Instituut - 'n verfrissend
bad
Kuitert en Bomans hebben
dat glas wijn nooit gedronken
Gesprekken met
Beyers Naudé's team
Trouw
K wartel
vandaag
Bij oversteken gedood
TROUW/KWARTET VRIJDAG 20 OKTOBER 1972 KERK T2/K2
door A. J. Klei
'Gesprekken met bekende Neder
landers' is de titel van de laatste
Bomans die Elsevier op de
markt brengt. Met veel kleinere
letters staat er op het omslag:
redaktie Wouter van Dieren.
Toch zou ik onder dat laatste een
dikke streep willen zetten, want
dank zij Wouter van Dieren
biedt dit boek van 160 pagina's
(prijs 8,90) heel wat meer dan
de tekst van de gesprekken die
Godfried Bomans voor de NCRV-
televisie had met pater J. van
Kilsdonk s.j., prof. dr. H. M.
Kuitert, prof. dr. C. W. Mönnich,
dr. A. J. H. Thiadens s.j. en
Johnny Kraaykamp.
Misschien vliegen de meeste
lezers voor dat 'meer' meteen naar
pagii» 144, waar het 'Nooit
uitgesproken gesprek met zichzelf
begint, dat op nteuwsjaarsdag 1972
uitgezonden zou worden. Best, maar
voor mij liggen de waarde en de
betekenis van dit boek in alles wat
Wouter van Dieren doorgeeft over
het tot stand komen van de
(uitgezonden) gesprekken.
Indertijd heb ik me enigszins
opgewonden over de sterke
wierookgeur die opsteeg uit de
■Herinneringen aan Godfried Bomans'
Wouter van Dieren bewondert
Bomans ook en hij steekt dat
waarempel niet onder stoelen of
banken, maar dit heeft bij hem
gelukkig niet tot gevolg dat hij de
kwasterigheden (wie weet een beter
woord?) van Bomans styleert of met
een cultureel waas je overdekt, zoals
in de 'Herinneringen' zo vaak
gebeurt: Wouter van Dieren verhaalt
zonder omwegen èn zonder
nadrukkelijkheid (hij is niet op
ontluisteren uit) van de, laat ik nu
X men schrijft ons m
De redactie behoudt zich het recht voor om
ter epname le deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
pnbllkatie vrerdt met de naam van de
Inzender ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden aan de hoer Job. C. Francken.
•ecretaris van de hoofdredactie van Trouw-
Kwartet, Poatbua ast. Amsterdam.
PPR
De heer De Gaay Portman (lijsttrek
ker voor de PPR) het meest linkse
wiel aan de rode wagen van de heer
Den Uyl c.s., heeft aan de NOS het
verzoek gericht om bij de berichtge
ving niet te spreken over de linkse
drie (PvdA, D'66 en PPR) maar van
'progressieve' drie, alsof zij van dit
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Dagelijks bestuur: B. Bol, Den
Haag: dr. E-Bleumink, Paters-
wolde; mr. G. C. van Dam,
Nootdorp: W. A. Fibbe, Rot
terdam: J. Lanser, Utrecht:
drs. J. W. de Pous, Den Haag;
J. Smallenbroek, Wassenaar.
Overige leden van het alge
meen bestuur: K. Abma, Am
sterdam; H. A. de Boer, IJmul-
den; Th. Brouwer, Assen; nr.
dr. J. Donner, Den Haag; J.
van Eibergen, Schaarsbergen;
mr. K. van Houten, Wagenln-
gen; ds. O. I. Hylkema, Bllt-
hoven; Jac. Huljsen, Delft;
mevrouw M. C. E. Klooster-
man-Fortgens, Voorschoten;
mevrouw J. G. Kraayeveld-
Wouters, Heerhugowaard;
prof. dr. Q. N. Lammens.
Naarden; ds. F. H. Lands
man, Den Haag; H. de Mooij,
Rijnsburg; prof. dr. G. C. van
Nlftrlk, Amsterdam; H. Otte-
vanger. 8ultenpost; mr. dr. J.
Ozlnga, Lunteren; dr. A. Veer
man, Rijswijk (Z.-H H. H.
Wemmers, Den Haag: drs. R.
Zijlstra. Oosterland (Zld.).
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredacties
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.2.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
maar zeggen, eigen-aardigheden van
Bomans. Wouter van Dieren weet
immers best dat (de nagedachtenis
van) Bomans tegen deze 'stootjes' kan
niet alleen, maar daardoor ook
helderder omtrekken krijgt.
Op gevaar van eenzijdig te citeren
geef ik een paar voorbeelden;
fragmenten uit wat Wouter van
Dieren meedeelt over wat voorafging
aan de gesprekken met Kuitert.
Mönnich en Jongeling.
Kuitert
Eerst wat Wouter van
Dieren vertelt over wat voorafging
aan het gesprek tussen prof. Kuitert
en Godfried Bomans:
.Kuitert zou de gelegenheid moeten
worden geboden om zichzelf te
verduidelijken. Een beter podium dan
naast Bomans leek daarvoor
nauwelijks beschikbaar, en gelooft u
dat dit nuttig kan zijn, professor?
'Jawel, maar ik geloof niet in
Godfried', zei de heer Kuitert door de
telefoon, desgevraagd. Dat gaf ik
weer door aan Bomans en dat was de
blunder van de maand, want als er
iets was dat deze niet verdroeg was
het kritiek, een aanval op zijn
bastion, dat vaak met lappen en
planken bij elkaar werd gehouden.
Want Godfried deed nooit zijn
huiswerk, las de benodigde stukken en
brieven niet, pretendeerde een grote
belezenheid door midden in een boek
een citaat open te slaan, terwijl dat
de enige alinea was die hem uit het
hele boek bekend was en kwam vaak
totaal onvoorbereid of op het verkeerde
uur op de plaats waar een prestatie
werd verlangd. De manier waarop hij
geregeld door zijn omgeving door een
zoveelste gang naar Canossa werd
geloodst tart iedere beschrijving, en
ook in de studio liep hij veelal op de
krukken die wij, regie-, produktie- en
redactieknechten, voor hem moesten
zijn. Hoe taak stopten wij een
opname op zijn verzoek, om pas weer
verder te gaan als we hem een
nieuwe draad in handen hadden
gegeven? Ik deel dit mee met een
grinnikende herinnering en zonder
het meer voor de hand liggende
leedvermaak. Je wende eraan en het
enige wat je hem ooit kwalijk kon
nemen was zijn gespeelde nonchalance
over een televisie-optreden: 'We
bespreken het van tevoren één keer',
zei hij tegen een journalist, nadat we
tenminste ver weken lang tivee keer
per week het onderwerp hadden
doorgekauicd. Zoals in het geval van
professor Kuitert' toen ik het hele
gereformeerde prentenboek voor hem
openvouwde en doornam, niet met de
hoop dat hij veel letterlijks zou leren,
maar in de zekerheid dat op die
manier enig inzicht in die voor hem
volstrekt onbekende wereld zou
rijpen. Professor Kuitert doorzag die
pretentie en de dunne vloer waarop
hij rustte en zei dat zonder
omwegen. Godfried hoorde ervan en
een ijzige wind was het gevolg. Die
bleef tol na de opname waaien en het
glas wijn waarover beiden spraken,
werd nooit gedronken. Het was een
warme zaterdagmiddag. Kuitert
vertrok onmiddellijk uit de
Amsterdamse studio Bellevue,
Godfried naar een volgende afspraak,
en zij hebben elkaar niet weergezien
Mönnich
Uit Wouter van Dieren's
inleiding tot het gesprek van Bomans
met prof. Mönnich:
Zeker is dat pater Van Kilsdonk hem
een uitzicht op die extra dimensie,
schonk, maar even zeker is het dat
Kuitert en Mönnich hem kaler
achterlieten dan een door de wind van
zijn pluisjes ontdane paardebloem. Zij
boden hem een maaltijd die alleen
voor gelijkgestemden aantrekkelijk
was en ivaarop zijn smaak niet was
Prof. Kuitert
ingesteld. Dit is typerend voor
Boman's benadering: haakte de
ander niet meteen in, dan viel hij
af, niet Godfried. Diens wagen
bolderde voort en in zijn opvatting
bleven altijd anderen in de berm
achter, verbitterd, verbijsterd en
ontmaskerd.
Godfried Bomans
Jongeling
Op z'n minst curieus is
wat Wouter van Dieren meedeelt
alvorens het gesprek Bomans-
Jongeling door te geven (en: wat
bedoelt Van Dieren precies met 'het
Amsterdamse wereldje?'):
Bomans heeft bij de verkiezingen van
1971 op de lijsttrekker van het GPV
gestemd. Ik heb een reden om dit
geheim te ontsluieren: in het hier
volgende gesprek heeft hij het zelf
meegedeeld, op mijn verzoek, maar op
de dag vóór de uitzending, onder
druk van het Amsterdamse wereldje,
eruit laten knippen. Naar veler
overtuiging zou het GPV een aantal
zetels rijker geworden zijn als
Bomans zijn voorkeur publiekelijk
vóór de verkiezingen had geuit, maar
om er zeker van te zijn dat die kans
er niet een volgende keer in zou
zitten, preste men hem deze
verkondiging in te trekken.
Bovendien en dit woog zwaarder
vond men dat hij zich belachelijk
zou maken. Dit is typerend voor
Bomans: zijn regelmatige knievallen
voor een willekeurige groep, wier
goedgunstigheid hij niet wilde
verliezen.
artikel de alleenverkoop hadden. De
bedoeling schijnt wel duidelijk. Pro
gressief is een netter woord dan
'links'. De heer De Gaay Fortman die
voorheen AR was, vreest dat kiezers
van confessionele richting kopschuw
worden als het stempel 'links' almaar
opgedrukt wordt. De voorzitter van de
PPR de heer Coppes was heel duide
lijk op het laatste congres toen hij
zei: Wij zijn socialistischer (dus link
ser) dan de PvdA. Deze taal is duide
lijk, concreet en radicaal, woorden die
de woordvoerders van de PPR voor in
de mond liggen. Inderdaad de PPR is
dermate links, dat er al vriendelijk
geknikt wordt naar de PSP inzake
een regeerakkoord. In november 1918
moest een geestverwant van genoemde
linkse drie n.l. P. J. Troelstra, toen
hij een greep deed naar de macht en
misgreep, tot de uitspraak komen: ik
heb mij vergist in de machtsverhou
ding. Het is voor de toekomst van ons
land te hopen, dat na 29 november de
linkse drie en hun geestverwanten
gedwongen zijn deze uitspraak te her
halen.
KRASSE TAAL tn
In het pers-verslag van de 'One way
day' (tegen anti-christen verval) on- nr
langs onder leiding van Ben Hoeken- 0D
dijk gehouden te Utrecht, lees ik hier
en daar krasse dingen. Volgens het de
verslag in ónze krant had de heer
Hoekendijk een goede preek gehou
den. Ik neem dat graag aan. Hij had
ook een geweldig woord gekozen, nL ze,
'omdat er geen andere God is, die zo
verlossen kan' (Daniel 3, 29). Ik ga er id<
ook van uit dat hij daar vele goedt
dingen van gezegd heeft. Zelfs beten
dan in het officiële persverslag dat laI
mij door zijn 'Information Servicf De
(waarom al die Amerikaanse termen, de
zodat het persverslag zelfs niet van gisi
evangelist maar van evengelist Hofnet
kendijk spreekt?) toegezonden werd tier
Want waarom nemen zulke menseizaa
uit zo'n preek dan juist datgene wa pol'
opwekkingspredikers nu al honden laa
jaar lang zeggen, nl. dat ons d
grootste opwekking van alle eeuweiom
wacht. Of am het persverslag te ofode
ren: 'Ik verwacht een uitstorting vaiiur
de Heilige Geest, zoals Nederland no ?eb
nooit eerder heeft beleefd'. Zulk stro
uitspraken verzwakken m.i. wat ma |en
zo graag zou willen zien. Ze doen m tra:
denken aan de Jehova-getuigen die i opsi
zo vaak de komst van de Heer mi <J°k
datum en al hebben voorspeld e tul]
telkens moeten ze weer verblaren dsM j
het toch een later tijdstip wordt. O11011;
dat Hij nu verborgen aanwezig i lrot
Maar nog meer werd ik geschokt doe Jf5ti
de opname van een verklaring vaieel
een jongeman: 'Een van hen riep uil'nm
Ik wil elke dominee en elke weta m
schapsman die beweert dat homofili
geen zonde is, uitdagen me mé /->*
geluk te geven dan ik nu heb do W
Jezus Christus'. Alweer, ik nee
graag aan dat deze jonge man zie
gelukkig voelt in zijn geloof, ma I
het is natuurlijk de grote vraag of h! Y
werkelijk homofiel was en of alles af
blijft als het vandaag is. Hebben
niet heel veel reden om onze kras
taal voor ons te houden en in
door te werken aan de hulp die
anderen menen te kunnen biedeij
Een ander voorbeeld diep dk op i
de aankondiging van een boek, was
de auteur de gerefonneerde ge;
terug roept tot de Schriftuurli;
reformatorische beginselen uit de z en
tiende eeuw (ook Luthers Schriftl cho:
ginsel?). In die aankondiging lees 'r t
ten aanzien van de polemische treialf
van zijn werk: 'Zijn kritiek ontzieeni
niemand en r.iets'. Dat klinkt natui unn
lijk wel flink, maar weet zo'n schinidc'
ver dan alles en voor alle eeuwen?
Oldebroek
II. Boeve
Geen verschil
De pogingen van r.k. zijde om de
kiesdrempel te verhogen illustreren
de angst die in KVP-kringen leeft
voor het verlies van lucratieve Ka
merzetels. Blijkbaar beseffen de KVP-
ers dr. Th. de Schalk c.s. niet dat het
telkens ontstaan van nieuwe partijen
voortvloeit uit het onloochenbare feit
dat de ln het parlement vertegen
woordigde politieke kongsi's tegeno
ver de kiezers in ernstige mate tekort
schieten. Wanneer de ex-gereformeer
de socialist drs. Joop den Uyl ook
maar een greintje democratisch besef
zou bezitten, dan was reeds lang door
hem en zijn politieke vrienden op
afschaffing van het stelsel der
waarborgsommen aangedrongen, opdat
aan alle Nederlanders hetzij individu
eel dan wel collectief de mogelijkheid
geboden wordt ongeacht de finan
ciële status op waarlijk democrati
sche wijze van het passieve kiesrecht
gebruik te maken. Zolang deze eis
niet is ingewilligd bestaat er tussen
het 18de eeuwse Nederland met zijn
regentenheerschappij en de huidige
schljndemocratie geen principieel ver
schil.
Rotterdam A. Smit
Stemvee
Is elke zelfstandige ondernemer een
diep te beklagen martelaar? Omdat
over de vele faciliteiten die de zelf
standige ondernemer tot zijn beschik
king heeft nimmer wordt gerept lijkt
het wenselijk deze eens op te som
men. Op het fiscale vlak geniet hij:
zelfstandigenaftrek, investeringsaftrek,
het recht vervroegd af te schrijven,
het recht bepaalde belastingvrije re
serves te vormen. Hij mag goederen
voor privégebruik tegen inkoopprijs
uit eigen voorraad gebruiken
(waarvoor hij dus ook minder b.t.w.
betaalt); hij mag de tot zijn bedrijfs
vermogen behorende personenauto on
beperkt privé gebruiken en 85% van
alle kosten en afschrijving voor de
belasting aftrekken (zelfs de bekeu
ringen wegens te snel rijden!). Als
kleine ondernemer krijgt hij een be
langrijk deel van de b.t.w. terug of
gerestitueerd: bij overdracht of liqui
datie van het bedrijf geniet hij een
vrijstelling van 10.000, terwijl de
meerdere winst tegen een lager be
drag wordt belast of in het geheel
niet wordt belast. Bovendien zal hij
zeer waarschijnlijk per 1973 een belas
tingvrije oudedagsreserve mogen vor
men en deze n.b. in het eigen bedrijf
mogen beleggen.
Niet alleen de staat, ook de lagere
overheden sloven zich uit het hem
naar de zin te maken. Is hij na dit
alles nog niet in staat een welvarend
bedrijf op te bouwen, dan kan hij
zich laten saneren tegen een behoor
lijke vergoeding. Zelfs het bezit van
enig vermogen is niet van invloed op
deze vergoeding. Zeker ten aanzien
van deze groep ingebeelde martelaren
geldt: Klagers hebben geen nood!
Meppol H. Schippers
Vandaag wordt aan ds. C. F. Beyers Naudé, (foto) oprichter en di
recteur van liet Christelijk Instituut voor Zuidelijk Afrika, een ere
doctoraat uitgereikt aan de Vrije Universiteit. Een nadere kennisma
king met de promovendus is in dit blad niet meer nodig, zo inten
sief hebben we hem in zijn strijd in de afgelopen jaren gevolgd. In- Beroepingswerl
plaats daarvan hierbij een verse indruk van een bezoek aan het
Christelijk Instituut. Dr. Jan Schipper, die enige jaren geschiedenis
doceerde in Zaire (het vroegere Kongo), sloot zijn 'Afrikaanse ja
ren' af met een vakantiebezoek aan Zuid-Afrika, waarbij hij ook
even aanging bij het Christelijk Instituut. Terug in Nederland stuur
de hij ons de volgende impressie.
ae b
foor
door dr. J. Schipper
Een bezoek aan het Christelijk Insti
tuut in Johannesburg werkt als een
verfrissend bad. De vertoonde combi
natie van glasheldere zin voor de
realiteit met een diep doorleefde
overtuiging kan niet anders dan impo
neren. Termen als 'God', 'Evangelie',
en 'Liefde' worden niet met hinderlij
ke nadruk op je afgevuurd, maar ook
wiet geschuwd in de gesprekken en
een simpel, direct en concreet geloof
vormt het kader van alle bezigheden.
Tegenover de verontrustende ontwik
keling van Zuid Afrika's officiële poli
tiek voel je dat het Christelijk Insti
tuut een onderneming met lange
adem is, met name omdat mensen als
Beyers Naudé het lijden bewust be
schouwen als een mogelijk bestand
deel van hel leven van christenen en
kerken.
Met studiesecretaris ds. Lediga gaat
het gesprek onmiddellijk over het net
verboden boek 'Essays on black theo
logy'. We zijn de censuur van harte
dankbaar onze aandacht gevestigd te
hebben op dit boekje, dat anders
misschien onopgemerkt zou zijn geble
ven en nemen aan, dat Lediga er net
zo over denkt. Hij ziet de reden van
het verbod in de (onvermijdelijke)
politieke oriëntatie van zwarte theolo
gen in dit door blanken gedomineerde
land. De werkelijk niet zo linkse prof.
Bosch, theoloog uit Pretoria, zag zijn
bespreking van de 'Essays' verschij
nen met talrijke witte plekken (uit
een verboden boek mag niets geci
teerd worden) en onder de titel
'Struisvogelpolitiek' noemde de Rand
Daily Mail (14 aug. )deze pogingen te
willen uitmaken wat het publiek wel
of niet mag lezen een 'vorm van
inticnale krankzinnigheid'.
Geweld en geweld
Geen v de medewerkers van het
L'hr. Instituut ontsnapt natuurlijk aan
onze vraag, wat zij wel denken van de
discussies (en later de besluiten) van
de Wereldraad van Kerken, in
Utrecht bijeen, om de steun aan de
bevrijdngrbewegingen in Zuidelijk
Air... te verdubbelen de kranten
rtaan vol verontwaardigde artlk en.
Vrijwel zonder uitzondering zijn de
reav-.es van de Instituutsledcn afwij
zend: geweld levert nooit werkelijke
oploscingen p, zegt ds. Beyers Naudé
(d.:::'.:u.), al erkent h'j volledig de
vrijhei 1 van de WR te beslissen zoals
het de leden goed lijkt. Geen oplos
sing, zegt ook Trian Brown, adviseur
van de Afrl; .i Indcpender* Churches
Association (AICA), die tijdens zijn
theologie-studiie tot de overtuiging
kwam, dat Christus geen apart' :d
kan verdragen. Mensen aanzetten tot
gewapend verzet tegen Zuid-Afnka op
dit moment komt neer op een uitno
diging tot zelfmoord. Het Zuid-Afri
kaanse leger alléén is sterker dan alle
andere Afrikaanse legers samen en zal
alle middelen toepassen de 'terroris
ten' de baas te blijven. Toch komen
uit onze gesprekken, in en buiten het
Chr. Instituut gevoerd, ook andere
aspecten naar voren. Nu de WR har
dere taal begint te spreken, worden
ook de Afrikaander kerken, als door
een schokeffect, sterker bepaald bij
het geweld dat in de eigen structuren
van de Zuid-Afrikaanse samenleving
(en ook van de kerken!) is inge
bouwd. Laten niet blanke dominees
hun zonen opleiden om op zwarten te
leren schieten, in militaire dienst,
terwijl de zwarten wordt voorgehou
den hoe onchristelijk het is de wa
pens op te nemen. Men moet wel
e nstateren dat de radicale besluiten
van de WR een politiek versnellende
factor zijn geweest in het .Inds onge
veer een jaar snel veranderende kli
maat in Zuid-Afrika. Het lijdt ook
geen twijfel, dat de zwarte meerder
heid, voorzover zij de mond durft
opendoen, de houding van de WR
ervaart als een daad van 'iristelijke
solidariteit.
Niet gewaardeerd
Het politieke bewustzijn van de zwar
te bevolkingsgroep radicaliseert mo
menteel zeer sterk en veel blanken
worden nu pas voor het eerst goed
ongerust. Tot binnen het Chr. Insti
tuut is deze veranderende situatie
merkbaar en niet altijd makkelijk te
gewaardeerd. Zwart moet zijn eigen
verwerken: de zwarte kerken, vroeger
blij met alle hulp die blanken konden
en wilden bieden, beginnen nu af
stand te nemen blanke raad en
hulp worden niet meer automatisch
Aan ds. Beyers Naudé
Vast staat, dat door uw Vader
eens tot U gezegd is; 'Laat alles
in Gods hand en doe wat recht is'.
Een eenzaam strijder, door uw
eigen volk gesmaad. Weet, dat
ons volk aan U gehecht is.
J. J. Buskes
Vandaag ontvangt ds. Beyers Naudé van de
senaat van de Vrije Universiteit een eredoc
toraat in de theologie.
boontjes gaan doppen en welwillende
blanke/i moeten zich maar richten op
hun minder verlichte rasgenoten: aan
de echte zwarte problemen kunnen zij
♦och niets doen.
Zonder duidelijk te weten waar het
heen gaat met Zuid-Afrika, blijft men
in het Instituut geloven in de kracht
van geweldloos verzet Laconiek ver
telt Beyers Naudé dat het Instituut
nu wordt 'doorgelicht' door de veilig
heidsdiensten. De regering houdt niet
van de kritische geluiden die uit het
Chr. Instituut voortkomen. Een week
voor ons bezoek aan Johannesburg
verliet ds. Basil Moore van de Univer
sity Christian Movement, een actieve
oppositionele groep, het land na een
voor hem en zijn gezin ondragelijk
geworden periode van 'verbanning'.
Wie het regime niet welgevallig is,
kan maatschappelijk in de ban gedaan
werden. Hij krijgt geen werk meer,
mag geen vergaderingen bezoeken,
enz. In het geval van Moore kreeg
bovendien zijn gezin allerlei pesterij
en tc verduren: de kinderen bedreigd,
de lievelingskat vermoord en gevild
op de stoep, e.d. Laatste (en gangba
re) 'grap' van de autoriteiten: zijn
uitreisvisum kreeg Moore pas enkele
uren voor zijn vertrek van zijn vlieg
tuig. Ook ds. Kotz (Kaapstad) werd al
meermalen bedreigd en gebouwen,
waar het Instituut bijeenkomsten be
legden, gingen in vlammen op. Ver
ontwaardigd vroeg ds. Naudé in de
pers hoe het komt, dat de politie
tegenstanders van het bewind (bijv.
studenten) altijd zo gauw te pakken
krijgi, maar nooit de hand weet te
leggen op wie aanslagen pleegt tegen
het Chr. Instituut
Alternatief
Origineel en van groot belang, on
danks de vrij geringe middelen waar
mee gewerkt wordt, zijn opzet en
resulltaten van het 'Study Project on
Christianity in Apartheid Society'
SPROCAS*). Hier werkt een jonge
staf, wel eens ongeduldig over de
voorzichtige politiek van de leiding
van het Instituut, een blauwdruk uit
voor een geïntegreerde samenleving
van de toekomst, zonder apartheid,
daarbij met name lettend op de rol
van de christenen in dat proces. Zo
trachten zij antwoord te geven op het
verwijt van apartheidsadvocaten: jul
lie kritiseren wel, maar hoe moet het
dan anders? Boekjes over de houding
van de kerken, over de sociaal-econo
mische verhoudingen, projecten om
de zwarte gemeenschap mondiger en
bewuster temaken (Black Community
Programs) geven reële, menselijke
antwoorden op een onmenselijke rea
liteit.
De uitgaven van SPROCAS zijn
verkrijgbaar bij dc Stichting Oecume
nische Hulp ln Utrecht.
Van een verslaggever
HEERDE De 47-jarige J. van der
Belt is toen hij met zijn fiets de weg
overstak door een bestelauto aangere
den en gedood.
'EN'
NED. HERV. KERK
Beroepen: te IJsselmuiden: J. Wieniemb
te Alblasserdam; te Willige-Langer lem
G. K. Korporaal, kand. te Gorinchjiur.
te Goedereede, Goudswaard en
terswoude: A. Beens, kand. te GeP
muiden; te Heerde: A. P. Nauta
Vlaardingen; te Alblasserdam: dr.f
van Roon te Pijnacker.
Aangenomen: naar Genderingen4
chelen: L. Flier, voorh. zend. predf
Bandoeng, met verl. te Oestgeest. J
Beroepbaar: M. de Groot, kand., T
denburcht 242, Den Haag; A. Be(
kand., Blokhuisweg 7, Genemuiden]
GEREF. KERKEN
Beroepbaar: kand. P. M. J. HoogsJ
te, Kerkweg 41, Santpoort
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt: voor Mijdrecht: G. Bilked I
Westzaan.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Nieuw-Beijerland: J. 'an
Haren te Amersfoort; te Slikkervi
A. F. Hongkoop te Moerkapelle:
Leerdam: J. Mol te Hardinxveld-G jEIE
sendam. a r.
Bedankt: voor Zaandam: R. Boog; n LI
te Leiden; voor Norwich en Roti |e|_
dam-IJsselmonde: D. Hakkenberg
Dordrecht. nissi
oot
Wij ontvingen^
jedie
Literatuuronderzoek en schriftjL.
rapporteren door D.J. Maltha. UjVan
geven door het Centrum voor li i
bouwpublikaties en Landbouwdt
mentatie in Wageningen. 224 b ket|1(
17.50. Een praktisch boek wa
drie onderwerpen aan de orde koi ivere
het opsporen van de liten
over een gegeven onderwerp en '3n c
samenstellen van een literatuui
port of scriptie, het verwerken va
resultaten van een onderzoek tot en.]\
verslag van onderzoek; en het sc
ven van een artikel over onderzo >inne
sultaten voor voorlichting.
Helden en schurken, door A. C4"o ge
Uitg. Meulenhof, Amsterdam 289
- ƒ13.50. Er is weer een wereldi uuz
uitgevochten, met de modernste
pens. In het bizarre werk van d lam 1
haar land hoog genoteerde En nerkei
schrijfster krijgt men geen hogeet wo
van de restanten mensheid. lom is
De man onder de grond, Rose Mi tichtir
nald. Bruna Specials. 283 blz. lij boi
Een doordouwende detective iggen
diep door om een misdaad o
lossen. Zijn scherpzinnige vragen
zoveel mensen met ongelukkige I
lijken, vragen op hun beurt de
aandacht van de lezers. De volho
onder hen houden er een spai
verhaal aan over.
Topclub Ajax (Ajax in het jaai
de triple) door F. Barend. Jaanii
nr 3 van uitg. Born, Assen. 16<
met ruim 10C foto's - ƒ11,90.
Fleur op met bloemen door 1
Meyering op verzoek van Fle
Interflora, Den Haag. Druk: de
van Leer, Deventer; bindwerk:
en Brandt, Amsterdam; prod
Meulenhoff Internationaal, Ai
dam. In 123 bladzijde.: wordt
alles over bloemen verteld, zo»
kopen van bloemen, wat met dt
men gedaan kan worden, bloes Haai
quette enz.
