Residentie Orkest
brengt moderne
muziek aan de man
Gootsteen-realisme in
Rwandese kerk wil
van 'monumenten' af
eoeo
Concertgebouwor kest
schitterde in prom
Simonis: grenzen aan pluriformiteit
Reclamemensen willen
jongeren overhalen
naar stembus te gaan
landbouw-begroting eenacters van Kroetz
Hoofdredactie
Trouw/Kwartet
vandaag
Bcroepings-
werk
TROUW/KWARTET MAANDAG 2 OKTOBER 1972
BINNENLAND/KERK/KUNST T2/K2
door R. N. Degens
DEN HAAG Het aardige van de serie van tien 'Keuzeconcerten' door het Residentie Orkest is,
dat daar gepoogd wordt de eigentijdse muziek op eeen zo ongedwongen en zo gevarieerd mogelijke ma
nier tot het publiek te brengen.
Dat aan de man brengen van heden
daagse muziek, is bij de meeste con
certorganisaties nog steeds een levens
groot probleem. Men heeft het gepro
beerd met openlijk op een gespeciali
seerd publiek gerichte programma's
waarvoor de belangstelling nihil bleek
te zijn; men heeft argeloze toehoor
ders die voor Brahms en Tsjaikowsky
kwamen daar tussendoor met geweld
en vlijmscherpe avant-garde klanken
willen opdringen, wat protesten en
weglopen tot gevolg had; men heeft
het aanvangsuur van de uitvoeringen
naar middernacht verschoven, waar
mee men wat extra publiek trok dat
meer om het ongewone uur dan om
de muziek kwam. Kortom men was.
en is, er nog steeds druk mee aan de
gang.
Behalve dat tijdverschuiven, heeft het
Residentie Orkest al deze en andere
methoden ook toegepast Het meeste
succes in de vorm van een redelij
ke, constante publieke belangstelling
bleek een concertenserie te hebben R006 draad
met eigentijdse muziek, waarbij niet
alleen het symfonie-orkest is betrok
ken, maar waarin ook kleinere ensem
bles, ballet-, pantomime- en opera-
groepen optreden. En waarin af en
toe ook een stuk uit de Barok of uit
de negentiende eeuw kan worden ge
speeld.
Het is een formule die een zeer
zorgvuldige hantering vereist De ma
nier waarop dat door de programma
makers van het Residentie Orkest
wordt gedaan vindt niet alleen in
vakkringen bewondering, het publiek
toont er ook veel belangstelling voor;
al staat het niet bepaald te dringen
bij de kassa, zoals voor de andere
series van het R.O. die al uitverkocht
waren vóór het seizoen begonnen was.
Wat dan misschien toch een indirect
effect is van die serie keuzeconcerten,
waarvan zaterdagavond het eerste on
der Willem van Otterioo werd gege
ven in het Haagse Congresgebouw
met als opening het kortste stuk dat
Strawinsky ooit beschreef: de 'Gree
ting prelude' die vijfenveertig secon
den duurt en die in de 32 maten
waaruit ze bestaat boordevol muzikale
knipogen zit waarmee iedereen zich
op zijn eigen manier kan vermaken.
Het was het begin van de 'rode draad'
die men door de programma's van
deze serie heeft geweven en waaraan
minder bekende werken van Stra
winsky en werken van Nederlandse
componisten zijn opgehangen. Van
Strawinsky waren er deze avond nog
de 'Four Norwegian moods', waarin te
horen is dat de Noorse volksmuziek
geen krachtige inspiratiebron voor
hem was, en de teder-wrange 'Monu-
mententum pro Gesualo di Venosa'.
een vooral door de instrumentatie
zeer bijzondere hommage aan de grote
Italiaanse madrigaalcomponist Gesual-
do.
Alles bij elkaar duurde het weinig
langer dan het Nederlandse stuk dat
verderop in het programma aan de
rode draad hing: het Blaaskwintet uit
1967 van Rudolf Escher, gespeeld
door een vijftal orkestleden die van
dit uitermate subtiele, speels-droef
geestige werk met zijn opmerkelijke
instrumentatie, een vertolking gaven
die terecht met veel applaus door het
publiek werd beloond.
Aan dit stuk kamermuziek was voor
afgegaan een uitvoering van 'Déserts'
van Edgar Varèse. gecomponeerd in
1954 door de toen 71-jarige muziekpio-
nier. Het is geschreven door veertien
blazers, piano, uitgebreid slagwerk en
magnetoband. Als eerste poging 'live'
muziek met geluid van de band te
combineren, heeft het stuk wel (histo
rische) betekenis, maar daarbij blijft
het dan ook. Bovendien mag het ook
Willem van Otterioo
uitgevoerd worden zonder de drie
band-intermezzo's wat een welkome
bekorting betekent Maar Van Otter
ioo liet het integraal uitvoeren, en
dat was, ondanks alles, een interessan
te ervaring.
Ballet
En zoals vroeger een goed concert
met een ouverture eindigde, werd nu
besloten met een ballet; 'Jeux' van
Debussy, waarvoor het Heidelberger
Ballet was overgekomen dat met veel
esthetisch beweeg in frambozekleurige
belichting weinig leek te hebben be
grepen van de duistere, mysterieuze
muziek, die door het Residentie Or
kest uitstekend tot klinken werd ge
bracht Wat alles bij elkaar een heel
interessant openingsprogramma vorm
de in deze concertenreeks waar om
een voorbeeld te geven straks zul
ke uiteenlopende stukken als Skirabi-
ne's 'Prometheus' (met lichtspel en
koor) en Bachs Matthaeus Passion (in
Barokbezetting) een plaats krijgen.
Van een verslaggever
MIDDELBURG De pas uitgekomen
begroting van het ministerie van
landbouw en visserij biedt geen enkel
perspectief wat betreft de kwalijke
gevolgen van de ruilverkaveling. Ruil
verkaveling gaat meestal gepaard met
ernstige ingrepen in het landschap,
zoals het rechttrekken en verleggen
van wegen en dijken en het kappen
van bomen en heggen. Ondanks het
feit dat minister Lardinois pleit voor
een maximaal medegebruik van het
agrarisch gebied door de gehele bevol
king, blijkt daarvan niets uit de be
groting. Dit zei zaterdag in Middel
burg de heer P. Nijhoff directeur van
de Nederlandse stichting Natuur en
Milieu op het Natuurbeschermings
congres in Middelburg. Hij zei dat de
landbouw net als alle instellingen
voor natuurbescherming in Nederland
dat doen, met een structuurschets
voor de ontwikkeling in de agrarische
sector moet komen.
door W. Wielek-Berg
AMSTERDAM De stukken van de jonge Beierse toneelschrijver Franz Xaver Kroetz hebben in
Duitsland nogal wat deining veroorzaakt. Er worden dan ook dingen in gedaan, waar op de planken
gemeenlijk alleen maar over wordt gepraat, onder andere een poging tot abortus met een breinaald. Of
iemand zich daaraan een buil valt, hangt van zijn instelling en weekhartigheid af. Minstens één toe
schouwer bij de première deed het letterlijk; hij viel flauw. Desondanks zie ik de deining in Neder
land nog niet komen
Het is helemaal niet zo gek om bij de
eenacters Thuiswerk* en 'Alleen voor
Mannen', door het Amsterdams To
neel gebracht ln de Brakke Grond te
Amsterdam, in de uitstekende verta
ling van Gerrit Kouwenaar, te denken
aan volkstoneel. Het verhaal van
Thuiswerk* (man is invalide gewor
den en werkt thuis, vrouw heeft iets
met een ander gehad en daar een
kind aan overgehouden, kind is ziek
of achterlijk en schreeuwt, man kan
ROTTERDAM Het Amsterdamse
Concertgebouworkest, onder leiding
van Bernhard Haitink, heeft zaterda
gavond de Maasstedelijke muzieklief
hebbers, die de Grote Doelenzaal tot
in de nok bevolkten, een op hoog peil
staand promenadeconcert voorgescho
teld.
Het programma ws met Tsjaikofski's
symfonisch gedicht Franceses da Ri
mini, Mozarts pianoconcert in S ma
jeur KV 271, (solist Willem Brons)
en Dvoraks negende symfonie Uit de
Nieuwe Wereld, eveneens van goed
gehalte.
Het was na de door Tsjaikofski op
muziek gezette helletocht van Dante
voortreffelijk geïnstrumenteerd, maar
vaak de indruk van een tijdgebonden
werk makend, wel even wennen, om
de sfeer van Mozart te pakken te
krijgen, maar hot fijnzinnige a-virtuo
ze spel van de solist Willem Brons in
fraai samengaan met het helderspelen-
de ensemble onder geconcentreerde
leiding van Haitink zorgde en-oor dat
er spoedig geheel in was.
Kleine ontsporingen deden hoege
naamd niets af aan een hoogstboelen-
de introverte vertolking door deze
pianist, die bovendien verraste met
een verrukkelijk toucher in dit genia
le opus dat terecht wei als de hroica
onder de pianoconcerten geldt.
Haitink en de zijnen hadden hiervoor
van Franceses da Rimini al de best
denkbare muzikale uitbeelding gege
ven met veel klankschittering en or-
kestbrille. Na de pauze stond Dvoraks
onvolprezen symfonie op het program
ma en de weergave van het veel
gespeelde, maar nu vaak weer geheel
nieuw en fris klinkende werk bete
kende wel hét hoogtepunt van de
avond.
Onder de stimulerende en ook rit
misch exact leidende dirigent gaven
de hoofdstedelingen een reproductie
die vrijwel ideaal te noemen was.
Zonder het spel in de overige delen
tekort te willen doen, dient toch voo
ral de diep doorleefde en daardoor
sterk aansprekende verklanking van
het langzame deel te worden vermeld
als onvergetelijke belevenis. Het pu
bliek heeft steeds enthousiast op het
gebodene gereageerd.
O.V.
er niet tegen op, vrouw loopt weg,
man verdrinkt het kind, vrouw komt
terug) zou best kunnen worden omge
bouwd tot een sappige tranentrekker.
Maar Kroetz heeft alle warmte en
sentiment weggesneden en de tekst
teruggebracht tot het naakte bot Zijn
figuren zijn, zoals hij zelf zegt, 'niet
van goede wil'. Hun problemen liggen
zover in het verleden, of zover in de
toekomst, dat ze niet in staat zijn die
in woorden uit ie drukken. Ze geven
korte teksten van zich, die worden
aangevuld met daden en met stilte.
Aan die stilte wordt door de schrijver
zo'n overwegende betekenis toege
kend, dat men vaak het gevoel heeft
naar levende beelden te kijken.
Het is best te begrijpen waarom:
Kroetz wil van 'het gebabbel' af, zwij
gen is veel realistischer, er wordt in
huiskamers en keukens wat af gezwe
gen. Maar toneel is geen realiteit, dat
wordt in hetzelfde stuk ten overvloe
de bewezen door het verdrinken van
een pop ln een keukenteil. Het ding
AMSTERDAM De geringe bekend
heid ter redactie en ter zetterij met
Friese namen heeft er toe geleid dat
in onze edities van zaterdag de voor
naam van onze nieuwe hoofdredacteur
drs. J. Tamminga verkeerd overgeko
men is. Zijn naam is: JENZE TAM
MINGA.
geeft kik noch mik, terwijl toch het
kind dat het moet verbeelden het
huis dag en nacht verziekt met zijn
gejank.
Waarmee we maar willen zeggen: die
stiltes zijn te lang, ze verhogen dé
spanning niet, maar breken hem. Re
gisseur John van de Rest zou er goed
aan hebben gedaan, als hij de aawij-
zingen van de schrijver in dezen niet
had gevolgd. En hij ,moet ook wat
veranderen aan die irritante change
menten, het gedonderjaag met tafels
en stoelen, dat even lang duurt als de
stukjes toneel die eraan voorafgaan.
Het lang niet oninteressante stuk zou
door die veranderingen zeker aan in
tensiteit winnen.
In de eenacter na de pauze 'Alleen
voor mannen', werden de changemen
ten ons bespaard. In deze driehoeks
verhouding tussen een man, een
vrouw en een hond, waarin eerst de
horad wondt doodgemaakt en daarna
de man en de vrouw elkaar uit louter
onmacht aan flarden schieten, gingen
Jules Crolset en Mart Gevers op de
vrolijke toer. Het had wel wat weg
van 'Wat zien ik?' met macabere vari
anten. Ik had het gevoel dat dit hun
beter lag dan de dorre beklemming
van Thuiswerk*. Jules Croiset had in
het eerste stuk de neiging het door
Kroetz zo krachtdadig uitgebannen
sentiment door een achterdeurtje
weer binnen te dragen, via een be
paalde beklemtoning van zijn tekst.
Maar 't ook niet gemakkelijk om
alle exuberantie weg te drukken.
Twee predikan ten in B aarn
Van een onzer verslaggevers
BAARN Twee predikanten van de presbyteriaanse kerk van
Rwanda hebben op een rondreis door Europa ook het gereformeerd
zendingscentrum in Baarn aangedaan. Hun namen zijn duidelijk
bekeerlingen-namen: Michel Twagizayesu ('laten wij Jezus hebben')
en Siméon Nzabahimana ('ik zal m 's Heren huis blijven'). Ds.
Twagizayesu ('laten wij Jezus hebben') en Siméon Nzabahimana fik
zal in 's Heren huis blijven'). Ds. Twagizayesu komt uit de hoofd
stad Nigali, zijn collega uit het aan de westgrens van Rwanda gele
gen RuSerigera.
Zij zijn door de synode van de Rwan
dese kerk afgevaardigd om in Europa
de besprekingen af te ronden voor
een nieuwe overeenkomst voor de sa
menwerking met de gereformeerde
zending in Nederland, de Mission pro
testante in België en het Département
missionaire van de Franssprekende
protestantse kerk van Zwitserland.
Die drie kerken hadden hun contact
met de Rwandese kerk voorheen ge
centraliseerd in Brussel, het uitslui
tende adres waar de Afrikanen voor
de samenwerking op aangewezen wa
ren.
In januari van vorig jaar schreef ds.
Hitimana, de praeses van de presbyte
riaanse synode van Rwanda, een op
zienbarende brief naar Brussel waarin
hij verzocht alle hulp op te schorten
TOEN GING ABRAM
Het verhaal van Abrams roeping is
bijzonder kort aangebonden. De woor
den van God zijn wedndg en blijkbaar
voldoende voor een zo grote onderne
ming als deze kleine volksverhuizing.
Maar ook het 'antwoord' van Abram
treft door gereserveerdheid. In het He
breeuws zijn zelfs twee woorden vol
doende om de gehoorzaamheid van de
'vaders des geloofs' aan te duiden.
Het beamend 'ja', want dat is geloof
ten voeten uit, is besloten in het gaan
zelf. Wij lezen niet van tegenwerpin
gen, bezwaren of voorafgaande over
wegingen, zelfs geen vragen worden
ons overgeleverd, Abram gaat, zonder
meer. Ilij doet ons denken aan Levi,
de tollenaar, die op Jezus* bevel: Volg
Mij, ook alleen maar antwoordt met
opstaan en volgen (Matth. 9,9). Niet
dat onze bedenkingen er niet toe
doen, of onze vragen, maar hier wordt
tenslotte uit een rots gehouwen. De
steensplinters vliegen weg en worden
onvindbaar. De aangesprokene is over-
mocht door de Stem, die hem op gang
brengt. Zo kan het dus ook, dat een
mens zwijgt, de hand op de mond
legt, en doet. Misschien omdat er
haast bij is en er tijd moet overblij
ven om straks geduld te oefenen. Het
wordt een reis op telkens opnieuw
verkregen aanwijzingen, steeds verder
naar het Zuiderland. De aanwijzingen
worden blijkbaar verkregen op de
pleisterplaatsen waar Abram een al
taar opricht, soms voordat hij de
Stem opnieuw gehoord heeft en dan
weer daarna. Het zoeken gaat nu heen
en weer. God zoekt Abram, reizend in
het ruige land en vindt hem, wacht
hem op om verder met hem te onder
handelen, maar dan is het weer Ab
ram die de naam des HEREN aan
roept De Stem wijst de weg en
herhaalt de belofte als een bevesti
ging, want wie is de reiziger die zijn
hele leven op één woord kan reizen?
Daarom is het zo dom als wij ook
maar de gedachte laten opkomen dat
wij het nu wel zouden weten met
deze God. Wij met onze dolende ogen
en onze oren open voor alle geluid,
wij zouden het niet nodig hebben
altijd opnieuw in het spoor getrokken
te moeten worden. Hier gaat een
man, van altaar tot altaar. Een weg
van duizend stadiën en overal is god.
en de samenwerking in deze bestaan
de vorm opzegde.
Eigen keuze
In een gesprek met de twee Rwandese
predikanten herhaalde ds. Twagizaye
su nog eens de redenen waarom dit
gebeurde. Zijn kerk werd via de zilve
ren koorden teveel opgezedeld met
'monumenten': grote projecten waar
om zij niet had gevraagd en die zij
zonder bijstand van buitenlandse
krachten ook nooit zou kunnen voort
zetten. Daarop richtte zich ook het
grootste deel van die hulp maar voor
haar eigen directe taak, de zending
onder de nog altijd 45 percent niet-
christenen van Rwanda, kreeg de
Rwandese kerk te weinig. In het ver
keer met de coördinerende Mission
Protestante te Brussel slaagde zij er
niet in haar eigen taakopvatting in
gang te doen vinden. Dat leidde tot
de opzegging van de samenwerking.
De drie deelnemende partners be
schouwen dit achteraf als een heilza
me schok. Zij hebben inmiddels volop
oog voor deze grieven getoond en
daaruit is de nieuwe overeenkomst
voortgekomen. De Rwandese kerk zal
voortaan met elk der drie zendingsin
stanties in Europa afzonderlijk con
tacten onderhouden en bezoekers uit
wisselen. Haar eigen beoordeling van
wat er moet gebeuren staat nu voor
op.
Ook sociale taken
Drs. H. Baas, secretaris van het Afri-
ka-orgaan van de gereformeerde zen
ding, die in Rwanda werkzaam is
geweest en de beide predikanten in
Nederland begeleidde, vertelde dat de
Rwandese presbyterianen hiermee
niet voor een introvert kerkzijn heb
ben gekozen. Uit hun aanvragen
blijkt dat zij naast bijstand in het
zendingswerk ook hulp zoeken in de
preventieve geneeskunde en voor plat
telandscentra ten behoeve van jeugdi
ge werklozen.
Rwanda maakt geen verschil met ver
scheidene andere ontwikkelingslan
den, waarin grote aantallen jongeren
die de lagere schoolopleiding hebben
gevolgd geen werk of verdere studie
mogelijkheden kunnen vinden. Het
land, waarvan de opvallendste trek is
dat het geen dorpen kent maar dat
iedereen er verspreid over de heuvels
Ds. M. Twagizayesu
LUNTEREN (KNP) 'Als een stelling, interpretatie of bewering
betreffende het fundamentele Openbaringsgegeven of betreffende
fundamentele mensenrechten, zoals het recht op leven, substantieel
afwijkt van de authentieke lering van de kerk, dan moet ik die af
wijzen, ook al wordt een en ander gepresenteerd met de meest in
drukwekkende stijl en eruditie1. Aldus mgr. dr. A. Simonis, bisschop
van Rotterdam, zaterdag in zijn rede over polarisatie, tijdens het
reünisten-congres van de SSR op 'De blije werelt' te Lunteren.
AMSTERDAM Op initiatief van
Gerard de Groot, creatief directeur
van het reclamebureau Intermarco
Nederland, gaan enkele jonge recla
memensen een actie voeren om 18- tot
23-jarige kiezers ertoe te bewegen op
29 november naar de stembus te gaan.
De campagne wordt gehouden onder
het motto: 'Stem jong, anders krijgt
die ander rijn zin'.
De reclamemensen werken bij deze
actie samen met de politieke jonge
rengroepen ngen. Het ministerie van
CRM heeft een subsieie van 50.000
gulden verleend. De activiteiten wor
den gecoördineerd in een centrum in
Amsterdam dat onder de naam 'Aktie
18+' zal opereren. In een publiciteits
campagne rullen de ongeveer een mil
joen nieuwe kiezers worden aange
spoord te gaan stemmen of zich te
laten informeren alvorens te gaan
stemmen. Daarnaast zal politieke in
formatie worden verschaft, aan die
jongeren die van enive interesse blijk
geven, met name ten aanzien van
onderwerpen die de jongeren recht
streeks raken.
gerard de Groot had de actie willen
voeren onder het motto: 'Stem, want
als je 't niet doet krijgt je vader z'n
zin'. Deze slagzin had gevarieerd kun
nen worden door 'vader* te vervangen
door o.a. 'baas', 'leraar*, 'sergeant-ma
joor*. De politieke jongerengroeperin-
gen maakten bezwaar tegen deze
agressieve benadering, mede omdat zij
een mogelijke subsidiëring in gevaar
zagen komen.
Het Instituut voor sociale communica
tie (ISK) zal nagaan of het nu gehan
teerde thema goed overkomt Gerard
de Groot zou al erg tevreden zijn, als
de actie een half procent van de
jonge kiezers extra in het stemhokje
zou brengen.
Mgr. Simonis omschreef polarisatie
als het ontstaan en steeds verder
toenemen van verschil van mening
van een groep, zódanig, dat niemand
binnen een 'groep zich lager kan
onttrekken aan een plaatsbepaling ten
opzichte van de 'polen'.
Volgens hem schaart men
al aan de zlde van duegene, bij wie
men zich gevoelsmatig het meest
thuis voelt "Men zoekt tegen de opko
mende radeloosheid bescherming bij
een welbespraakt oriëntatiekader,
waarbinnen men als het ware een
stuk van de direkte eigen verantwoor
delijkheid kan neerleggen. Men re
kent zich tot 'rechts' of tot 'links',
men stelt zich op als 'idealist' of als
'realist' en men ijkt begrippen als
'progressief' of 'conservatief', aldus de
bisschop.
Hij constateerde dat de vele heden
daagse concrete standpunten en nieu
we keuzen dikwijls weerstanden op
roepen in de grote groep, terwijl de
leiding ln plaats van een fundamente
le keuze te doen, door paniek verlamd
re^kt. 7od;>t een stilzwijgend vacuüm
o?» tr T' hmo aarzel'ng over-
heerst en er is weinig moed tot
belijden.' Toch heeft men behoefte
om wel geborgen te zijn, zodat men
zich steeds fanatieker conformeert aan
do herkenbare groep van zijn keuzen.
Vervolgens gaf de bisschop zijn per
soonlijk waarde-oordeel over polarisa-
zdcfli meeest- tie doof duidelijk onderscheid te ma
ken tussen legitieme en illegitieme
pluriformiteit 'Binnen de marge van
het evangelie en van het kerkelijk
belijden acht ik het bestaan van ver
schillende klemtonen zeer juist.'
Maar, 'zo gauw de pluriformiteit dege
nereert tot pluralisme, wanneer er
herinterpretaties van de Openbaring
geventileerd gaan worden, die totaal
en inhoudelijk verschillen van het
gelovig belijden van de wereldkerk,
dan kan ik dergelijke zogenaamde
pluriformiteit niet aanvaarden', sprak
dr. Simonis.
Hij achtte het dringend nodig dat aan
de basis door alle parochies en ge
meenten een plan wordt ontwikkeld
om een gesprek tot stand te brengen
tussen de verschillende groeperingen.
De bisschop geloofde in een synthese
'tussen onz« '•riveht tot bet len'^en
Dr. A. J. Simonis
van noden van deze wereld en het
Openbaringsfeit dat het heil in en
door en van God komt' Hij meende
dat 'deze situatie van polarisatie bij
alle betrokkenen dient te leiden tot
een hernieuwd lezen van de H.
Schrift, in eenheid met de wereld
kerk. met heel de christenheid.'
Anders ligt het volgens mgr. Simonis
bij de schending van de legitieme
Ds. S. Nzabahimana
woont, staat voor zeer ernstige proble
men, die nog vergroot worden door
zijn isolement en zijn langdurige
droogteperiodes, waarin de vele rivie
ren die de kaart toont uitgedroogd
zijn.
'Het zou mooi zijn, wanneer Neder
land en Joegoslavië zich nu voorne
men samen een ontwikkelingsland uit
te kiezén en er gecoördineerd hulp te
gaan bieden, om daar nu eens dit
vergeten land voor uit te kiezen, dat
door de Belgen altijd als een verleng-
stukje van Kongo is beschouwd', al
dus drs. Baas.
Hutu's en Tutsi's
Rwanda verkeert gelukkig niet in de
positie van zijn buurland Boeroendi,
waar de feodale Tutsi's door stromen
bloed waden om de Hutu's eronder te
houden. In 1959 ontworstelden de Hu
tu's in Rwanda zich al aan de Tutsi-
overheersing. 'Dat was onze Franse
revolutie', lichtte ds. Twagizayesu toe.
Maar de Hutu-regering ziet nu met
bezorgd heid naar Zaïre en Oeganda
waarvan de regeringen hebben aange
kondigd dat zij de Tutsi-vluchtelingen
kwijt willen. Dat betekent dat ze over
de grens gezet worden naar Rwanda,
en de vestigingen van Tutsi's in het
noordwesten en zuiden van het land
zullen versterken. Daardoor kan op
nieuw het gevaar van een greep naar
de macht ontstaan, want de meesten
hebben evenals de oude Bourbons
'niets geleerd en niets vergeten'. Ook
in deze vestigingsgebieden van Tutsi's
gebeurt kerkelijk werk en ds. Twagi
zayesu gelooft dat het evengalie ook
hier een kracht der verzoening is.
Minderheid
De Rwandese protestanten vormen
een zeer kleine minderheid ten op
zichte van de roomskatholieke kerk
die 45 percent der bevolking omvat
De Rwandese presbyteriaanse kerk
heeft 25.000 leden, verdeeld over 23
gemeenten en 13 predikanten. Zij
heeft samen met de baptisten en me
thodisten en de anglikanen een theo
logische school in Kigali. De anglika
nen, die met ongeveer honderddui
zend zielen de grootste protestantse
kerk vormen, hebben inmiddels hun
eigen seminarie gesloten en hun leer
krachten ingebracht in de genoemde
theologische school.
pluriformteit 'Het beroep op pluri
formiteit wordt leugen en bedrog,
indien waarheid als meer-zinnig wordt
voorgesteld.'
Sprekend over het maatschappelijk en
politiek engagement van de kerk, zei
hij: 'Als men zover gaat, dat men,
met behulp van een bepaalde 'theolo
gie' meent te moeten poneren dat het
rijk Gods hier geconstrueex-d wordt
door ons en dat daartoe een in feite
partijpolitieke optie gelanceerd moet
worden vla liturgie, katechese en the
ologie, dan heb ik de ervaringen sinds
Constantijn niet nodig om naar de II.
Schrift te wijzen en op gezag daarvan
deze stelling af te wijzen.'
Ook de relatie UtrechtRome zou
kunnen afglijden tot het stadium van
een substantiële polarisatie. 'Wat God
echter verhoede.' In dit verband de
opschorting van de landelijke pastora
le raad noemend, zei hij zich de
Irritatie hierover oprecht te kunnen
indenken, maar de tumultueuze reak-
ties ietwat buiten proportie te achten.
Mgr. Simonis constateerde dat zich op
het terrein van liturgie, verkondiging,
katechese, oekumene en theologie
hier en daar experimenten en uitspra
ken voordoen, die zich onder dekking
van de spanning tussen locaJe en
universele kerk, menen te kunnen
rechtvaardigen door een beroep op de
pluriformiteit en bisschoppelijke tole
rantie. 'Beide echter mogen geen be
grippen worden die misbruikt worden
om een heleboel narigheid te dekken',
vond hij.
Driehoek-puzzel
Horizontaal woorden invullen die be
tekenen:
I. medeklinker, 2. klaar, 3. paard, 4.
landbouwer, 5. muziekinstrument, 6.
bemoediging.
Bij juiste oplossing vormen de- begin
letters de naam van een vis.
Oplossing van vrijdag.
Horizontaal: 1. lak, 4. gitaar, 9. raaf,
II. Eris, 12. stamper, 16. Ria, 17. la,
18. toorts, 21. keg, 22. tol, 23. entree,
25. er, 27. Ira, 28. platina, 31. Naab,
32. Pisa, 34. ponton, 35. gel.
Verticaal: 1. Lr, 2. aas, 3. katrol, 5.
iep, 6. trek, 7. air, 8. as, 10. fair, 13.
maté, 14. nagel, 15. etter, 17. lee, 19.
oor, 20. snit, 21. kranig, 24. trip, 26.
plat, 28. Pan, 29. Abo, 30. Ase, 31. no,
33. al.
GEREF. KERKEN (VRIJGEM.)
Beroepen: te Schiedam (buiten verb.)
K. B. Holwerda te Doorn (buiten verb.)
9
