DEN HAAG GERESERVEERD
OVER RECREATIEPLANNEN
dichtbij
Ai
lommentaar
oenadering'
tc
O
Boerenland-onder-water kan 'paradijs voor weekenden worden'
Onwelvoeglijke
heologen'
Ker(k)mis van 700 jaar oud
Zijn die gebieden
wel juist gelegen?
kbladen+weekbladenweekbladen w
IJO: 'Beernink
u voorzitter
IU moeten zijn'
twijfels
even kijken
keurig
DUW/KWARTET DONDERDAG 28 SEPTEMBER 1972
BINNENLAND /COMMENTA AR
T5/K7
11 KVP-bestuur is in de ontwerp-
ilutie die het aan zijn partijraad
be ft voorgelegd, zo ver gegaan als
behoud van fatsoen en zelfrespect
mogelijk is om de progressieve
lan ibinatie te bewegen tot een gesprek
de r een eventuele regeringssamenwer-
5. Het gaat dus nog niet over de
litie, maar alleen over de vraag of
w gepraat kan worden. De uitspraak
de partijraad zaterdag zal doen,
at tegemoet aan alle voorwaarden
de PvdA heeft kunnen bedenken.
j| resteert nog één conditie: de KVP
[t de WD (nog) niet laten vallen,
ar, zoals iedereen tot dusverre heeft
men waarnemen, komt dat eigenlijk
okl en maar omdat de WD zelf zo'n
0| tje elke confessionele eis slikt om te
^'rkomen dat haar huidige coalitie-
ven tners met de progressieven aanpap-
Of de WD zal voortgaan, zich
Ki de confessionelen vast te klampen
!t worden afgewacht, maar men kan
dit moment moeilijk beweren dat de
palen het kabinetsbeleid beheersen,
het KVP-bestuur is gisteravond
de top van de ARP met een
[lp iverp-resolutie gekomen. De tekst
rvan spreekt zich minder direct uit
het stuk van de KVP, maar de
)eling is niet minder duidelijk.
- motivering in beide partijdocumen-
C. is eveneens gelijk. Beide partij be-
irinto en willen met de PvdA c.s. praten
lat het belang van een goede wer-
a van de parlementaire democratie
vereist. De progressieven zeggen
pbrop dat dit een opportunistisch ar
akei jent is. Het zou er alleen maar om
1, een nieuwe meerderheid in de
on vertegenwoordiging te zoeken.
>rek zien niet in waarom een dergelijke
nering niet honorabel zou zijn. Het
edaa ^"f,estuur Z£J zelf ook wel vinden
rkin parlementaire democratie goed
et 1 t kunnen functioneren. En hoven
de 1 zou men van een partij die haar
niet in de steek wil laten,
vachten dat zij niet zou aarzelen, te
iteren van de wijziging in het poli-
1 getij die haar zoveel voordeel
'gt-
ir afgezien daarvan staat er ook
in de resoluties van KVP en ARP,
- 'gezien de financieel-eeonomi-
ed toestand' met de PvdA gepraat
t worden. Dat kan betekenen dat
eze financieel-economische situatie zó
pt wordt geacht dat het met minder
een meerderheidskabinet niet toe
en ook dat lijkt ons een heel
Ie redenering. Maar het kan óók
kenen dat KVP cn ARP de oplos-
en van de PvdA geschikt achten
de financieel-economische proble-
tegemoet te treden. Wat is be-
d: de eerste of de tweede overwe-
of misschien beide? Het zou een
ii punt zijn om naar te informeren
ns het gesprek waartoe KVP en
P bereid zijn. Maar voor de pro-
iieven is het allemaal nog niet
loende geweest. De confessionelen
ten blijkbaar compleet door het
voordat de progressieve combina-
ich wil verwaardigen hen vanuit de
?te toe te spreken. De houding van
progressieve combinatie begint te
en naar het toppunt van onredelijk-
Wij hopen dat de belangrijkste
in het progressieve kamp, drs.
Uyl, zich, wanneer de situatie zo
t, ernstig zal gaan afvragen of hij
log wel voor zijn verantwoordelijk-
kan blijven nemen.
leze
^Wis
an een verslaggever
EN HAAG De SGP-Kamerl-
leden Abma, Van Rossum en
'an Dis hebben minister Van
'een gewezen op het onwel-
oeglijk gedrag vande Amster-
Qj lamse theologen. Zij verwach-
I ten van de minister van onder-
Wjs dat hij zijn afkeuring uit-
ituatil preekt over een verklaring van
le theologische faculteitsraad
inval fan de universiteit van Amster-
•ij metlam' waarin de boycot van de
luizend gulden collegegeld
lissen tprd aangemoedigd. Volgens de
GP-ers mag men van aanstaan-
le theologen verwachten dat zij
ich onthouden van 'onverant-
ino roorde verklaringen' die in
a strijd zijn met de geldende
rechtsopvattingen.
door Dick Ringlever
DEN HAAG Waar de boer het
land verlaat, krijgt de recreant
zijn kans. Het is de ontwikkeling
van vandaag: nu steeds meer land
bouwgronden onrendabel worden
en recratiegebied schaarser, lijkt
de oplossing voor de hand te lig
gen. Je koopt dat boerenland ge
woon op en maakt er een paradijs
voor de weekender van.
Vooral de laatste jaren blijkt dat bij
een groeiend aantal gemeenten en
provincies, die milieubescherming
hoog in de vanen voeren, een idee,
dat aanslaat. Bij bijna elke ruilverka
veling komt het wel éven aan de
orde. Want waar herverkaveld wordt,
blijft altijd grond over. Soms maar
enkele tientallen hectaren, maar vaak
ook vele honderden. En wat moet je
dan met zo'n lap, die nauwelijks meer
bewoond wordt en waar de agrariër
geen brood meer in ziet?
Iedere gemeente, die zichzelf respec
teert, denkt dan meteen aan de recre
ant. En niet alleen aan diens welzijn;
ook aan het statusverhogende element
van zo'n eigen recreatiegebied én
vooral aafi het gewin. Want waar
die recreant best wat geld over heeft
om zijn vrije dagen zorgeloos door te
brengen in een gebied, waar het leven
nog goed heet te zijn, levert dat de
gemeentekas én de inwoners geen
windeieren. En wat doet zo'n gemeen
te dan? Zij stelt een plan op. bere
kent wat het gaat kosten om de
groene vlakte te stofferen en klopt bij
CRM aan om een bijdrage.
Ontpoldering
Van zulke projecten zijn er op dit
moment enkele tientallen, en daar
zijn ook plannen bij om complete
polders ten behoeve van de water
sport weer onder water te laten lo
pen. De Noordhollandse polder Mij
zen, ten noorden van Alkmaar, is er
een voorbeeld van. Er zijn er mee.r.
ook in Friesland, waar een aantal uit
marginale landbouwgronden bestaan
de polders liggen, die nauwelijks
meer gebruikt worden en de water
sporter meer diensten lijken te kun
nen bewijzen dan de agrariër.
Bijna al die plannen hebben echter
dit gemeen, dat ze in een nog zeer
voorlopig stadium verkeren. Veelal
zijn ze voortgekomen uit de boezem
van polderbesturen, of uit die van de
gemeenten of provincies en daar ook
min of meer in blijven steken. Zó
vaag zijn ze enkele uitgezonderd
dat men er bij het ministerie van
CRM nog nauwelijks een totaalbeeld
van heeft.
j-,
7n Nijmegen wordt in de eerste helft
van oktober voor de 700ste keer ker
mis gehouden, toaarbij dadelijk moet
worden aangetekend, dat de Nijmeegse
kermis van 700 jaar geleden weinig
overeenkomst had met die van 1972.
Er is zelfs een loetenschappelijke con
troverse ontstaan (waar overigens
niet zó zwaar aan getild wordtrond
om de vraag of de tentoonstelling
700 jaar Nijmeegse kermis', die tot 8
oktober in het Open Huis aan de
Molenpoort te bezichtigen is, eigenlijk
niet een jaar te vroeg is georgani
seerd. Volgens sommigen is de Nij
meegse kermis nog 'maar' 699 jaar
oud en dit verschil houdt dan weer
verband met de zgn. jaarstijl, die men
aanhoudt.
De verschillende kanselarijen hanteer
den in het verleden niet allemaal
dezelfde jaarstijl en zodoende lieten
ze het jaar niet op hetzelfde tijdstip
beginnen- In Nijmegen houdt men
o.m. met de Florentijse jaarstijl reke
ning, d.w.z. dat het jaar op Pasen
aanvangt.
Het kermisgebeuren in Nijmegen
mogelijk het oudste van Nederland
houdt nauw verband met de stich
ting van de vermaarde Sint Stevens-
kerk. Deze werd volgens de schrijver
van de Nijmeegse Jaarboeken Johan
in de Betouw op 8 september 1272
ingewijd (de ingebruikneming viel om
een of andere reden in 1273 en ook
dat zou de aanhangers van een 699
jaar oude kermis dan in de kaart
kunnen spelen). Bij de plechtige in
wijding beloofde de stedelijke gemeen
schap jaarlijks al biddend naar de
plaats te trékken waar de vroegere
parochiekerk, toegewijd aan St. Ger-
trudis, stond. Op deze geheiligde voet
tocht zou men het Mariabeeld meedra-
?en. Direct aansluitend bij dit jaar-
ijks terugkerende feest kerkmis
zou dan een najaarsmarkt gehouden
worden. Hier ligt de oorsprong van
de Nijmeegse kermis en het verband
tussen kerkmis en kermis. Op de jaar-
Reserve
In Den Haag staat men er trouwens
in principe nogal gereserveerd tegeno
ver. Niet omdat men wil betwisten,
dat uitbreiding van recreatiegrond in
ons volle, vervuilende, land een harde
noodzaak is, maar omdat men er niet
direct van overtuigd is, dat al die
projecten wel op de goede plaatsen
liggen. Nuchter stelt men bij CRM,
dat ze eenmaal uitgevoerd wel
veel belangstelling zullen trekken,
maar dat bewijst alleen maar, dat er
een tekort aan recreatiegebied is.
Niet, dat die gebieden juist gelegen
zijn.
Den Haag wil die nieuwe recreatiege
bieden in de eerste plaats in streken,
waar er de grootste behoefte aan
bestaat. Dat betekent: vooral in de
overvolle Randstad. De projecten
Spaarnwoude in de IJmond (2700 hec
tare, met de aanleg waarvan men nu
bezig is) en Midden-Delfland zijn
maar enkele voorbeelden van deze
nieuwe politiek.
Drs. H. Créman, adjunct-hoofd van de
afdeling openluchtrecreatie: 'Er moet
een duidelijke relatie zijn tussen wo
nen, werken en recreëren. Het is een
ongezonde toestand als de recreant
eerst uren moet rijden om een plek
te vinden, waar hij een frisse neus
kan halen. Ik vraag me zelfs af of
voor Randstad-bewoners de afstand
naar de Deltagebieden al niet te ver
is.'
Diezelfde vraag stelt hij ten aanzien
van nog verder weg gelegen gebieden
in Friesland, die dan wel belangrijke
attracties blijken te zijn, maar waar
van men niet weet of ze ook zo druk
bezocht zouden worden als dichter bij
het huis van de Randstadbewoner
meer recreatiemogelijkheden zouden
zijn dan thans het geval is.
'Dat projecteren van nieuwe gebieden
is natuurlijk wel mooi, maar we moe
ten er wél voor zorgen niet in de
aanhangwagen van de ruilverkaveling
te worden gezet. We hebben wel eens
het gevoel, dat ons met veel van die
projecten iets wordt opgedrongen,
waarvan we niet overtuigd zijn, dat
het Hoognodig is daarvoor geld uit te
trekken.
Onze politiek is in de eerste plaats de
recreatiegebieden zo dicht mogelijk
bij de mensen te brengen. In het
verleden is daar wel eens anders over
gedacht. We hebben ons beleid duide
lijk omgebogen. Onze politiek is nu
in de eerste plaats voorzieningen te
treffen in streken, waaraan er de
grootste behoefte bestaat.'
Duur
Een beperking, die Den Haag wel zegt
te móeten aanbrengen omdat voor een
bredere opzet de financiële middelen
ontbreken. Waar 'projecten van for
maat' in het westen al vele honderden
miljoenen guldens verslinden, blijkt
de geldelijke armslag niet zóver te
rijken, dat daarbij ook nog eens de
lasten kunnen worden gedragen van
plannen, die niet in een zo groot
mogelijke behoefte voorzien.
Men wijst er daarbij op, dat het dan
wel voordelig kan lijken een polder
onder water te zetten, maar dat zo'n
project 'in de praktijk nauwelijks
goedkoper is dan het aanleggen van
een nieuw gebied van gelijke grootte.
Ontgronding
Godslastering
een verslaggever
'ECHT De rechtse favorieten
oud-CHU-voorzitter Beernink zijn
ozen boven de meer dynamische
igentijdse kandidaten waarmee de
ïraad de fractie een ander gezicht
ie geven. Dit stelt de landelijke
uursraad van de CHJO in een
muniqué.
leze situatie meent de Christelijk
IJrische Jongeren Organisatie dat
mr. Van Verschuer, maar mr.
nink voorzitter van de CHU zou
ten zijn. 'Gezien de conservatieve
keur van de achterban blijkt de
geen reële factor meer te kun-
zijn bij de vorming van een
we open volkspartij.'
Mèt Gerard van den Boomen willen
we de kneuterigheid eren en we ge
ven dus door dat hij op pagina 2 van
De Nieuwe Linie zich (helaas be
knopt) bezighoudt van de affaire van
een Luxemburgse vrouwelijke minis
ter, die moest aftreden omdat zij
beweert twee naakte mannen niet ge
zien te hebben. Overigens ook ernsti
ger stof in DNL, onder meer een
bijzonder lange les-van-Breda, gegeven
door Jac. Vroemen, die het slagen van
de bezetting van de Enka-fabriek ook
hierin gelegen ziet: 'Sluiting was in
de ogen van de bevolking, die jaren
lang was opgepept met fraaie praatjes
om ze naar deze riante werkgelegen
heid te lokken, een godslastering'. In
een interview vertelt Mshmoud Rab-
bani, Palestijn en consul van Koeweit
in Den Haag, wat hij doet: 'Ik doe
gewoon mijn best dat alle mensen van
alle politieke kleur overtuigd raken
van onze ideeën en niet van de ideeën
van Israël'. Voorts in DNL: Belgische
industrie krijgt nog meer greep op de
universiteiten. Steeds meer heterofie-
len lid van COC. Amsterdams toneel
loopt achterwaarts naar voren, èn het
weekrapport (waaruit de opmerking,
dat Boersma er eigenlijk zelf meer als
een bezetter uitziet).
Enka-bezetting
HP laat de ENKA-directie aan het
woord over de bezetting van haar
filiaal in Breda. 'U bent dus nu
geweken voor de macht van de arbei
ders?' vraagt HP. Directeur H. Wesen-
hagen vindt van niet: 'Needat
vinei ik een te extreme stelling. We
zijn geweken voor het totale pakket
van reacties'. Over de houding van de VafUytSrS
triomferende bezetters zegt directeur
D. Sorgdrager: 'Wat mij is opgevallen
is het ontbreken van leedvermaak.
spitsuur is de grootste ordeverstoring
uit de vaderlandse geschiedenis',
vindt Hofland en hij begrijpt daarom
niet, waarom de overheid wel geld
uitgeeft voor de eventuele bestrijding
van revolutionairen, die er niet zijn,
maar geen geld genoeg blijkt te heb
ben voor wat stoplichten en dergelij
ke 'om een groep geconditioneerde
idioten even tot bedaren te brengen'.
Een andere HP-medewerker, Jan
Haasbroek, ontpopt zich als een va
der met zeer autoritaire trekjes. Hij
wil de PvdA-commissie, die voor om
roepverkiezingen pleitte, een stevig
pak voor de broek geven. HP's titel
verhaal gaat over demagisch realisten
Willink, Hynckes en Koch.
Turkenrellen
Vrij Nederland komt nog eens terug
op de Rotterdamse Turkenrellen van
enkele weken geleden, om te vertellen
dat de woningspeculanten de schuldi
gen zijn. De NV Verzucht uit Leid-
scheüdam wordit genoemd als beheer
der van veel NV-tjes die al heel wat
oude panden in Rotterdam hebben
opgekocht De etages worden bij voor
keur voor flinke bedragen in huur
koop gegeven aan Turken. Pikante
bijzonderheid: Philips Pensioenfonds
zou de financiën zijn van de NV
Verzucht. Hans Smits legt aan de
hand van het pas verschenen liberaal
manifest uit hoe stevig Hans Wiegel
en Harm van Riel de touwtjes in
handen hebben. Paul de Hen kaart na
over de Enka-bezettingen Jan Rogier
besprak de buitenlandse politiek van
het koninkrijk der Nederlanden met
mr. J. L. Heldring, de oud-hoofdredac
teur van de NRC.
Niet die sfeer van lekker door de
knieën'. Twee als grappig bedoelde
HP-rubrieken (De Salon en Ziet u
Wel van Kees van Kooten) komen
niet terug, zo wordt de lezers deze
week verteld. Daar staat dan de komst
van de nieuwe columnist H. J. A.
Hofland tegenover. Zijn eerste bijdra
ge gaat over verkeer: 'Het dagelijkse
Hans Gruyters, die nogal te koop
loopt met zijn verlangen om kamerlid
te worden, fungeert als opening van
Elseviers Magzine. Hij belijdt weer
uitvoerig zijn ongeloof in de confessi
onelen. 'Politiek onbetrouwbaar', is
zijn oordeel over KVP, ARP en CHU.
Als de PvdA graag met de christen
democraten zou willen samenwerken,
kunnen ze de medewerking van D'66
wel eens verspelen, aldus Gruyters.
Elsevier is erg boos op het kabinet
Biesheuvel. Dit kabinet is blijkbaar
niets te dol, briest het in een hoofd
artikel. Oorzaak van EM's woede:
'Biesheuvel heeft aangekondigd, dat
per 1 januari de 'benzineprijs maar
liefst 6 7 cent per liter zal stijgen'.
Een pagina verder doet hoofdredac
teur Hoogendijk wel zeer lovend over
het liberaal manifest en in zijn ru
briek geeft mr. Hiltermann de vak
bonden er van langs.
Ondubbelzinnig
Dapper noemt De Groene in een com
mentaar op de Enka-affaire de dingen
bij hun moeilijke naam: 'Als de vak
beweging de bezetting in Breda aan
grijpt als ondubbelzimnig uitgangs
punt om de internationale confronta
tie met de multi-nationale onderne
mingen op hoger en permanent peil
te brengenenz. De Groene wil
maar zeggen, dat ze het er niet bij
moeten laten zitten. Na vastgesteld te
hebben dat Amin (Oeganda) eerder
idioot dan revolutionair is geeft dit
weekblad een pagina verder het
woord aan Gerdie Scheffer van de
Katholieke Werkende Jongeren, die
vindt dat de regering meer ondenvijs
voor werkende jongeren bij voorbaat
getorpedeerd heeft Een stemadvies
zal haar KWJ overigens niet geven,
'want dan zeg je: kudde loop maar
achter ons aan'. In deze Groene ook
aandacht voor de positie van het ho
ger personeel van de Akzo en in een
artikel van Willem Smidt over de
'Hamburgerisatie' van Nederland gra
tis reclame voor AH: 'Albert Heijn,
de grote, de machtige, Albert Heijn,
steeds weer de eerste waar het betreft
de toepassing van ideeën uit de VS,
die him dienstbaarheid hebben bewe
zen'.
D'66
A. de Goede, een andere prominent
D'66-er, mag zijn zegje doen in
Accent. 'We moeten alles op alles
zetten voor een coalitie met de con-
fessionelen', zegt hij nu weer. Maar
bij verdere lezing blijkt hij eigenlijk
ook niet zoveel in de confessionelen
te zien. Accent's omslagverhaal gaat
over Oost-Groningen, waar het nu wat
beter schijnt te gaan dan we van
anderen wel gehoord hebben.
Bussioo
markt bleef het niet bij de verkoop
van allerhande zaken die meestal in
de stad niet te koop waren. De oogst
was binnen, het werk, gedaan, tijd en
reden om zich een week te ontspan
nen.
De herbergen zaten in die dagen vol
Er luas muziek, er was toneel en wie
iets zonderlings wilde vertonen, had
hier een forum. Eeuwen lang is de
kermis gehouden in de week volgend
op 8 september. In 1854 besloot de
gemeenteraad het feest te verplaatsen
tiaar de eerste volle week in oktober
en zo is het gebleven.
In de tweede helft van de 19de eeuw
gaat het marktkarakter verloren. Het
feest-element overheerste. De bioscoop
staat er, dierentuinen ziet men cr
eveneens. Waarzegsters, dikke dames
en juffrouwen met twee hoofden ma
ken hun entree. Draaimolen, griezel
tent, rupsbanen en de kop-van-jut ver
schijnen. En kramen met paling, ka-
neelstelen, noga en oliebollen.
Om de kermis heen groeit een sfeer
die soms liederlijk wordt. Er doen
zich excessen voor die mede de op
komst van anti-kermiscomitê's en anti-
kermisavondjes bevorderen. In Nijme
gen worden sinds 1867 met enige
regelmaat pogingen ondernomen om
de kermis of te schaffen of op zijn
minst in te krimpen. Dronkenschap en
baldadigheid tieren welig, vooral op
Dolle Maandag, de laatste kermisdag,
wanneer het 'potverteren' is geblazen.
Die Dolle Maandag is enkele jaren
geleden per raadsbesluit afgeschaft
door gewoon de kermis een dag eer
der te laten eindigen.
Volledige opheffing van de kermis zou
economisch voor de stad Nijmegen
een ingreep zijn, waarvoor de meesten
toch wel terugdeinzen. Behalve de
kermisreizigers zélf profiteren horeca
en middenstand er volop van. En wat
te denken van de gemeeente zelf, die
dit jaar liefst een klein half miljoen
gulden aan pacht van de ruim hon
derd exploitanten vangt?
Werk met werk gemaakt. Dit is er maar één voorbeeld van: nadat kostbaar zand was weggegraven, ont
stond een idyllisch meertje.
Wil men om maar één voorbeeld
te noemen de 120 hectare grote
Friese Jan Dirkspolder ontpolderen,
dan zal dit nog altijd een kleine
twee miljoen gulden kosten.
Drs. Créman: 'Het is natuurlijk niet
alleen een kwestie van de sluizen
opendraaien. Om zo'n gebied voor de
recreant aantrekkelijk te maken, zijn
extra voorzieningen nodig. De oever
zal moeten worden gestoffeerd, er zal
een haventje moeten komen en er
zullen kunstmatige eilandjes moeten
worden opgeworpen. Aan een kale
plas zonder wat erbij heeft niemand
iets.'
Die hoge kosten dwingen hot rijk
ertoe niet alleen met grote zorg de
gebieden uit te kiezen, maar deze ook
zo voordelig mogelijk recreatie-rijp te
maken. Dat betekent, dat nieuwe pro
jecten bij voorkeur worden begonnen
in gebieden, waar ontgrond wordt;
voor de huizenbouw of voor de wegen
aanleg. De grond, die daar wordt
weggegraven en waardoor kunstmati
ge waterpartijen ontstaan, brengt geld
op. En met dat geld kan dan weer
een deel van het recreatieplan worden
betaald.
Een voorbeeld daarvan uit het recen
te verleden is de aanleg van de
Maarsseveense plassen, benoorden
Utrecht. Als gevolg van een ruilverka
veling kwam daar een aanzienlijk
stuk agrarisch gebied vrij. Aanvanke
lijk dacht men nog niet eens aan een
recreatieproject. Dat idee kwam pas
toen met de ontgronding werd begon
nen om zand vrij te maken voor de
bouw van de Utrechtse woonwijk
Overvecht. Omdat daardoor een kunst
matige waterpartij ontstond, heeft
men het gebied meteen maar uitge
bouwd tot een recreatiecentrum, dat
nu beschikt over 700.000 vierkante
meter sportwater, 500.000 vierkante
meter viswater, 100.000 vierkante me
ter zwemwater, een groot strand en
een speel- en zonneweide, die elk
zomers weekend duizenden Utrechters
trekken.
De stranden bij Nulde en Horst zijn
andere voorbeelden. De daar uit het
IJsselmeer weggegraven en onder
meer voor de snelweg Amersfoort
Zwolle bestemde grond, schiep een
nieuw aantrekkelijk domein voor de
watersporters.
Drs. Créman: 'Dat werk-met-werk-ma-
ken-systeem' wordt eigenlijk pas de
laatste jaren doelbewust toegepast.
Het mooiste voorbeeld op dit moment
levert het recreatiegebied rond het
Overijsselse Bussioo in de driehoek
DeventerApeldoornZutfen, waar
door het combineren van belangen nu
een aantrekkelijk project van de
grond komt. Het zand, dat vrijkomt,
wordt gebruikt voor de aanleg van de
E-8 en rijksweg 5. En de gaten, die
daardoor ontstaan, worden watergebie
den. Op het ogenblik hebben we al
een plas van zo'n vijftig hectare. Maar
het totale gebied zal zeker een drie
honderd hectare groot worden. Met
opzet hebben we voor dit project deze
streek gekozen omdat we het Veluwe-
massief ermee willen ontlasten.'
Dit beleid zal er naar verwacht
wordt in de toekomst toe leiden,
dat meer van deze projecten ter hand
worden genomen. Ook het plan Geest-
merambacht bij het Noordhollandse
Koedijk (tweehonderd hectare) is er
een voorbeeld van, evenals de ont
grondingen aan rijksweg 4A bij Voor
schoten (Vlietland).
Drs. Créman: 'We moeten aan deze
opzet nog een beetje wennen, maar er
worden mogelijkheden mee geboden,
die vroeger nauwelijks werden beseft.
Gebleken is nu wel, dat ruilverkave
lingen niet alleen landbouwaangele-
genheden zijn. Er spelen veel méér
facetten een rol. Het verband tussen
landbouw en recreatie wordt steeds
duidelijker. We moeten er alleen voor
passen niet als een aanhangwagen te
gaan fungeren.'
Tenminste één man in Nederland
heeft zijn twijfels ten aanzien van
Felix Kersten in het publiek geuit;
ook toen het Oranje en Nassau's
blauw Kerstens revers reeds sierden.
Nog maar net veertien dagen na de
uitreiking van het groot officierschap
door prins Bernhard schreef journa
list Yge Foppema dn 'Vrij Nederland'
(van 2 september 1950) dat hij het
met de heer Kersten maar 'een tame
lijk duister geval' vond; 'net iets te
duister om het prettig te vinden dat
wij hem ais landgenoot zouden moe
ten begroeten en de zegeningen van
zijn 'genezende handen', ongedekt
door enige medische bevoegdheid,
voortaan in Nederland zouden moeten
aanvaarden'.
Er waren namelijk plannen om nog
verder te gaan met de vele gesten aan
een grootofficierschap. Kersten op
teerde kennelijk voor het Nederlander
schap en Foppema had de indruk dat
de man hoewel hij geen enkele
medische bevoegdheid had in
Nederland al weer een praktijk uitoe
fende. Aan dit lint tornde Foppema
niet meer. Hij signaleerde alleen dat
de toekenning was geschied bij ge
heim KB. Maar al het andere was
hem kennelijk te gortig.
Hoe emotioneel de zaak Kersten toen
ilag, herinnert Foppema zich nog,
want de als persoonlijke bescherm
engel van Kersten fungerende prof.
N. W. Posthumus benaderde over de
dwarsliggende Foppema de toenmali
ge hoofdredacteur van VN, Joh. Win
kler. Hoe durfde iemand de medische
bevoegdheden van een man als Ker-.
sten in twijfél te trekken? 'Zal ik u
wat zeggen?', zei Posthumus terwijl
hij Winbler aan zijn vest trok, 'als
een gewone dokter hier bij u 20
spieren vindt, vindt Kersten er zeker
200'.
'Ik heb dat altijd een uiterst verwon
derlijke reactie van een man als Post
humus gevonden', zegt Foppema.
het tot nu 'toe bij de wet streng
verboden was ongetrouwd samen te
wonen. Maar in het kanton Zurich
vond de meerderheid dat in deze tijd
toch te gortig. Eerst zeiden de meeste
regionale politieke partijen er wat
van, toen de religieuze groeperingen
en de vrouwenorganisaties en nu is er
over gestemd. Resultaat: het verbod is
afgeschaft.
Dat verbod dateert van 1911. Mannen
en vrouwen die samenleefden zonder
wettig getrouwd te zijn, konden boete
of zelfs gevangenisstraf krijgen als ze
een bevel van de autoriteiten tot
scheiding niet gehoorzaamden. Dat
blijft trouwens in veertien andere
Zwitserse kantons precies zo gehand
haafd. En de rechtse Nationale Actie
en de Evangelische Partij vinden ook
in Zurich nog steeds dat afschaffing
van de bewuste wet de ontucht zal
bevorderen en het echte huwelijk en
gezin bedreigen. Zij hebben dan ook
tegengestemd, maar dat heeft ze niet
gebaat
Zwitserland is nog altijd een uitge
sproken keurig land. Zo keurig, dat
Het sparen van gratis betaalzegeltjes
heeft in deze tijd een ongekende
hoogte bereikt. Veel huisvrouwen
plakken ze om wat extra's voor de
vakantie of de feestdagen te sparen,
maar ook vaak om min of meer
ongemerkt en vaak goedkoop aan al
lerlei begeerde artikelen le komen.
Soepfabrikant Royco weet dat net zo
goed als al die anderen die zegeltjes
op hun verpakkingen afdrukken. In-
plaats van thee- o fbaddoeken brengt
de soepmaker handige boekjes als bij-
betaalpremie, die samen de 'Even kij-
ken-serie' genoemd zijn. Vijf soeppak-
jeszegeltjes plus ƒ2,50 (winkelprijs
ƒ5,50) zijn goed voor één boekje uit
de serie, die voorlopig drie deeltjes
telt: het smakelijk uitziende werkje
'heerlijke hapjes', het doe-het-zelf-
boekje 'Handig in huis' en Martie
Vcrdenius 'kinderfeestjesideeën onder
de titel 'Nog... nachtjes slapen en
danElk boekje telt 48 pagina's
en bevat aardige tips en leuke illus
traties. De volgende drie, die begin
volgend jaar verschijnen, gaan over
handwerken. bloemenschikken en
vlekken verwijderen
'Wat zei de baas, toen je om opslag vroeg, Simpkins?
