Kerstens verhaal over
deportatie was fantasie
dichtbij
i
Jd
i
'ijste weg
oorwegen
Himmlers masseur blies zaak buiten proportie op, onthult dr. L. de Jong
'Alle Nederlanders
zouden naar
het Oosten moeten'
]D
Botbreuk
'siotherapeuten
i"$ren eigen risico
Uitgeslapen
Kraan
'Mama is op de reddingboot'
Zoekactie naar
vermiste zeeman
zonder resultaat
Fusiecongres
van jongeren
uitgesteld
huisdier
vuil
half-om-half
zondagsrust
C6
- OUW/KWABTET WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1972
BINNENL A ND/COMMENT A AR T5/K7
t bestuur van de CHU heeft de
jste weg gekozen door de ingrijpende
ogingen die de kiesverenigingen in
eerste opzet van de kandidatenlijst
or de Tweede Kamer hadden aange-
icht, te accepteren en geen gebruik
maken van zijn bevoegdheid, de
jjd te heropenen. De CHU beschikt
er een procedure voor het aanwijzen
i Kamerkandidaten die van hoog
mocratisch gehalte is, en het is
weer gebleken dat kan wel eens
tig zijn.
Commentaar
spies
Nf
'V-sei
g. m
e. lf
)0 J(
tussen hoeft de leiding van de Unie
nederlaag wat ons betreft niet al
tragisch op te nemen. Het 'linkse' in
ididaten als mevrouw De Ruiter en
heren Huijn en Van Dalen die
ik op de lijst zijn gezakt is ons
zo opgevallen. En wat het 'rechtse'
lat opgeklommen kandidaten als de
en Tolman en Van der Mei van hen
ierscheidt, is evenmin in een oog-
lag duidelijk. Het wordt helaas
:n" lit uitgelegd door diegenen die gaar-
misschien wel voor het gemak, in
soort schablones denken.,
t uit de geschiedenis rondom deze
de ididaatstelling duidelijk is geworden,
r. K dat de aanhang van de CHU blijk-
mi* r geen afscheid wil nemen van het
Den iroe^e tyP0 van bedaarde, fat-
nlijke en behoedzame, maar ook
ral trage c.-h. politicus, een type dat
vader en zoon Tilanus zulke spre
ng1, ide voorbeelden had en heeft.
UZ.
ig: t optreden van de Unie zal ook de
di nende jaren worden beheerst door
beeld van een zekere passiviteit,
voordeel daarvan is, dat een niet
ij anzienlijke groepering een herken-
gspunt in onze volksvertegenwoor-
io ng behoudt, waaraan zij kennelijk
oefte heeft. Een ernstig nadeel is nu
dat een voortreffelijk Kamerlid als
tmjui heer Bos is terechtgekomen op een
die vermoedelijk niet direct ver-
ip baar is. Het zou niet alleen voor de
14.C e, maar ook voor de hele Kamer
verlies zijn, wanneer hij niet terug
keren.
jchóij de Noren niet tot de EEG willen
10°£ reden, is voor henzelf hinderlijker
N] voor de Europese gemeenschap.
ereerst hebben de Noorse kiezers
1 met bun negatieve uitspraak, die
N7 swaar in theorie adviserend, maar
andai feite beslissend is, een moeilijk
politieke crisis op de hals
laid. Hun regering geeft er de brui
en de tegenstanders van de EEG
nen een dermate bont gezelschap,
het een heksentoer wordt, uit hun
deren een ietwat solide kabinet te
uteren.
wat langere termijn zullen de No-
bovendien ervaren, dat hun keus
een betrekkelijk isolement weinig
Jrderlijk is geweest voor de bloei
hun economie.
j ligt dan ook voor de hand, te
fachten, dat ze zich op den duur
wel eens zullen bedenken. De
ei lmenten die de tegenstanders van
"r EEG aanvoerden, wekten niet de
is uk, voor onbepaalde tijd tegen har-
[•j conomische overwegingen bestand
"Jfjn. Het aandeel van de motieven
een laag tot zeer laag redelijk-
,s i5 sgehalte (angst voor West-Duits-
enteu de misvatting dat Noorwegen van
souvereiniteit zou worden beroofd,
Van bepaalde curieuze godsdiensti-
i ezwaren nog maar te zwijgen) was
jjvoor te fors.
voor de EEG is het te hopen, dat
2® Joren te eniger tijd op hun schre-
terugkeren. Want in economisch
cht mag hun land dan niet zoveel
stellen, het heeft een stevige parle-
ire traditie en de zuurdesem van
nocratie in de Europese gemeen-
zou enige versterking best kun-
gebruiken.
door J. Kuijk
DEN HAAG De bundel 'stu
dies over Nederland in oorlogs
tijd' verdient niet alleen de aan
dacht van belangstellenden in de
geschiedenis van de tweede we
reldoorlog, maar ook van de lief
hebbers van de schelmenroman.
Voor zo'n roman reikt dr. L. de
Jong een volledig schema aan in
zijn bijdrage aan deze bundel
over Felix Kersten.
Felix Kersten is een Fin, die in de
oorlog Himmler als masseur (Arzt för
manuelle Therapie, heette dat in het
Duits) bijstond wanneer de leider van
de SS wegens ellendige maagkrampen
was uitgeschakeld - en dat kwam nog
al eens voor. Toch werd Kersten in
mei 1950 door de Nederlandse rege
ring uitverkoren voor een opvallend
hoge onderscheiding: grootofficier in
de orde van Oranje-Nassau, welke on
derscheiding hem op 17 augustus 1950
persoonlijk door prins Bemhard om
de hals werd gehangen. -
Want zo luidde de officië
le motivering uit 1950 - Kersten heeft
zich bijzonder verdienstelijk gemaakt
voor het Nederlandse volk door een
plan tot deportatie van alle Nederlan
ders en Vlamingen naar Oost-Europa
onder tafel te werken - althans: Ker
sten heeft zijn invloed op Himmler
heel sterk doen gelden om het plan
uit te stellen tot na de oorlog.
Een in die na-oorlogse jaren opzienba
rende onthulling, die overdonderend
veel aandacht kreeg van het eerste
ogenblik af dat het verhaal werd
gepubliceerd. Dat was in Nederland
in 1948 in het boek 'Klerk en beul'.
een soort mémoires van Kersten; ver
taald ingeleid en zelfs enigszind gere
digeerd door drs. J.M. den Uyl, die
toen nog heel andere ambities koes
terde dan nu.
Aan de uitreiking van het lintje door
prins Bernhard was een onderzoek
naar de waarheid van het verhaal
voorafgegaan door een commissie,
waarin onder meer zitting had een zo
eminent historicus als de Leidse dr.
A.J.C. Röter. Met dat lintje was het
verhaal voor binnen- en buitenland
gecanoniseerd. 'Het verhaal klinkt zo
fantastisch, zo ongeloofwaardig dat
geen fantast het ooit zou kunnen
bedenken', stelde jaren later nog een
van enthousiasme kraaiende journalist
in TROUW vast.
Gefantaseerd
Welnu: De Jong ontrafelt in zijn
studie - een voorschot op het volgen
de maand te verschijnen vierde deel
van zijn geschiedenis over de tweede
wereldoorlog - Kerstens legende. Het
verhaal over de deportatie van het
hele Nederlandse en Vlaamse volk is
fantastisch, maar het is dan ook ge
fantaseerd. De door Kersten aange
voerde stukken zijn later opgesteld en
de aangegeven dateringen zijn ver
valst. Uit van anderen afkomstige-
stukken mag dan blijken dat hij in
een aantal gevallen mooi werk heeft
gedaan voor de vrijlating van Neder
landse gearresteerden of veroordeel
den (hij bemiddelde bij het vertrek
naar Zweden van duizend Nederlandse
vrouwen uit Ravensbröck), maar voor
de historische wetenschap is Kersten
17 augustus 1950: prins Bernhard reikt Felix Kersten de onderscheiding van
grootofficier in de orde van Oranje Nassau uit. Het verhaal over het verdienste
lijk werk, waarvoor deze onderscheiding toegekend werd, blijkt (zo onthult
dr. L. de Jong nu) door Kersten gefantaseerd te zijn.
'een volstrekt onbetrouwbaar getuige'.
De hele zaak van het deportatieplan
is door Kersten buiten elke proportie
opgeblazen. Er is niet meer dan een
kern van waarheid in te onderkennen:
een plan dat het prille stadium nooit
heeft verlaten en dat voorzag in het
stichten van een kolonie van Neder
landse boeren in Wit-Rusland.
Masseur
De in 1960 in Stockholm op 61-jarige
leeftijd overleden Kersten was geen
arts, maar een masseur met zeer ei
gen opvattingen en toepassingen, die
van 1928 tot 1940 in Den Haag werkte
en zijn relaties had in de beste krin
gen, zoals dat heet. Hij heeft onder
meer prins Hendrik behandeld.
Kerstens na de oorlog bekend gewor
den verhaal was dat hij in maart 1941
van Himmlers secretaris Rudolf
Brainidlt een volledig uitgewerkt en
door Hitier zelf ondertekend plan ter
inzage had gekregen, waaruit bleek
dat Hitier ter gelegenheid van zijn
52e verjaardag (20 april 1941) het
deportatieplan persoonlijk zou afkon
digen. In iets meer dan één jaar tijd
zou het hele Nederlandse en Vlaamse
volk gedwongen worden te vertrekken
naar het gebied van Lublin; het ge
heel onder leiding van Himmler per
soonlijk en met hulp van SS-officie-
ren, die al eerder met dit bijltje
hadden gehakt in Estland, Letland en
Litauen.
Het aldus ontruimde Nederland (want
ook de NSB-ers moesten weg) zou
daarna verdeeld worden onder jonge
SS-landbouwers - bedrijven van 60-100
hectare, zo was de opzet - met voor de
stad Utrecht het wenkend perspectief
van hoofdstad. Wat er met de andere
dan agrarische bedrijven moest gebeu
ren, was niet in het plan voorzien.
Himmler, aldus nog steeds Kerstens
versie, leed in die tijd echter juist
aan schier ondraaglijke maagpijnen
en Kersten wist de SS-ieider tijdens
de massages duidelijk te maken dat
een man in deze toestand fysiek niet
geschikt was om een zo gigantisch
karwei te leiden. Himmler liet zich
overtuigen, ging nog eens met Hitier
praten en nog net op tijd, drie dagen
voor Hitiers verjaardag, werd besloten
de hele verhuizing maar uit te stellen
tot na de oorlog.
De Jong heeft nu alle aanwezige stuk
ken nog eens systematisch nagevlooid
(en er zelfs nog een paar bijgevon
den) - een stukje historisch handwerk
leverend dat bewondering verdient,
maar dat dodelijk is voor Kerstens
reputatie als eerlijk man (zijn toewij
ding blijft buiten beschouwing).
Wat de door Kersten zelf overgelegde
nota's en dagboeken aangaat, toont Dc
Jong aan dat Kersten zelf die veel
later, waarschijnlijk speciaal voor dit
verhaal, heeft samengesteld; niet zon
der sluwheid, maar toch eigenlijk ook
op een vrij naïeve wijze.
In elk geval is er geen enkele reden
om aan te nemen dat de datering van
de stukken juist is, want Kersten
scharrende raar met dateringen om. Er
is bijvoorbeeld een op 6 juli geda
teerd stuk, waarin al sprake is van de
verschijning van Kerstens memoires
in Amerika in 1947 en de indruk die
dat heeft gemaakt.
Is dat al een veeg teken - ook heel
wat belangrijke feitelijke gegevens
kloppen niet. Zo constateert Kersten
in de volgens eigen dateringen in het
voorjaar van 1941 opgestelde stukken
dat Himmler op 2 maart 1941 ernstig
ziek lag in het hoofdkwartier van de
Führer in Bruok an der Mur. Echter:
op 2 maart 1941 was Himmler in
Breslau en was het Flihrer-hoofdikwar-
tier in verband met de veldtocht op
de Balkan verplaatst naar het platte
landsstation van het Oostenrijkse
Mönnichkiirchen. Verder constateert-
De Jong nogal droog dat uitgerekend
iin de Duitse versie van Kerstens me
moires het verhaal over de deportatie
van de Nederlanders en Vlamingen
niet voorkomt. Teveel ingewijden zou-
crp
een verslaggever
HAAG Het Nederlands ge-
:hap voor fysiotherapie vindt,
een eigen bijdrage door de zieken-
isverzekerden het hardst aankomt
die groep patiënten, die voorna-
geholpen wordt met fysische
ie. Het genootschap zegt dit in
commentaar op het wetsontv-erp
'invoering van een eigen risico.
igen bijdrage voor fysische thera-
I is onredelijk hoog ten opzichte
Bde bijdragen aan de overige voor-
Ijingen, mede doordat geen bijdrage
J[handelserie, maar per afspraak
Tt gevraagd, aldus het genootschap,
[bij zo'n 4.000 leden zijn aangeslo-
[economisch motief voor de eigen
pge opbrengst 200 miljoen
zou niet doorslaggevend
zijn. Het genootschap stelt
dat de minister van volksge-
Bieid zich bij het ontwerpen van
7n dient te laten leiden door de
Igen van de volksgezondheid. De
iter bereikt met het wetsvoorstel
wel, dat voor een sociaal-econo-
1 zwakke groep de therapiemoge-
iden minder beschikbaar zullen
«en dan thans het geval is.
Er zijn allerhande mensen gepro
moveerd op aardige onderwerpen. Wij
moeien er nodig eens een paar uitpik-
ken. Zo heeft dr. A. J. G. Nollen zich
in Nijmegen ernstig verdiept in maat
regelen om de twee helften van een
gebroken bot zo snel mogelijk weer
aan elkaar te krijgen.
Dat is iets waar in principe het
lichaam zelf wel voor zorgt. Als de
stukken maar netjes tegen elkaar ge
zet en onbeweeglijk vastgehouden
worden, heb je alleen nog maar een
heleboel geduld nodig: het groeit keu
rig weer vast
De vraag of het door toepassing van
een kunstgreep ook met uat minder
geduld zou lukken, is natuurlijk al
oud. Al die weken met dat gips rond
lopen is ook niet alles tenslotte.
Een van de meest voor de hand
liggende ideeën, is het eten van fos
faat. Dat is tenslotte een van de
belangrijkste bestanddelen van bot,
en wie weet wordt de vorming van
nieuw bot tussen de breukvlakken
daar wel door bevorderd. Vijf jaar
geleden hebben verscheidene onder
zoekers inderdaad een dergelijke heil
zame invloed gevonden. En sindsdien
wordt in het buitenland, met name in
Frankrijk en België, aan mensen met
been- en andere breuken fosfaat ge
voerd. Een dergelijke naar land be
perkte toepassing is overigens op zich
zelf een gedachte ivaard. Het vestigt
de aandacht op het bestaan van wat
je oneerbiedig wetenschappelijke mo-,
deverschijnselen zou kunnen noemen.
Eer} eigenlijk wel bekende zaak, waar
vrij weinig over gepraat wordt. Door
omstandigheden die soms wel, soms
ook niet zijn na te speuren, wordt
een bepaald wetenschappelijk inzicht
hier wel en daar niet aanvaard. Het
bedrijven van wetenschap is fin hel
ideale geval) het zoeken naar 'de'
waarheid: wat men vindt, blijkt vaak
'een' waarheid te zijn. Zoiets stemt
tot wetenschappelijke bescheidenheid,
en dat kan nooit kwaad.
Terug naar dr. Nollen, die het fos-
iaat-effect in alle bescheidenheid niet
geloofde De proeven en studies zijn
niet zorgvuldig genoeg geweest, vond
hij. En hij probeerde het zelf beter te
doen. Dat ging op een nogal grondige
manier. Van gebroken botten in ver
schillende stadia van genezing en al
of met na toediening van fosfaat,
werd de treksterkte bepaald, nadat de
situatie rond het breukvlak eerst mi-
kroskopisch was bestudeerd. Het was
een simpele, zij hel harde methodp-
meten hoe hard je aan beide helften
moet trekken om ze weer van elkaar
te krijgen.
Op patiënten kon dokter Nollen dat
natuurlijk niet proberen. Het was dan
ook een serie konijnen die voor dit
doel het haasje werd. Dat betekent,
natuurlijk meteen weer een extra on
zekerheid: zal het effect dat je bij het
konijn vindt, ook voor mensen gelden
Zeker weet je dat natuurlijk nooit,
maar volgens dr. Nollen.: zeer waar
schijnlijk wel.
Hoe dan ook, bij de Nijmeegse proef
konijnen bleek onomstotelijk dat fos
faat niet helpt, en dat het eerder
schadelijk is. Op de genezingssnelheid
van de breuk zelf was geen enkele
invloed aan te tonen, en elders gin
gen er dingen mis.
Want een breuk is niet de enige
gelegenheid waarbij nieuw bot wordt
gevormd. Een normaal bot wordt
voortdurend 'omgebouwd', afgebroken
en opnieuw gevormd. Onder normale
omstandigheden zijn afbraak en op
bouw aan elkaar gekoppeld, maar het
toedienen van extra fosfaat blijkt dat
evenwicht aan te lasten. Het netto
resultaat is een verhoogde afbraak,
waardoor het bot bros wordt, en dus
gemakkelijker breekt. Wie met een
gebroken been fosfaat eet. lijkt dus
eerder aan zijn volgende beenbreuk
te werken
Toevallig ook in Mijmegen promoveer
de H. J. C. Berger tot doctor in de
sociale wetenschappen op het proef
schrift: 'Kijk op de werkelijkheid van
alledag'.
Dat is een boeiende titel, en er zit
ook een heel aardig idee achter. Dr.
Berger heeft namelijk geprobeerd een
iaat verwaarloosd onderwerp uit de
psychologie van de grond te krijgen:
de sociale intelligentie.
Intelligent is niet zomaar intelligent.
Een bijdehante kerel hoeft niet perse
een knappe kop te zijn, en een
schrander jochie nog geen uitgeslapen
rekel. 'Knap' en 'schrander' doelen
voornamelijk op de scherpzinnigheid
waarmee mensen problemen van meer
formele aard aanpakken en oplossen,
terwijl 'bijdehand' en 'uitgeslapen'
verwijzen naar iemands bedrevenheid
in het maatschappelijk handelen.
Die eerste intelligentie, de scherpzin
nigheid, kunnen psychologen meten
en in een getalletje uitdrukken (het
beroemde IQ). Hoewel daarmee alle
problemen bepaald niet de wereld uit
zijn, want de psychologen hebben al
weer een hele rij soorten scherpzin
nigheid (met bijbehorende IQ's) on
derscheiden, en over wat die afzon
derlijk of in combinatie nou eigenlijk
te betekenen hebben zitten zij elkaar
geregeld in de haren.
Maar die tweede intelligentie, de soci
ale. is wat verwaarloosd in een hok
je blijven liggen, omdat ze niet goed
te meten viel. En dat is jammer, want
voor het dagelijks leven is het bijde
hand zijn van niet gering belang.
Dr. Berger heeft geprobeerd de we
tenschappelijke verwarring eerst wat
op te helderen door sociale intelligen
tie opnieuw te definiëren. Hij noemt
het de begaafdheid zich open te stel
len voor alledaags tussenmenselijk ge
drag.
En hij heeft geprobeerd een test te
ontwikkelen die die begaafdheid kan
meten, en dus vatbaar maken voor
verder wetenschappelijk onderzoek.
De resultaten daarvan vindt hij be
vredigend: Het laat zich alles bijeen
aanzien, dat we met het testontwerp
op de goede weg zijn'.
den het hebben kunnen lezen en een
gevoel van bevreemding niet hebben
kunnen onderdrukken.
Waarom
Aardig is ook dat De Jong niet vol
staat met de constatering van deze
vervalsingen en eigen legendevor
ming, maar ook zoekt naar het 'waar
om'. Wat heeft Kersten bewogen dit
verhaal de wereld dn te sturen? Een
nauwkeurig antwoord is natuurlijk
niet te geven - welke historicus im
mers ziet het hart aan? - maar De
Jong heeft wel een plausibele verkla
ring. In 1943 is Kersten naar Zweden-
gegaan dat echter na de oorlog geheel
op naam gesteld werd van Folke Ber-
nadotte, lid van het Zweedse Konink
lijke Huis. Zelfs onitbrak in het offi
ciële Zweedse verslag over het hulp
werk in de oorlogsjaren de naam van
Kersten.
Kersten voelde zich door deze feiten
en een telefoongesprek met Bernadot-
be in hoge mate geïntdimidieerd. Maar
hij had geen been om op te staan. Hij
was vreemdeling in Stockholm (hij
had nog steeds de Finse nationaliteit)
en als hij zou worden uitgewezen,
moest hij wel naar Finland. Te ver
wachten was dat de Russen daar wei
nig consideratie zouden hebben met
de oud-masseur van Himmler.
In die nood heeft Kersten zich tot
Nederland gewend en is zijn verhaal -
met de documenten - gegroeid tot het
een eigen leven ging leiden. In Ne
derland vond hij gehoor en geloof,
o.a. bij prof. N.W. Posthumus die de
Nederlandse regering voortdurend
achter haar broek zat ten behoeve van
Kersten. Het was ook op zijn aanspo
ring dat de onderzoek-commissie aan
de slag ging - zoals Posthumus ook de
geestelijke vader is geweest van het
Instituut voor Oorlogsdocumentatie
dat nu tenslotte in deze publikatie
deze zeepbel uit elkaar heeft laten
spatten.
Studies over Nederland in oorlogstijd,
deel I, onder redactie van drs. A.H.
Paape. 399 pagina's, geïllustreerd
Uitg Martinus Nijhoff Den Haag.
DEN HAAG Gistermiddag heeft de
marine de zoekactie naar het vermiste
bemanningslid van de Nederlandse
kustvaarder 'Fiducia' zonder resultaat
gestaakt. Men neemt aan dat de zee
man, de 39-jarige Portugese kok V. E.
Gomes, is verdronken. De Fiducia
voer vijf mijl van het lichtschip Goe-
ree.
De zoekactie heeft in totaal dertien
uur in beslag gfenomen. De Fiducia is
eigendom van rederij Ripmester en
Co te Rotterdam. De vermiste man
was maandagnacht om één uur voor
het laatst aan boord gezien.
UTRECHT Het fusiecongres van
de Christelijk Historische Jongeren
Organisatie (CHJO) en de KVP-jonge-
rengroepen, dat deze maand zou wor
den gehouden, is in verband met de
actuele politieke ontwikkelingen ver
schoven naar 16 december. De beide
in een federatie samenwerkende jon
gerenorganisaties besloten in april tot
een fusie in september.
De CHJO heeft al een 'toetredingsbe-
sluit' voor de fusie genomen. De
KVPJG zal dit doen op een speciale
hoofdbestuursvergadering in oktober.
'Allebei de jongens hebben in hun
kamer een grote wand van zachtboard
met middenin een schoolbord. Moet ik
plotseling weg, dan schrijf ik op dat
bord: mama is met de reddingboot
mee. Dan weten ze waar ik ben'.
Zo laat de eerste 'opstapster' ter we
reld, mevrouw C. van der Haven-
Eikelenboom uit het Zeeuwse Haam
stede, haar zoontjes van zeven en
acht weten, dat ze met de rest van de
bemanning van de reddingboot 'Presi
dent Jan Leis' ergens op zee is. De
'opstappers' zijn de niet-vaste beman
ningsleden, die gewoon een baan aan
de wal hebben en alleen inspringen
als de boot moet uitvaren. Ze is 36
jaar, echtgenote van een vaak uithui
zige gezagvoerder van een tanker,
huisvrouw, vóór haar huwelijk ver
pleegkundige dat is ze nu nog drie
weken per jaar als ze voor de wijk
zuster invalt leidster van de red
dingsbrigade, die 's zomers zeventien
kilometer Zeeuws strand in het oog
houdt, ze doet werk voor het Rode
Kruis-en leidt EHBO-ers op.
Dat ze nu ook nog officieel tot be
manningslid van de reddingboot is
benoemd, is eigenlijk voortgevloeid
uit al die verpleegervaring. 'Door dit
werk ben ik in contact gekomen met
de mannen van de 'Jan Leis'. Ze
zeiden-: we hebben pas een nieuwe
zuur stof koffer en een afzuigapparaat
aan boord, demonstreer dat eens voor
Van tijd tori tijd gaat het NIPO na,
hoeveel Nederlanders echt zelf last
hebben van lucht- en watervervuiling
of dat denken te hebben. Een vergelij
king tussen zo'n onderzoek deze
maand en eentje vorig jaar maart laat
zien, dat het met die last beslist niet
muider geworden is. Precies evenveel
mensen als vorig jaar vertelden hun
ondervragers last van vervuilde lucht
te hebben en van vuil water zelfs nog
twee procent meer dan toen. Veertien
procent antwoordde dat het er beter
op wordt met de luchtverontreiniging,
twaalf procent vond dat water en
lucht bepaald slechter gewdrden zijn
dan een goed jaar geleden.
Het NIPO vroeg die mensen ook, of
ze een week tevoren nog last van
stank of vies water gehad hadden.
Met alle soorten vervuiling bleek er
zo kort geleden wel wat aan de hand
geweest te zijn: de meesten hadden
hinder van uitlaatgassen, veel ook
van stank van fabrieken en dan kwa
men vaak luchtjes van vuilverbran
ding, slecht drinkwater, smerig zwem
water, stinkende grachten en sloten
en ook nog vies viswater voor. Nog
veel meer mensen dan die deze ver
schijnselen nog maar net geconsta
teerd hadden, vertelden -vel eens last
van dat alles te hebben.
ons. Toen hebben ze natuurlijk ge
dacht: die moeten we hebben, want ik
heb met die apparatuur vroeger in
het ziekenhuis al ervaring opgedaan,
ook een beetje in de operatiekamer.
Dat is allemaal al een paar maanden
geleden begonnen en ik had het stil
willen houden, maar bij het afscheid
van de havenmeester is het toch be
kend geworden'.
Haar speciale taak is de schipbreuke
lingen en gewonden te verzorgen. 'Ik
hoef heus geen trossen los te gooien,
maar als het zo uitkomt, kan ik het
wel'. Zeeziekte? Daar heeft ze geen
last van, nog niet gehad tenminste.
'Wel eens een onwel gevoel, dat
kwam door m'n lege maag. Maar een
paar koppen koffie en je voelt je
weer kiplekker'.
Hoe kan ze al die taken bijhouden?
'De bevolking is hier fantastisch, er is
een enorme samenwerking. Als het
nodig is, vangt de moeder van een
vriendje de jongens op en anders
kunnen ze zich zelf best redden. Ze
kunnen -hun eigen brood klaarmaken,
kleden zichzelf sinds hun vierde zelf
aan, weten precies hoe laat ze naar
school moeten. Ze weten: mama doet
dat werk alleen om de mensen te
helpen. Mijn man vindt het fijn dat
ik zoiets omhanden heb als hij weg is
en zelf vind ik het ook f ijn. Je beni
er voor elkaar. Dat is mijn instelling:
Ik hoop dat de jongens later ook zo
zullen zijn'.
'Haar katten 'heten Ot en Sien. Ze zijn
heel in de verte Siamezerig en uitge
voerd in nuances van fluweelzwart
korthaar. Fikse broer Ot heeft een
witte bef en loopt als een jonge
advocaat die op zijn grote kans wacht.
Zus Sien heeft een meer terugdein
zende natuur en loert bangelijk naar
vreemde ogen, om bij toch goedbe
doelde toenadering ongeveer schrei
end in Martine's oksel te kruipen. Ze
zijn anderhalf jaar en werden voor
het eerst door Martine aan haar war
me hart gesloten, toen ze het daglicht
nog maar nauwelijks konden verdra
gen'.
Dit 'warme hart hoort toe aan Marti
ne Bijl, over wie het kersvers van de
pers gerolde eerste (oktober-) num
mer van Ons Huisdier een maand
blad van de gelijknamige Haagse uit
geverij een zoetig, geëxalteerd ver
haal afdirukt. Het gaat over 'deze frêle
hoofse vrouw met haar intieme stijl',
die 'accentloos Amsterdams' spreekt
wat dat dan ook mag zijn en zo
dol op poezen is, de enige overeen
komst tussen Martine en het nieuwe
d ierenblad.
Voor het overige is dit 'Huisdier' een
blad vol informatie over en foto's van
allerlei dierlijke onderwerpen, een
niet op één snort gespecialiseerd ma
gazine voor gewone huisdierenliefheb
bers. Er is een Dierenspreekuur in
opgenomen, waarin de medische me
dewerker vanwege dit eerste nummer
zelf even wat vragen heeft bedacht en
zich voor de gelegenheid achtereen
volgens een zich achter de oren krab
bende hond, een sleetje-rijdende
hond, een hijgende keeshond, een te
vaak jongende poes en een voor ko
nijntjes allergisch dochtertje heeft
aangeschaft. In dit nummer verder
o.m. artikelen over rashonden, het
houden van huisdieren, dierenasiels,
huisdieren fotograferen, siervissen,
katten, de papegaai thuis en door
Han Rensenbrink over apen, die
niet in een mensengezin thuishoren.
Het schijnt de bedoeling te zijn dat
de vrouwen, willen ze tenminste een
beetje meelopen met de mode, bin-
nenkort allemaal met zo'n soort half-;
om-half hoofd rondlopen. Het lange
haar raakt wat uit, het korte, ietwat
krullerige, komt er voor in de plaats.
Waarom hot haar bovenop het hoofd
moet krullen en waarom het vanaf de
kruin weer glad moet valen, weten
alleen de Parijse haute coiffuriers,
die deze stijl uitgedacht hebben.
'Het is jammer dat uw enige werkdag
samenvalt met onze enige rustdag'.
Dat heeft de pastoor van de St. Pau-
luskerk in Sittard schriftelijk te ho
ren gekregen van het actiecomité Zon
dagsrust in die stad, dat er voor
gezorgd heeft dat de koster de afgelo
pen zondag voor gek aan het klokke-
touw heeft staan trekken. Er kwam
geen geluid uit de kerktoren: het
comité had de klepel uit de klok
gehaald, omdat, zeggen zij in hun
brief aan de pastoor, 'elke zondag
vóór negen uur al met meer dan
tweehonderd slagen de welverdiende
nachtrust voor harwerkende mensen
werd verstoord'. De schrijvers, die
zeggen in verband met het gevoel
voor gerechtigheid van de pastoor
liever anoniem te willen blijven, heb
ben in hun brief nog een stukje
Genesis (hoofdstuk 8 vers 22) gedeel
telijk en een tikje verdraaid geci
teerd: 'De flatbewoner denkt slechts
'dag en nacht, zomer en winter, non;t
houden ze op', om met uw woorden te
spreken. Daarom voelden wij ons ge
roepen onze medemens van minstens
één ongestoorde zondagmorgen te la
ten genieten en door het weg hal<i
van de klepel een eind te maken aan
uw wekelijkse klokkenterreuri, aldus
de briefschrijvers, die het verder heb
ben over 'het voor de omgeving bar
baarse folterwerktuig dat zich op het
dak van uw vooruitgeschoven missie
post bevindt'.
Haarlem meldt ons de uitvinding van
een hoofdkraan voor het gas, die
zichzelf bij het uitbreken van brand
automatisch sluit. En dat is erg nut
tig, zegt de firma, want als het echt
warm wordt, wil de gasmeter nog wel
eens smelten, en dat levert een forse
extra brandhaard op. De firma heeft
ons bovendien een nieuw woord ge
leerd. Het systeem is namelijk voorlo
pig alleen leverbaar voor de eenpijp-
klepkraan (die hoort bij de eenpijp-
gasmeter). Aan de meerpijpklepkraan
wordt nog gewerkt.
Een trap na
