Allerlei
wind
van
leer
vandaac
Beroepings-
werk
TROUW/KWARTET ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1972
KERK
Dat de bijbel 'het doen' moet, dat
die bijbel in het midden moet
liggen, dat heb ik eigenlijk al
mijn hele levei) horen zeggen.
En in mijn opvoeding deed hij
dat ookmaar achteraf ge
zien op een bepaalde, wonder
lijk geslaagde en veelkleurige
manier.
Op de lagere school werden wij dage
lijks, aan het begin van de dag, bij
een stuk van de bijbel betrokken en
leerden en zongen daarbij opgewekt,
zonder enige tegenzin, psalmen, gezan
gen en af en toe Johannes de Heer.
In de kerk was de omgang met dat
Boek weer anders, de psalmen en
gezangen waren dóór ook, maar ze
waren er vergeleken met de school
op een nieuwe manier. Want in de
kerk hoorde je niet alleen je ouders
zingen (hoeveel kinderen maken dat
eigenlijk nog mee?), maar daar werd
je (een octaaf-hoger klinkende) jon
gensstem hóórbaar (en dat betekent
ervaarbaar) opgenomen in een grote
gemeenschap van drie generaties. Bo
vendien werd daar in de zegen U
tegen mij gezegddéér werd je
voor vól aangezien!
Met de preek van de dominee lag het
wat moeilijker, af en toe waren daar
in herkennings-momenten, maar de
teneur ontging je meestalDat was
niet zo erg, want je kon altijd voor
jezelf in de bijbel lezen om al vroeg
te ontdekken, dat dat Boek velerlei
voorlichting bevatte
Op de zondagsschool ging het nog
weer anders toé, dat was eigenlijk een
school waar ze niet streng waren. Als
je het versje kon opzeggen (n.b.:
opzéggen) kreeg je een oppassend
plaatje en als je er daarvan tien had,
werd je beloond met een groter exem
plaar, die hoefde ik niet want ik vond
de kleuren lelijker dan van de kleine,
maar dit terzijde.
Weer achteraf gezien: die leiders van
de zondagsschool brachten dat toch
maar allemaal op, en met plezier
Hoogtepunt was het kerstfeest, en
terugziende moet ik zeggen, dat daar
nou precies de sfeer hing waar de
jeugd van nu zo gek op is. En dan
kwam de bijbel nog eens aan de orde
op de jomgensclub, in nog vrijblijven
der verband, en dreef dan volledig in
de liederen-vijver van Joh. de Heer.
Naast elkaar
Kortom, de omgang met de bijbel
vond plaats in een aantal kringen, die
stellig op elkaar betrokken waren,
maar die zich vrijelijk ten opzichte
van elkaar bewogen. Zij be-concur-
reerden elkaar niet, maar leefden ge
woon vriendelijk naast elkaar.
Maar. en ik maak nu maar een
sprong, die kringen zijn elkaar kwijt
geraakt. Dat wait hen samenhield tot
die vriendelijke samenleving, is ver
dwenen, te loor gegaan.
Een analyse van de oorzaken moet u
van mij niet verwachten. Maar wél
geloof ik hevig, dat zij die voornoem
de kringen met veel ijver weer trach
ten op te poetsen, zich in de ernst
van die oorzaken vergissen, maar dat
is uiteraard mijn persoonlijke mening.
Een constateerbaar feit is gewoon, dat
zeer veel ouders hongeren en dorsten
naar een weg, een methode als u wilt,
die uitzicht geeft op een voortgaan
der geslachten in bijbelse zin.
Het 'waarom' hoef ik hier niet in te
vullende verwijzing naar het
woord van Jezus inzake het ZOUT is
wel voldoende.
Welke methode?
Waarschijnlijk heb ik een manier van
denken overgehouden uit de natuur
wetenschappen, daar is het volgende
een algemene afspraak. Die theorie
wordt algemeen aanvaard, die alle
verschijnselen (van licht, geluid of
edectrioiteat b.v.kan verklaren en
bovendien gesteld is in de meest een
voudige vorm.
Worden er nieuwe verschijnselen ont
dekt, die de theorie niet verklaren
kan, welnu, dan gaat die theorie over
boord, van vandaag op morgen, en
wordt er gezocht naar een nieuwe.
Het geweldige daarbij is bovendien,
dat personen niet gelden, de geleerd
ste en beroemdste professor kan strui
kelen over de ontdekking gedaan door
een aankomend assistent Het wordt
ook miiieft ervaren als 'struikelen', men
tilt gewoon met zijn allen aan hetzelf
de!
Die instelling wens ik de kerk erg
EINDELIJK DE BIJBEL
ECHT IN HET MIDDEN
door Frits Mehrtens
en oud, wordt uitgespannen. Het be
grijpen, in de zin van: wat moet ik
ermee doen, dat is opdracht voor de
verschillende kringen, en héél in, de
diepte is dat voor ieder mens een
verschillende zaak
In deze methode horen bovendien de
bijbel, liederen en gebeden bijeen.
Wat dat voorstelt kan men alleen
begrijpen, wanneer men weet, dat zo
wel de gebeden als de liederen ont
leend zijn aan de liturgie van de kerk
der eeuwen. In die vorm, nl. van
gebeden en liederen is de hele kerk
present, van de eerste eeuw tot nu. In
die teksten is de omgang van de kerk
met de Schriften vastgelegd. Maar
omdat die teksten eigenlijk antwoor
den zijn, zijn zij doortrokken met de
zelfde kernwoorden die de Schrift
aanreikt.
Muzikaal gesproken zou je kunnen
zeggen: het gaat erom, dat je een
bepaald woord wéér hoortalsof
een bepaald thema weer opklinkt
en dat je er dan op let hoe dat thema
nü wordt uitgewerkt.
Daarom kun je in deze uitgave een
vraag tegenkomen als: waarom is
psalm 68 een pinksterpsalm?
Vanuit de liederen gezien, is het
uitermate heilzaam voor onze tijd, dat
zij betrokken zijn op lezingen en
gebeden, liederen lopen voortdurend
de kans om 'los te raken' en dan te
(ver)worden tx>t gezelügheddsuiitiingen
of klinkende groepskenmerken. Het
zondagslied speelt ook zijn partij mee
in deze methode en daardoor is einde
lijk ook de grandioze liturgische ar
beid van Maarten Luther weer actueel
gemaakt.
Een andere besliste keuze van deze
methode is: het hart van de gemeente
is de kerkdienst. Vandaar zijn de
uitgangen des levens, d.i. het leven
Een appèl
Leerlingengroep van Didi Pronk, die morgenavond in 'Zingend geloven' voor IKOR-t.v. te zien en te horen zal zijn.
toe, want de vóórafspraak wordt
dan, dat iedere methode eindig is,
géén methode zal ooit het bordje
HOFLEVERANCIER kunnen dragen.
Van de weeromstuit zal ook niemand
mogen zeggen, clat de methodiek, die
mij gevormd heeft fout was; dat wil
ik wel even met klem zeggen.
Als ik dan. lees, wat er allemaal
verschijnt aan materiaal voor het bi j-
belonderwijs, dan denk ik. aan die
kringen van mijn jeugd, en dan vind
ik, dat wij nog steeds bezig zijn die
kringen op te poetsen. Hoeveel op
rechte energie wordt er niet besteed
aan het feit, dat die kringen zo veran-
Morgen. zondagavond 24 september
om zeven uur brengt Frits Mehrtens
in 'Zingend geloven' de groep leerlin
gen op het scherm, die onder leiding
van Didi Pronk liet vorig jaar per
radio het zondagslied verzorgden, dat
een essentieel onderdeel vormt van
'Met de bijbel het jaar door'. Notitie
van Frits Mehrtens: misschien mag u
om deze reden van uw kinderen één
keer naar het IKOR kijken
derd zijn groter worden losser
geraakt van elkaargeëxplodeerd
somtijds in nóg meer, kleinere, krin
getjes waar de-hemel-weet-hoeveel spe
cialisten zich op werpen.
Waar is nou toch de methode, die de
meeste garantie biedt dat de takken
&&n de boom blijvenen niet weg
vliegen om, voor zichzelf beginnend,
van diie Vietnam-stompjes op te leve-
rem
Welnu, voor mij is dat de methode
die ten grorudsliaig ligt aain de NCRV-
School radio-cursus 'Met de bijbel het
jaar door".
Maar waarom dan zult u vragen.
Nou, ben ik geneigd om te antwoor
den, heel eenvoudig omdat deze me
thode lijkt op brood. Brood eten we
allemaal, dat nemen wij allen tót
onsmaar de energie die dat voed-'
sel oplevert, besteden wij zeer ver
schillend. De één doet er handwerk
mee, de ander hoofdwerkenfin,
vul alle beroepen maar in. Maar al
dat verschillende werk wordt gedaan
op basis van hetzelfde voedsel. Het
itorood-fenianieeai' vain deze schioioilinadio-
cursus blijkt uit het uitgangspunt,
nl. dat het om het hóren gaat. De
bijbel moet klinken, moet gehoord
worden, en het is de klinkende tekst
die als een tent over ons allen, jong
Laatst preekte prof. dr. Kr. Strijd in
de Amsterdamse Westerkerk over
Efeze 4 vers 14 en 15: 'Dan zijn wij
niet meer onmondig, op een neder,
heen en weder geslingerd onder
invloed van allerlei wind van leer
Een tekst die vroeger nogal eens
gehanteerd werd in kerkelijke
discussies. Van allerlei wind van leer
kreeg je links-ethische en vrijzinnige
dominees in huis. en ik heb me
laten vertellen dat in de
verkiezingsstrijd tussen de richtingen
het gebeurd is dat de winnende partij
(met de meerderheid in de
kerkeraad) luidkeels galmde: Geloofd
zij God met diepst ontzag, terwijl de
verliezers daardoorheen brulden: Uit
diepten van ellenden
Prof. Strijd is er de man niet naar
om min of meer vertederd naar een
kerkelijk verleden te kijken,
het ging hem er om duidelijk te
maken dat Paulus' woord vandaag
voor ons nèt zo geldt als toen voor de
•groep christenen in Efeze. Allerlei
wind van leeren daar kan op
een gegeven moment bij horen een
ongeremde arabierenhaat, waar je je
door laat meeslepen op en neer, heen
en weer.
O. een politieke preek, heeft iemand
zijn oordeel klaar. Ik weet niet
precies wat voor sóórt preek het was,
ik weet wèl dat prof. Strijd niet aan
de tekst zat te frunniken om er een
kapstok van te maken waar hij dan
zijn eigen mening aan kon ophangen,
maar dat hij door zijn uitleg zonder
actualiserende foefjes bij september
1972 terecht kwam.
Ik zit er eigenlijk mee dat je zulke
verhalen zo gerieflijk zit aan te
horen. Je hebt een wandeling achter
de rug langs de heerlijke, op
zondagochtend zo stille grachten, je
.voelt je thuis in de Westerkerk, je
luistert met genoegen naar het
pakkende orgelspel van Simon C.
Jansen, de dienst
door A. J. Klei
loopt langs vertrouwde wegen waarop
je geen liturgische buitenissigheden
hoeft te vrezen (ooit genoot ik van de
opmerking van prof. Strijd, dat hij
weinig zag in grif gezongen
schuldbelijdenissen), en straks zit je
weer aan de koffie: 'Ja, 't 'was prima
vanmorgen en schenk me nog maar es
in.
Och, je probeert hier en daar aan een
derde iets door te geven van waarop
prof Strijd je attendeerde, maar je
vliegt de straat niet op en je loopt
nergens de deur plat om de mensen
bij hun lurven te pakken: heb je dan
niet in de gaten dat wij met elkaar
heen en weer, op en neer geslingerd
worden onder invloed van allerlei
wind van leer, dat we vaak maar
onberedeneerd meedraven met nu dit
en dan dat?
Goed beschouwd blijft er alleen over
dat je tevreden vaststelt een goeie
preek gehoord te hebben. Dus je bent
niet zo ver uit de buurt van mensen
die van jou (of misschien niet van
jou, maar dan toch van anderen) het
verwijt krijgen er een consumptie-
christendom op na te houden:
genieten van een fijne zondagse
preek, fijn geliefde psalmen zingen,
en verder homaar.
Het is niet zonder reden dat ik de
zaak even zo stel. Onlangs vertelde ik
in deze krant van een door mij
bijgewoonde trouwdienst in de
gereformeerde Keizersgrachtkerk in
Amsterdam en hoe ik een paar weken
daarna in het blad van de
gereformeerde verontrusten Waarheid
en Eenheid opgesomd vond wat er
aan die dienst niet deugde. Dat was
in de correspondentierubriek van ds.
M. Vreugdenhil (die overigens man
en paard niet noemde, het ging hem
om de zó£k). Ik vroeg me toen af hoe
dat gegaan zou zijn: was iemand,
gewapend met balpen en blocnoot,
naar de kerk gegaan om ten gerieve
van de verontrusten te noteren wat
scheef ging, of was een argeloze
kerkganger zó de kluts kwijt geraakt,
diat-ie ds. Vreugdemhii'l schreef: wat
moet ik hiermee aan? Ik voegde
hieraan toe: ik hoop het laatste, want
een soort verspiederdom in de kerk
kan natuurlijk niet.
Blijkens een vriendelijke brief, die ik
van ds. Vreugdenhil ontving, is mijn
hoop niet beschaamd: hij had zijn
gegevens gekregen van een bekende
van hem. die inderdaad zóveel
vreemde dingen in de bewuste
trouwdienst was tegengekomen, dat er
(wat we tegenwoordig noemen)
vervreemding ontstond. Dit neemt
niet weg, zo schreef ds. Vreugdenhil
er bij. dat er bij de verontrusten
helaas ook onheilig vuur kan
branden.
Op gevaar af dat ook ik een
correspondentiebrief begin: ik kreeg
nog een brief, en wel van degene die
ds. Yreucdenhil had ingelicht. Het
bleek een dame te zijn die ora allerlei
Eigenlijk is 'met de bijbel het jaar
door' een methode plus de uitwerking
voor één kring, nl. de lagere school.
Maar aangezien de methode allen be
doelt, doet zij een appèl op andere
krimgen, en vraagt dus om onze crea
tiviteit, want wat iis een 'kring' nü?
Maar in eerste instantie mikt zij op
het hart, op de kerkdienst, en het is
goed dat er zo vaak gezegd is: 'De
kerk, dat zijn wij', want nu kan
iedereen zijn dominee of zijn kerke
raad op deze zaak attent maken. In
sommige plaatsen is het initiatief uit
gegaan van het schoolbestuur en dat
heeft er weer toe geleid, dat de
dominee wekelijks met de leerkrach
ten om de tafel zit!
En er zullen natuurlijk duizend be
zwaren rijzen, van alle mogelijke
aard. Als men nou toch maar eens de
optimaliteit van deze methode de
voorrang zou kunnen gevenom
het eens één jaar te proberen!
Maar, ik moet u eerlijk zeggen, ik
heb goede hoop. Zolang het Neder
landse volk het Wilhelmus nog niet
in de oorspronkelijke ritmische versie
zingt houd ik vol, dat de kerk een
progressief volksdeel omvat. En waar
de kernvraag tenslotte luidt: hoe ge
ven wij wat wij gehoord hebben en
opnieuw horen moeten, dóór, kan het
niet anders of de harten van de
ouders en grootouders (wat dat zijn
de leden van de kerkeraad) zullen in
beweging komen naar de kinderen
toe, opdat het ziout miet smakeloos
worde.
Informatie
Meer moet ik geloof ik niet zeggen,
want ik lees dat dr. J. van der Werf
een zestal radiolezingen zal houden,
bedoeld voor de gebruikers van 'Met
de bijbel het jaar door* in de eerste
plaats, maar daarnaast ook gericht op
ouders, schoolbesturen en, vul ik
maar aan. voor kerkeraden. besturen
van zondagsscholen en kinderkerken.
De data zijn: 1, 8, 15, 22 en 29
oktober en 5 november over Hilver
sum 2 (FM) van 21.45 tot 22.00 uur.
Op 29 september kunt u in Ander
Nieuws (NCRV-televisie) de tekenin
gen bekijken die Bab Siljée voor de
leerlingen-uitgave maakte.
Frits Mehrtens bespreekt 'Met de bij
bel het jaar door', een uitgave van de
NCRV-schoolradio, onder redactie van
H. Stolk en dr* J. v. d. Werf, en met
tekeningen van Bab Siljée. Leerlingen-
boekje (stevig gebonden, moet zes
jaar mee) plus handleiding voor de
leerkracht kosten samen 3,75. Bestel
len: NCRV-schoolradio, Schuttersweg
8, Hilversum (n.b. niet per giro be
stellen, gewoon per briefkaart).
0
BABEL br
Er is een plaats op aarde dj we
heet. Babel betekent zoiets
war' en staat in verband
woord 'balal', dat verwarren t c.
Die plaats herinnert de mens n
dat God in onze aangelegen!» en
warring gemaakt heeft. Da: n
bedoeling van het Babelver:
vraag die dan natuurlijk gaa 12
is: waarom die verwarring? en
niet goed wat de mensen en
waarom was het dan niet goe n
heeft men dat gezocht in het
maken', stenen om te bouw
wen is in het latijn colere en lin
maken, met ons woornd culti acf
God de cultuur der mensen n g
de bijbel zeggen: terug naar ,ja
tuur, geen steden, weg ermt
mand zal dit kunnen volhoui 'os
deren zien hierin een oordeel pe
eenheidsgedachte en zien die j rr
(Un kerk en volk aantasten er |n
brerogem. Denk aan het verzet
wereldraad van kerken om 1 e
heidsgedachte. Maar ook dat P
fout niet zijn. De Hieer bidt, d fl
len één zijn en dat gaat verder
wel eens denken. Evenmin voien
zich in dit verhaal bedreigd. v(
is hier in gevaar, maar de. merr
spits van het Babel-verhaal. jjlli
de verwarring ontstond, ligt in h®e
mannen van Babel zeggen: la de
ons een naam maken! En h
daarover denkt kan men lezen de
H: Dit is het begin van hun
nu zal niets van wat zij de:11
doen voor hen onuitvoerbaar
*e net ook bereiken wordt *e
zesd. Maar zeker zullen ze
meer halt houden. En daaro 5
er een stop van hogerhand.
het verhaal ons zeggen. Men [en
begrip religie in allerlei betelle^
gebruiken. Eén ervan stelt het
ver geloof. Hier is geen gehx
religie. Religie als menselijk
moedige poging tot het groojta
het ontzaglijke, zonder God. D i
naar de hemel (wat dit d 1
geweest moge zijn) .Wij zu 'e
God komen! Daarmee bedrei 1
God miert, maar ons zelf. Wa#
hele bijbel lezen wij het ver!
God die bij ons komt. Eere
maken kan zoiets betekenen no
willen overleven! Bij elkaar n-
sterk wordien, wie doet ons
dachten die ook tegen het eiiia
de twintigste eeuw niet oien.
zijn. Overleven! Als totaal de1"
der God, zonder dat we a n;
hebben voor die 'arme, wijze i r>
de stad had kunnen redden' u 1C'
ker 9. (Genesis 11, 1-9). aa
ei
Dc Westerkerk in Amsterdam, getekend door Rembrandt (overgeno
men van de in de Westerkerk uitgedeelde liturgie).
redenen de regelmatige gang naar de
gereformeerde kerk een poos was
kwijtgeraakt, die op de door mij
beschreven zondagavond weer eens
naar de Keizersgrachtkerk was gestapt
en zich toen volstrekt niet herkennen
kon in wat daar mee te maken viel.
Sindsdien gaat zij naar de
gereformeerde bondsdiensten in de
Nieuwezijds-kapel (ook in
Amsterdam), want 'dóór voel ik me
thuis'.
Moet je nu streng terugschrijven, dat
het kriterium niet is of je je
thuisvoelt in een kerkdienst? Moet je
een preekje beginnen over het
evangelie dat niet naar de mens is, en
zo? Maar je zat zelf onlangs zo prettig
in de Westerkerk
Ik dacht dat we dat zich-thuis-voelen
gerust positief mogen waarderen. Als
iemand in een gereformeerde kerk
zich niet thuis voelt vanwege liederen
van Huub Oosterhuis en zich wèl thuis
voelt in een hervormde dienst met
louter psalmen, dan moet zij of hij
naar die hervormde kerk gaan, omdat
in het eerste geval die onbekende
liederen toch als een struikelblok
gaan werken. Mits de betrokkene dan
maar niet neerziet op anderen die
juiist wel bij Oosterhuis en wat
daar verder volgt zich thuis
welen, en mits we met elkaar
maar weten dat dat thuis-voelen
dienen kan en moet om ons zo
toegankelijk mogelijk te doen zijn
voor wat ons verteld wordt en om zo
goed mogelijk te verstaan wat we
samen doen. Bijvoorbeeld: leren
onderkennen van allerlei wind van
leer, die vaak dichter hij huis waait
dan we in de gaten hebben en die
niet bekeken is met dat waarover we
ons opwinden in veilige kerkbladen of
besloten kerkeraadskamers. De
scheidslijnen worden veel minder
gemarkeerd door verschillen in
dogmatische visies of kerkelijke
standpunten dan door onze houding
tegenover wat er in de wereld aan de
gang is.
NED. HERV. KERK
Beroepn: te Lunteren C.
Bergh te Katwijk aan Zee, te
daal (toez.) M. van den
Goes.
Aangenomen: naar Sint J;
chie K. Mulder te Haaksberg
Overleden: E. H. Wieringa t<
dam (89), em. pred. van Pui
Afscheid: van Nieuwland (T
Haring, beroepen te Scherpt
Lemele L. de Liefde, bei
Vlissingen, van IJmuiden-Oost
dam. beroepen te Den Haag-
nen.
Intrede: te Krabbendijke E.
baas uit Joure, te Houtrijk (1
J. Pannekoek uit Delfzijl, te
bijst. i. h. past.) G. A. Schc
tevens te Rijperkerk.
GEREF. KERKEN
Préparatoir: geëxamineerd en]
baar verklaard door de class
tricht dhr L. Bouman te V(
beroepen is te Venlo cn ditf™
heeft aangenomen.
Bedankt: voor Den Helder G
Veere te Wezep.
Emeritaat: verleend aan
Gilhuis, pred. in bijz. zendii
te Soest (per 1 sept.) en
Fransen te Anjum (per 1 o
benoemd is tot pred. in tijd.
Almelo. B
Overleden: J. C. Houtzagers
ter Heide (76), em. pred. van
gen.
Afscheid: van Barendrecht de
gaarden, beroepen te Nieuw rel
van Haarlem-Noord P. de Ruifl t
pen te Axel.
Intrede: te Mijdrecht J. van M !|J
den uit Tiel, te Ommen dn
Vries uit Vleuten, te Ei)
kand. A. A. A. Schiebaan uit
dam.
Bevestiging: te Oegstgeest 0 11)
missie-arbeid in Libanon) dr.
seis te Beiroet.
•ia
GEREF KERKEN (VRIJGEM
Beroepen: te Enschedc-Noord Fai
arbeid op West-Irian) kand.
gendoorn te Amstelveen.
Afscheid: van Hasselt A.
beroepen te Den Haag-West. Irp
Intrede: te Uithuizen kand. I c
nenberg uit Waardhuizen.
CHR. GEREF. KERKEN
Intrede: 27 september te Hoog IJl
Boersma uit Haarlem-Noord, fer
EVANG. LUTHERSE KERK
Aangenomen: een ben. bij e
academie in Den Haag L. G. «r'j
bandt te Haarlem.
UNIE VAN BAPT. GEM.
Beroepen:te Treebeek H. C.
Fiier te Vriescheloo, te Veen
Visscher te Alblasserdam. ir<
Aangenomen: naa. Enschede
veld te Heerenveen.
VRIJE EVANG. GEM. *-
Beroepen: te Zeist A. Veflf
Amsterdam-Centrum.
