WANHOOP VAN PALESTIJNEN
BLIJFT
TERREUR
Noorwegen diep
verdeeld over
aansluiting
bij Euromarkt
3/!
[OUW/KWARTET ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1972
55 P;
I1/.0:
ten,
BUITENLAND
T17/K17
'alestijnen hebben geen land
mensen zonder land hebben
m God. Dat was de reactie van
Egyptenaar op het bloedbad
München. Deze moslim wilde
'en, dat hij de aanslag op de
ïëlische Olympische ploeg ver
ban* deelde, maar in rekening wil-
las brengen dat de Palestijnen tot
y chuwelijke wanhoopsdaden ge
ve ven worden, omdat ze zich
;en< ir alles en iedereen verraden
i:.J [en. Nu alle andere middelen
Se >ben gefaald, proberen ze door
h, niets ontziende terreur aan-
Cooi ht te trekken.
Od
Britse arabist Anthony Nutting
It geschreven: 'Als hun waardig-
I wordt gekwetst of als ze teleur-
rid worden In hun vertrouwen,
e P| «ren Arabieren zonder aan de
bev ilgen te denken'. De Palestijnen
i zich teleurgesteld, gekwetst en
len. In 1947 besloten de Vere-
Naties, dat het Britse mandaat-
1 Palestina verdeeld zou worden
en arabische en joodse staat. De
we staat Israël zou 56 procent
Palestina beslaan en moest het
lallis worden van de joden in de
opj pora, die Hitiers gaskamers had-
overleefd.
beslissing van de VN ontketende
oorlog in het Midden-Oosten, die
de joden werd gewonnen. De
door Harm Lamberts
m »e staat Israël kreeg andere gren-
nie dan de VN zich hadden voorge-
enki 1 en het gevolg was, dat er geen
vlag* jtijnse staat meer bestond. Zeven-
drul taxiduizend Palestijnen vluchtten
frïf omringende Arabische landen,
meesten waren klerime boeren ge-
Zcvor d, die met het verlies van hun
den d alles kwijtraakten, waarmee ze
dan toe in leven hadden kunnen
kwamen terecht in vluchtelingen-
pen in Libanon, de strook van
scho i, toen nog niet door Israël bezet,
lord anië en Syrië. Dat vluchtelingen-
heeft zich inmiddels uitgebreid
land ,5 miljoen mensen en nu, 25 jaar
leven de meesten van hen nog
is onder de meest ellende omstan-
nsen eden in kampen.
a sbruik
rens
Vlet irabische landen waar de vluchte-
190 m een toevlucht zochten, voelden
>rd-l tanig voor de Palestijnen in hun
i h« mlevinigeai op te nemen. Zij ge-
>eun i)-braikten de wanhopige siülatie
de vluchtelingen om de wereld-
;n ie tegen Israël te mobiliseren. Hoe
even rerscheurender de levensomstan-
gers «den van de Palestijnen in de
ïtwe ten, hoe eerder de wereld in zou
het dat deze mensen onrecht was
aipei «daan, zo meenden de arabische
I), k Ingen. Dat bleek een misvatting.
Yu,
tg 1
reek
kwj
ït m
e ee
Ac
imd#e Noorse hoofdstad Oslo en
be lolitieke zenuwcentra van de
S®T >pese gemeenschap wordt met
™eg ning de uitslag afgewacht
rterg het referendum over Noor-
e bejens toetreding tot de EEG dat
gmg gen en overmorgen wordt ge-
®tejlen. Hoewel de Noorse soci-
tjego emocratische regering een
iat z htige campagne voor de toe
van: ing heeft gevoerd, is het re-
J,a™ at van de volksstemming
minst zeker. Fervente tegen-
587-1 ders van het lidmaatschap
in de EEG hebben alles in het
gesteld om de kiezers tot
Lt mi te bewegen. Uit een re
den e opiniepeiling is gebleken,
taan niet minder dan 51 procent
l' de stemmers van plan was,
van tegen de toetreding te ver-
ndat m.
de b
nder genstelling tot de Engelsen heb-
R0nJ de Noorse kiezers inspraak bij
de j lesluit tot toetreding. Formeel is
be« egering in Oslo niet aan de
busuitslag gebonden, omdat het
med<> endum 'adviserend' is. In theorie
n de ^et Noorse parlement met een
zijn. derheid van drie kwart kunnen
>r ji iten, een negatief volksadvies in
jqg te slaan. Maar de kans dat de
n tegen hun zin de EEG worden
ingeloodst, is vrijwel nihil. Het
ren van het referendum zou felle
ieke reacties uitlokken, en een
0f|.rlijk precedent scheppen. Trou-
i niet alleen het merendeel van
m^m pposltiepartijen is tegen aanslui-
bij de EEG, ook de regerende
J iderspartij telt diverse dissiden-
Vorj daardoor de vereiste meerderheid
rt parlement moeilijk bereikbaar
woe ^n"
1de u ?rote debat' dat in de afgelopen
mem den in Noorwegen is gevoerd,
Gracl de diepe verdeeldheid over het
en tegen van toetreding tot de
de i niet kunnen wegnemen. De eer-
ilo)'. "max van het conflict werd ruim
jaar geleden bereikt, toen de
Haa um-coalitie van premier Per Bor-
445, "ver de EEG-kwestie struikelde.
ien j *n. die de door de boeren ge
ide Centrum-partij leidt, had ge-
sn M t informatie over de EEG-bespre-
5. Ge n in Brussel doorgegeven aan
de 1 leider van de tegen de EEG
hter nde oppositie, waardoor zijn po-
als eerste minister onhoudbaar
Hol geworden. Feitelijk was deze zaak
ts de aanleiding tot Bortens ver-
djes De eigenlijke oorzaak lag in de
van ende meningsverschillen in het
m (Si llekabinet, dat uit liberalen, con-
yëzia tieven, leden van de christelijke
lal partij en van de centrum-partij
•an 1 nd.
fet'o eland
tesp. t centrum-coalitie in 1965 de
al-democraten na een bewind van
j i jaar in de oppositie hadden
togen, was besloten, Noorwegen
lia 01 EG binnen te loodsen. Een van
raarst wegende argumenten daar-
ere vormde de Engelse beslissing,
eel o Europese gemeenschap aan
toten. Noorwegen vreesde, even-
taiemarken, dat het door EEG-
kter 11 van een van zbn belangrijkste
i'j 'lspartners zou worden afgeslo-
Brt Daar kwam nog bij, dat de zes
D n van de EEG een steeds voor-
re rol gingen spelen als afzetge-
v voor de Noorse industrie. Het
nfotd ^icht, °P langere termijn voor
rtnilr omvangrijker Europese markt
Weliswaar probeerden organisaties
'van de VN de nood van de vluchtelin
gen zoveel mogelijk te lenigen, maar
de wereld had weinig belangstelling
voor de Palestijnen.
Alleen de Arabieren zwoeren wraak:
de dag zou komen dat alle Israëli's in
zee gedreven werden en dan zou Pa
lestina herrijzen. Maar die dag kwam
niet in 1956, toen Israëlische troepen
in een mum van tijd bij het Suezka-
naal stonden, en die dag kwam ook
niet in 1967, toen Israël in zes dagen
de arabische legers een zware neder
laag toebracht.
door Chris Blankenburgh
Trygve Bratteli: ja tegen EEG
Toen Egyptenaren, Jordaniërs en
Syriërs hun wonden likten, besloten
de Palestijnen er zelf wat aan te
doein. In de kampen werden gurrilla-
strijders opgeleid, die van Israël een
tweede Vietnam zouden moeten ma
ken. Als de Israëli's niet in een
rechtstreekse oorlog verslagen konden
te kunnen produceren, maakte toetre
ding nog aantrekkelijker. De Noorse
conservatieven traditionele steun
trekkers van industrie, handel en
bankwezen ijverden binnen de cen
trum-coalitie dan ook hartstochtelijk
voor aansluiting bij de EEG.
De Centrum-partij echter, die vooral
onder de Noorse boeren haar kiezers
vindt, kwam onder steeds krachtiger
druk van de landbouworganisaties te
staan. Duizenden kleine Noorse boe
ren vreesden op de lange duur het
slachtoffer te worden van de sanering
die het landbouwbeleid van de EEG
van Noorwegen zou vergen, en van
moordende concurrentie in de overige
landen van de EEG. Onder druk van
de politieke achterban namen ook de
twee resterende regeringspartijen, de
liberalen en de christelijke volkspar
tij, een steeds sceptischer houding
aan tegenover verhalen over de voor
delen die Noorwegen van de EEG zou
plukken.
VOLKSBEWEGING
Een belangrijke rol in het conflict
tussen voor- en tegenstanders speelde
een nieuw opgerichte groepering, de
Volksbeweging tegen het Noorse lid
maatschap van de EEG. Deze bewe
ging wist ruim 80.000 betalende leden
te werven, die militant actie gingen
voeren tegen toetreding. Alle econo
mische, ideologische, maar ook vol
strekt irrationele bezwaren tegen de
Europese gemeenschap werden gepro
pageerd. Diverse malen manifesteerde
de beweging zich via massale betogin
gen.
Achter een deel van de economische
argumenten tegen toetreding gaat de
vrees schuil, dat behalve de Noorse
landbouw ook de visserij door de
concurrentie in de EEG zal worden
weggevaagd. Begin dit jaar slaagde de
Noorse regering erin, van de EEG de
concessie los te krijgen, dat vissers
uit andere landen van de gemeen
schap tien jaar lang niet binnen de
Noorse 12-mijls-zone mogen vissen. De
Noorse visserij en de visverwerkende
industrie, die in het zomerseizoen
vooral in dunbevolkte gebieden in het
westen en noorden aanduizenden em
plooi biedt, zijn daar niet tevreden
mee. Ze vrezen, dat de Noorse visserij
op de duur zal moeten verdwijnen,
als de concurrentie uit andere EEG-
landen met dc modernste apparatuur
en drijvende visfabrieken de Noorse
wateren komt afromen.
GEVOELIGE ZAAK
De bedreiging van de nationale land
bouw en visserij is voor de Noren een
zeer gevoelige kwestie. Voordat de
industrialisatie zich na de tweede oor
log in hoog tempo doorzette, verschaf
ten deze bedrijfstakken het merendeel
van de Noren werk. In de loop der
jaren is de beroepsbevolking in de
landbouw ingekrompen tot 15 pro
cent, en in de visserij tot 5. Maar nog
altijd nemen landbouw en visserij in
de harten van vele Noren, kinderen
en kleinkinderen van boeren en vis
sers, een bijzondere plaats in. Op de
Noorr.e cultuur hebben deze takken
van bedrijf een onuitwisbaar stempel
gedrukt. Het vooruitzicht, dat ze on
der druk van 'het buitenland' zullen
verdwijnen, kwetst de Noren, aan wie
een vleugje overtrokkep nationaal ge
voel oftewel chauvinisme niet kan
worden ontzegd.
In het algemeen maken de tegenstan
ders van aansluiting bij de EEG gre
tig gebruik van de diepgewortelde
angst van vele Norfcn, dat hun land
als onderdeel van de Europese ge
meenschap een aantal typische ver
worvenheden zal kwijtraken. De Noor-
worden, zou dat in een guerrillaoor
log moeten gebeuren
Met ware doodsverachting slopen de
commando's door de Israëlische linies
en pleegden in Israël aanslagen. Maar
Israël lijkt niet op Vietnam. Het
biedt de guerrillastrijders geen na
tuurlijke dekking en de meesten die
naar Israël kwamen, zijn nu dood of
zitten io gevangenissen.
De toekomst van de Palestijnen in de
vluchtelingenkampen in Gaza, Jorda
nië, Syrië en Libanon bleef uitzicht
loos en zou in de volgende jaren nog
veel donkerder worden.
In 1970 ontwikkelde de Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken, Wil
liam Rogers, een vredesplan voor het
Midden-Oosten, dat gebaseerd was op
de resolutie van de Veiligheidsraad,
die ondermeer terugtrekking van Is
raëlische troepen uit de bezette gebie
den eiste. Tot grote ontzetting van de
Palestijnen accepteerden Egypte en
Jordanië dit voorstel itn principe. Dat
betekende dat deze landen zich wilden
neerleggen bij het bestaan van Israël.
Palestijnse leiders vonden dit een
dolksteek in hun rug. Ze zonnen op
wraak en begonnen in Jordanië steeds
krijgshaftiger op te treden. Ze gingen
zich langzamerhand gedragen alsof ze
daar heer en meester waren. De da
gen van koning Hoessein leken geteld.
De Arabische regeringen waren be
paald niet gelukkig met het militante
optreden van de Palestijnen. Na iede
re guerrilla aanval op Israëlische doe
len, sloeg Israël hard terug. Israëli
sche vliegtuigen, tanks en troepen
voerden verscheidene strafexpedities
uit in JordaniëLibanon en Syrië.
Jordanië
In september 1970 besloot koning
Hoessein van Jordanië er wat aan te
doen. Zijn trouwe aanhangers in het
leger sloegen genadeloos toe en in
enkele dagen vielen er onder de Pa
lestijnse guerrillastrijders in Jordanië
meer doden dan tijdens alle acties
tegen Israël. In één klap was Hoes
sein weer baas in eigen huis.
De Palestijnen vormden toen buiten
Jordanië de terreurorganisatie Zwarte
September, genoemd naar de maand
waarin Hoessein een eind maakte aan
de Palestijnse macht in zijn land.
Hoessein en zijn aanhangers werden
op één lijn gesteld met de Israëli's.
Tnen ongeveer een jaar later de Jor
daanse premier Wasfi Teil een minis
tersconferentie in Cairo bijwoonde,
werd hij door leden van de Zwarte
September vermoord.
In de afgelopen twee jaar is koning
Hoessein er echter in geslaagd zijn
bewind te stabiliseren. Hij probeert
nu de Palestijnse massa's in zijn land
te interesseren voor een permanente
regeling. Hoessein heeft het op papier
al helemaal rond. Hij wil een Vere
nigd Arabisch Koninkrijk stichten,
waarin de Palestijnen autonomie zul
len krijgen op de westelijke oever van
de Jordaan, een gebied dat nu door
Israël wordt bezet. Ter voorbereiding
van die federatie, waarvan zonder me
dewerking van Israël natuurlijk niets
kan komen, probeert het regime van
Hoessein de Palestijnen nu al zoveel
mogelijk te Integreren in de Jordaan
se samenleving. Hoewel de Palestij-
Per Borten: EEG? Neen
se souvereiniteit zou worden uitge
hold, zo wordt aangevoerd, wanneer
besluiten die de Noren raken, niet
meer in Oslo, maar in Brussel worden
genomen. In kringen van orthodoxe
Noorse protestanten heeft ze lfs de
vrees postgevat, d at het o v erwegend
lutherse Noorwegen na de aansluiting
ten prooi zal vallen aan rooms-katho-
licisme en zedeloosheid.
Het is niet zo vreemd, dat het felste
verzet tegen de EEG wordt aangetrof
fen aan d e Noors e westkust. In dit
gebied, dat zich geïsoleerd voelt van
het zuidelijke centrum waar de beslis
singen worden genomen, wonen vele
vissers en boeren. Daar is ook het
meest fundamentalistische protestan
tisme te vinden, geconcentreerd in
kleine gemeenschappen die een le
vensstijl van puritanisme en geheel
onthouding handhaven in een cultuur
nen in de Jordaanse economie al een
vooraanstaande plaats innamen, wer
den ze tot nu toe toch nog altijd als
tweederangs burgers beschouwd. Daar
wil Hoessein nu een eind aan maken
door de Palestijnen binnen het Vere
nigd Arabisch Koninkrijk ook politie
ke rechten te geven. Er zal nog heel
wat moeten gebeuren, willen Hoes
seins dromen werkelijkheid worden,
maar hij heeft de Palestijnen in leder
geval een uitzicht op een toekomst
gegeven.
Syrië en Libanon
De situatie van de Palestijnen In
Libanon en Sryië is veel uitzichtlozen
In Libanon leven naar schatting
350000 Palestijnen en de helft van
hen wcont in ongeveer 15 vluchtelin
genkampen. De Libanese regering is
veel minder dan de Jordaanse geneigd
de Palestijnen in de samenleving op
te nemen. In Libanon bestaat een
kwetsoaar evenwicht tussen moslims
en christenen en de integratie van
enkele honderdduizenden Palestijnen
zou dit evenwicht gemakkelijk kun
nen verstoren.
Nadat ze uit Jordanië verdreven wa
ren. hebben de Palestijnse guerrilla
strijders hun activiteiten naar Liba
non verlegd, dat daar zwaar voor
heeft geboet. Israëlische troepen heb
ben de afgelopen dagen geprobeerd
voorgoed een eind te maken aan de
militaire activiteiten van de Palestij
nen in Libanon. Maar zolang er geen
definitieve oplossing gevonden is voor
de honderdduizenden radeloze Pales
tijnen, zal de wereld van tijd tot tijd
opgeschrikt worden door zinloze, wre
de terreuracties.
Walter Laqueur, directeur van het
instituut voor hedendaagse geschiede
nis in Londen, heeft onlangs in de
Washington Post geschreven, dat de
tragedie van München niet de eerste
en niet de laatste aanval van Pales
tijnse terroristen zal zijn. Die terreur
wordt geboren uit onmacht en frus
tratie, schrijft hij. Die moeten een
uitweg vinden en omdat dit in Israël
niet kan, zullen de komende tijd jo
den buiten Israël, toeristen, diploma
ten en misschien zelfs staatshoofden,
doelwit blijven van Palestijnse ter
reur. De recente acties van Israël in
Libanon en Syrië zullen helaas geen
eind maken aan de terreur, zoals de
Palestijnse nederlaag in Jordanië daar
geen eind aan heeft gemaakt
Laqueur ziet maar één lichtpun
tje: het zal niet eindeloos door
blijven gaan. Er komt een tijd,
dat zelfs de meest fanatieke ex
tremist in gaat zien, dat zijn ter
reurdaden niets opleveren. Maar
zolang de Palestijnen geen kant
uit kunnen, zullen ze wanhoops
daden bedrijven. Daar helpt geen
Israëlische strafexpeditie tegen.
die sterk aan oud-gereformeerde groe
pen in Nederland doet denken.
Een geheel ander bezwaar, dat vooral
de Noorse vrouwen aanspreekt, komt
voort uit de constatering, dat de lan
den van de EEG met de sociale
gelijkstelling van man en vrouw nog
lang niet zo ver zijn gevorderd als de
Scandinavische landen. Evenals in
Zweden, Finland en Denemarken
geldt in Noorwegen, dat man en
vrouw voor hetzelfde werk hetzelfde
loon krijgen. Een Noorse journalist,
die onlangs in Nederland de onvolle
dige emancipatie van de vrouw kwam
onderzoeken, ondervroeg ons dan ook
uitgebreid over de mogelijkheden van
Nederlandse gehuwde vrouwen om
aan een redelijk betaalde baan te
komen, en over daarmee samenhan
gende voorzieningen als kindercrèches
eh, tot zijn verbazing, kleuterscholen.
BRATTELI
Toen de Noorse Arbeiderspartij in
maart vorig jaar weer aan de macht
kwam, stond ze voor het probleem,
deze rationele en Irrationele angsten
zo niet weg te nemen, dan toch sterk
te verminderen. De partij van Trygve
Bratteli (spreek uit Bré-tu-li) had
steeds voor aansluiting bij de EEG
geijverd. De regering werd echter ge
handicapt, omdat ze moest optreden
als minderheidskabinet Ze steunde op
slechts 74 van de 150 zetels in het
parlement Vóór 1973 algemene ver
kiezingen uit te schrijven, was krach
tens do grondwet niet mogelijk.
De 62-jarige Bratteli, een zwijgzaam,
maar als hij spreekt pregnant formu
lerend politicus, die zich door zelfstu
die opwerkte en na de tweede wereld
oorlog als een levend skelet een
Duits concentratiekamp verliet heeft
zich vierkant tegenover de EEG-oppo-
sitie geplaatst In elk dorpje en stadje
vormde de Arbeiderspartij een EEG-
comité. Duizenden vrijwilligers wer
den ingeschakeld om huis aan huls de
voordelen van toetreding aan de man
te brengen. In een poging om ook
inationele krachten te mobiliseren,
nodigde Bratteli de Westduitse bonds
kanselier Willy Brandt uit om vlak
voor het referendum m Oslo een goed
woord voor de Europese gemeenschap
te doen. Brandt i s in Noorwegen
bijzonder populair. In de oorlog vocht
hij als Duits vluchteling samen met
de Noren tegen Hitiers bezettings
macht, hij is met een Noorse vrouw
getrouwd en spreekt vloeiend Noors.
GEEN ALTERNATIEF
De komst van Brandt is overigens
niet de sterkste troef van de regering-
Bi atteli. Haar machtigste wapen is
het onvermogen van de EEG-opposi-
tie, duidelijk te maken hoe Noorwe
gen zich van een goede toekomst kan
verzekeren, als het buiten de EEG
blijft.
Bratteli heeft gewaarschuwd, dat een
'nee' tegen de EEG het vertrek van
zijn kabinet tot gevolg zal hebben.
Zelfs over een vrijhandelsverdrag met
de Europese gemeenschap zal zijn re
gering dan niet meer onderhandelen.
Een 'nee' tegen de EEG zou voor
Noorwegen een ongekend ernstige ka
binetscrisis betekenen en diepgaande
onzekerheid over de sociale en econo
mische toekomst van het land doen
ontstaan, kortom, een politieke chaos
veroorzaken. Daarin ligt mogelijk het
meest doeltreffende argument om vele
Noren tot een 'ja' te bewegen, sinds
in 1970 het laatste alternatief, de
stichting van een economische unie
der Scandinavische landen (Nordek),
achter de horizon verdween, toen Fin
land het op het laatste moment, on
der druk van Moskou, liet afweten.
