Machtig talent Ko van Dijk
in jubileumstuk gerijpt
Ontspannen sfeer
op gereformeerde
oecumenische synode
Overrompelend begin
van nieuw seizoen
Prof. Jonker c.s. pleiten
voor uitstel benoeming
hervormde secr. generaal
Trouw
K wartet
Protest tegen bouw
tweede Rijnbrug
Meer interesse
voor politiek
Meer dan
ouderwets
volkstoneel
vandaag
Films en filmsterren in
Venetië bekroond
Beroepings*
werk
Boekenetalage
TROUW/KWARTET MAANDAG 4 SEPTEMBER 1972
BINNENLAND /KUNST/KERK T2/KÏ
TB
door BER HULSENG
DEIN HAAG Toen Ko van Dijk vrijdagavond in de Haagse Koninklijke Schouwburg van Paul
Steenbergen de Albert va Dalsumring doorgeschoven kreeg, had hij in Ter Ere Van weer eens ge
toond, dat zijn machtige natuurtalent waarvoor Steenbergen eens bang was, naar hij zei in de
laatste van zijn veertig toneeljaren beheerst en innerlijk gerijpt is.
En van Ida Wasserman, die voor haar
vijfentwintig (van de vijftig) toneelja
ren bij de Haagse Comedie de zilve
ren penning voor bijzondere verdien
sten van de gemeente Den Haag
kreeg, was de ingehouden rol in het
stuk welsprekender dan de toespraak
van de burgemeester.
Ter Ere Van (In Celebration) van
David Storey was niet gekozen ter ere
van jubilarissen, en voor de. later
bedachte, viering ook niet geschikt.
Een feestelijk stuk is het niet Wel
wordt er een veertigjarige huwelijk
in gevierd, maar de gedwongen opper
vlakkige huiselijke vreugde wordt ver
bitterd door de losgewoelde werkelijk
heid, die erachter verborgen lag.
Moeder had vader nooit vergeven dat
zij hem, een gewone mijnwerker,
moest trouwen, 'beneden haar stand'.
Hij had haar berouwvol het voetstuk
gegund waarop zij ging staan. De
drie zoons, tot studie gedreven om
meer te worden dan vader, hadden er
als kind onder geleden en zijn er.
hoewel maatschappelijk geslaagd, niet
gelukkig door geworden.
Twee van hen willen het toch prettig
houden. De derde ziet om in wrok.
Hij moet en'zal terugkomen op pijn
lijke herinneringen die de anderen
onderdrukken. Hij wil erkenning van
wrange waarheden. Hij scheurt won
den open. En je vraagt je wel af wat
voor zin dat nog heeft, en of ze er nu
nog niet overheen zijn.
Ida Wasserman en Ko van Dijk in Ter ere van, waarmee zij vrijdag
avond hun jubileum vierden.
Knap
David Storey heeft het uit eigen
ervaringen, knap geschreven. Achter
alledaagse gesprekjes schuilen onze
kerheden, verwarringen, geheimen en
conflicten. Die barsten niet tragisch
uit. Al zijn er vijf innerlijke drama's
in deze mensen er komt ge*n 'drama'
van. David Storey had dan ook moeite
met het slot dat in allerlei scènetjes
's nachts en 's morgens en met nog
even napraten weer moès^ wegebben
naar het alledaagse leventje.
Zijn stuk doet denken eventjes maar
aan Tsjechov. aan Heijermans ook
Schakels)v„of aan ..Albee (Virginia
Woolf) aan puur volkstoneel met
diepte
Paul Steenbergen verkoos het natura
listisch te regisseren, ingehouden,
want zulke gewone mensen doen niet
als toneelspelers, met zorg voor alle
kleinigheden die het spel lot een
copie van de werkelijkheid kunnen
maken met het vertrouwen of de
hoop, dat de onderstroom, de diepere
treurige betekenis, wel zal doorwer
ken in de toeschouwers. Die het stuk
dus zullen waarderen naarmate zij er
zelf in mee kunnen leven. Wat mij
na de pauze vooral, best afging. David
Storey schreef ten slotte toch mooie
rollen, die tot echte levende mensen
ingevuld konden worden.
Levensecht
Zo werd Ko van Dijk, na een onzeker
begin op deze. voor hem zo spannen
de. première, zo'n oude, nog niet
afgeleefde mijnwerker helemaal. Goe
dig, praterig, wel pienter maar niet
ontwikkeld, met wat humor en kin
derlijk aandoenlijk kwestbaar voor de
waarheden die hij vergeten wil. Ko
van Dijk speelt hem gemoedelijk le
vensecht met ontroerende stille mo
menten als hij van binnen geraakt
wordt.
Ida Waseerm&n speelt de hooghartige
burgervrouw die verstrakt is tot een
zekere waardigheid zonder warme ge
voelens doordacht minzaam kil.
Wim van Rooy begint de wroetende
zoon nogal jolig cynisch en pesterig,
maar gaandeweg komt zijn zucht tot
onthullen steeds geladener van bin
nen uit. Hij werkt die spanningen
prachtig en zuiver op om tenslotte
weer soepel te ontspannen.
Bas ten Batenburg is de stille zoon,
die onder zijn bescheiden vriendelijk
heid zijn blijkbaar nooit gestilde ver
driet (wat je noemt een trauma)
tenslotte niet meer kan verbergen.
Carl van der Plas, net moeder, is de
koud beheerste, best geslaagde leider
van personeelszaken bij een grote fa
briek, die alle moeilijkheden, ook
thuis, zakelijk wil gladstrijken.
Dan loopt Enny Meunier nog telkens
nieuwsgierig binnen als jarenlange
buurvrouw en Joris Diels is als
kroegvriend van vader een type dat
geheel buiten de sfeer valt.
Het decor van Harry Wich is zo
smakeloos ongezellig als een arbeiders
woning in een Engels mijnplaatsje
kan zijn. De vertaling van Bert Voe
ten is best.
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe leidse Courant
Dordts Dogblad
Dagclijkj bestuun B. Bol, Oen
Hoog; dr. E. Bleumlnk, Poter»-
woldei mi. G. C. »on Dam,
Nootdorp) W. A. Fibbe, Botler-
dam, J. lomer, UtrecMi drt. J.
W. de Pout, Den Hoogi J. Smal-
lenbroek, Wouenooi.
Ovenge leden von het olgeieen
bettuuri K. Abmo, Amii»rdam;
H. A. de Boer, IJmuiden; Th.
Brouwer, Aston; mr. dr. i. Don
net, Den Hoagi J. von Eibergen,
Schoonbergeni mr. K. von
Houten, Wogen'ngeni d». O.
Myikemo, Bitmoven. Joc. Huijwn,
Delh; mevrouw M. C- E. Klooster.
man-Fortgeni, Voonchoieni me
vrouw i. G. Krooyeveld-Wouter*,
Heerhugowoordi prol. dr. G. N.
lommen». Noorden; ds. F. H.
londimon, Den Hoog. H. de
Mooi|. Ri|nibuigi prol. dr. G. C.
von N'lfrlk, Amiterdam; H. Otte-
vongei. Buitenpost, mr. dr. I.
Ormgo, luntereni dr. A. Veerman.
P.|iw.,k IZ-HI, H. H. Wemmen.
Den Hoogi dit. IL ZijUiro. Ooster-
lond iZtdl.
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Banks
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
'Rashomon' bij Nieuwe Komedie
door BER HULS ING
AMSTERDAM De Nieuwe Komedie is, zaterdagavond in Amster
dams Brakke Grond, het nieuwe seizoen overrompelend begonnen
met een beweeglijk, kleurig, fantasierijk schouwspel, Rashomon,
waaraan veel is te zien en waarin de betekenis van het verhalen, of
de verhalen, af en toe nog aardig doorkomt.
Nadat Akira Kurosawa twintig jaar
geleden het We»ten verraste met zijn
film Rashomon naar verhalen van
Ryunosuke Akutagawa, bewerkten Fay
en Michael Kanln in Amerika hetzelf
de voor het toneel (hier ook gespeeld
door de Nederlandse Comedie). en
daarin heeft regisseur Cor Stedelinck
weer een lekker stuk theater gezien
voor de Nieuwe Komedie, en zijn
verbeelding.
De verhalen zouden in wezen overal
kunnen spelen. De man van de ver
krachte vrouw werd gedood. Door mij
in een moedig tweegevecht, bekent de
schurk. Door mij uit liefde, omdat hij
mij na de vernedering afwees, zegt de
vrouw. Door beiden fluistert de geest
van de overledene.
Per ongeluk, beweert de ooggetuige,
een houthakker, die van moed. eer,
verheven hartstochten en melodrama
niets bespeurd heeft De pruikenma
ker. waarmee hij het bespreekt, onder
de poort van Kioto, tijdens de regen,
is amoreel wereldwijs genoeg om al
die verhalen, leugens en zelfzuchtige
belangen te doorzien. De priester,
overstuur door al die slechtheid heeft
maar een eenvoudig menselijk trekje
nodig om weer naar zijn idealisme
weer te keren.
SYMBOLIEK
De symboliek van dit spel relati
verend van verheven drama tot aan
Van een verslaggever
ARNHEM In Arnhem is een groep
verontrusten opgericht, die wil voor
komen dat aan de rand van het
stadscentrum een tweede Rijnbrug
wordt gebouwd. De groep vindt dat
een der fraaiste winkelcentra in het
land daardoor als een eiland in een
blikken zee komt te liggen, omdat de
bestaande oeververbinding ook reeds
tegen het centrum aanligt. De be
zorgdheid van de groep geldt onder
meer de extra geluidshinder.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De belangstel
ling voor de politiek is het laat
ste jaar toegenomen, blijkt uit
een onderzoek dat het Neder
lands Instituut voor de Publieke
Opinie heeft ingesteld.
Was in juni 1971 volgens een
toen gehouden NIPO-onderzoek
zeven procent van de onder
vraagden 'zeer geïnteresseerd'
in de politiek, in de tweede
helft van augustus van dit jaar
was dat tien procent. Noemde
28 procent zich ruim een jaar
geleden 'tamelijk geïnteresseerd'
nu was dat 34 procent. 'Weinig
geïnteresseerd' noemde zich vo
rig jaar juni 36 procent tegen
over 32 procent nu. 'Helemaal
niét geïnteresseerd' was vorig
jaar 29 procent, nu 22 procent.
Op een vraag of de politieke be
langstelling de laatste weken
groter geworden was. antwoord
de 24 procent bevestigend, zes
tig procent meende dat de be
langstelling onveranderd was,
dertien procent denkt dat de in
teresse verminderd was, drie
procent bleef het antwoord
schuldig. Verder bleek dat de
politieke interesse vooral toege
nomen is ;bij aanhangers van de
huidige oppositiepartijen.
Van de ondervraaigde PvdA-
stemmers gaf 31 procent een
toegenomen politieke interesse
op. van de D'66-ers 45 procent
(daartegenover: KVP-ers: 18
procent, WD 25 procent, ARP
26 procent en CHU 20 procent).
Ook bleek dat de interesse in
de politiek het grootst is en het
meest is toegenomen bij de
mensen met hogere inkomens.
zijn eigen parodie zou overal, in
alle omstandigheden, in vele vormen
van theater, kunnen werken. Maar de
oorsprong is Japans en daardoor zag
Cor Stedelinck er een exotisch ver
sierde vertoning in. die Fransen een
'Japanaiserie' zouden noemen. Niet
echt Japans, geen kabulri-theater.
want dat kan hier niemand, maar wel
zoiets.
Theatraal, met luide krachtige muziek
(Stockhausen, Milhaud, Prokofiev,
Messiaen), met kleurige schimmenspe
len, met bonte, oosters lijkende kos
tuums (van Mario Mocenni), met dan
sen, gevechten en vreemde, heftige
bewegingen en daar tussendoor dan
nog het spelen van de verhalen.
Dit laatste maakte dan toch de voor
naamste indrukken. Paula Petri is
ontroerend, heftig, laaghartig, grap
pig, de vrouw. Robert Prager speelt
dc echtgenoot in alle opvatting voor
treffelijk. vooral in het droog komie
ke. Roelant Radier heeft alles voor de
bandiet, van romantisch af tot aan
belachelijk laf toe, maar hij overdrijft
verschrikkelijk. Iets minder zou iets
meer worden.
Tatiana Radier doet de moeder mei
humor, en het medium met bezeten
heid. Ton Selter is een zuivere simpe
le houthakker. Willem Wagter maakt
een boeiende zonderlinge figuur van
de pruikenmaker. Valentijn Ouwens'
priester is zwak. Erik Plooyer vertelt
nu en dan.
EXOTISCH
Met de bewegingen en afwisselingen,
die van deze Rashomon een soort
exotisch revuutje maken, heeft Cor
Stedelick soms goede effecten bereikt
Vooral ook doordat zijn spelers er
blijkbaar hard op gewerkt hebben. De
beide zwaardgevechten bijvoorbeeld
altijd een zwak nummer geweest op
het Nederlandse toneel zijn mee
slepend geworden.
Er zijn meer taferelen die de verha
len bijzonder verbeelden. Er zijn er
ook. die doel werden op zichzelf. En
alles zou, dacht ik. wat beheerster,
strakker, minder uiterlijk en meer
innerlijk gespannen gedaan moeten
worden. Om er meer door meege
sleept te worden en er niet alleen
maar, met plezier en bewondering
overigens, tegenaan te kijken.
Het toneelgezelschap De Noorder
Compagnie heeft in het nieuwe sei
zoen een goede start gemaakt met de
première van De regenmaker, een ro
mantische comedie van N. Richard
Nash, die in de schouwburg De Lawei
te Drachten werd gegeven. We kun
nen dltmaalniet van een toneelexpe
riment spreken, maar het stuk is wel
iets meer dan 'duidelijk herkenbaar
ouderwets volkstoneel', zoals het in
de aankondiging werd genoemd.
Dat het een groot publiek aanspreekt
is niet te danken aan veel goedkoop
sentiment, maar aan de warme mense
lijkheid waarmee de figuren en de
verwikkelingen waarin ze betrokken
worden door de .auteur zijn getekend.
Zdenek Kraus. een regisseur die er
graag een schepje bovenop gooit,
heeft het ditmaal weliswaar gezocht
in een vrij sobere uitbeelding van de
rollen, maar de verleiding om zo hier
en daar een beetje show te geven (in
het slot zien we zelfs de regenmaker
door de lucht zweven), heeft hij niet
kunnen weerstaan. Hij hanteert het
draaitoneel op spectaculaire wijze en
zijn omlijsting van het stuk met fil
mische muziek doet het uitstekend.
Het stuk speeltin het middenwesten
van Amerika, waar een langdurige
droogte grote moeilijkheden brengt
o pde range waar Harry Curry met
zijn twee zoons en dochter woont.
Lizzy, de dochter, is niet zo jong
meer en nog steeds ongetrouwd. Voor
al door de invloed van Noah, haar
oudste broer, denkt ze dat de uitge
sproken lelijk is en geen enkele man
kan bekoren.
Op een dag komt Bill Starbuck, de
regenmaker, en hij zegt dat hij voor
honderd dollar binnen een etmaal
regen zal maken. Noah en Lizzy heb
ben er geen vertrouwen in, maar
Harry C urry en Jim, zijn jongste
zoon. hebben wat meer fantasie en
durven het er wel op te wagen. Al
spoedig blijkt dat Bill een oplichter is
e ndat de sheriff hem zoekt, maar hij
wordt op de range verborgen en er is
tussen Lizzy en hem in een korte
periode van nefde die Lizzy h»t ver-
trousen in haar vrouw-zijn schenkt.
Als er ten slotte tegen ieder- ver
wachting binnen een etmaal toch re
gen komt, trekt de zwerver zich
zijn vervolgers van het lijf houdend
verder, een vrouw die hij gelukkig
gemaakt heeft achterlatend.
De belangrijkste rol, die van Lizzy,
wordt door Diny de Neef zeer genuan
ceerd en overtuigend gespeeld en Rut-
ger Hauer, een geknipte speler voor
bravourrollen.ls een reodijke tegen
speler. Sacco van der Made en Jaap
Maarleveld geven duidelijk aanspre
kende typeringen van de vader en de
oudste zoon Noah. Verrassend is dc
nieuwe aanwinst van de Noorder
Compagnie, Joop Wittermans. P, T.
Gesprek met voorzitter prof. Runia:
Van een onzer verslaggevers
KAMPEN De pessimisten, die verwacht hadden, dat de gerefor-
meerde oecumenische synode (GOS), die dezer dagen in Australië
gehouden is, wel eens de laatste zou kunnen zijn, hebben volledig
ongelijk gekregen. 'Ik heb geen moment het gevoel gehad, dat we
de zaak niet bij elkaar zouden kunnen houden', zegt prof. dr. KI.
Runia uit Kampen, die voorzitter was van de synode.
De gereformeerde kerken in Neder
land zijn niet veroordeeld laat staan
uitgestoten, hoewel er wel bepaalde
voorstellen van kleinere kerken in
deze richting ter tafel lagen. Het
bleek zelfs mogelijk, in een ontspan
nen atmosfeer over de theologische
ontwikkelingen in Nederland te pra
ten. 'Al voordat de synode begon,
kwamen vele afgevaardigden op me
toe en zeiden, dat ze er, niets voor
voelden om onze kerken buiten de
GOS te zetten. En de zaak was in
feite al duidelijk, toen ik tot voorzit
ter werd gekozen'.
De gereformeerde oecumenische syno
de is een ontmoetingsplaats van
(thans 36) kerken van gereformeerd
belijden over de gehele wereld. Om
de vier jaar komt men bijeen. Vier
jaar geleden, in Lunteren. laaiden de
golven hoog op, vooral toen het ging
om de wereldraad, de vrouw in het
ambt en het rassenvraagstuk.
Wereldraad
Wat het lidmaatschap van de Wereld
raad betreft, de GOS handhaafde nu
in Sydney haar eerdere uitspraak,
waarin de ledenkerken worden aange
spoord, om buiten de wereldraad te
blijven. De GOS sprak er haar spijt
over uit, dat de Nederlandse gerefor
meerden zich wèl hebben aangesloten
(zoals reeds eerder andere GOS-ker-
ken, als de Indonesische). Maar de
synode sprak óók uit. zich ervan be
wust te zijn, dat de Nederlandse gere
formeerden dit hebben gedaan, om
het gereformeerd getuigenis in de
wereldraad te laten horen. Niettemin
is de GOS ervan overtuigd, dat het
lidmaatschap van de wereldraad dit
getuigenis 'wel eens zou kunnen ver
zwakken'.
Aan deze laatste formulering ging
enige discussie vooraf. Het oorspron
kelijke voorstel luidde uit te spreken,
dat het lidmaatschap vam de wereld
raad het gereformeerd getuigenis
'verzwakt' zonder meer. De wijziging
tekende volgens prof. Runia de dis
cussie.
Verworpen
Een voorstel om de Nederlandse ge
reformeerde kerken te vragen, reken
schap af te leggen van hun stap. werd
verworpen. 'Daarna hebben wij als
Nederlandse afgevaardigden zelf aan
geboden dit te doen. Nu lag het in
een heel ander vlak, niet meer in de
sfeer van het moeten. Wij zullen onze
synode voorstellen, de andere GOS-
kerken materiaal hierover te zenden.
Wij kregen de indruk, dat de meesten
het boekje Gemeenschap der heiligen
helemaal niet kenden.
Veel indruk maakte de toespraak van
ds. Ebenezer van de Dutch Reformed
Church van Ceylon, die verder de
hele synode niet gesproken heeft,
maar op dat moment een indrukwek
kend betoog hield, waarin hij uiteen
zette, hoe kleine kerken als de zijne
in een totaal niet-christelijke wereld
het contact met andere kerken een
voudig niet kunnen missen.
Prof. Kuitert
De GOS sprak haar bezorgdheid uit
over de visie van 'prof. Kuitert en
andere Nederlandse theologen' maar
aanvaardde tegelijk de verzekering
van de Nederlandse afgevaardigden,
dat men in Nederland de volle aan
dacht aan deze dingen geeft. Een
voorstel, om het besluit van de syno
de van Sneek-1969 ten aanzien van
prof. Kuitert af te keuren (omdat
Sneek afwijking van de confessie zou
tolereren) haalde het niet Een van
de argumenten van de meerderheid
was, dat het niet concreet was. nu al
een oordeel te vellen, nu do Neder
landse gereformeerden nog volop met
deze zaak bezig zijn. 'Het ging in feite
om de hele kwestie van de tucht. Wij
hebben geprobeerd duidelijk te ma
ken hoe wij ons in Nederland op het
UTRECHT De Utrechtse hooglera
ren dr. H. Jonker en dr. J. M.
Hasselaar, de Nijmeegse lector Th.
van Leeuwen, mevrouw mr. J. A. van
Ruler-Hamelink te Utrecht en de Am
sterdamse ds. J. M. Hasselaar hebben
een dringend beroep gedaan op de
hervormde synode 'geen besluit te
nemen over de toekomstige bezetting
van het secretariaat-generaal, voordat
een grondig gesprek en onderzoek
heeft plaatsgevonden over de synodale
structuur van onze kerk en het func
tioneren 'van de ambtelijke vergade
ringen'.
'Want het schijnt ons toe, dat bijvoor
beeld eerst de praealabele kwestie ter
tafel moet komen of het in de tegen
woordige tijd nog wel wenselijk is.
dat de secretaris generaal van de N.H.
Kerk krachtens zijn functie tot zijn 65
jaar kan aanblijven. Waarom niet een
ambtstermijn gelijk aan dat van de
gewone leden met de mogelijkheid
van verlenging?
Wij zijn ons bewust, dat deze kwestie
het functioneren van de kerkelijke
leiding centraal raakt.
Dat de Kerkorde daarvoor gewijzigd
moet worden is wel een complicatie
ogenblik bezinnen op het onderscheid
tussen justitiële en judiciële leer-
tucht', aldus prof. Runia.
Rassenkwestie
De uitspraken van Lunteren over de
rassenkwestie zijn allen gehandhaafd.
Met name de uitspraak van Lunteren
over de gemengde huwelijken (de bij
bel doet er geen concrete uitspraak
over en daarom hebben kerk en staat
niet het recht ze te verbieden) was
in Zuid-Afrika nogal hard aangeko
men. Er was nu een voorstel, om deze
uitspraak te vervangen door een nieu
we, die volgens prof. Runia zeer alge
meen en daardoor nietszeggend was.
Lunteren bleef echter overeind staan,
mede met de s*eun van alle niet-
blanke kerken van Zuid-Afrika.
In persoonlijke gesprekken met niet-
blanke afgevaardigden had prof. Ru
nia de indruk gekregen, dat er na
Lunteren-1968 een kentering ten goe
de is begonnen in Zuid-Afrika. Het
was hem opgevallen, dat de NG-kerk
het verbod van gemengde huwelijken
niet meer fundeerde op de bijbel,
maar alleen verdedigde als een prakti
sche maatregel.
Verhelderend
Prof. Runia heeft van de GOS in
Sydney een zeker gevoel van teleur
stelling overgehouden. Er is over veel.
zaken lang gepraat, maar er is weinig
concreets uit de bus gekomen.. Bijna
alles is naar nieuwe studiecommissies
verwezen. Toch hebben de besprekin
gen verhelderend gewerkt.
Zo is er veel gesproken over de
zondag en over het ambt. Voor de
kerken uit de Schotse, biblicistische
traditie lagen deze zaken eenvoudig:
de sabbat is een scheppingsordinantie
en de vrouw in het ambt is in strijd
met wat Paulus zegt. Winst van de
discussie was, dat de hermeneutische
voorvragen duidelijk naar voren zijn
gekomen: je mag de teksten niet zo
maar op een rijtje zetten als je je
niet eerst hebt verdiept in vragen als,
ifi hoeverre spelen culturele aspecten
een rol in Paulus' uitspraken. Deze
inbreng kwam uit Nederland, maar
minstens zo sterk ook uit de Christi
an Reformed Church. Hierin lag vol
doende grond om met elkaar door te
praten.
Prof. Runia onderkent het gevaar, dat
de GOS zo een praatclub dreigt te
worden. Maar hij wijst ook op een
besluit als de instelling van een
fonds, om de theologische opleiding
in kléinere kerken te stimuleren.
Jonge kerken
en een langdurige procedure, maar
het belang van de N.H. kerk en het
herstel van vertrouwen in de leiding
van de N.H. kerk bij de leden preva
leert, zeker in deze tijd, nu de N.H.
kerk in meerdere gevallen in op
spraak is gekomen'. Aldus de adres
santen.
De 'overrompelende wijze' waarop de
benoeming van dr. A. H. v. d. Heuvel
tot secretaris-generaal van de her
vormde kerk tot stand kwam, heeft
prof. Jonker c.s. 'met de grootste
bezorgdheid vervuld'. Wat dit punt
aangaat, zeggen de adressanten in hun
brief:
'Wij achten het onjuist dat er ook nu
weer voor deze belangrijke benoeming
zo'n korte tijd van voorbereiding
wordt gegeven. Wij hebben begrip
voor de moeilijke situatie waarin dr.
A. H. van den Heuvel gebracht is en
begrijpen dat men deze situatie niet
langer wil laten duren dan nodig is,
maar het belang van de N.H. kerk
prevaleert bij ons en dat houdt in,
dat er m rustig en overwogen voor
overleg op de juiste wijze een benoe
ming lot stand komt'.
De invloed van de jonge kerken is
sterker geworden. Voor het eerst wer
den niet-blanken in het moderamen
gekozen: de Indonesiër prof. S. H.
Widyapranawa en de Zuidafrikaanse
Bantoepredikant S. P. Buti. Toch had
prof. Runia het gevoel, dat de agenda
nog teveel bepaald wordt door de
problematiek van de oude kerken. Als
typerend voorval vertelt hij, 'at nadat
een hele dag over het Schrift-vraag
stuk gepraat was, een Zambiase afge
vaardigde zei: ik heb de hele dag de
straaljagers boven- mijn hoofd ge
hoord, maar ik zag ze niet één keer.
Men zou veel meer op de concrete
vragen van vandaag in moeten gaan.
Ongelukkig
Tenslotte: aan het begin werd een
voorstel van prof. Runia aanvaard, om
wanneer bij een stemming meerder
heid en minderheid dicht bij elkaar
liggen, beide visies in de acta op te
nemen, zonder het meerderheidsstand
punt te beschouwen als 'het stand
punt van de GOS'. Ongelukken zoals
in Lunteren, waar door de toevallige
afwezigheid van de Indonesische afge
vaardigden met kleine stemmenmeer-
derheid de vrouwelijke diaken werd
afgewezen, kunnen zo worden voorko
men.
Na dit besluit was er weinig bezwaar
meer. om de naam 'synode' te handha
ven. Het Nederlandse voorstel, om er
een 'raad' van te maken, vond weinig
weerklank, omdat in het woord 'syno
de' uitkomt, dat hier kerken bijeen
zijn, terwijl zeer nadrukkelijk in de
constitutie staat, dat de GOS slechts
een adviserende functie heeft
De volgende GOS zal in 1976 in Zuid-
Afrika worden gehouden De NG zen
dingskerk (de kleurlingenkerk) zal
dan gastvrouw "zijn.
De Nederlandse gereformeerde afvaar
diging bestond uit dr.a C. Gilhuis,
prof. dr. J. L. Koole, prof. Runia en
drs. G. Y. Vellenga. De christelijke
gereformeerde kerken waren vertegen
woordigd door dr. C. Jansen Verplan-
ke en prof. dr. J. P. Vesteeg.
VENETIë (Reuter) De prijs van de
critici op het filmfestival in Venetië
voor de beste eerste film is zondag
naar de Brit Bill Douglas gegaan voor
"My Chldhood' en de prijs voore
beste film naar de Zweed Johan Ber-
genstrahle voor 'Kocksgatan 48'.
De critici vonden de beste actrices de
Amerikaanse Tuesday Weld voor haar
rol in Tlay it as it lays' en de
Oostduitse Jutta Hoffman voor haar
spel in 'Der Drlette'. Zij mogen de
piijs delen.
UIT DEN DODEN
Een nog diepere dimensie ontvangt
het verhaal van de grote vloed en de
droogwording van de aarde in het
gedeelte dat wij vandaag lezen. Het
begint met een bevel: Ga uit de ark!
De donkere 'doodskist', drijvend op
het grauwe water moet zijn buit prijs
geven. Want het is wel een 'huis van
bewaring' geweest, maar gesloten, als
een belemmering tot leven. Noach, de
mensheid, Adam, gaat door het water
van de dood. En klinkt de levensroep,
zoals bij Lazarus in Johannes 11:
Lazarus, kom uit! Noch, ga uit! Op
nieuw zijn er herinneringen aan het
scheppingsverhaal in het 'wemelen op
de aarde' en het 'vruchtbaar zijn en
tririjk worden', maar er is een dimen
sie bij gekomen. De dood ligt erach
ter. De levende God redt zijn mensen
van de dood. Wij hebben het leven
door de dood heen. Wij hebben een
bestaan, dat is niet meer te negéren,
niet uit onszelf, en niet per toeval,
niet geworpenen, niet als een lot,
maar als een geschenk, als een stuk
redding en bevrijding. Als het opgaan
van de zon over ee grauwe nacht. Dat
wij mogen leven, het mag aangevoch-
tem rijm en volgens velen een twijfel
achtig genoegen, maar dit kan er
niet meer uitgebrand worden, dit zal
nimmermeer overspoeld worden, dat
we het mogen en dat we het gekregen
hebben om er nooit ontrouw aan te
worden. Om het nooit te vergeten.
Om er dankbaar voor te zijn. zoals
Noach dat uitdrukte door een offer te
brengen. Door op de een of ndere
wijze, maar niet geheel en al aan onze
inventie overgelaten, daar gestalte aan
te geven in ons leven. We zijn men
sen uit de doden, mensen uit de
belofte, uit de wil van Hem die
mensen voor zijn aangezicht wil. Dit
aspect, beslissend voor ons menselijk
bestaan, zal niet dan met levensgevaar
verwaarloosd kunnen worden. Wie er
niet meer naar omziet, keert terug,
maar de bomenmand is weg (en vol
gens Prof. van Selms in ieder gev;
niet meer te vinden op wat wij de
Ararat noemen). Het heeft ook geen
zin ernaar te zoeken. Het gedenken
van onze kant zal niet de ark moeten
gelden, maar de levende God en zijn
trouw. De Heer die zijn leven afstond
roept ons tot leven Met een week
overvol van leven voor ons. (Genesis
8,15-22).
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Oudemirdum: E. Venema
te Zwijndrecht.
'De sexuele revolutie' door dr. J. R
Rinzema. Uitg. Kok te Kampen. 147 blz.
Prijs 9,90.
In 'Dc scxuclc revolutie, uitdaging en
antwoord' geeft de Leeuwarder predi
kant een schets van de veranderingen
op het gebied van de seksuele moraal.
Dit boekje is geschreven om hulp te
bieden in de onzekere situatie waarin
velen in dit opzicht verkeren. Een
van de conclusies van dr. Rinzema is
dat de kans niet is uitgesloten dat de
christelijke moraal ten aanzien van de
seksuele probleem (voorechtelijk ge
slachtsverkeer, echtscheiding, abortus,
de ongehuwde vrouw, commune, por
nografie en homoseksualiteit) een
minderheidsmoraal zal worden.
'Euthanasie' rapport van de Raad
voor zaken van Kerk en Theologie.
Uitg. Boekencentrum in Den Haag. 40
blz Prijs 3.
Deze uitgave is een pastorale handrei
king, die door de generale synode van
de Nederlandse hervormde kerk is
aanvaard op de vergadering van 22
februari 1972.
'Welzijnscriminaliteit' door prof. G.
P. Hoefnagels Uitg. Boom te Meppel.
70 blz. Prijs 6,50.
In zijn essay 'over criminele politiek
en milieubeleid' bepleit de Rotter
damse hoogleraar criminologie en kin
derrecht bescherming (o.a. door een
betere strafwetgeving inzake milieu
recht) tegen zgn. welzijnscriminali
teit. Hij definieert welzijnscriminali
teit als het gedrag dat fysieke, psychi
sche of sociale schade toebrengt of
dreigt toe te brengen aan mensen,
groepen of samenlevingen door ver
storing van het fysieke milieu.
'Vandaag is morgen gisteren' door
Ellen Wijburg. Uitg. In den Toren te
Baam. 144 blz. Prijs 8,50.
In de serie Anthos-boeken beschrijft
Ellen Wijburg behalve haar levens
verhaal ook hoe haar neurotische
levenspatroon onder de invloed van
een psycho-analyse veranderde. Ze
neemt veel taboes rondom de psycho
analyse weg en probeert tegelijkertijd
een leidraad te geven voor een indivi
duele bevrijding.
