Indonesië
bezwijkt onder
druk van
investeerders
dichtbij
Mtimentaar
Hecht teken
Goodyear vermorzelt 'lastige' Nederlander
kabinet wil
mroepbijdrage
an 140 gulden
De sterrenhemel trekt
Kalfje
a Flüvohof
Loongrens van
iekenfonds
naar f 20.900
op de plaat - pop op de plaat-popopde p
Partijen moeten
met Europese
politiek rekenen'
Gene Clark
met aandoenlijk
jeugdwerk
Eendagophetland
HFIevohof
'Er is géén wanorde
in de hervormde kerk'
Gevangenisromance
Langzaam schoner
OITW/KWARTET VRIJDAG 1 SEPTEMBER 1972
BINNENLAMD/COMMENTA.1R
TS/K7
lat wij op deze pagina zoveel aan-
icht besteden aan de lotgevallen van
bi Nederlander bij een multinationale
adememing in Indonesië is niet ora-
it we er zoveel behoefte aan hebben
in conflict tussen een manager en zijn
adrijfsleiding uit te spinnen. Het is
ok niet ingegeven door de overtuiging
it Nederlanders nooit fouten kunnen
aken.
leze zaak verdient alle aandacht, om
it zij op alarmerende wijze duidelijk
jakt tot welke proporties de macht
in het buitenlandse kapitaal in Indo-
tsië is uitgegroeid met toelating van
Indonesische regering. Ten eerste
lijkt een 'joint venture' een be-
rijfsmodel waarvan een paar jaar ge-
jen het 'Investment Panel' van de
N in Nederland nog zo hoog opgaf
k middel om de eigen belangen van
i ontwikkelingslanden te waarborgen
ij buitenlandse kapitaalinbreng bij-
mder weinig te vertellen te hebben in
hi contract met een Amerikaans reu-
tabedrijf. Ten tweede rijst de vraag,
het uitlenen van management
een vaak toegepaste vorm van techni-
ite bijstand bij bedrijfsopbouw in
Dtwikkelingslanden niet heel vlot-
b een werktuig tot overheersing kan
orden in handen van het uitlenende
edrijf.
laar bovenal moet de vraag gesteld
orden, hoe een regering in welk
en netelige economische situatie dan
uk zich zó kan laten ringeloren
oor het buitenlandse kapitaal, dat zij
i een geval als dit niet alleen het
ibeidsrecht maar ook het burgerlijk
scht opschort. Neemt zij hier de laco-
ieke houding aan van: kapitalisme eet
ipitalist op? Het zou als Aziatisch
edverraaak nog te plaatsen zijn, al
jkt het in het geval van de heer De
oer allerminst verdiend. Dat het veel
mstiger is, blijkt uit het feit, dat ook
ct stakingsrecht in Indonesië al maan-
tnlang niet meer bestaat,
ij de derde UNCTAD werd er van de
int van de ontwikkelingslanden op
ingedrongen dat er een gecontroleer-
le gedragscode komt voor de praktijk
kn multinationale ondernemingen in
dtwikkelingslanden. Voor Indonesië
n deze wel eens te laat komen.
)EN HAAG De Raad van State zal
innenkort advies uitbrengen over
en voorstel van de ministerraad om
et luister- en kijkgeld te verhogen
an 75 tot 108 gulden. Hoewel dit
unt ook voorkomt op de urgentie-
genda, zoals die is vastgesteld door
et presidium van de Tweede Kamer,
s het nog de vraag of het wetsont
werp, gezien de beschikbare tijd, nog
ip tijd bij de Kamer kan worden
ngediend.
)e NOS had een omroepbijdrage van
40 gulden per jaar voorgesteld gezien
laar eigen moeilijke financiële posi-
ie. De minister is niet aan deze wens
tegemoetgekomen.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Bivakkerend in een garage in Bogor, gehuurd van een
Indonesische vriend, probeert een vijftigjarige Nederlander al een
paar jaar lang recht te vinden tegenover de nieuwe schikgodinnen
van de Indonesische samenleving: buitenlandse investeerders. Simon
Peter de Boer, die uitstekende getuigschriften overhield van leiden
de functies bij de cultuurmaatschappij De Lampongs en bij de Doa
en Banbanguinaplantages in Australisch Nieuw-Guinea, werd in 1970
door de dikke dochter van Goodyear in Indonesië op zodanige wijze
de laan uitgestuurd, dat hij niet alleen in beroep ging tegen onrecht
matig ontslag maar ook een proces aanspande wegens smaad. Maar
de klinkende bevestiging van zijn gelijk, tot in hoger beroep toe,
verkeerde in geheime overreding tot een schikking en in martelende
onzekerheid nadat de Panitya Modal Asing, de regeringscommissie
voor buitenlandse investeringen van zijn buitensporige machtspositie
gebruik was gaan maken om de loop van het proces te beïnvloeden.
Het relaas dat ons in Utrecht werd
gedaan door zijn echtgenote onder
overlegging van een menigte docu
menten begint in 1968. Een van de
aantrekkelijke kanten van het aanbod
van Goodyear International Corporati
on, Akron, USA, waar De Boer in
augustus 1968 op inging, was de sa
menwerking met een bevolkingsrub
ber-project in Tapanoeli op Sumatra.
Hij zou door Goodyear Sumatra Plan
tations Cie als manager worden uitge
leend aan een te bouwen crumbrub-
ber-fabriek in Padang Sidempoean,
die deze rubber zou afnemen en daar
mee een belangrijke rol zou spelen in
de rehabilitaite van deze bevolkings
cultuur op Sumatra. De fabriek was
eigendom van een zgn 'joint venture',
de Virginia Indonesian Rubber Com
pany.
Joint Ventures (gezamenlijke onder
nemingen)' zijn een bekende vorm
waarin buitenlands en binnelands
kapitaal worden gebundeld ten behoe
ve van een eigen economische ontwik
keling. De heer Den Boer werd aan het
bedrijf uitgeleend door Goodyear Su
matra, dat overigens niet alleen de
management leverde maar ook de fa-
brieksuitrusting regelde. Daartoe
werd de vestiging van General Elec
tric in Koeala Loempoer (in Maleisië)
ingespannen.
Schok
De Boers eerste maandrapport ln de
cember 1968, dat hij zowel naar moe
der als dochter Goodyear stuurde, be
tekende een schok voor moeder, zoals
uit de correspondentie bleek: de be
volkingsrubber zou lang niet zo
schoon zijn als op grond van rappor
ten van de dochter was aangenomen
en dat zou heel andere installaties
vergen dan men had voorzien. De
moeder vroeg opheldering aan de
dochter die vervolgens De Boer ge
bood voortaan uitsluitend aan haar te
rapporteren.
In de loop van 1969 begon de installa
tie van de fabriek door een team van
General Electric en De Boer kreeg
alle lof van de directeur van Virco
voor zijn bemoeiingen die het werk
bespoedigd hadden. Maar zélf beleefde
hij een moeilijke tijd. Niet alleen in
de persoonlijke sfeer: het toegezegde
huis was er niet en zijn vrouw die
hem in zijn voorlopig onderkomen
kwam vergezellen, moest al gauw ziek
naar Nederland terug. Maar ook door
de verantwoordelijkheid die hij voel
de jegens Virco en het bevolkingspro
ject. Men ridhtte namelijk een
systeem in, dat onvoldoende in staat
kon worden geacht om de bevolkings
rubber behoorlijk te verwerken Bo
vendien rees bij hem al gauw het
vermoeden, dat er revisiemotoren te
gen de prijs van nieuwe werden gele
verd. De zeer dure Rolls Royce diesel
motoren lekten al dadelijk olie bij
het proefdraaien. Samen met de chef
technische dienst van de Virco, de
Nederlander N. Mulder verbaasde De
Boer zich over de wonderlijke menge
ling van fabricagenummers. Een later
rapport van de chef technische dienst
van Goodyear zelf voegde er nog meer
bezwaren aan toe.
Twee bazen
Deze ontdekking waren kennelijk De
Boers onmiddellijke superieren van
Goodyear Sumatra niet aangenaam:
zijn handelingsbevoegdheid werd ver
der ingeperkt: hij kreeg geen toegang
meer tot de bankrekening van Virco
in Medam (hetgeen zijn positie tegen
over de onder-aannemers verzwakte)
en hij mocht zich niet meer met het
werk van de installateurs van General
Electric bemoeien. Ondertussen kwam
echter de directie van Virco steeds
meer op hete kolen te zitten: op 15
februari 1970 moest de fabriek met
groot ceremonieel worden geopend in
tegenwoordigheid ,ran de minister van
landbouw. En ln Jauari 1970 werkte
de installatie nog steeds niet. Toen
werd De Boer voor de keus gesteld
uit twee tegenstrijdige orders. Het
consigne van Goodyear was: afblijven,
maar de smeekbede die de directeur
van de Virco, dc Amerikaanse gene
raal b d.A.A. Sproul, tot hem richtte
De Indonesische minister van landbouw, prof. Tojib, bekijkt met
groot gevolg de erumbruberfabriek in Padang Sidempoean tijdens
de opening op 15 februari 1970. Uiterst links de heer S. P. de Boer,
nog onbewust van de storm die later over zijn hoofd zou losbarsten.
luidde: grijp naar eigen inzicht in bij
het installatieproces, opdat de zaak
vóór de vijftiende van de volgende
maand in orde komt.
Hij koos voor het laatste en tekende
daarmee tevens zijn vonnis. Want dat
stond al vast toen de Virco-directeur
hem prees bij gelegenheid van de
opening van de fabriek ('zonder wiens
deskundigheid, efficiency en doorzet
ting deze opening niet had kunnen
plaatsvinden'!) en toen de Indonesi
sche minister van landbouw, prof.
Tojib, na een rondleiding tegen de
directeur van Goodyear Sumatra zei:
'U hebt hier een goede mangager'.
Elf dagen later werd De Boer door
Goodyear Sumatra zonder opgave van
redenen ontslagen. De verbazing bij
de Virco was groot. Generaal Sproul
zei er niets tegen te kunnen uitrich
ten maar hem wèl te willen helpen
bij het vinden van een nieuwe betrek
king. Hij zat er kennelijk over in, dat
zijn smeekbeden dit onslag mede had
den veroorzaakt. Toen De Boer name
lijk bezig was aan die smeekbede te
voldoen, had hij og een brief gekre
gen van Goodyear Sumatra met aan
het slot de waarschuwing: *Wij herin
neren eraan dat u niet voor deze
mensen werkt maar voor ons'.
Smaad
Ofschoon het ontslag zonder opgave
van redenen en zonder zijn instem
ming was gegeven, besloot De Boer
geen stampij tc maken. Bijzonder ge
hecht was hij niet aan deze werkgever
geraakt Mede door bemiddeling van
generaal Sproul van de Virco kreeg
hij interessante nieuwe ijzers in het
vuur. onder meer voor een functie bij
de Wereldbank. Maar toen kwam er
een onherstelbare trap na van Good
year: een grote advertentie in drie
grote dagbladen waarin het publiek
werd gewaarschuwd dat 'H. S. de
Boer sinds 26 februari geen recht
meer heeft om op te treden namens
Goodyear en Virco'. Daarmee werd in
strijd met de werkelijkheid het beeld
opgehangen van een incompetente
leurder die valselijk van een grote
firmanaam gebruik maakt.
De Boer bond onmiddellijk een pro
ces aan wegens aantasting van zijn
eer en goede naam bij de rechter in
Pematang Siantar. Toen de gedaagde
om uitstel vroeg van de behandeling,
begon hij de strijd ook op een ander
punt: hij diende een klacht in wegen*
onrechtmatig ontslag bij de kamer
voor arbeidsgeschillen (P4D) in Me-
dan. Beide processen verliepen uitste-
vindt het heerlijk
om even op je hand te sabbelenop
AMSTERDAM Als de regering het
(isteren door de ziekenfondsraad uit-
;ebrachte advies volgt, zal de loon
grens voor de verplichte ziekenfonds
verzekering op 1 januari aanstaande
vorden verhoogd van ƒ18.800 tot
ƒ20.900, een stijging van 11.17 pro
cent. Het maximum premiedagloon
krachtens de sociale verzekeringen zal
dan omhoog gaan van 61 tot 68.
De verhoging van de loongrens wordt
normaliter gebaseerd op het gemiddel
de van de loon- en prijsstijging en dat
is ook (over de periode juli 1971 tot
juli 1972) in de nu geadviseerde ver
hoging het geval. In bijzondere om
standigheden vindt wel eens een extra
verhoging plaats, maar de zieken
fondsraad ziet daarvoor thans geen
nanleiding, hoewel de personeelsraad
van de NS een extra verhoging van
de loongrens tot ƒ25.009 heeft bepleit
in verband met de verwerking van
toeslagen in het vaste loon.
floor u illom-jnn-murtin
DEN HAAG De Europese Bewe
ging in Nederland wil dat ARP, CHU,
WD, KVP, DS'70 en PvdA en D'66
bij het opstellen van hun verkiezings
programma rekening houden met de
„onverbrekelijke samenhang tussen
Europese en nationale politiek"
Het bestuur van de beweging heeft de
teven partijen brieven gestuurd, waar
in het wijst op de verstrekkende be
voegdheden van de EEG op vele ter
reinen. Ook dringt het bestuur aan op
grote zorgvuldigheid bij het opstellen
van de kandidatenlijsten, omdat de
staten-generaal veertien Nederlandse
leden voor het Europese parlement
moet aanwijzen, 'en die aanwijzing is
van grote betekenis, omdat de EEG
het leven in elk van de lidstaten - dus
ook in Nederland - beïnvloedt'.
door
Willem-Jan Martin
Het is wat. Ik bedoel, aan de ene
kant is de zesde formatie van de
naam The Byrds, die in 1970 het licht
zag, door allerhande verschuivingen
onder het personeel zo goed als ter
ziele na Gene Parsons, verdween
kort geleden ook het begenadigde gi-
taarwonder Clarence White, zodat al
leen baas Roger McGuinn en de wat
onstandvastige bassist Skip Battin
nog over zijn terwijl anderzijds
diverse vrolijke berichten melding ma
ken van het feit, dat alle vijf 'ouwe'
Byrds (weten we het nog: Roger
McGuinn, Chris Hillman, Mike Clar
ke, David Crosby en Gene Clark
binnenkort de studio in zullen duiken
teneinde voor het Asylum-label een
soort 'reünie-elpee' op te nemen.
Feest natuurlijk dat kan niet missen.
Jong en oud zijn het er dacht ik sinds
lang over eens, dat de Byrds hun
mooiste muziek maakten in bezettin
gen, die tenminste twee man van de
oorspronkelijke formatie telden en
dat het na Sweetheart Of The Rodeo,
toen Chris Hillman als vierde de
benen nam en McGuinn een heel
nieuw gezelschap moest samenstellen,
nooit meer geweest is wat het was, al
dient misschien gezegd dat de Byrds
in hun zesde bezetting 'live' tot prima
dingen in staat waren (Kralingen).
Maar op de plaat, nee.
Het is een aardig idee van de firma
CBS om juist in deze tijd, dat derge
lijke Grote Verzoeningsverhalen de
fijn
dit weekend!
ronde doen, niet meer verkrijgbaar
ouder Byrdsmateriaal opnieuw uit te
brengen. Dat betreft de elpee Prefly-
te, een soort voorstudie van het offi
ciële debuut-album Mr. Tambourine-
man, en het eerste solo-werkstuk van
GENE CLARK, de Kampioen van de
Traan, die destijds als eerste de groep
verliet vanwege zijn angst voor vlie
gen (niet het insect, maar dat had u
natuurlijk al begrepen). Dat was be
gin '66 en aan het eind van datzelfde
jaar verscheen genoemde langspeler,
toen onder de titel Gene Clark roith
The Gosdin Bros, maar veel stof deed
ie niet opwaaien. Het was de tijd van
The Monkees en dat soort grappen,
men luisterde nog niet naar wat
'moeilijker muziek, althans: zo luidt
ongeveer de verklaring van Gene
Clark zelf, geïnterviewd door ene Jim
Bickhart, wiens verhaal achter op de
hoes van Gene's her-uitgebrachte el
pee staat afgedrukt.
MAT
Ik weet dat eigenlijk nog zo net niet.
Ik herinner me een ondernemende
vriendje had de plaat destijds uit
Amerika geïmporteerd dat ik
Clarks muziek maar een matte aange
legenheid vond, weinig sterke compo
sities ook op een paar uitzonderingen
na. En dat is nu, nu de plaat omge
doopt is tot Collector's Series: Early
L. A. Sessions (CBS S 52998) en met
name in de vokalen nogal is opgelapt,
eigenlijk niet zo gek veel anders.
Gene's kompositiorische kwaliteiten
komen hier beslist nog niet volledig
uit de verf. Zwakke thema's (Think
I'm Gonna Feel Better, Keep On Pus
hing, Couldn't Believe Her) Hand in
hand met vaagheid (Is Yours Is Mi
ne). Slechts twee keer gloort de belof
te, die naderlwnd in samenwerking
met Doug Dillard (hier ook even
aanwezig) en nog later wederom op
de solo-toer Is waargemaakt: Tried So
Hard en het fraai door Leon Russell
gearrangeerde Echoes gaan ook
na vijf jaar nog door merg en been.
Een beetje weinig misschien om de
elpee aan te schaffen, zou je zo
zeggen. Toch maar doen, want ener
zijds heeft dit jeugdwerk toch wel
iets aandoenlijks en aan de andere
kant is Gene Clark nog a ijd Gene
Clark: man met het meest rijnende
stemgeluid aller tijden.
Minstens zo karakleristi rijn de
slembanden ran VAN IRISUN.
maar zijn muzikale ontwikkeling lijkt
bijna het tegenovergestelde van die
van Gene Clark. Als lead-zanger bij
de Ierse R B-groep Them kwam
Van tot 'zeer indrukwekkende presta
ties: rauw, direkt en spetterend van
energie, ln de loop van een in '68
begonnen solo-carrière ontwikkelde
Morrison zich evenwel langzamerhand
tot een 'souLerig' heerschap met een
voorkeur voor blazers, boette hij zeer
in aan zeggingskracht en verwisselde
hij zijn typerende getormenteerde
klanken voor een soort opgeklopte
vrolijkheid. Een elpee als Van Morri-
son-His Band And The Street Choir
kende geen scherpe kanten meer, het
was alles een onwerkelijke monter
heid, wat de klok sloeg. SAINT DO
MINIC'S PREVIEW (Warner Bros
WB 2633), Morrisons jongste, lijkt
echter een kleine stap terug in de
richting van de Ierse tijden. Zeker, er
valt nog voldoende zeer matige mu
ziek te beluisteren met als dieptepunt
een stukje nep-jazz in de vorm van
het nummer I Will Be There. Maar er
is ook zoiets te horen als het titel
nummer en het tien minutenlange Al
most Independence Day. Bijna ouder
wets sober en hartverscheurend.
DYLAN
Verder met de Britse gclegenheids-
kombinatie Dennis Coulson, Dixie De
an, Tom McGuiness en Ilughie Flint.
Dit kwartet maakte een plaat, getiteld
o and Behold (DJM Records DJLPS
424) met een tiental cover-versies van
meer en minder bekende songs van
Bob Dylan. Steeds vakkundig, maar
niet altijd even leuk. Let Me Die In
My Footstepts is veel ie traag, zodat
het nummer mede door zijn lengte
flink zeurderig wordt. De 'gekne
pen' hard-rock in Get Your Rocks Off
bevalt me ook niet zo erg. En zo zijn
er nog een paar dingen.
Tot besluit wil ik dan nog melding
maken van de verschijning van nieu
we platen van The Doors (Full Cir
cle) en Chicago (V) muziek die zijn
weg naar de liefhebbers wel weer zal
weten te vinden, en maak ik 'stam-
boom-frieks' attent op eerste elpee
van de groep Jesse, Wolf] Whings,
waarin we achter het drumstel nie
mand minder aantreffen dan Kevin
Kelley, in betere tijden nog eens
drummer bij The Byrds, waarmee we
dan weer aangeland zijn hij het begin
van dit verhaal
kend voor hem. Ook in hoger beroep
werd hij in het gelijk gesteld mede
door de bekwame rechtskundige bij
stand van de Indonesische raadsvrou
we, mevrouw Abas Manopo.
'Free hand'
Maar er was ook een ander, minder
zichtbaar tegenproces op gang gezet:
Goodyear blies verzamelen tegen de
volgens haar dreigende aantasting van
de afspraken met buitenlandse inves
teerders door de Indonesische rege
ring. En ook andere investeerders
begonnen hun bezorgdheid te uiten
bij de autoriteiten. Toen de appèlcom
missie voor arbeidszaken in Djakarta
in december 1970 uitspraak deed,
stond zij onder zware politieke druk.
De reden waarom Goodyear in appèl
was gegaan stond openlijk in het
appèlschrift: als dit soort beroepen op
de Indonesische arbeidswetgeving ge
honoreerd wordt, waar blijft dan de
aan buitenlandse investeerders toege
zegde 'free hand in management'?
Deze tussenkomst is voor Indonesië
niet gunstig, want zij zal het buiten
lands kapitaal afschrikken.De druk
plantte zich voort via de Idonesische
regeringscommissie voor buitenlandse
investeringen. Toch werd De Boer
ook ln appèl in het gelijk gesteld
Toen greep de regering in onder druk
van de al eerder genoemde regerings
commissie voor buitenlandse investe
ringen. De uitspraak werd vernietigd,
maar begrijpende dat een uitspraak
ten gunste van Goodyear juridisch
niet al te sterk kon staan drong de
regering aan op een schikking. Bij die
schikkingsbesprekingen werd De
Boers advocate van de kant van Good
year toegevoegd: 'U is immers al zo
lang het marxisme toegedaan'. Bij de
schikking bleef van de verplichting
van Goodyear, aan De Boer 1150 dol
lar uit te betalen, niets over. Een
brief om uitleg aan het ministerie
van Arbeidszaken haalde niets uit:
wet nr. 12 uit 19j64 waarop de
uitspraak berustte kan buiten wer
king worden gesteld door wet nr. 22
uit 1957, zo kreeg hij te horen. In die
wet wordt het mogelijk gemaakt, de
arbeidswet 'in het landsbelang' te
doorkruisen. (Dat landsbelang was in
1957 wèl heel iets anders dan nu:
toen werd namelijk al het buitenlands
kapitaal genaast en verjaagd.De
minister voor arbeidszaken, Moersa-
lim, is inmiddels vervangen door
prof. Sadli. die tot dan voorzitter was
van de commissie voor buitenlandse
investeringen en nog steeds lid is.
Toen De Boers arbeidsgeding in feite
al verloren was hoe duidelijk hij
ook in het gelijk was gesteld kwam
voor hem als een grote troost in juni
1971 een klinkende overwinning in de
smaadzaak. Het hof te Medan beves
tigde de uitspraak van de rechter in
Pematang Siantar: een schadevergoe
ding van honderdduizend roepia was
niets voor buitenlandse employées op
dit niveau, er werd dan ook 182.000
dollar van gemaakt! Ofschoon door
iedereen, ook door zijn eigen advo
caat, kansloos geacht, tekende Goodye
ar Sumatra cassatie aan tegen het
vonnis. Tegelijkertijd werd de druk
op alle kanalen naar de regering weer
krachtig opgevoerd. Van de Indonesi
sche ambassade in Washington waren
bezorgde telegrammen binnengeko
men. waarin op het gevaar van een
verslechterend investeringsklimaat
werd gewezen. Ook sultan Hamenko
Boewono wierp zijn gewicht in de
schaal: Hij maakte president Suharto
attent op de bevoegdheid, welke uit het
diplomatieke telegram uit Washington
sprak.
Tot het laatst toe bleef De Boer
geloven in de onaantastbaarheid van
de Indonesische rechtspraak. Maar
zijn vrees groeit, nu er nog steeds
geen publieke beslissing is gevallen
over Goodyears verzoek om cassatie
en hem tegelijkertijd door lagere
ambtenaren is medegedeeld, dat de
uitspraak tegen Goodyear zou zijn
vernietigd.
Als dat zo is, betekent het dat deze
oud-verzetsheld uit Nederland in
1941 al opgepakt wegens een overval
op het NSB-hoofdkwartler in Steen-
wijk om lijsten met namen aan de SD
te ontfutselen vergeefs bescher
ming heeft gezocht, niet alleen bij de
arbeidswetten maar ook bij de burger
lijke wetgeving van Indonesië. Op
vijftigjarige leeftijd tientallen pon
den afgevallen door alle narigheid
ziet hij het eind van zijn loopbaan
onder ogen.
'One bad year with Goodyear' lijkt
beslissend te zijn geworden. De Ne
derlander Mulder met wie hij eens
verdiept was in de vreemde nummer-
dans op de geleverde motoren liep
eruit bij Virco naar aanleiding van
De Boers ontslag. En Goodyear is in
Padang Sidempoean inmiddels aan de
vierde manager sinds hem bezig.
DEN HAAG 'Er is geen wanorde
in de hervormde kerk. De actie richt
zich vooral tegen een gang van zaken
die na jarenlange besprekingen als
afgesloten kan worden beschouwd, de
actie benadeelt het werk van de kerk
ernstig'. Dit zegt het persbureau van
de hervormde kerk in een reactie op
de beschuldiging van de werkgroep
'Om de kerk' dat door bureaucratie
binnen de kerk daar een grote wanor
de ontstaan is (zie ons blad van
gisteren).
Veel mensen hebben kennelijk geen
benul van de plaats die de aarde
als een bijna te verwaarlozen stofje
in het heelal inneemt. Op de
volkssterrenwacht Simon Stevin te
Hoeven (N.B.) heeft men daar merk
waardige ervaringen mee.
Sedert 1970 organiseert men eenvoudi
ge astronomische cursussen. De vra
gen die door de cursisten worden
gesteld getuigen dikwijls van volstrek
te onwetendheid. Heel mak houdt de
wetenschap op met de eenvoudige me
dedeling dat de aarde om de zon
draait. Daar is de kennis van de
cursist dan mee uitgeput.
Toch is er een groeiende belangstel
ling voor het onderwerp. Op de volks
sterrenwacht wijt men dit onder meer
aan de rijkelijk gedemonstreerde re
sultaten mn wat met een voorlo
pig wat overtrokken term 'ruimte
vaart' heet.
Op de volkssterrenwacht maakt men
zich nu klaar om de zesde groep
cursisten op te vangen. De lessen
beginnen 6 oktober. De stof is over
IC cursusavonden verdeeld (irijdag-
avonden van 8 tot 10 uur) en trekl
niet alleen mensen uit de omgeving
van Hoeven, maar ook geïnteresseer
den die bereid zijn op de cursusavon
den honderden kilometers achter het
stuur te zitten.
De gedoceerde stof strekt zich uit van
onze nabuur in hét heelal (de maan
tot de verst verwijderde sterrenstel
sels en de bouw van de kosmos.
Uitvallers zijn er onder de deelnemers
praktisch niet bij. De kosten zijn
laag. De cursist betaalt 35 gulden
voor de hele serie, en geniet dan
bovendien het voordeel dat het lesma
teriaal door de sterrenwacht wordt
verstrekt. Het instituut iverkt met 60
procent subsidie van het ministerie
van cultuur, recreatie en maatschap
pelijk werk.
Een groot gedeelte van elke let wordt
besteed aan het praktische werk met
telescopen en andere instrumenten
van de sterrenwacht.
Daar zit niet de idee achter dat de
argeloze cursist t.z.t. zijn laatste
spaarcentjes zal uitgeven aan kostba
re apparatuur, om tenslotte op zijn
flatje, zes-hoog, een telescoop door
het keukenraam te steken. Wel is het
de bedoeling dat zij of hij de waarge
nomen sterren en planeten kan lokali
seren en de sterrenbeelden herkent in
de praktijk.
ln verband met het praktische werk
tijdens de cursussen maakt men de
groepen niet groter dan dertig men
sen. Zijn er meer aanmeldingen (vóór
30 september opgeven), dan worden
twee groepen geformeerd. De cursist
heeft het overigens niet bij de opge
stoken kennis te laten. In de eerste
plaats zal hem de weg naar zelfstudie
worden gewezen, maar daarnaast be
staat ook de mogelijkheid van een
vervolgcursus. Vorig jaar is zo'n ver
volgcursus gehouden.
De meeste vragen die de cursisten
gedurende de lessen plegen te stellen,
betreffen de maan en de planeten
(begrijpelijk na de recente Ameri
kaanse en Russische experimenten),
maar daarnaast wordt vrij frequent
geiraagd naar het bestaan van 'buiten
aardse intelligenties', of buitenaards
leven. Maar daarover zijn uiteraard
weinig zinnige dingen te vertellen.
De sterrenwacht blaakt verder van
optimisme, getuige tenminste een pers
bericht, waarin staat dat het iedere
deelnemer aan het eind van de cursus
duidelijk zal zijn 'waar wij ons in het
heelal bevinden'.
De sterrenxoacht beweegt zich be
halve op het gebied van de cursussen
nog op meer terreinen. Zo kan
men er praktijk opdoen in het slijpen
van telescoopsplegels. Verder organi
seert men bezoekdagen en manifesta
ties met films, klankbeelden en expo
sities.
De directie van de Hallby gevangenis bij Eskilstuna In Zweden heeft een
rekkelijke houding aangenomen tegenover een van de gedetineerden. Deze
man, die naar dc naam Franz luistert, uit München afkomstig Is, en die in
zijn gevangenschap trouwde met zijn Zweedse vriendin Margit, kreeg een
vierdaagse huwelijksvakantie, door te brengen in een caravan die op het ter-
rein van de gevangenis werd geplaatst. De caravan was door vrienden van
Franz gehuurd.
Het waterschap Regge en Dinkel heeft
binnenkort afgerekend met de water
vervuiling. Gisteren zijn vier nieuwe
waterzuiveringsinstallaties in gebruik
genomen. In de tien jaar dat het
waterschap werkzaam is op het gebied
van de waterverontreiniging zijn nu
achttien openbare zuiveringsinstalla
ties gebouwd. Verder is een erg grote
installatie in Hengelo in aanbouw.
Als deze volgend jaar in gebruik
wordt genomen zal men het vuilwa-
terprobleem goeddeels onder de knie
hebben.
Tijdens de opening van de vier instal
laties is gisteren gezegd dat tot nu
toe 65 miljoen gulden is geïnvesteerd.
In de komende jaren zal daar nog
eens 54 miljoen bij moeten komen.
De vervuiling van Twentse beken is
overigens niet een probleem van van
daag of gisteren. Al aan het eind van
de vorige eeuw (1897) werd gerappor
teerd over vervuiling van het opper
vlaktewater. Later werd dit nog erger
omdat naast de rioollozingen van de
steden het afvalwater van fabrieken
kwam. Op het ogenbli kneemt overi
gens de afvalwaterstroom van de ste
den sterker toe dan die van de fabrie
ken.
0 De hulpactie voor de slachtoffers
van de windhoos op Ameland heeft
tot dusverre 175.000 gulden opgele
verd. Bij de overschrijvingen is ook
een gift van prinses Beatrix en prins
Claus. Zaterdag 23 en zondag 24
september wordt in het restaurant
van de IJsselhal bij de Veemarkt in
Zwolle door de plaatselijke postzegel
vereniging Philatelica een groot inter
nationaal poszegel week end georgani
seerd. Vervolgens, en dat is dan op
zaterdag 7 en zondag 8 oktober, is er
de 35e jaarlijkse viering van de dag
van de postzegel in Amsterdam. Er
wordt dan een grote postzegeltentoon
stelling gehouden en voorts is er een
ruilbeurs. Prinses Beatrix zal
woensdag 20 september in de Stads
schouwburg in Amsterdam de eerste
langspeelplaat met voordrachten van
Albert Vogel uit het werk van Louis
Couperus in ontvangst nemen. De
plaat is bestemd voor het onderwijs
op scholen en universiteiten. Onder
leiding van de stafoffiaier recherche
zaken van de rijkspolitie in Breda,
majoor K. de Maat, vertrekken vrij
dag 8 september 54 politiechefs naar
Canada om met hun collega's daar
van gedachten te wisselen over het
politievak. In het jaarbeurscongres-
centrum in Utrecht wordt zaterdag
30 september het tweede deel van het
congres 1972 van de Europese Bewe
ging gehouden. Koningin Juliana zal
een deel van deze bijeenkomst, waar
in toespraken zullen worden gehou
den door onder meer prins Claus en
minister-president Biesheuvel, bijwo
nen.
"Simpklns, als Je je loon wilt hebben, zul je precies als iedereen in de rij
moeten."
