VEEKENDERS' IN OPSTAND
EGEN TERREINBEHEERDERS
m
Sieradenontwerper
Frans van
Nieuwenborg:
spelenderwijs
komen de meeste
dingen tot stand
iirder van grond staat meestal vrij zwak
oral als hij contract getekend heeft....
IT
Stichting streeft
naar versterking
van rechtspositie
D
HL1( 0
P/KWARTET ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1972
BINNENLAND Tll/Kll
ager
i
Dick Ringlever
vrije wereldje van eigenaars van weekendhuisjes en stacaravans blijkt de zon niet zo uitbundig te
en als zou kunnen worden verwacht in een gemeenschap van recreatiebezoekers. De stapels boze
n, die binnenkomen bij de stichting Het Recreatieverblijf in Nederland lijken zelfs op meer dan een
ijvend wolkenveld te wijzen.
dan ooit te voren wordt er
over wantoestanden, over on-
l prijsopdrijving, over wille-
hanterlng van regels, die als
le stokken zouden worden ge-
argeloze recreanten te
cessen van de afgelopen
die weekenders tegen ter-
èrders aanspanden, hadden al
dit ongenoegen in de
held gebracht. Nu lijkt de
stroom eerst goed los te "bre-
svoorzitter R. Trompetter,
o dit jaar het klagend deel
geschatte 100.000 recreanten
irde in een belangengroepe-
t kunnen het werk bijna niet
q. Dagelijks krijgen we brie-
en van verontwaardigde week-
m ik ben ervan overtuigd,
nog maar een zeer in
beeld geven van het werke-
enoegen. De meesten zijn te
in de pen te klimmen. Bang
represailles vrezen van de
heerder, die in het huidige
met zijn grondhuurders kan
hij wenst. Wil hij ze van
sin aftrappen, dan kén dat. In
act is altijd wel een clausule
i, die hem het recht daartoe
nend
elf echter lijken de klachten
ijnend genoeg. Zoals bij
die brief van een aow-er,
jaar met geleend geld voor
ilden een huisje liet neerzet-
:en terrein in het Noordhol-
immen. Voor 268 gulden per
2500)65 hij van de grondeigenaar
in huur. Maar wat gebeur-
eigenaar overleed en diens
':ochten het terrein zo lucra-
de nieuwe eigenaar zijn tarie-
tisch verhoogde: in plaats van
lden kwam de huur ineens
iven de 700 gulden te liggen,
as voor de aow-er teveel. Met
al zware afbetalingslast voor
e kon hij dat verschil niet
irengen.
le man moest maar van het
verdwijnen. De eigenaar was
em wel in zoverre tegemoet
Stichtingsvoorzitter R. Trompetter: 'recreant is volkomen rechteloos'.
te komen, dat hij het huisje voor 3500
gulden wilde overnemen maar een
oplossing was dat natuurlijk niet. Het
verlies werd e.- alleen maar duizenden
guldens groter door.
In het dossier van voorzitter Trompet
ter komen meer van die gevallen
voor. Bijvoorbeeld dat van het gezin,
dat op een terrein ergens in Zeeland
een bungalow van 17000 gulden had
gezet. Toen het contract met de grond
eigenaar moest worden getekend,
had de man nog wel wat vragen
gesteld over onduidelijke clausules,
maar die waren door de beheerder
luchthartig weggezwaaid. 'Ach, dat
zijn alleen maar officiële stukken,
waar u zich weinig van hoeft aan te
trekken. U begrijpt, dat we nu
eenmaal regels moeten opstellen',
werd gezegd. Als er iets ernstigs ge
beurt moeren we juridische grond
hebben om op te staan. Maar zo
letterlijk als het hier staat, hoeft u
dit natuurlijk niet te nemen. U lijkt
me een fatsoenlijk en eerlijk man; R6Cht6lOOS
wilt u nog een kop thee?'
zegd en de huurder verplicht zijn
direct de voor de komende jaren
resterende huurpenningen direct te
voldoen'.
Een formele clausule? Toen de man
in plaats van op de in het weekend
vallende 15de augustus zijn hum- twee
dagen later voldeed, lag er een paar
dagen daarna al een aangetekende
brief in zijn bus. Of hij zijn verplich
tingen maar wilde nakomen en 5000
boetewilde betalen plus de huur van
de in het contract genoemde komende
jaren. En natuurlijk: het huurcontract
werd opgezegd. Van zonnig recreëren
was ineens geen sprake meer. Van
geraadpleegde deskundigen kreeg de
huurder alleen maar te horen, 'dat hij
geen poot had om op te staan' en dat
er niets anders opzat dan te betalen.
De zaak werd uiteindelijk toqh gere
geld, zij het dat de man nog altijd
een 'boete' van 300 gulden moest
betalen: een 'toegeeflijkheid' van de
beheerder, die als hij had doorge
zet veel meer had kunnen krijgen.
Maar het plezier van de weekendjes-
Zeeland was tr voorgoed vanaf.
In een ander gevai, zich afspelend in
Rhenen, werd een bungalow-eigenaar
zonder paidon en zonder dat daarover
van tevoren overleg was gepleegd van
het terrein gezet omdat zijn huisje
niet toonbaar zou zijn geweest. Dat
kreeg hij te horen nadat hij een brief
naar het gemeentebestuur had gezon
den, waarin hij erover had geklaagd,
dat tijdens zijn afwezigheid de bloem
bakken van zijn bungalow waren ver
wijderd en door de terreinbeheerder
waren verbrand. De beheerder
verweerde zich met het argument, dat
het huisje ondanks zijn per luidspre
ker op het terrein gedane waarschu
wingen niet in goede staat was gehou
den, waardoor de eigenaar het terrein
zou hebben ontsierd.
Min of meer overweldigd door zoveel
vriendlijkheid tekende de man. Ook
de passage, waarin werd gesteld, dat
wanneer de jaarhuur niet voor de
exact bepaalde datum werd betaald
een boete van 5000 gulden kon wor
den opgelegd. Eovendien zou in dat
geval het huurcontract worden opge
Trompetter over die klachten: 'dat
zijn van die zaken die regelmatig
voorkomen. In de meeste gevallen
staat de huurder vrij zwak, zeker als
hij zijn handtekening onder een con
tract heeft gezet. Met die handteke
ning verspeelt hij vaak al zijn rech
ten. Die rechtspositie van de huurder
te versterken is daarom ons belan
grijkste doel. Wij willen, dat er nu
eens duidelijk wettelijk wordt vastge
legd hoe de verhouding tussen ver
huurder en huurder is. Ook: dat er
standaard-contracten komen, waarin
zowel de belangen van de verhuurder
als die van de huurder worden veilig
gesteld'.
Hoe noodzakelijk dat is, heeft de
voorzitter zelf ervaren toen hij als
eigenaar van een stacaravan op een
stukje in Ouci-Loosdrecht gehuurde
grond in de clinch raakte met terrein-
eigenaar en caravan-omporteur Frans
de Witte. Door omstandigheden moest
Trompetter zijn caravan, die nog geen
jaar oud was en waarin hij ruim
27.000 gulden had geïnvesteerd verko
pen.
Toen hij daarover met De Witte
sprak, kreeg hij te horen, dat hij dat
alleen aan de terrein-eigenaar kon
doen, maar dan wel voor niet meer
dan 15.000 gulden. 'Dat zou beteke
nen, dat ik in één jaar een dikke
twaalf mille zou hebben verloren. Zo
gek was ik natuurlijk niet. Op de
vrije markt kon ik er veel meer voor
krijgen, maar dat wilde De Witte
niet. Zijn argument was, dat hij zelf
zijn nieuwe huurders wilde uitzoeken
om te voorkomen, dat er een te zeer
gemêleerd gezelschap op zijn terrein
zou komen'.
Volgens de stichtingsvoorzitter was
dat niet helemaal reëel, omdat hij zich
bereid had getoond de nieuwe ei
genaar voordat de koop gesloten zou
worden voor te stellen aan de terrein
eigenaar.
'En afgezien déérvan: als ik mijn
caravan verkoop, krijgt _de terrein
eigenaar overeenkomstig de regels
tien procent van de opbrengst. Voor
dat bedrag kan hij ook zelf best
informaties trekken. Maar daarvoor
voelt men meestal weinig omdat het
niet in de eerste plaats gaat om de
vraag wie de nieuwe huurder wordt.
Belangrijkste punt is, dat de beheer
der aan de caravan verdient. Dat
terrein is maar bijzaak, de handel in
caravans hoofdzaak'.
In dit verband waarschuwt Trompet
ter mede-recreanten ervoor geen con
tract te tekenen als daarin niet duide
lijk is vermeld op welke condities hij
zijn weekendhuis of caravan kan ver
kopen. 'Mijn geval is geen uitzonde
ring. Het gebeurt vaak, dat een ter
reinbeheerder de huurder gewoon
verbiedt met zijn bezit op de vrije
markt te adverteren'.
Regels
Uit die ervaring van de heer Trom
petter is tenslotte de stichting gebo
ren. 'We hadden eerst alleen een
belangengemeenschap voor de huur
ders op het terrein in Oud-Loos-
drecht Maar toen mijn geval voor de
rechter kwam, kregen we ineens
zoveel reacties van mensen, die in
hetzelfde schuitje bleken te zitten, dat
we er een landelijke stichting van
hebben gemaakt We hebben nu zo'n
300 leden, die allemaal 25 gulden
contributie betalen. Dat is voor het
werk, dat we doen: het onderzoek
naar de klachten en de eventuele
processen. Maar nu al blijkt dat te
weinig te zijn. Als dit zo doorgaat,
raken we in financiële moeilijkheden'.
Wat de stichting met die activiteiten
hoopt te bereiken? Trompetter: 'in de
eerste plaats een betere wettelijke
bescherming. Het is een vreemde toe
stand, dat weekenders volkomen rech
teloos zijn als ze een stukje grond
huren. Er moeten duidelijke regels
komen, waarin de rechten en plichten
van zowel de beheerders als de recre
anten duidelijk worden vastgelegd, zo
dat het niet meer kan voorkomen, dat
de caravanner van de ene op de
andere dag driemaal zoveel moet gaan
betalen voor zijn stukje grond. Boven
dien is het nodig, dat er een
standaard-contract wordt opgesteld.
Wij hebben daar al een ontwerp voor.
Een overeenkomst, waarin met de
belangen van de weekender en met
die van de terrein-eigenaar wordt re
kening gehouden. Zo'n papier kan
moeilijkheden voorkomen. Beter dan
de contracten, die nü vaak worden
afgesloten, éls er al iets op papier
wordt gezet, want het komt nog maar
al te vaak voor, dat de overeenkomst
alleen maar op mondelinge afspraken
berust. En daarmee kan de beheerder
later natuurlijk alle kanten uit'.
Hoorzitting
Al enige tijd geleden heeft de stich
ting deze wensen bij verscheidene
kamerleden gedeponeerd. Het re
sultaat daarvan is, dat de vaste com
missie voor CRM op 13 september een
hoorzitting houdt, waar alle partijen
hun problemen op tafel kunnen leg
gen.
De Nederlandse Kampeerraad (het in
stituut dat de overheid adviseert in
kampeerzaken) daarover: 'Dit is een
nuttig initiatief, want dat er wat
moet gebeuren, is een duidelijke zaak.
Wanneer er zoveel klachten binnenko
men, moet er wel iets fout zitten'.
Overigens heeft de raad zelf in maart
ook al gewezen op de problemen in
deze recreatie-sector. Zij adviseerde
staatssecretaris Vonhoff (CRM) toen
werk te maken van een kampeerwet,
waarin ook duidelijke prijslimieten
worden gesteld, een soort groene
huurwet dus. Een interdepartementa
le commissie heeft het voorstel nu in
studie.
De Consumentenbond, die zelf nog
weinig klachten zegt ta hebben gekre
gen, is er eveneens van overtuigd, dat
er een wettelijke regeling moet ko
men. 'Op het ogenblik is duidelijk
sprake van een leemte. We zouden al
een heel eind op weg zijn als er een
standaard-contract zou komen, waarin
ook de belangen van de recreant wor
den gewaarborgd'.
De bond tekent er echter gelijk bij
aan nog geen compleet beeld van de
situatie te hebben. Meer feiten hoopt
hij te krijgen uit de enquête, die de
stichting heeft ingesteld.
Dat zij (de bond) daaraan genoeg zal
hebben, lijkt nu al vast te staan: van
de uitgestuurde 1500 formulieren zijn
er al ruim 400 binnen. Trompetter:
'De response is enorm. Ik geloof, dat
we wél wat losgemaakt hebben'.
EN 'Bij het maken van
ien ga ik uit van half-
kaat, onderdelen, die in
mdel zijn en die ik op, een
lige manier rangschik, dat
teressant en zelfstandig
worden. Daarvoor gebruik
nitair-onderdelen, zoals
ieterspijpen, waarvan ik
luizen nauwsluitende
iroomde buizen om de hals
aak. Zo maak ik ook arm
en, waarvoor het mate-
gedeeltelijk uit de muziek-
umenten-industrie tevoor-
n komt. Verder werk ik veel
bestaande aluminium-
elen en dergelijke. Het
eigenlijk maar zelden
dat ik een heel ding spe-
laat maken.' Aldus siera-
itwerper Frans van Nieu-
>org (30) en met voorbeel-
- uit zijn atelier aan de
egracht in Leiden maakt
et bovenstaande visueel
van Van Nieuwenborg is te
op een expositie in Kasteel
en in Amersfoort. Momenteel
een internationale
onstelling 'Sieraad 1900-1972'
1 oktober) gehouden in de door
eld ontworpen expositieruimte
tehof'; zo'n 180 ontwerpers uit
land, Duitsland. Frankrijk,
en Nederland nemen eraan
Op deze tentoonstelling zijn
den uit verschillende perioden,
Jugendstil, Art Nouveau en
we Zakelijkheid, te
nderen. Naast Frans van
wenborg tonen hier ook
rtanders ais Archibald Dumbar,
Bakker, Karei Niehorster en
ly van Leersum eigen werk.
U van Nieuwenborg, die zich nu
aar of vijf met het ontwerpen
lieraden bezighoudt, ontving
opleiding als industrieel
gever aan de academie in
»oven. Omdat hij in Nederland
lijk aan de slag kon komen
hij in 1965, zoals zoveel
door Kees de Leeuw
kunstenaars in die tijd, naar
Denemarken om eens poolshoogte te
nemen. Het beviel hem daar zo
goed, dat hij besloot zich er
voorlopig te vestigen. Hij werkte als
ontwerper voor een
architectenbureau, maar na een jaar
kwam hij steeds meer tot de
ontdekking, dat hij erg moeilijk in
opdracht van iemand kon werken.
Denemarken was in die tijd en ook
nu nog wel een beetje het land van
de industriële vormgeving. Dat heeft
te maken met de eeuwenoude
huisvlijt in de Scandinavische
landen, waaruit deze industriële
vormgeving is voortgekomen. Hij
kwam in contact met een Deense
zilversmid en begon zich steeds
meer voor het ontwerpen van
sieraden te interesseren. Het eerste,
wat hij maakte, was het ontwerp
van een trouwring voor hem en zijn
vrouw Marie. Daarna maakte hij nog
een aantal sieraden voor haar, die
hij later verkocht aan enkele grote
zaken in Nederland, waar men wel
interesse had voor zijn werk.
Deze manier van bezig zijn beviel
hem zo goed- dat hij ophield met
het architectenwerk en zich meer en
meer op het ontwerpen van sieraden
ging toeleggen. Na zijn Deense
periode, waardoor hij naar eigen
vzeggen een veel gemakkelijker start
had in Nederland, vestigde hij zich
in Leiden (de geboorteplaats van
zijn vrouw) en wist zich via de
contacten, die hij vanuit
Deneraarken had gelegd, van een
redelijk bestaan te verzekeren.
Frans van Nieuwenborg, die voor
zijn sieraden prijzen vraagt, die
liggen tussen de vijf en
tweehonderd gulden, doet dit
bewust om dit werk voor ieder
betaalbaar te houden. Daarnaast
speelt natuurlijk ook de omzet een
rol. Het gaat mij er niet om speciaal
'unica's' te maken, maar wel
seriewerk van zo'n 20 tot 200 stuks.
Waar ik naartoe wil is sieraden
industrieel te laten vervaardigen.
Dat werkt geen vervlakking in de
hand, omdat elk ding een nieuwe
vorm krijgt. Het kan soms een
fractie zijn, maar er is een klein
verschil.
In feite is die hele sieradieniindustrie
één grote copieerinrichting. Neem
nu bijvoorbeeld de Zeeuwse knoop,
die als ring wordt gedragen. Die
wordt door een machine nagemaakt
Ik vind het stomvervelend om zelf
een grote serie te maken. Ik kan me
voorstellen, dat je sieraden uit een
machine laat komen, zoals worst of
tuinslang. De machine kapt af en
verdeelt, waarna het materiaal
wordt nabewerkt. Ik ben nu bezig
om dat voor elkaar te kunnen
krijgen. Ik beschouw het werk dat
die machine doet niet als mijn taak.
Mijn taak is vorm creëren, het
maken van een prototype en dit de
machine te instrueren.
Bij de beeldende kunst gebeurt dit
al vaker. Een André Volten
bijvoorbeeld ontwerpt een plastiek,
waarna anderen dit werk uitvoeren.
Een punt is ook, dat mensen, die in
deze tak van industrie werkzaam
zijn op een bepaald moment veel
beter weten dan ik, wat wel of niet
kan.
Je kan bij mij niet spreken van een
'heilig' moeten. Die drijfveer is
eigenlijk niet zo sterk. Ik heb voor
mezelf ontdekt, diat ik goed kan
werken met dit soort dingen, dat ik
er een bepaalde feeling voor heb,
aldus Frans van Nieuwenborg. Er
zit ook een zekere realiteit aan het
sieraad, wat je vaak met andere
kunstwerken niet direct hebt. Bij
mij staat de mens (en niet de man
of vrouw) centraal. Die wil ik op
mijn manier 'versieren'. Mijn
sieraden zijn niet zo duidelijk
sieraad, dat ze werkelijk alleen maar
gedragen kunnen worden. Ze hebben
een dubbele functie, dat wil zeggen,
dat ze ook mooi en interessant zijn
om in je eigen ruimte neer te
leggen en naar te kijken. Het zijn
geen dingen om in een doosje op te
bergen tot de volgende keer.
Het gekke is bijvoorbeeld, dat de
meeste ringen niet zonder vinger
kunnen. Als je die ringen neerlegt,
zijn ze nog lelijk ook. Die dimensie
probeer ik eruit te halen, zodat de
ringen, die ik maak ook zelfstandig
als object kunnen blijven bestaan.
De sieraden, die ik maak, hebben
niet per sé een vinger, arm of hals
nodig om sieraad te zijn. Ik probeer
te voorkomen, dat een ring zonder
vinger een dood ding is'.
Frans van Nieuwenborg vertelt, dat
hij in principe nooit met goud
werkt, een enkele keer met zilver
(oorringen), maar het meest met
aluminium. 'Dat materiaal laat ik
polijsten of anodiseren. Dan wordt
er elektrolytisch een oxyde-huid op
aangebracht, zodat het materiaal
chemisch wordt gekleurd. Dat
laatste is nodig om het sieraad wat
duurzamer te maken.
Mijn voorliefde voor aluminium
heeft ook te maken met de prijs.
Sieraden van goud of zilver, zijn
vaak meteen zo loei-duur en hebben
ook een bepaald image, waar ik niet
van hou. Maak je iets van
aluminium, dan koopt iemand het
om de vorm en niet voor de prijs
van het materiaal. Dat vind ik
eigenlijk wel het belangrijkste.
Daarom maak ik ook de laatste tijd
sieraden van rubber. Gewoon
experimenteren met materiaal,
waarvan de prijs nog geen stuiver
bedraagt.
Het gaat mij er vooral om gewone
dingen, zoals bepaalde sanitair-
onderdelen, uit hun dagelijkse
omgeving te isoleren en er een
extra dimensie aan te geven. Door
heel kleine veranderingen kan je er
een totaal ander object van maken,
Dat fascineert me enorm'.
'Af en toe ontwerp je iets, dat het
gewoon enorm goed doet, zoals nu
bijvoorbeeld de halsbuizen, die ik
heb gemaakt', aldus Frans van
Nieuwenborg. 'Eigenlijk zit er elk
jaar wel een uitschieter tussen. Als
ik iets nieuws heb gemaakt, laat ik
het mijn vrouw dragen of een paar
kennissen om op deze manier
reacties te krijgen. Vaak ook heb ik
een nieuw sieraad de hele dag bij
me of leg het ergens neer, zodat ik
het kan zien.
Frappant vind ik zelf, dat de meeste
sieraden spelenderwijs tot stand
komen. Meer dan dat ze echt
worden uitgedacht. Je komt
bijvoorbeeld in een bedrijf voor een
stuk materiaal en je vindt een buis,
die erg mooi van vorm is. Die neem
je dan mee naar huis om ermee te
experimenteren. Zo'n ding vraagt
gewoon om ergens voor te dienen.
Dat kan bijna niet anders.
De Leidstj sieradenontwerper
probeert zoveel mogelijk opdrachten
te ontwijken. 'Kan je voor mij een
sieraad maken, vragen ze weieens,
maar dat is me te gecompliceerd
voor een enkel individu, waarbij het
gaat om materiaal, vorm en de
persoon zelf. Alles, wat ik maak,
komt uit mezelf voort Daardoor
ontstaat er een spontane
confrontatie. Omdat het voor
niemand p^-soonlijk is gemaakt,
kopen de mensen het nu, ómdat ze
het mooi vinden. Ik merk dan, dat
cr een bepaalde wisselwerking
ontstaat, een klankbord, omdat de
ideeën, die bij mij leven en die ik
in een sieraad heb verwerkt, bij een
ander bevestigd zie'.
Frans van Nieuwenborg werkt niet
specifiek voor één bepaalde groep.
•Misschien oriënteer ik me iets meer
op mannen, omdat ze niet direct
voor sieraden voelen. Dat kan ook
wel komen, doordat ik zelf tot die
groep behoor en ook meestal geen
sieraden draag. Ik vraag me weieens
af: waarom eigenlijk niet?, maar dat
heb ik nog niet ontdekt Sommige
sieraden kunnen een man erg goed
staan, terwijl andere een man
'verwijfd' staan. Ik zoek daarom
naar sieraden, die een man in zijn
eigen waarde laten, zodat hij
zichzelf kan blijven'.
Het kam best zijn, dat het ook
gewoon een psychologische kwestie
is; misschien zijn mannen wel een
beetje bang voor sieraden, omdat ze
het gevaar lopen met een bepaalde
groep te worden geïdentificeerd,
waar ze liever niet bij zouden willen
horen, hoewel ik van mening ben,
dat dat nergens opslaat Het gekke
is, dat ze zich nog wel willen
vertonen met een ban-de-bom-teken
of met een kralenketting, maar niet
zo gauw met een halsbuis'.
Van Nieuwenborg, die een vast
contract heeft met de Haagse galerie
Nouvelle Image en verder veel
verkoopt via tentoonstellingen in
Deneraarken, België en Duitsland,
wil proberen een goede relatie te
houden tussen prijs en sieraad. Ik
maak geen kunst, zegt hij zelf, maar
wel gebruiksvoorwerpen die voor
iedereen betaalbaar moeten zijn. Ik
wil gewoon dingen maken, die
behoorlijk verkopen, al hoef ik er
niet rijk van te worden'j
