unstvezels blijven
Ikzo-resultaten
terk beïnvloeden
1
i
I
Jd
Jd
[inder advertenties
i de nieuwsbladen
Nat
scheren
nu op
een t
nieuwe
manier
W
Steeds meer spaarders
naar handelsbanken
Halfjaaromzet
weinig
hoger
(rste halfjaar
edietbank beter
)ersen bankpapier
Interimdividend
hoger bij
Philips-dochter Pye
Ned. fondsen in New York
Ruimte oo geldmarkt
weet niet van wijken
weekstaat ned.bank
Duitsers speuren in
Noordzee weer
naar olie en gas
Dr. J. Hulsker
met pensioen
Portretten van
componisten
Pierre Brasseur
overleden
Minder faillissementen
DOW JONES INDEX
Amerikaanse goederenmarkten
7D
1
WALL STREET GEMAKKELIJK
oogenstraaten kan
•0% terugbetalen
Leren moeilijker
dan je denkt
{UW/KWARTET WOENSDAG 16 AUGUSTUS 1972
FINANCIëN/ECONOMIE
T11/K13
inst. tiveede kwartaa l opnieuw lager
NHEM Ook in liet tweede kwartaal van 1972 heeft de slechte gang van zaken in de chemische
pn- en vezelsector de in het algemeen positieve ontwikkeling bij de overige produktgroepen van
jUczo-concern nog overschaduwd. De winst van liet tweede kwartaal is dan ook opnieuw terugge-
vorig jaar het kwartaa Ir esuJ-
j sterk was teruggevallen van
fe min. tot 50.4 min. boekte
f over de maanden april tot en
"~"1 juni een winst van ƒ44.2 min.
FM resultaat over het eerste halfjaar
Ell e van ƒ110.6 min. in het eerste
aar van 1971 tot ƒ94.0 min. in
fde periode van dit jaar. Een
re oorzaak voor de nog ongunsti-
ing van zaken zijn het effect van
mrekening in guldens tegen lage-
alutakoersen van de omzetten en
taten van de bedrijfsonderdelen
tn Nederland en Duitsland. Hier-
rordt de zeer geringe stijging van
mzet en ten dele ook het lagere
aar resultaat verklaard. Nadat
1970 op 1971 het totale verkoop rij-
log was gestegen van 3.614 min.
4.032 min. volgde nu een slechts
ige groei tot ƒ4.071 min.
lijdrage van de chemische garen-
ezelsector tot het bedrijfsresultaat
de ten opzichte van het eerste
aar 1971 met ƒ59 min. Hiervan
ift ƒ51 min. de bedrijven in de
en Engeland, waarbij vooral de
e opbrengstprijzen een rol heb-
gespeeld. De opgetreden vertra-
bij de doorvoering van samerings-
nen bij de Enka Glanzstoff zal een
lige invloed op het jaarresultaat
van deze sector uitoefenen, aldus
0.
EN
1.
In de chemische groep zette het her
stel door en werden in het algemeen
betere resultaten behaald dan vorig
jaar. De ontwikkeling in de sectoren
farmaceutische produktem, wasmidde
len en andere consumentenprodukten
bleef bevredigend.
(In miljoenen guldens)
1972
1971
1972
1971
Omzet
Kosten
Afschrijvingen
2.005,5
1.733,7
125,4
2.028,7
1.727,6
133,9
4.071,0
3.515,7
254.4
4.032,3
3.425,2
263,5
Bedrijfsresultaat
Interest
146.4
42,1
167,2
42,4
300,9
85,1
343,6
83,1
Belastingen
104,3
48,4
124,8
64,7
215,8
100,3
260,5
137,0
Deelnemingen
55,9
9,6
60,1
6.0
115,5
18,5
123,5
13,2
Groepswinst
Buitengewone baten/lasten
Aanvullende afschrijvingen
65,5
—5,5
6,6
66.1
—3.2
6,5
134,0
—5.5
13,7
136,7
—3,2
13,0
Groepswinst
Waarvan aandeel derden
53,4
9.2
62,8
12,4
114,8
20,8
126,9
26,3
Nettowinst
44,2
50,4
94,0
100,6
Nettowinst per aandeel* van 20
1,64
1,87
3,48
3,73
STERDAM In de nieuwsbladen zijn vorig jaar aanmerkelijk
fder advertenties geplaatst. Belangrijkste oorzaken zijn de STER-
lame en de onrustbarende economische verslechtering. De ver
ging De Nederlandse Nieuwsbladpers (NNP) schrijft dit in haar
[verslag.
vooraanstaande 3 maal per week
üjmende bladen bedroeg het ge-
silijke volume van de advertentie-
iet over het eerste kwartaal van
1 Slechts 49 procent. Deze omzet
i in 1969 nog 90 procent, maar
Ide in 1970 reeds tot 78 procent.
I uitsluitend de etherreclame was
ft aan de verslechtering, maar ook
teruglopen van de conjunctuur eri
jurmee gepaard gaande besnoeïng
I de advertentiebudgetten waren
jldig.
feens een door de NNP gehouden
uète liep het gemiddelde rende-
iTERDAM In het eerste half-
van 1972 is de bruto winst van
Nederlandse Credietbank gestegen
11.0 min. tot 11.7 min. en het
hikbare saldo nam toe van 2.8
tot 3.0 min, aldus de NCB die
het eerst halfjaarcijfers publd-
1 De bruto baten stegen in verge-
ng met de eerste zes maanden van
1 van ƒ35.7 min. tot ƒ41.6 min.
5 pet) en de bedrijfskosten namen
ƒ49 min. toe tot ƒ28.0 min, een
;ing van 21.2 pet. Het balanstotaal
de bank steeg in het eerste
jaar van ƒ2.62 miljard tot ƒ2.92
jard
STERDAM De advieskoersen
r buitenlands bankpapier zijn voor
daag:
lar 3.16-3.22
iden 7.75-7.95
Pres 7.24-7.39
.75-101.25
es 51.75-54.25
udos 11.70-12.30
Dlrs 3.21-3.28
fres 66.50-68.50
fres 84.25-85.75
kr 66.25-68.25
kr 48.00-50.00
kr 45.0647.00
Sch 13.85-14.10
letas 4.97-5.22
mark 76.25-78.25
din 18.00-21.00
ment van de om de dag verschijnende
nieuwsbladen, dat in 1970 al negatief
was, terug tot ongeveer 5 procent
van de omzet.
Het is dan ook geen wonder, aldus
het verslag, dat onder de huidige
omstandigheden in versneld tempo
nieuwsbladen worden opgeheven dan
wel opgaan In groter verband of wor
den omgezet in advertentiebladen. In
1960 waren "er in Nederland nog 178
nieuwsbladen, maar begin 1971 was
dit aantal teruggelopen tot 152. Het
vorig jaar verloren 12 nieuwsbladen
hun zelfstandigheid ofwel ze werden
opgeheven.
De NNP vindt een voortgezette steun
van de overheid aan de nieuwsblad-
pers dringend gewenst in het belang
van zowel de berichtgeving als de
voorlichting over het plaatselijk ge
beuren in de kleinere bevolkingscen
tra en op het platteland. Het verslag
hoopt, dat de overheid over zal gaan
tot inschakeling van de nieuwsbladen
bij lokale tv- en radio-uitzendingen al
dan niet via kabelnetten.
LONDEN* Pye Holdings, de Engel
se Philips-dochter, zal een interimdi
vidend uitkeren van 4 (v.j. 3) pet. In
de eerste zes maanden van 1972 steeg
de nettowinst van 0.5 (ƒ3.9) min.
tot 1.7 (ƒ13.3) min. Pye of Cam
bridge eveneens een Philipsdochtcr,
zag haar winst in deze periode toene
men van 0.9 min. tot 2 min.
2.393 984 2.393.984
473.600 473 600
143.844 143.882
15 320.733 15.316.314
Kon. Olio noteerde 15 aug $39-% <S9V»/%)r
Unilever 3 45%-46 i45%/%); Philips $18%-%
tlS% „i en KLM 3 30 i36%>.
Opgave Du Pont, Clove, Forjar
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Vier van de tien
Nederlandse mannen scheren zich
nat. Maar dat worden er, door ver
schillende oorzaken, steeds meer.
Dat weet ook Gilette, de Amerikaan
se onderneming die meer dan de
helft van de in Nederland verkochte
scheermesjes levert. Om nat scheren
nog aantrekkelijker te maken (en
om uiteraard meer te verdienen)
heeft Gilette nu een nieuwe manier
van nat scheren ontwikkeld. De fa
briek noemt het wat prollerig 'de
grootste ontwikkeling op scheerge-
bied sinds de uitvinding van het
veiligheidsmesje door King Camp
Gilette'. Door middel van dagbladad
vertenties en intensieve radio en
televisie-reclame zal het nieuwe
systeem aan de Nederlandse mannen
worden gepresenteerd.
Waar bestaat het uit?
De nieuwe idee van Gilette G 2, de
naam van het systeem zit in de twee
mesjes, die zijn gemonteerd in één
houder. De gebruiker scheert zich
dus met twee mesjes tegelijk.
Bij het scheren namelijk rekt het
scheermesje, wanneer het een baard
haartje afsnijdt, hèt haartje tegelij
kertijd enigszins i|it, zodat het even
verder dan normaal uit de huid
uitsteekt. Deze stoppel blijft enige
tijd in die positie 'het tijdelijk
vertragingseffect' voordat het
weer in het haarzakje in de huid
terug zakt.
Het nieuwe Gilette G 2 scheer
systeem berust op dit principe: het
eerste mesje scheert een baardhaar
tje af en rekt het enigszins uit;
voordat het haartje kan terugzakken
in het haarzakje, kan het tweede
mesje het nogmaals verder afsnij
den. Het resultaat: nog beter en nog
v e i 1 i ge r scheren, althans volgens
Gilette.'
'Veiliger* omdat de twee mesjes
minder ver uit het houdertje steken
dan bij een gewoon krabbertje en
omdat het snij-oppervlak groter is
geworden. Wie één mesje tussen
duim en vinger oppakt snijdt zich
gegarandeerd, wie er twee of meer
tegelijk oppakt doorgaans niet.
Proeven hebben aangetoond dat met
één scheerbeweging ongeveer 40 pet.
meer baardhaar wordt afgesneden
dan met een gewoon scheermesje
onder dezelfde omstandigheden. Wat
voor de Nederlandse man (en na
tuurlijk voor de aandeelhouders van
Gillette) bijzonder prettig is.
AMSTERDAM De ruimte op de
geldmart is in de afgelopen week
van kracht gebleven en weet voorlo
pig niet van wijken, zo is de verwach
ting van geldmarktdeskundigen. We
liswaar raakten de banken een kleine
ƒ400 min. kwijt aan belastingbetalin
gen, maar deze week keert het rijk
weer circa ƒ450 min. uit aan de
gemeenten. Afdracht van olie-accijn
zen kan hiervan een deel tenietdoen,
maar er blijft toch altijd nog circa
300 min. van over, die de ruimte op
de geldmarkt weer zal doen toene
men. Verwacht wordt dat de ultimo
straks moeiteloos kan worden opge
vangen.
Id duizenden guldens
Verschillen
ACTIVA 7-8-1972 14.8-1972
Goud 6.897.486 6.897é4S8
Vurd Duitenl geld 4.615.647 4-808.900 —6.747
Bultenl bel nnd 364 332 —32
Vord bultenl gld
1 rekKingsr IMF
Dl«-onlnpnrtet
Gekocht papier
Voorstn rek ert
Vnorv hot Maai
Ned munten
Hel kap en re»
'■eb en invent
iiiv rckeningi
Totaal
■•NIXA
li a rik lit l lellen
s Hltks SI hal*
llaiikcn Nedcrl
Aridt >e lllgej
HANNOVER Op het vergrote Duit
se deel van het continentale plat
wordit weer gespeurd naar commerci
eel te ontginnen olie- en aardgasreser
ves.
Een woordvoerder van het Oberberg-
amt CLausthal -Zelle rfeldde West-
duitse overheidsinstelling die de ver
gunningen verleent, heeft dinsdag be
kendgemaakt dat de Arbeitsgemein-
schaft der Nordsee-partner vergun
ning heeft gekregen voor het opspo
ren en winnen van aardolie en aardgas
op het grootste deel van het Duitse
Noordzee-gedeelte. Naar hij zei is de
Arbeitsgemeinschaft een groep die
in 1964 door tien olie- en gasmaat
schappijen is gevormd reeds met
seismische onderzoekingen begonnen.
AMSTERDAM De notering van
fijn goud per kg. is gisteren verhoogd
van 6570-6870 tot ƒ6630-6930. De
prijs van zilver was 185-197,50 tegen
183-195,50 op maandag (Opgave
Drijfhout).
Andere instellingen verliezen terrein
AMSTERDAM Ondanks een bijzon
der grote inzet om het sparen te
bevorderen, de laatste jaren tot uiting
komend in een toegenomen sendee,
hebben de bondsspaarbanken in 1971
hun marktaandeel niet kunnen hand
haven. Hun deel liep met 0,9 pet
terug tot 22.8 pet van het totale
spaartegoed. Ook de Rijkspostpaar-
bank (-0,7 pet en in geringere mate de
landbouwkrediettnstellingen (-0,3 pet
tot 42,3 pet) moesten enig terrein
prijsgeven. Winst werd geboekt door
de handelsbanken, die hun aandeel met
1,9 pet zagen oplopen tot 18,4 pet Dit
blijkt uit het jaarverslag van de Ne
derlandse Spaarbankbond.
Het verslag Iaat zien, dat de Bonds
spaarbanken vorig jaar een spaarover
schot boekten van ƒ568 met welk
bedrag het, record van 1967 (ƒ486
min) ruimschoots werd gebroken. Het
overschot feomt ruim boven dat van
cm
12.545 +1.922
10 779.662 10 663.300 —116.362
si 1.017.485 1.448.462 +430.977
md 1.713.166 1.3+6 125 —367 041
33 843
193.267
27.113 29.299
2.475 4.740
IT 855.9s.. 855.985
20.000 20.000
357.420 357.420
320.317 314.243
15 320.733 15.316.314
ri 13.885 1 00 1 3.843.231
14 116 14 100
71.68 71.61
RIJSWIJK De directeur-generaal
voor culturle zaken van het ministe
rie van CRM, dr. Jan Hulsker, gaat
op 1 november met pensioen. Hij zal
worden opgevolgd door drs. mr. R.
Hotke, thans plaatsvervangend direc
teur-generaal.
In 1935 begon de heer Hulsker zijn
carrière als leraar Nederlands bij het
middelbaar onderwijs in Den Haag. In
1948 werd hij benoemd tot hoofd van
de afdel ng kunstzaken van de ge
meente Den Haag en in 1954 tot chef
van de afdeling kunsten van het toen
malige ministerie van O.K. en W. In
1966 werd dr. Hulsker directeur-gene
raal A-oor culturele zaken.
De heer Hulsker is voorzitter Aran het
bestuur van het Nederlands Letter
kundig Museum en Documentatiecen
trum en secretaris-penningmeester
van het Fonds voor de Letteren. Hij
was ''d van de redactie-commissie, die
de grote oeuvre-catalogus van Van
Gogh 'The Works of Vincent van
Gogh', heeft bewerkt.
Over Van Go-gh heeft hij vele publika-
ties in tijdschriten en enkele boeken
op zijn naam staan.' Bekend is vooral
'Dagboek van van Govh'. da' als 'boek
van de maand' een bestseller is ge
worden en dat ook in het Engels is
verschenen.
Dr. Hulsker maakte twee documentai
re films, één over Van Gogh en een
over Erasmus.
AMSTERDAM Niet iedereen die er
belangstelling voor heeft leest het
twee-talige (Engels en Duits) ge
schrift 'Sonorum Speculum' dat door
de stichting Donemus (Documentatie
Nederlandse Muziek) te Amsterdam
wordt uitgegeven. Daarin staan naast
allerlei informatie over het muziekge-
beuren in Nederland, vooral ook
analyses voor van nieuwe Nederlandse
composities al dan niet gecombineerd
met biografische bijzonderheden van
de componisten.
Ter gelegenheid van het 25-jarig be
staan van Donemus is nu een bundel
"Negen portretten van Nederlandse
componisten' verschenen. Het zijn
grotendeels overdrukken van wat al
eerder in 'Sonorum Speculum' op dit
gebied is gepubliceerd door dr. Jos
Wouters. Verschil is dat deze versie
in het Engels en het Nederlands is
gesteld. De keuze van de hierin be
sproken componisten houdt verband
met een nog te verschijnen tweede
deel. Behandeld worden: Jan van Vlij
men, Ton de Leeuw, Henk Badings,
Kees A-an Baaren, Guillaume Landré,
Willem Pijper, Hendrik Andriessen,
Oscar van Hemel, J. P. Sweelinck.
Men kar deze 167 pagina's tellende
brochure (prijs 5.75) bij Donemus
in Amsterdam bestellen.
BRUNICO (AP) De Franse acteur
Pierre Brasseur (66) is maandag
avond in zijn hotelkamer in Brunico
in de Italiaanse Alpen overleden. i
Het Italiaanse persbureau ANSA dat c
ue dood van Brasseur gisteren bekend
maakte, zei dat de acteur maandaga-
Aond niet goed was geworden. Hij had i
verzocht zijn diner op zijn kamer op-
gediend te krijgen, waar de kelner r
hem dood aantrof. Brasseur was in
Bruinco om een film te maken.
de Rijkspostspaarbank (ƒ388 min)',
maar is aanzienlijk kleiner dan dat
van de landbouwkredietinstellingen
(ƒ1.648 min) en de handelsbank
(ƒ1.331 min).
Als gevolg van het surplus en de
bijgeschreven rente steeg het totale
inleggerstegoed van de Bondsspaar
banken in 1971 van ƒ8.302 min tot
9.260 min. Het accres van de bespa
ringen bij de Bondsspaarbanken (11,5
pet) en bij de Rijkspostspaarbank (11,7
pet) was vergeleken met de ontwikke
ling in een aantal andere landen goed
te noemen. Slechts de Postspaarbank
en lokale spaarbanken in West Duits
land (resp. 19,3 en 12,7 pet), alsmede
de A.S.LiK. in België (14,8 pet), boek
ten een verhoudingsgewijs hoger in leg-
excedent dian de Bondsspaarbanken en
de Rijkspostspaarbank, die daarmede
een gedeelde derde plaats innemen.
Het verslag herinnert er aan, dat de
spaarbanken in Nederland gedurende
meer dan anderhalve eeuw met rela
tief kleine vestigingen een massaal
spaarderspubliek van dienst geweest
zijn, temeer daar van oudsher de
financieel-economische belangen van
de lagere inkomensgroepen behartigd
werden.
Dit leidt tot een kostbare bedrijfsvoe
ring met lage opbrengsten, maar uit
maatschappelijk oogpunt wil men het
beleid voortzetten. Gezien het enorme
rekeningbestand en het grote aantal
vestgingspunten fungeren de Bonds
spaarbanken in hun totaliteit als een
organisatie met een groot landelijk
retailbedrijf. Kostendekking lijkt
daarbij een welhaast onbereikbaar
ideaal, zo stelt het verslag. De laatste
jaren is er echter een sterke tendens
tot rationalisatie en schaalvergroting.
Dat laatste komt tot uiting in de vele
fusies tussen bondsspaarbanken.
DEN HAAG In de eerste helft van
dit jaar zijn 1292 faillissementen uit
gesproken tegen 1344 in de eerste
helft van vorig jaar, een daling van 4
pet, zo blijkt uit voorlopige CBS-
cijfers.
Per 100.000 inwoners was het aantal
faillissementen over het eerste half
jaar 9,7 tegen 10,3 in het eerste
halfjaar 1971. Het hoogste was dit
verhoudingscijfer in West-Nederland,
Utrecht Noord-Holland en Zuid-Hol
land nl. 10,7 (v.j. 10,9) Daarna volgde
Zuid-Nederland Brabant en Limburg
met 9,7 (10,9). Noord-Oost-Nederland
Overijssel en Gelderland had met 8,0
(7,7) het gunstigste cijfer.
EFFECTENKOERSEN
AVONDVERKEER
AMSTERDAM In het telefonisch
effectenverkeer kwamen gisteravond
de volgende koersen tot stand. Tussen
haakjes staat de officiële slotkoers van
gistermiddag. Akzo 77.90-78.00 gl
(77.00). Hoogovens (74.80). Kon.
Olie 124.70-125.90 gl (125.50). Philips
58.90-59.20 (59.20). Unilever 144.50-
144.90 (145.40). KLM (118.00).
I uit tintSpnreu tlltl. otit. Mort*
11 aug. 964.18 237.62 107.78 73 93 423.6
12 aug. 973.51 236.03 108.19 74.06 424.5
15 aug. 969.97 243.45 108.58 73.99 425.3
Aand. odi. t»l u. L.
11 aug. 16.570 18.800 17.40 896 499
1 2aug. 18.870 18.300 1.765 865 608
15 aug. 16.670 18.690 1.767 660 784
Koersen in Montreal
14/8
15/1
Asbestos corp.
22
21%
20
Canada Kuno
67 94
67.83
67.60
Consol Bathurst
15'
15 V*
15%
Dom Tar en-ra
16%
16%
Husky
16 t<
17%
16'4
Nat. Gas
15%
153,
15%
Mas9 Kereuson
16%
16%
16%
Nat Resources
8 20 L
8.23L
8.251
Shell Canada
4»
49
49
Idum Warrants
28%
30%
30%
I Gedaan; O Bied raL Latent n Nom.
14/8
1793.4
185'i
190*
127H
127%
132%
127%
127%
132%
Hover
•ept
dec.
Bir
75%
75%b
78HI
119%
119%
122%
118%b
118%
121%1
Lijnzaad
okt. 805% b 802%b
nov 301H 299%l
NEW V'IHR
29 12-15
27.32
28.25
33%
33%
29.30
nil. II
6.15
8.1014s
I 26-30g
29.25
27.30
28.27
34%
34%
29.58
30.26
Sir. loco
Lood
SL L.
Aualr. Wel
aug
sept.
175-179L 175-179L
ANTWERPEN
gesloten
gesloten
gesloten
gesloten
gesloten
gesloten
Wnltupa
aug.
sept.
gesloten gesloten
gesloten gesloten
gesloten gesloten
LVNUKN
trp
JCMAAR De afwikkeling van de
ierneming Hoogenstraaten conser-
i is zover gevorderd, dat aandeel-
aders een voorstel tot ontbinding
tot uitkering van 100 pet op het
wielen ka pita al kan worden gedaan,
ogenstraaten beëindigde de bedrijfs-
tiviteiten In oktober 1969 en be
ukte toen in feite alleen nog over
Jouwen en terreinen in Alkmaar,
arvoor indertijd ongeveer 1,3 min
rd gevraagd. In 1970 heeft een
jnd gewoed, die een schade aan
bouwen en voorraden berokkende
a ƒ5 min. De voorraden behoorden
n derden toe.
trkoop van de onroerende goederen
n de gemeente Alkmaar en incasse-
jg van de verzekeringspenningen
'bben er nu toe geleid, dat een
luidatiesaldo resteert, dat gelijk is
11 het uitstaande aandelenkapitaal,
lichtte commissaris dr. F. A. Th. J.
■iters het voorstel tot terugbetaling
notering van de aandelen van
Wgenstraaten is dinsdagmorgen op
schort. De laatste koers van de
mdelen is 93 pet. Op 21 september
11 de aandeelhoudersvergadering wor-
gehouden en over twee weken ver-
•ujnt het laatste jaarverslag.
Leren is moeilijker dan je denkt.
Daar zal de Amerikaanse biochemicus
Georges Ungar zeker van overtuigd
zijn, hoewel hij juist meent te hebben
bewezen dat leren eenvoudiger is dan
een heleboel mensen dachten. Zijn
probleem is dat een heleboel mensen
zijn bewijs niet zo best vinden.
Het begon allemaal vier jaar geleden,
toen dr. Ungar in het eerbiedwaardi
ge tijdschrift Nature een rapport pu
bliceerde over chemische kennisover
dracht. Hij had ratten geleerd om, als
zij konden ktezen tussen een verlicht
en een donker hok, geheel tegen hun
natuurlijke neiging in een voorkeur
voor het licht aan de dag te leggen.
Als hij daarna die ratten onthoofdde
en een extract van hun hersens in
spoot bij nietsvermoedende muizen,
dan bleken die muizen ook een duide
lijke voorkeur voor verlichte kooien
te vertonen.
Voor de hand liggende conclusie: tij
dens het leerproces is in de ratteher-
senen een stof gevormd die de infor
matie 'licht is beter' vastlegt, en die
stof verschaft kennelijk muizen dezelf
de informatie.
Van die eerste publikatie was nie
mand erg onder de indruk, en dat
was begrijpelijk. Er zijn letterlijk
honderden proeven gedaan over dit
soort chemische overdracht van ver-
overtuigende conclusie uitgekomen.
Soms lijkt het niet te werken, soms
wei eri nts het Hikt te werken en een
ander probeert het in zijn eigen labo
ratorium ook dan mislukt het weer
Voorlopig was er niets bewezen, en
leken de onderzoekers die de informa
tie-opslag zochten in veranderende 'e-
lektrische schakelingen' van de ze
nuwcellen in de hersenen, de beste
papieren te hebben.
Maar dat veranderde vrij dramatisch'
toen Ungar begin vorig jaar vertelde
dat hij uit zijn rattehersens de zuive
re stof met de 'licht is beter'-bood-
schap had weten te isoleren .dat hij
de structuur had opgehelderd (het
bleek een eenvoudig eiwitachtig mole-
kuul te zijn), dat hij de stof in zijn
kolven en reageerbuisjes had binnen
namaken en dat die synthetische stof
eveneens muizen ertoe bracht om in
verlichte kooien te gaan zitten.
Scotofobine
Daarmee leek de chemische over
dracht van ongeleerd gedrag (en dus
van kennis) handen en voeten te
krijgen. De betreffende stof kreeg een
mooie naam: scotofobine (dat is
'bang-voerr-het-donker-stof' in het pot
jesgrieks der chemici). En Ungar
haalde breeduit de kranten, ook de
onze Maar dat was wetenschappelijk
gezien natuurlijk niet de hoofdzaak.
Een dergelijk resultaat hoort netjes
in een vaktijdschrift te worden gepu
bliceerd, zodat het door de andere
biochemici kritisch bekeken kan wor
den. Georges Ungar stuurde een ma
nuscript naar uiteraard het
eerbiedwaardige Nature, en dat bleek
het begin van een opmerkelijke ont
wikkeling te zijn.
Zo'n mavuarrivt wordt nameUik niet
zomaar afgedrukt maar eerst ter be
oordeling en kritiek voorgelegd aan
een of meer referenten, gezaghebben
de vakgenoten wier taak het is op
alle slakken en slakjes zout te leggen.
Zo ging het stuk van Ungar naar
Walter Stewart, en toen die klaar was
met zout leggen was er eigenlijk niet
veel van het oorspronkelijke manus
cript overgebleven. Ungar en zijn me
dewerkers maakten een nieuwe versie,
maar ook daartegen bleef Stewart gro
te bezwaren koesteren.
Omdat er langzamerhand toch iets
gepubliceerd moest worden, nam de
redactie van Nature de ongehoorde
beslissing om dan maar het hele dos
sier op te nemen. En zo bevatte het
nummer van 28 juli, een kleine ander
half jaar nadat de procedure begon
nen was, niet alleen het herziene
artikel van Ungar en zijn medewer
kers, maar bovendien een tweemaal zo
lang artikel van referent Stewart
uwarin hij de bezwaren uiteenzet die
hij tegen de bewijsvoering van Ungar
nog steeds koestert. En tenslotte een
naschrift van Ungar dat een paar
punten van Stewarts kritiek wel ver
heldert maar een aantal andere niet.
Bezwaren
De bezwaren van Stëwart komen, kort
samengevat, hierop neer: 'Mijnheer
Ungar, de manier waarop u de actieve
stof uit de hersenen van uw ratten
isoleert wordt niet voldoende duide-
lijk beschreven, zodat geïntereseerde
vakgenoten dit niet ook zelf kunnen
doen. Ik heb u gevraagd om nadere
gegevens en u hebt mij geschreven
dat u die liever niet publiceert. Uw
bewijs dat u een zuivere stof hebt
geïsoleerd, en niet een mengsel van
verwante stoffen waar weinig uit te
concluderen valt, is niet deugdelijk.
Integendeel, uit uw gegevens blijkt
volgens mij dat utv preparaat flink
verontreinigd was.'
'De manier waarop u vervolgens de
preciese structuur hebt bepaald van
deze al dan niet zuivere stof, is aan
verscheidene bedenkingen onderhevig.
Uw methode om dezelfde stof
synthetisch te maken kUrpt wel, maar
hoe u nu precies vaststelt dat zcüwel
de natuurlijke als de kunstmatige
stof, muizen ertoe brengt een verlich
te kooi te prefereren, blijft te vaag.
En als dit probleem wordt opgelost, is
het nog steeds de vraag ivat u nu
eigenlijk hebt bewezen. In uw voorlo
pige mededelingen schreef u over che
mische overdracht van aangeleerde in
formatie, nu houdt u het op het
teweegbrengen van een specifiek soort
van gedrag, een conclusie die aanzien
lijk minder ver gaat. Maar het gaat
mij, met de nu bekende gegevens, nog
te ver. U hebt niet aangetoond dat
scotofobine specifiek werkt op de
keus tussen licht en donker, deze stof
zou een veel algemenere werking kun
nen hebben.'
Zo ver staat het nu met de weten
schappelijke discussie. Feiten en me
ningen liggen op tafel en iedereen
mag zijn eigen conclusies trekken.
Voorlopig houden wij het erop dat
scotofobine weinig met het geheugen
van knaagdieren te maken heeft. Wat
niet wegneemt dat het een boeiende
stof is, waar zowel Georges Ungar als
anderen nog belangrijk onderzoek aan
kunnen doen-
Ai F Indimiriea
wreo
Allied Chemical
Alum co ol Am
American Brands
Am Can
Am Cvanamid
Am Klectr Power
Ara Metal Climai
Am Motors
Am Smelt and Ref
Am Tel and Tel
Ampei
Anaconda
Armco Steel
Atlant Richfield
14/8 15/8
47 47%
20% 20%
29% 29%
54 53%
42% 42%
32% 32%
35% 35%
27% 27%
29% 29%
10% 10%
18% 18%
41% 41%
6% 6%
18% 18%
21% 21%
59% 61
46 45%
icndix
Bethlehem Steel
Boeing 24% 23%
Burlington Ind 34% 34%
Canadian Pacific
eclanese
Chase Manhuiien
Chesap and Ohio
Chrysler
Cities Service
Colgate-Palmolive
Coll Industries
Commonw Edison
Cons Edison
Coht Can
Cont Ol)
Curtlss-Wright
CurLias-Wrlght A
Dart Industries
Deere and Co
Duw Chemical
Du Pont <K I)
16% 16%
38% 40%
62% 62%
46% 46%
31% 31%
38% 38%
82% 81%
19% 20%
32% 33%
24% 24%
33 3214
30 30
44% 44%
57% 58%
53% 53%
68% 69%
96% 96%
183% 182%
Eastman Kodak 141 138%
First Nat City 67% 68
tien Electric
G en Kouds
Gen Motors
Gen Publ lltl)
Gen Tel and Elec
Getty OU
Gillette
Glrobel Brothers
Goodyear T and R
Gulf Oil
69%
25%
77%
21%
28%
76%
53%
20%
30%
24
Illinois Centr Ind 32% 32%
ltisilcu 14% 14%
Int. Busln Mach. 424% 420%
Int Harvester 34 34
Int Nickel of Can 32% 32%
Int Paper 37% 36%
Int Tel and Tel 54% 54
Ung-Temco Vough 12% 12%
Litton Industries 12% 12%
Lockheed Aircraft 10% 10%
Marcur 24% 24%
MarUn Marietta 20% 20%
May Dap Stores 36% 43%
Mcdonnel Douglas 35%
Mobil OU 65% 65%
Nabisco 53 55%
Nat Cash Register 30% 32%
Nat Distil and Ct 19% 20
Nai Gypsum 17% 17%
Nat Steel 39% 40
Nat Lead Ind 14% 14%
North Am Huckw. 33% 32%
Pacific Gas and El 2714
Penn Central 3%
PepsIco 88%
Phelps Dodge 37%
Philip Morris 110%
Phillips Petroleun 34%
Procter and Gamb 101
RCA 37%
Republic Steel 24%
Reynold* Ind «7
Royal Dutch Petr 39%
Santa Fe Ind 31%
Sears Koebuck 113%
Shell OU 45%
Southern is
Southern Pacific 46%
Southern Railway 51%
Sperry Rand 43%
standard oil Gal. 63
Standard OU Ind 74%
Standard Oil N.J 78%
Studebaker-Worlht 48%
Sun OU 40%
I'ezaco Texas Gull 33%
lexas lustrum. 184
Transatnerlca 19%
Unilever 15%
Union cat bide 49%
unlruyal 16%
United Aircraft 39%
tinned Brands 13%
U S Steal 29%
Western Union 56%
Westinghnuse El. 46
Woolwortb 34%
27%
3%
87%
36%
24%
«7%
39
31%
112%
46%
19%
47%
50
45%
65%
25%
78%
47%
40%
Admiral Corp
17
16%
m igar
18%
19
ALegtiHiiv Po» S
20%
20%
Ak/ollS
31%
30%
ml B11S lui
Ree
99 b
99b
Am Standard
12%
12%
lot F'lat >1
78%
79
Amsted Ifid
38%
38%
rit Papei
1 4)
58%
57% b
Balt O Uhlo 4-6%
48
49
uterspar
28 7»
26.80
Bavuk Lig af».
12
13
Kanna» i n
Ind
42%
42%
'.'an Breweries
7%
7%
Kalina» Pu
aal
23%
23%
14
13%
Kl.M
36%
36%
hadliourn Goth
2%
2%
Mogei
21%
21%
Cha»e Select Fd
11 93
11.99
Columbia Gas
28%
28%
1 eanto
20%
21
Cumlnco
29%
29 %b
1 olie Slat
l'IIIOIlt
26%
26%
Corit leleptiül»*
21%
21%
1 eliuian
17%
17%
22%*^ 23
tldUlnon Fund
13%
13%
Nat Can
NY Cwitr A
North West B
N Am Philips Co
Occidental Pau
standard Brands
Tandy Corp.
union Elect
United Corps
united Gas
Western Bancorp
17% 17%
9% 10»,
68% 68%
36 3 7%
60% 50%" 'I
38% 37%"
IT 17
in Jj
34% 54%
