Kerk in Japan
bezweek maar
handel bloeide
W ereldraad-gedelegeerden
te gast bij communes
Trouw
K wartet
vandaag
BeroepingS"
werk
BoekenetalagA
TROUW/KWARTET DONDERDAG 10 AUGUSTUS 1972
KERK/BINNENLAND T2 K
Nagasaki, augustus 1972
Midden in Nagasaki, niet ver van het station, staat het indrukwek
kende monument van de 26 martelaren, opgesteld op een lange rij,
de handen ten hemel geheven, boven hun hoofden de triomfantelijke
woorden: Laudate Dominus, omnes gentes*), onder hun voeten de
kruisen waaraan zij gestorven zijn. Het is een modern monument,
van een hedendaagse Japanse beeldhouwer, en er vlak achter ligt
een klein goed ingericht museum, dat uitvoeriger het verhaal van
hun offerdoodvertelt.
In het jaar 1597 zijn zij ter dood
gebracht, op last van de heerser des
lands, de man die ik al eerder ver
meld heb als de Napoleon van Japan,
Toyotomo Hideyoski. Met deze gekrui
sigden moeten wij beginnen als wij
de geschiedenis van Japans ontmoe
ting met het Westen, zoals die zich
hier in Nagasaki heeft afgespeeld, wil
len vertellen. Niet met de Hollandse
protestanten, maar met de Portugese
en Spaanse rooms-katholieken, met
hun moed, hun bezieling, hun dwaas
heid en verdeeldheid. Puur toeval
bracht in 1543 drie Portugezen met
een Chinees schip op de Japanse kust:
een typhoon, zoals ze hier nu nog
kunnen razen, verrassend en verwoes
tend, dreef hen naar het onbekende
land. Daar werden ze hartelijk ont
vangen, dat is wel overal op de we
reld hetzelfde verhaal: met hoeveel
naïviteit de meest uiteenlopende vol
ken de armen wijd open hebben ge
daan om de eerste afgezanten van het
Westen te ontvangen, zonder ook
maar te kunnen vermoeden wat voor
eindeloze gevolgen dat zou hebben.
BEWONDERING
Zo werd Japan binnen onze horizon
gebracht, in een tijd dat de Europese
expansie net op volle gang kwam. Zes
jaar later al zette de grote 'apostel van
het Oosten, de vurige Jezuiet Francds-
cus Xaverius, voet aaji wal om het
christendom te prediken en weldra
werd hij gevolgd door een hele
stroom van zijn ordegenoten. Met een
hartstocht en overgave zonder weerga
stortten zij zich op de vreemde we
reld, maar ook met overleg en begrip.
Van het begin af begrepen zij dat zij
niet met primitieve cultuur maar met
een hoogontwikkelde te maken had
den, en in hun vele brieven en ge
schriften legden zij telkens weer ge
tuigenis af van hun bewondering voor
het Japanse volk. Xaverius zelf, in de
twee jaar dat hij in Japan was, had
het bijzondere thema voor deze missie
al aangegeven: de missionarissen zou
den, zo schreef hij naar Rome, wel
onderlegd moeten zijn om de vele
Japanse vragen te beantwoorden, zij
zouden bovendien artistieke begaafd
heid moeten bezitten om het Japanse
wezen te begrijpen en ook nog goed
op die hoogte moeten zijn van aard
rijkskunde en sterrenkunde, want
dat interesseerde de Japanners. De
meeste latere zendelingen gingen
voort op dit spoor van hooggestemde
toenadering, één van hen schreef:
'Men moet vooral niet denken dat
deze mensen barbaren zijn. Afgezien
van het geloof zijn wij, hoe voortref
felijk we onszelf ook vinden, eerder
barbaren. Ik moet eerlijk bekennen
dat ik elke dag van hen leer en ik
geloof dat er geen ander volk in de
wereld is met zovele en zo grote
talenten en van nature zo begaafd'.
SUCCES
Met zo'n positieve instelling tegeno
ver hun object hadden de Jezuieten
succes, overweldigend succes zelfs.
Niemand weet nauwkeurig hoeveel
bekeerlingen gemaakt zijn, de schat
tingen lopen uiteen, maar het is waar
schijnlijk dat het om vole duizenden,
misschien zelfs enkele honderdduizen
den is gegaan. Er is in de late 16e
eeuw een christelijke kerk in Japan
tot ontwikkeling gekomen, vooral in
het westen des lands, hier op Kyushu,
die leefde en bloeide. Met andere
woorden: de positieve gevoelens wer
den van Japanse zijde beantwoord, er
was een gretige interesse voor de
nieuwe godsdienst, niet het minst on
der de aanzienlijken. Diverse dai-
myo's, een soort leenmannen met gro-
De rednctie behoudt zich het recht voor om
ter opname in deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
fiubllkatic wordt met de naam van do
nzendcr ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden aan de lieer Joh. C. Francken,
secretaris van de bonfdredacJe van Trouw-
Kwartet, Postbus 8S9. Amsterdam.
Export
Bij al de bewogenheid omtrent de
bombardementen op de dijken van
Noord-Vietnam, waarvan Hanoi be
weert dat dit doelbewust geschiedt en
Washington dit ontkent, vergeet men
echter, dat de bombardementen op
Noord-Vietnam niet zouden plaatsvin
den, wanneer Hanoi zijn gewelddadige
export van het communistische sa
menlevingssysteem naar de buurlan
den in het algemeen (Laos, Cambodja
en de grensgebieden van Thailand) en
Zuid-Vietnam in het bijzonder staakt.
Er is geen zinnig mens, die werkelijk
in alle ernst meent, dat Washington
zonder enige reden Noord-Vietnam
bombardeert, hoewel er krachten
schijnen te zijn, die hemel en aarde
bewegen dit zo voor te stellen. Het
lot van de Noordvietnamezen is even
afschuwelijk als dat van de Zuidviet-
namezen, die lijden onder het Noord-
vietnamese exportgeweld, hoewel ken
nelijk meer bewogenheid aanwezig is
voor de eersten dan voor de laatsten.
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Posfma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768)Gem.giro
X 500.
Beeldhouwwerk in de tuin van het museum te Nagasaki, voorstellende de Portugese missionarissen. Geheel links voorop Franciscus
Xaverius. (Foto: J. W. Schulte Nordholt.)
Dit wordt bovendien nog sterk geac
centueerd door het zonder enig pro
test verwerken van de berichten over
de Noordvietnamese massamoordej-
pedities in de zgn. 'bevrijde' gebieden
van Zuid-Vietnam, waarbij naast de
volwassenen vooral de gemengdbloedi-
ge Zuidvietnamese kinderen een prooi
zijn van de 'bevrijders' uit het Noord
en. Zodra Hanoi zijn agressieve oorlog
beëindigt worden ook de bombarde
menten op Noord-Vietnam beëindigd.
Hanoi's gejammer over de dijken
imponeert mij allerminst; wie de af
schuwelijke bal kaatst moet de even
afschuwelijke bal terugverwachten.
Berkel en Rodenrijs
P. J. G. A. Ego
Voorz. Oud-Strijders Legioen
Groetplicht (3)
Toen ik in ra'n jonge jaren op een
zondagavond met een collega onder
wijzer naar de kerk wandelde die een
chique buiten-model-pakkie droeg met
sergeant-strepen, stoof hij opeens bij
me vandaan naar een paar soldaten
die zonder groeten gepasseerd waren,
hij gaf ze een standje om niet te
zeggen, 'uitbrander' waarop ze salu
eerden en hij hun groet beantwoord
de. Ik had hem altijd een leuke knul
gevonden, maar toen daalde hij tot
vlak bij het nulpunt. Be vroeg: 'vind
je dat nou zelf niet kinderachtig?' Hij
zei: 'Het is m'n plicht ze daaro te
wijzen, anders ben ik zelf in overtre
ding' 'Dat kan, maar daarom hoeft
het nog niet zo. Als je een beetje
echt schoolmeestert)]* ed in je boddy
had, dan zou je gezegd hebben (ter
wijl je zelf één groette): 'Neem me
niet kwalijk jongens, ik had het óók
een beetje te laat in de gaten, maar
ik moet m'n plicht doen, hè. 'En dan
zouden ze vanzelf teruggroeten; met
een lach en een uitje bereik je meer
den zo'. Maar nu moet me ook van
het hart, dat ik het jammer vind dat
die even kinderachtige anti-groetactie
in deze krant met een mooie foto en
de vermelding dat de WDM de actie
(natuurlijk!) geslaagd vindt in feite
gesteund werd. Alles wat ik tot nu
toe over die WDM las brengt me op
de troostelijke gedachte: Wat ben Ik
blij dat ik zulke dwarsdrijvers en
muggenzifters nooit als officier of als
baas gehad heb, want wat zou dat een
honden leven zijn als zulke lui wat
over je te vertellen kregen; er zijn
geen erger dictatoren dan geslaagde
revolutionairen. Met een beleefde
groete ert men óók zichzelf.
Gorcum
P. A. de Hoon
Shock-therapie
Op 8 aug. schreef Jelte Rep. o.a.
'Tegenwoordig wordt de methode
(van electrische shocktherapie) gezien
als het beste geneesmiddel tegen de
pressie.' Hiermee leverde Rep een
voorbeld van wat ik als een gevaar
lijk bij-produkt van de affaire-Eagle-
ton beschouw. Natuurlijk is het goed
om Eagleton niet vase te pinnen op
wat hopelijk een voorbije periode uit
's mans leven is. Dit moet echter niet
Inhouden dat men shock-therapie gaat
verdedigen, een methode van genezen
die o.a. bij Foudraine in zeer slechte
reuk staat. Men zie hiervoor zijn ook
in Tr/Kw goed ontvingen bestseller
"Wie Is van hout'. Nog onlangs ver
scheen er in Nederland een boek
"Waar was de dood nog meer" van
Van Teilegen. waarin deze de op hem
toegepaste shock-therapie blijkt op te
vatten als een soort geestelijke ampu
tatie. Kortom, op zijn minst heeft
Rep, die ik als redacteur buitenland
zeer waardeer, gegeneraliseerd daar,
waar het nou net nietmocht
Amstelveen
Douwe Kok
te macht in hun plaatselijke contrei
en, lieten zich dopen, en werden vaak
gevolgd door de bevolking in hun
gebieden. Het leek er werkelijk op
alsof Japan een christelijke natie zou
worden, uit de brieven der missiona
rissen klinkt die hoop tenminste op:
'Als zij eenmaal het geloof aanvaard
hebben, denk ik dat er geen andere
kerk is die hen kan evenaren. Onze
ervaring doet ons geloven dat wij
door middel van onze liturgie miljoe
nen kunnen bekeren. Als we orgels
hadden, muziek-instrumenten en zan
gers, zou het gebied van Mikayo en
Sakal binnen een jaar ongetwijfeld
compleet gekerstend zijn.'
ANDERE FACTOREN
Nu moet ik bekennen dat ik, als
ijveraar voor het kerklied, gewoonweg
ontroerd ben door dit vertrouwen.
Stel het u voor, als er maar kerkmu
ziek was geweest, was Japan bekeerdl
De man die dat schreef, de Italiaan
Organtino Gnecchi-Soldo (zou die
voornaam toevallig zijn?) moet behal
ve uit ervaring ook uit grote liefde
voor het zingen en musiceren habben
gesproken, hij doet haast aan Luther
denken. Maar als historicus aarzel ik.
Er waren andere factoren in het ge
ding, die de voortgang van het evange
lie bevorderden of belemmerden. En
als men die opsomt wordt men uit de
zalige sfeer der muziek teruggebracht
op de harde aarde. Daar was in de
eerste plaats ongetwijfeld de Japanse
problematiek zelf: de Jezuieten kre
gen hun grote kansen door de gunst
van verschillende diaimyo's, maar de
machtige Hideyoshi was er juist op
uit om de macht der daimyo's te
breken en zo het land te verenigen.
Daardoor kwamen in diverse gevallen
ook de christenen in het gedrang.
Maar erger, veel erger, waren facto
ren van eigen westerse herkomst.
Achter de milde onschuld van de
missie stak, zo vermoedden de Japan
se machthebbers, een groot gevaar
van politieke macht. Zij hoefden maar
te zien naar het zuiden, naar de
Philippljnen bijvoorbeeld, om recht
vaardiging voor die vrees te vinden.
Stond achter de kerk niet de staat?
Bleek dat zelfs niet uiit bepaalde uitin
gen van missionarissen in hun ge
sprekken met Japanse heren, refere
rend aan hun koning in Portugal of
Spanje, sinds 1580 trouwens dezelfde?
Daar kwam nog een andere onstichte
lijke zaak bij: nadat de Jezuieten met
zoveel succes jarenlang in Japan ge
werkt hadden, verschenen, nadrukke
lijk als concurrenten, de Franciscanen
en Dominicanen op het toneel en in
hum controverse sprak de tegenstel
ling tussen Portugezen en Spanjaar
den op de achtergrond mee.
De 26 martelaren waren Spaanse
Drof.dr. j.w.schulte nordholt
Franciscanen met Japanse volgelingen
en één der motieven van Hideyoshi
kan geweest zijn dat hij de onderlinge
strijd der christenen verwarrend en
onrustverwekkend vond en daarom
eens een krachtig voorbeeld wilde
stellen. Hoe barbaars de dood ook was
(kruisiging betekende dat de slachtof
fers aan kruisen, werden vastgebon
den en dan langzaam met lansen
doodgemarteld), een algemene chris
tenvervolging luidde hij niet in. Die
kwam pas jaren later.
Van Japanse zijde was er aarzeling en
onzekerheid. Pas een toenemen van
de vrees voor het Westen leidde ten
slotte tot verdergaande, tot absolute
maatregelen. Nog een factor van Wes
terse verdeeldheid moet daarbij ge
noemd worden, maar dan spreken we
over de Hollanders. Zoals men weet
volgden die hun aartsvijanden uit
Spanje overal ter wereld. In 1600
kwam het eerste Nederlandse schip de
'Liefde' aan in Japan, en behalve een
vriendelijke naam had het ook een
aardig voorkomen, want het droeg als
boegbeeld een beeltenis van de vreed
zaamste van alle Hollanders, Erasmus
(dat beeld is nu nog in Tokyo in het
museum, maar wij hebben het in 1969
op de grote Erasmustentoonstelling
kunnen zien in Rotterdam, en Boy
mans heeft een goede cople, door de
Japanners geschonken).
De Nederlanders en Engelsen kwamen
niet om zending te bedrijven maar
handel, zij waren zakelijker dan de
zuidelijke Europeanen. En zij lieten,
om hun concurrenten van de begeer
de markt te verdrijven, natuurlijk
niet na om de Japanse heerser (sinds
1598 was dat de eerste sjogoen uit de
Tokugawa-familie, Tyeyasu) uit te leg
gen, hoe gering van waarde de Paapse
afgodendienst eigenlijk was. Op den
duur wonnen zij daarmee het veld, in
het bijzonder de hardnekkige Hollan
ders. En ik laat het aan de lezer over
of hij zo'n geschiedenis in het raam
van de tijd, van het geloof (meer of
minder historisch), of op nog een
andere manier wil bekijken.
SLECHTE NAAM
Een slechte naam hebben onze voorva
deren er wel mee kregen, slechter
dan ze verdiend hadden (maar wat is
verdienste?). Het christendom in Ja
pan werd aan steeds grotere vervol
gingen blootgesteld, vooral in de ja
ren na 1620 en tenslotte werd het
helemaal uitgebannen. De martelingen
werden talrijker en geraffineerder,
vlakbij Nagasaki, in de hete zwavel
bronnen van Unzen, vonden velen de
dood. Op grote schaal werden de
christenen gedwongen hun geloof af
te zweren, vaak met de formules van
hum geloof: 'In de naa-m vain de Vader,
de Zoon en de Heilige Geest, de
heilige Maria en alle engelen, zo mo
ge ik als ik deze eed breek de genade
van God verliezen en vallen in het lot
van Judas.' Daarbij werd dan geëist
dat de afvalligen openlijk hun afkeer
betuigden van het christelijke geloof
door op het kruis of een andere
heilige beeltenis te trappen (in som
mige musea hier kan men deze afge
trapte stukken nog zien). Zo bizar ging
het toe, en, zoals ik al eerder geschre
ven heb, het christendom verdween
ondergronds door deze vervolging en
kwam pas na twee en een halve eeuw
weer boven. Toen de godsdienstvrij
heid werd ingevoerd bleken er nog
20.000 mensen te zijn die in de afgele
gen westelijke kuststreken trouw wa
ren gebleven aan hun verborgen God.
Nu nog vormen zij een bijzondere
groep, afzijdig, gestempeld door droe
ve traditie. Met de uitbanning van
het christendom ging de afsluiting
van Japan gepaard. Alle vreemdelin
gen werden uitgestoten en enkel en
alleen de Hollanders mochten het
Westen in Japan blijven vertegen
woordigen,-^ gediwee. zo zakelijk wa
ren zij. Toen in 1637-38 de Japanse
boeren hier op Kyushu, op het schier
eiland ten oosten van Nagasaki, bij
de stad Shimabara, in opstand lava-
men (de Japanse geschiedenis kent
vele boerenopstanden waarin economi
sche factoren een grote rol spelen) en
zich daarbij schaarden onder het
vaandel van het Kruis, riepen de
Japanse machthebbers de hulp in van
de Hollanders, die toen hun factorij
nog op Hviado (een eiland voor de
westkust van Kyusku) hadden. De
opperkoopman daar, Nicolaas Koecke-
backer, voelde het pijnlijke van de
situatie, deed wat hij kon om aan het
dilemma te ontkomen door de meeste
van zijn schepen weg te zende,n, maar
was tenslotte toch genoopt om met
één schip (De Rijp) de versterkingen
van de rebellen in puin te schieten.
Dat hielp, op 12 april 1638 stortte
hun weerstand in, bij duizenden von
den zij de dood.
LEGENDE
Is het wonder dat er in het christelij
ke Europa goed, ook uit afgunst,
ook uit schijnheiligheid een grote
verontwaardiging heerste over de Hol
landse houding? Uit deze tijd stamt
de legende dat de Hollandse kooplie
den zelfs deel namen aan het vertrap
pen van het kruis, als zij maar verdie
nen konden. Maar pas in de 18de
eeuw is dat verhaal populair gewor
den, omdat het terecht is gekomen in
één van de beroemdste boeken van
die tijd, Gullivers reizen. Herinnert
de lezer zich nog, hoe in het derde
deel van dat magnifieke boek, de held
door de meest onwaarschijnlijke lan
den reist, zoals Balnibarbi. Luggnagg
Glubbdubdrub, en tenslotte terecht
komt in Japan? Het is misschien op
zichzelf al tekenend dat Jonathan
Swift Japan in de rij van die'curieuze
landen plaatst, maar waar het hier
om gaat is dat Gulliver in Japan
alleen wordt toegelaten als hij zegt
dat hij een Hollander is. Hij vraagt
dan echter verlof om vrijgesteld te
mogen worden van 'de ceremonie op
gelegd aan mijn landgenoten, name
lijk om op het crucifix te trappen' en
hij krijgt dat verlof als hij het maar
niet verder vertelt aan de Hollanders,
want dan zouden ze woedend zijn.
Historisch onderzoek heeft wel vastge
steld dat het om een legende gaat. dat
de Japanners van de Hollanders niet
eisten dat ze zich zo vernederden.
Maar een voorbeeld van trots en ei
genwaarde kan men het optreden van
onze voorvaderen ook zonder dat niet
noemen. Er stak tenminste enige
waarheid in de beschuldiging die in
de 18de eeuw door onze eigen landge
noot Onno Zwier van Haren (in zijn
drama Agon, sultan van Bantam
1769) werd geuit (hij legt de woor
den in de mond van een Javaan):
't Verslaven i on een Volk kan door het
Lot geschièn:
Maar 't geen voor Hollands komst het
Oost nooit had gezien,
Mijn vrije lièn die zig in Japan slaven
maaken
en om gewin haar God op Desima ver
zaken.
Looft den Heer, alle volken.
EVANGELISCH
In de rubriek 'men schrijft ons' mai
te iemand bezwaar tegen het feit t
ik over de gebombardeerde dijk
schreef. De inzender vraagt of
tegen mijn stukje protesteren m
Dat mag. Hij mag het uiteraard b
niet met mij eens zijn. Ik schi
overigens niet met name over
dijken als wel over het feit dat n
dit net zolang ontkent totdat er ni
meer te ontkennen valt en dan is I
ineens weer wel waar. Dat wekt g<
vertrouwen in officiële berichten,
inzender schrijft vervolgens dat
een evangelisch woord verwacht,
dacht dat het voluit evangelisch
om kritiek te laten horen op wat
ons aller naam aan onrecht en gew
geschiedt. Ik wil even evangell
protesteren tegen de processen
Praag, omdat ze gevoerd worden
een geest van grenzeloze hoogmoed
verachting van de menselijke vrijtoi
En ook die vrijheid is een goed dal
in het evangelie tegenkom. Als y
heid van schuld en zonde, maar i
als vrijheid om de naaste ten goedt
zijn en niet ten kwade. Vandaar
ik ook, alweer even evangelisch, j
testeer tegen de behandeling van 1
schop Ruiz (Peru), zoals hij die
Rome ondervond. Dit alles heeft nl
met meewarig gegrien te maken, w
ik zit zelf veilig en wel en waarsch;
lijk ook de briefschrijver. Wij hebl
geen of weinig krimp. Maar wij i
gen niet aflaten te signaleren waai
onze wereld met mensenlevens gea
wordt. Waar mensen niet geacht
den. Het evangelie leert mij dan
spreken en niet door mijn zwij|
nog meer schuld op mij te laden,
met name zal daar gesproken moe
worden waar mensen die zich met
op dat evangelie beroepen slecht Ij
delen.
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Okkerbroek incombinl
met Bathem: J. J. F. van Melle, ka
te Leimuiden. De toezegging van
roep door de herv. gem. van Twé
uitgebracht op S. Th. Baarda te W
Ammerzoden werd ingetrokken aai
zien ds. Baarda niet eerder dan
sept. een beroep in overweging
nemen (verb, ber.)
GEREF. KERKEN (Vrljg.)
Beroepen: te Wetsinge-Sauwerd:
v.d. Berg, kand. te Dordrecht.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt: voor Zeist: P. Beekhui*1
Noordeloos.
ADVERTENTIEi
Kerken kunnen hier veel leren
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT In de grote roltrappenhal van heit Jaartieurs-Congres-
gebouw in Utrecht ziet men allerlei gedelegeerden en stafleden van
de wereldraad van kerken als engelen in de droom van Jakob op
stijgen en afdalen hier en daar herkennen ze elkaar, maar de
pogingen om in die mechanische trappenwereld bij elkaar te komen
slagen niet altijd. De voorbereidingen voor de vergadering van het
centraal comité, het 120-koppige beleidvoerende orgaan van de
wereldraad, zijn in volle gang. Op het ogenblik vergaderen de 'units',
de verschillende taak-eenheden van de staf met hun raden. Een
ervan is de 'unit' voor onderwijs en opvoeding, communicatie en
'vernieuwing' (Renewal). Achter die laatste taak-omschrijving ver
bergt zich het vroegere jeugddepartement van de wereldraad.
De Renewal-groep heeft op vele plaat
sen in de wereld contacten met talrij
ke Informele groepen op de rand van
of buiten de kerk waarin men in
communaal verband het evangelisch
leven vorm tracht te geven. Het the
ma van deze vergadering van het
centraal comité 'Committed to fel
lowship', het best te vertalen met 'de
discipline van de gemeenschap', kan
volgens deze Renewal-mensen leiden
tot allerlei spitsvondige discussies,
maar zullen er ook ervaringen in
doorklinken van een werkelijk com
munaal leven? Weet men wel waaro
ver men praat bij het gebruik van
zulke grote woorden?
Overtuigd dat de nieuwe ontdekkin
gen die hierover in die informele
groepen worden gedaan, mee verwerkt
moeten worden in de discussies maak
te de Renewal-grop contact mt een
aantal van deze groepen in Nederland.
De vraag luidde of zij bereid waren
gedelegeerden van de wereldraad een
paar dagen gastvrijheid te verlenen.
En zo zijn deze week in totaal 25
gedelegeerden van verschillende conti
nenten te gast b!j gemeenschappen als
de Children of God, de Ichtus-commu-
ne, de Nikolai-communauteit (oecume
nisch gericht en van katholieke zowel
als protestantse herkomst), Gods
Werkhof (augustinessen en andere
vrouwelijke contemplatieven), het
centrum van dienst en meditatie Ou-
dezijds 100, Emmaus, Heil des Volks,
enz.
De eerste commentaren hoorden we
in Utrecht van een zeer uiteenlopend
gezelschap: de Indiase methodist Vic
tor Koilpllai uit Lucknow, de Noord-
ierse presbyteriaan Gordon Gray, de
Koreaanse presbyteriaan Stephen
Moon, opvoedkundige in Seoel, de
Australische anglicaan Russell Rolla-
son en de organisator van deze ont
moeting Rex Davis.
De Indiër trok meteen vergelijkingen
met de ashrams in India vele van
deze communes vertonen dezelfde
hoofdtrekken als de christelijke ash
rams in India, ook het element dienst
speelt een rol in tegenstelling tot
de hindu-ashrams, die helemaal zijn
toegewijd aan meditatie. Maar het is
juist dat laatste waarop de hippies uit
het Westen zich richten, die in steden
als Delhi en Bombay neerstrijken. Zij
verwerpen de waarden van hun eigen
samenleving vaak tot ergernis van
de oudere christelijke zendelingen in
India. Het leven en slapen op straat
van deze hippies bevreemdt niemand:
'op straat leven is niet zo bijzonder in
onze steden' zegt hij droogjes.
De Koreaan ziet achter die voorkeur
voor de commune meer dan een zoe
ken naar gemeenschap, het is ook een
streven naar eenheid des levens. De
westerse materialistische en individu
alistische cultuur heeft het menselijk
bestaan opgesplitst in volstrekt ge-
scheidon compartimenten: het gezin,
de baan en de kerk. Daardoor is er
geen werkelijke gemeenschap moge
lijk. Hij betreurt het oprukken van
die leeriarijze in Azië, zij verwoest de
menselijkheid van het bestaan. Zuid-
Korea wordt naar zijn mening be
heerst door de ene westerse ideologie
van het kapitalisme. Noord-Korea
door de andere, even westerse, ideolo
gie van het totalitair opgelegde collec
tivisme. In een toekomstige hereni
ging voorzover hij daarvan durft
dromen zal een nieuwe opvatting
van menselijk samenleven moeten be
middelen
De volgende generatie
De Australiër ziet meer verschillen
dan overeenkomsten van zijn samenle
ving met de Nederlandse: hij tobt
vooral met de vraag hoe je in zo'n
klein land 200 kerken en 40 politieke
partijen kunt hebben. Op de getallen
kun je bij hem proberen iets af te
dingen maar het verschijnsel houdt
hem voorlopig in zijn greep. Wat hij
in deze gemeenschappen heeft ervaren
moet volgens hem wel betekenis heb
ben voor de tokomst. De kinderen
uit zulke communes hebben definitief
een voorsprong op andere kinderen,
meent hij.
'En toch worden die kinderen later
waarschijnlijk het breekpunt voor het
communale leven', zegt de Indiër.
'Dat hebben wij met die ashrams ook
ervaren. De volgende generatie bete
kende een einde van de ashram.'
Zo komt het gesprek op de duurzaam
heid van groepen als de Children of
God. De Ier spreekt het gevleugelde
woord 'dat wij hun toekomst niet
moeten meten aan ons verleden'. De
Geest is werkzaam zeker ook bui
ten de kerk en waait waarheen hij
wil. Of je erbij betrokken bent of
niet, de actie van de Geest gaat door.
Hij hoopt vurig dat de eerste liefde
van de Kinderen Gods te 2ijner tijd
zal plaats maken voor een volwassen
geloof, dat hij hier en daar herkent
bij hun 'elders', (oudsten). Het funda
mentalisme van de groep, de absoluut
letterlijke interpretatie van de bijbel,
kan hij niet volgen. Maar het opmer
kelijke is voor hem dat al deze men
sen 'drop outs' zijn geweest, ze heb
ben het proces doorgemaakt van een
wegvallen uit de maatschappij en ze
hebben medemensen ontdekt en als
voor het eerst het evangelie ontdekt.
Alles wat erin staat is werkelijk
nieuw voor de meesten en ze hebben
opeens een zeer concreet doel in hun
leven. Het is geweldig om te zien hoe
ze daardoor worden opgericht De ker
ken moeten hier goede nota van ne
men want zij kunnen ervan leren
voor het gemeente-zijn. Maar ze moe
ten deze gemeenschappen niet probe
ren te incorporeren want die omhel
zing zou dodelijk zijn.
Even weg uit Belfast
De Ier Gordon Grazy, die hier aan het
woord was, is jeugdpredikant. Tot
voor kort werkte hij mee in de Corry-
meela-community, die gericht is op
verzoening van de vijandige bevol
kingsgroepen. Hij is een paar weken
weg uit Belfast een zeer welkome
'holiday'. De meeste indruk op hem
sillusies. De meeste indruk op hem
maakte het initiatief van de chirurg
John Robb, die voor de televisie ver
scheen nadat hij noodoperaties had
moeten verrichten op slachtoffers van
een bomaanslag in een restaurant.
'Jullie zijn wel goed in het verscheu
ren van mensen door jullie bomaan
slagen', zei hij tot de militante IRA-
leden. 'maar heb je je er ooit in
verdiept hoe zulke uiteengerukte li
chamen weer moeten worden samen
gevoegd? Zolang ;e daar niet over na
hebt gedacht kun je ook niet weten
hoe het uiteengerukte Ierland weer
moet worden samengevoegd.' Er zijn
nieuwe toenaderingspogingen op ge
volgd van leidende figuren uit de
maatschappij. Protestanten kwamen
zóver dat zij een hereniging van Ier
land met duidelijke waarborgen voor
hun bevolkingsgroep onder ogen wil
den zien. Maar alles is weer uiteenge
vallen door nieuwe geweldsuitbarstin
gen. En door de verklaring in mei
van de aartsconservatieve bisschop Co-
nally, dat echtscheiding in Ierland
verboden zou blijven. Na de bezetting
van de IRA-wijken door het Britse
leger probeert Gordon Gray protes
tantse dominees te bewerken om bij
het leger aan te dringen een positie
vere houding jegens de roomskatho-
lieken. Verzoening betekent lijden,
constateert Gray, het eerste wat men
moet doorstaan is de vervreemding
van de eigen vertrouwde omgeving.
1
Grote Maranatha tooi
dag in de Expo-hal
te Hilversum
(stichter: Joh. de Heer) I
:cl
uitgaande van HET ZOEKLIC):
TE DOORN. j
F
ZATERDAG IS AUGUSTUS a.l.
Sprekers- I
Evang. C. van de Geer te Doof
Ds. W. Harkema te Musselkanal
Evang. J. Kits te Zeist; Evali
Jb. Klein Haneveld te BodedJ
ven: Ds. P. J. Mletes te Zeist:T
D. W. Veldkamp te Bussum.
Muzikale medewerking: t
Duo Mevr A. de Haan-Klein
neveld en de heer K. Wa
Kwartet Spaargaren, zang: M
ten de Groot, hammondorgel:
Klein Haneveld, trompet i]
AANVANG DER SAMENKOMSTEN:
10 uur. 2 uur en S uur. i
Breng do kinderen maar mee. vr
hen zijn er speciale kindersamiZ
komsten, o.l.v. Dhr. W. H.
Weelden. L
Toegang vrij. U bent hartelijk welkt
-.♦•sas
Victoria Holt Drijfzand. Ultfs
Van Holkema Warendorf a
sterdam. Prijs: ƒ17,90. rr
Engeland heeft altijd wel een m i
rieus landgoed beschikbaar, waarfe
auteur een familiedrama met s%,
kan situeren. jr,
De schrijfster Victoria Holt, dié
aanzien van deze conceptie een
bedrevenheid aan de dag legt,
een boeiende intrige aan, die
lijk en figuurlijk uitmondt in
lijk drijfzand.
Dat laatste is verborgen aanwezig
bij het landgoed aan de kust
Kent, waar de pianiste en we<
Caroline Verlaine uitwijkt om eii
te geven aan 'dure' meisjes. Er1
ook Romeinse bodemvondsten i%
gebied en dat is de eigenlijke lief
van Caroline's komst. Haar zusteP3:
ma, een amateur-archeologe is dal,1:
geheimzinnige wijze verdwenenib,
dens mevr. Verlalne's verblijf
dwijnt ook de jeugdige Editlw
blijkt een afschuwelijke familiefto
die te spelen, een verbitterde j3*
vrouw lokt tegenstandsters naar
drijfzand en ook Caroline, die ijl
naar haar zuster speurt, wordt
een derde slachtoffer. Ze heeft eto
twee minnaars, die haar broedoV
redden van de dood in het zuifn
zand. |h
Het duurt allemaal erg lang voL.
de ontknoping zich aandient. Drr
man is overigens voldoende sf«Fr
om vooral vrouwelijke lezers tel:*
en. p
i
-
