in 'Jesse James en Cole Younger'
Wat troebele lokale kleur
--autobiografie
Autokeus
Internationale aandrang op
verplicht dragen van gordels
BMW Touring
BMW-dealers
o.a. Ie:
Chevrolets Corvair was niet gevaarlijk
Platina voor naverbranders in VS
Detailverbeteringen bij Chrysler-Simca
Plastic vliegtuig
als bouwpakket
Opvolger van VW 411
Europemballage had
minder gunstig '71
"1 [ROUW/KWARTET VRIJDAG 4 AUGUSTUS 1972
Binnenlnnd/Kanst Tll/KU
BMW Touring: in drie versies, de 1600, 2000 en 2000 Til.
Of de Touring-versie van de BMW
viercilinders nu een stationcar of een
coupé is, valt moeilijk uit te maken.
De derde deur aan de achterzijde en
de neerklapbare achterbank doen aan
de eerste denken, de vormgeving en
totale ruimte aan de laatste. Het is in
elk geval een super-sportieve wagen,
niet alleen maar uiterlijk, maar ook
naar prestaties en rij-eigenschappen.
We reden de snelste versie, de 2000
Til met injectiemotor. Die biedt een
razend felle accelleratie en een top
snelheid van 190 km per uur bij een
acceptabel brandstofverbruik: de fa
briek geeft zelfs 1 op 11 bij constant
110 km per uur rijden. Maar wie doet
dat met zo'n auto? De pittige motor
130 DIN-pk vraagt om hoge snelhe
den, die we bij forse zijwind op de
autoroute Parijs-Rijssel uitprobeerden.
En daarbij bleek bij het naderen van
de top de wagen toch behoorlijk zij-
windgevoelig te worden.
Met de Touring 1600 (85 DIN pk, top
160 km per uur) cn de Touring 2000
(100 pk, 170 km per uur) komt men
er overigens nauwelijks achter dat de
wagen gevoelig is voor zijwind. En we
moeten er ook ran toevoegen een
hoge windkracht ervaren te hebben
en dat desondanks het stuur stevig in
de handen bleef. Dit komt doordat
besturing en wegligging niets te wen
sen overlaten. Hetgeen ook blijkt uit
het gedrag in bochten, waar de Tou
ring gemakkelijk doorheen te sturen
is, en bij remmen, waarbij de wagen
kaarsrecht in het spoor blijft. Terwijl
die remmen toch zeer fors werken,
want BMW's hebben een extreem kor
te remweg.
Het merk maakt dan ook reclame met
de actieve veiligheid: de auto's die uit
de Mllnchener fabriek komen, zijn goed
in de hand te houden en de Touring
afgeleid van de 1602 vormt
daarop geen uitzondering. Een directe
besturing, een prettige schakeling met
een klein pookje meteen onder hand
bereik en een sportlef-stugge vering
bepalen het zeer gunstige rijcomfort.
Het zitcomfort is iets minder: de stoe
len zijn naar Duitse trant nogal wat
hard, maar wel goed van vorm.
De BMW Touring is 12 cm korter dan
de gewone 1602-serie, wat iets minder
plaatsruimte achter inhoudt, maar an
derzijds 'n uitstekende handelbaarheid
in de stad. Daar doet trouwens de ac
celeratie ook wonderen. Men wordt
toch wel gauw geneigd dan op snel
heidsbeperkingen weinig acht te slaan.
Het maakt daarbij weinig uit of men
de 1600, 2000 of 2000 TH rijdt. Alle
drie zijn pittig :n de motor heeft
steeds bij lage toerentallen veel trek
kracht. Daarvoor os een BMW nu een
maal een BMW.
De Touring heeft ook naar ach
teren een goed uitzicht, de bedie-
VW en Mercedes
samen in Spanje
De Spaanse dochterondernemingen
van Volkswagen en Daimler-Benz zijn
gefuseerd. In de nieuwe onderneming
Compania Hispano Alemana de Pro-
ductos Mercedes-Benz y Volkswagen
S^A. nemen beide Duitse concerns elk
voor 25,1 deel. de Spaanse staats
holding INI en Spaanse particulieren
voor samen 49,8 Het is de meest
vergaande samenwerking tussen VW
en Mercedes, tot nu toe gesloten.
ADVERTENTIE
AMSTERDAM:
ASMOCO B.V.
Verkoop: Mr. Treublaan 18,
tel. 020-947252
Minervaplein 17, tel. 020-734851
Service: Stephensonstraat. 19
GRONINGEN:
GARAGE CORNELIS N.V.
Pop Dijkemaweg 38
Tel. 050-139044
NOORDBERGUM:
VISSER'S AUTOBEDRIJF
Zevenhuisterweg 45A
Tel. 05110-2800
NIJKERK:
AUTOMOBIELBEDRIJF
J. STOLP N.V.
Van Rheenenpark 39
Tel. 03494-2007
OOSTVOORNE:
AUTOM.BEDR.
W. H. J. DE IIERTOGH
Stationsweg 16-1 tel. 01885-
2485. Vertegenw. iigcr tel.
01883-3301
De Chevrolet Corvair was niet gevaar
lijk. Dit heeft het Amerikaanse ver-
keersveiligheidsinstituut NHTSA
National Highway Traffic Safety Ad
ministration te Washington be
kendgemaakt. De conclusie van dit
bureau, dat alle veiligheidsonderzoe
kingen in de Verenigde Staten onder
zijn hoede heeft, is gebaseerd op een
grondig onderzoek van de Corvairs.
gebouwd in de jaren 1960-1963. Het
onderzoek betrof de besturing en sta
biliteit, die bij de Corvair 'op zijn
minst zo goed waren als die van
verscheidene binnen- en buitenlandse
auto's uit die tijd.'
De Amerikaanse 'consumerist' Ralph
Nader begon zijn carrière met de
kritiek, dat de Corvair 'onveilig bij
elke snelheid' zou zijn. Zo luidde do
titel van zijn boek, dat op de bestsel
lerslijst kwam en dat tot een conflict
leidde tussen General Motors en Na
der, waarbij Nader door onereuze
praktijken van GM als moreel win
naar uit de bus kwam. Al had hij dus
ongelijk wat GM's Corvair betreft.
De Zuidafrikaanse Rustenburg platina
mijn zal niet alleen Ford platina voor
naverbranders leveren, maar is ook
met General Motors in onderhande
ling en zal binnenkort onderhandelin
gen aanknopen met Chrysler en Ame
rican Motors. Ford heeft in samen
werking met Engelhard Minerals and
Chemical Corporation een plan opge
steld om alle Amerikaanse en Cana
dese Fords in de jaren 1975-77 te
voorzien van naverbranders op basis
van platina. Ford houdt echter vol,
dat deze naverbranders onvoldoende
zijn om aan de eisen van Washington
inzake schone uitlaatgassen voor 1975
te voldoen.
Ford heeft Engelhard een contract
gegund, dat afkoopbaar is indien de
autofabrikant een beter naverbran-
dingssysteem ontwikkelt. Engelhard is
verplicht tenminste 60 9ó van Fords
behoefte aan katalistische naverbran
ders te leveren. De technologie, ont
wikkeld door Engelhard, is volgend
Ford op korte termijn de beste om
aan de vergaande milieuhygiënische
eisen te voldoen.
De Rustenburg mijn, dc grootste pla-
tina-leverancicr in de westelijke
wereld, produceert thans evenveel
platina per jaar als Ford straks in
één jaar nodig zal hebben. Gevreesd
wordt, dat de prijs van platina door de
grote vraag buitensporig zal toenemen.
Chrysler France komt voor het model
jaar 1973 alleen met een aantal detail
verbeteringen. De voornaamste hier
van is een verbeterde wielophanging
voor de kleine 1000, die hierdoor iets
minder zijwindgevoelig is geworden.
Het is dezelfde ophanging als die van
de 1000 Rallye.
Verder heeft de Chrysler 180 nu 100
DIN-pk vermogen in plaats van 97
DIN-pk en is de 160 GT uit het
programma geschrapt. De Chrysler
160 en 180 verbruiken iets minder
brandstof: de motor van de Simca
1100 is iets schoner geworden.
DAYTON (Ohio) Ook in de
vliegtuigfabricage heeft het
plastic op onmiskenbare wijze
zijn intrede gedaan. Zo is in dc
VS een plastic vliegtuig ontwik
keld dat kan vide gen met snel
heden die liggen tussen de 50
en 440 km per uur. De start- en
landingsbaan hoeft niet langer
te zijn dan 30 meter.
Het toestel dat twee personen
kan vervoeren, heeft een lengte
van 6.4 meter, een spanwijdte
van 7,3 meter. Gezien de prijs
van het vliegtuig 4.500
(ƒ15.000) kan het een ge
duchte concurrent worden van
de auto, zij het dat het laatste
vervoermiddel aan meer dan
twee personen ruimte biedt.
Het vliegtuig is voor de handi
ge doe-het-zelver verkrijgbaar in
de vorm van een bouwdoos.
Door dc toepassing van sterke
epoxy-harsen. polyesters, poly-
carbonaten, vinylen en andere
materialen kon voor sommige
onderdelen de factor arbeid met
95 pet worden verminderd.
•e Volkswagenfabrieken in Wolfsburg
ebben de opvolger van dc VW 411
ekendgemaakt: de VW 412 e. Dc
ieuwe auto zal dit wcekelndcc al in
I'est-Duitsland verkrijgbaar zijn,
laar de Nederlandse importeur van
olkswagen, Pon's automobielhandel
i Leusden, verwacht dal dc 412 e
|og deze maand bij dc dealers zal
ijn. Ondanks uiterlijke wijzigingen en
erbeteringen blijft de prijs van alle
12-modeIlcn op het oude nivccau
11.320) ghandhaafd.
let name het vooraanzicht van 412 e
verschilt van haar voorganger. De
neus is strakker gelijnd, de bumper is
hoger geplaatst en de clignoteurs lig
gen nu op één lijn met de dubbele
koplampen. Aan dc andere zijde wer
den zowel lichten als bumper hoger
gemonteerd, waardoor de auto volgens
dc fabriek beter is beschermd bij het
parkeren en bij kleine aanrijdingen.
De veranderingen in de vormgeving
hebben de 412 e 30 mm langer en 40
mm breder gemaakt.
In de auto onderging onder meer het
dashboard dctailverandcringen. Een
interessante extra is het schuifdak
met windscherm.
Volkswagen liet voorts welen, dat de
produktie van dc 411 binnenkort zal
worden stopgezet. De nog aanwezige
voorraad 411-iuodellen zal in West
Duitsland, maar waarschijnlijk ook in
andere Europese landen, tegen lagere
prijzen worden verkocht.
Het nieuws van de overige typen
Volkswagen voor het modeljaar 1973.
-onder meer van dc K70 cn van de
kever 1303, zal later deze maand wor
den vrijgegeven, aldus Volkswagen.
Alles wat er in deze
prolongatieweek in de
bioscopen draait werd
al besproken, op twee
westerns na, die allebei
de vaak vertoonde
geschiedenissen opnieuw
vertellen, maar wel weer
even anders, meer naar
de werkelijkheid, zoals
die geweest moet zijn.
Gedode bankrovers in Jesse James en Cole Younger
door Sicco de Jong
door Ber Huising
let was hun laaitste bankoverval,
'e burgers van Northfield scho-
n drie van de bende dood. Cole
'ounger, door elf kogels getrof
fen, en zijn twee zwaar gewonde
Toers, werden gepakt en kregen
|evenslang. Jesse James en zijn
Toer Frank ontsnapten. Het ge
beurde in september 1876. Jesse
erd later vennoord, door Bob
'ord. Maar hij, en die andere
utlaws, leefden voort in verha-
en, ballades en films.
'hilip Kaufman, die hun nadagen en
inde opnieuw verfilmde, naar een
igen scenario, verdiepte zich nogal in
le eigenaardigheden van de karakters
n de tijdsomstandigheden. Met een
ïerkwaardiige humor af en toe. Een
ïcomobile of een calliope (stoomor-
el) brengen de onontwikkelde kerels
n stomme verbazing. Een primitief
>aseball-gevecht, de nieuwe sport,
verd een, te lang gerokte, parodie. De
toeipartijen in een bad en een bor-
eel zijn burlesk. De jongens, allen
est gespeeld, zijn ruw en naief. Ze
ïchtvaardigen zich als van hun land
ar dreven boeren, die alleen roven
an de rovers (Yankees, bankiers,
poorwegen) en opkomen voor de ar-
len. Ze helpen zelfs een oud moeder-
je, door haar huisbaas neer te schie-
en. Frank James (John Pearce) mo-
aliseert met bijbelteksten. Jesse (Ro
ert Duvall) laat zich bezeten drijven
oor visioenen. Cole Younger (Cliff
obertson) kan goedmoedig filosofe-
m. De anderen zijn domme volgeiin-
en. Maar dieven en kille moorde-
aars zijn ze ook. De burgers zijn niet
eel beter. Die schieten ook graag. En
etective Pinkerton, die met zijn
lannen de bende vergeefs nazit, is al
ven moordlustig. Het verre westen
'as werkelijk nog wild. En Kaufman
Jeeft het dan ook niet glad, mooi en
f rdelijk weergegeven. Hij, en Bruce
iurtees aan de camera, zochten naar
en ouderwetse lokale kleur die, op
eze copie, wat troebel uitviel. De
pnamen zijn soms .ongewoon. Kauf-
ïan, die nog maar een paar films
laakte, en bescheiden begon, is wel
en filmer met een eigen stijl, die
pvallende dingen kan doen, maar het
eheel had hij nog niet strak in d«
and.
Amsterdam - Royal, 18 J)
ningsknoppen staan alle behoorlijk
binnen handbereik, het dashboard is
goed overzichtelijk er de uitrusting
zeer compleet Ventilatie, verwarming
en verlichting voldoen prima, wat ook
een vereiste is voor een wagen in
deze klasse. Er valt maar weinig op
aan te merken.
De BMW Touring is niet in de eerste
plaats een gezinsauto al past het
met kleine kinderen natuurlijk alle
maal uitstekend maar het model is
een utilitaire en nóg sportievere ver
sie van de BMW-sedans. Het rijden
met deze auto is een speelse bezig
heid, omdat de wagen zo goed gehoor
zaamt en in wendbaarheid en pittig
heid zoveel te bieden heeft. Naar rato
van de buitenafmetingen is de inte
rieurruimte royaal: de bagageruimte
is extra hoog. De vormgeving van de
carrosserie is in de windtunnel ont
staan: naar wat dc aërodynamica verg
de. Een tenslotte heeft BMW ook dit
jaar een verbeterde anti-roestbehande-
ling geïntroduceerd, waarvoor in
Duitsland maar liefst een garantie
van 6 jaar bij juist onderhoud
bestaat.
In het kort: aantal cilinders: 4;
cilinderinhoud: 1990 cc; maxi
mum vermogen: 130 DIN-pk
(2000 TH); pk per 100 kg: 12,6;
topsnelheid: 190 km per uur;
benzineverbruik: circa 1 op 8 tot
1 op 11 (geldt ook voor 1600 en
2000); inhoud benzinetank: 46
liter; remmen: schijfremmen
voor, trommelremmen achter,
serv o-bekrachtiging; gordels:
heupgordels met drukknopslui
ting; leeg gewicht: 1030 kg; leng
te: 4,11 meter, breedte: 1,59 me
ter; hoogte: 1,38 meter; prijs
incl. BTW: ƒ14.900,- (ƒ11.300,-
voor de 1600).
De SMMT Digest van afgelopen
maand omvatte een uitvoerig
citaat uit de Daily Express, waar
in de autoredacteur David Benson
een lans breekt voor de algemene
verplichting tot het dragen van
autogordels. Het blad van de
Britse auto-industrie blijkt daar
zeker niet onwelwillend tegen
over te staan. Eerder citeerde het
al de gunstige resultaten, die met
een dergelijke verplichting in
Australië bereikt zijn.
De aandrang op de volgens de
Daily Express ook goedkope maat
regel met hoge efficiency voor de
verkeersveiligheid neemt internatio
naal toe. De Oostenrijkse minister
van justitie, C. Broda, bereidt een
wettelijk voorschrift op het verplicht
dragen van autogordels voor. Het aan
tal verkeersdoden kan er met wel
70% door teruglopen, aldus Broda.
In Australië, waar de maatregel sinds
1 januari alleen voor de recentste
bouwjaren geldt, wijzen de eerste sta
tistieken al een mogelijke teruggang
van het dodencijfer met 95 uit. Het
ongevallencijfer zou met 70 k 80
kunnen teruglopen. Wellicht zijn deze
cijfers ten gunste van de gordel beïn
vloed door het 'eit dat hier tevens
nieuwe auto's met vermoedelijk meer
frequente rijders met oude auto's met
wellicht minder ervarenen vergeleken
zijn. Maar de statistieken tonen het nut
van het voorschrift, autogordels ver
plicht te laten dragen, wel aan.
Bi de Amerikaanse staat North Caroli
na zijn zojuist de resultaten van een
onderzoek gepubliceerd, waarbij vast
gesteld werd dat wie een gordel
draagt 43 minder kans loopt op
verwondingen. Ook Zweedse onderzoe
kingen in samenwerking met Volvo
en het thans gaande zijnde Franse
onderzoek van Renault en Peugeot
wijzen onmiskenbaar uit, dat de gor
del het aantal ernstige ongevallen
ruwweg minstens halveert.
In Engeland wordt 6 miljoen gulden
besteed aan een campagne om de
auto-inzittenden aan te raden gordels
te dragen. 'Met dat bedrag kunt je 65
km autoweg permanent verlichten',
aldus David Benton van de Daily
Express, die stelt: 'Door nu de juiste
maatregelen te treffen kan de rege
ring de komende twaalf maanden 2000
mensenlevens redden'.
Het mag dan in Nederland om enkele
honderden mensenlevens gaan, een
maatregel tot verplicht dragen van
gordels zou meer effect sorteren dan
de huidige campagnes en ook goedko-
.per zijn.
behoudt ook de sfeer van toen. De
kerels zijn ruig, hard en primitief.
Hun gesprekken zijn ruw en beperkt.
De eigenaardigheden van hun werk
en hun leven zijn blijkbaar getrouw
naar de werkelijkheid weergegeven.
De dramatische gebeurtenissen zijn in
zo'n film natuurlijk te zeer opeenge
drongen, en Dick Richards bracht er
bovendien, met zijn beelden en met
muziek, meer pathos in, dan er in
gezeten zal hebben. Zoals dat gebeur
de in de ballades van die tijd. Roman
tisch maar eerlijk.
(Amsterdam Rembrandtplein-thea-
ter. 14 j.)
Opname uit De rauwe Leerschool
'De rauwe leerschool'
De zestienjarige, die zo nodig cowboy
moest worden, maakte in 'de rauwe
leerschool' (The Culpepper Cattle Co)
meteen al genoeg mee om er na één
tocht verder van af te zien. Het vee
moest, in 1866, van Texas naar Colo
rado gedreven worden. Na een stam
pede (de kudde op hol) moest de
eerste cowpuncher al begraven wor
den. Drie anderen werden gedood in
een gevecht met veedieven. De ver
vangers waren bijzonder ruige schiet
grage vechtjassen, 's Nachts op wacht
werd de jongen neergeslagen door
paardendieven. Hij herkende ze later
in een saloon, nadat zijn maats hem
eerst naar een vrouw, in het schuur
tje, hadden gebracht, en in de schiet
partij die daar losbrak moest hij zelf
een man doden. Een ontmoeting met
de kerels van een onverdraagzame
grootgrondbezitter liep vernederend
af. En bij het beschermen van een
weerloze, geweldloze groep religieu
zen. vielen er weer vier doden, de
vijanden niet meegerekend. De jongen
hoefde niet meer.
Het was regisseur Dick Richards die,
naar een scenario van Eric Bercovici
en Gregory Prentiss, het onuitputtelij
ke epos van het Wilde Westen voort
zette, met de bekende gebeurtenissen,
maar toch weer anders. De oude brui
ne echte foto's uit die tijd, aan het
begin van de film, wijzen er al op.
dat Richards het wilde verfilmen zo
als het was. De niet genoemde came
raman hield in de kleurenfilm dat
oude bruin aan. Dat werkt niet alleen
mooi in de beelden van mannen, vee
en verlaten landschappen, maar het
BRUSSEL Europemballage (doch
termaatschappij van de Amerikaanse
Continental Can), waarvan het ver
pakkingsbedrijf Thomassen Drij-
ver-Verblifa in Deventer deel uit
maakt, heeft vorig jaar een winst
vóór belastingen geboekt van 21.9
min, of 6,8 pet minder dan in 1970.
De omzet nam met 28,5 min toe tot
327,4 min. Het personeelsbestand
van het verpakkingsconcern liep terug
tot 17.917 (18.803).
