ROME KAN ZICH
AANSLUITEN
BIJ WERELDRAAU
Buitenlanders benieuwd
naar kerk in Nederland
Conclusie van gezamenlijke werkgroep:
riubllkatle wordt met de naam van de
nzeoder ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden aan de heer Joh. C. Francken.
■ecretarls van de hoofdredactie van Trouw-
Kwartet, Postbua 8S9. Amsterdam.
Trouw
K wartet
vandaag
Beroepings-
werk
Poolse priesters moeten
drugverslaving tegengaan
Boekenetalage
TROUW/KWARTET DONDERDAG 3 AUGUSTUS 1972
Kerk/Binnenland T2/K2
Van een onzer redacteuren
GENÈVE De Joint Working
Group (gezamenlijke werkgroep)
van het r.k. secretariaat voor de
eenheid en de wereldraad van
kerken, heeft een rapport gepu
bliceerd, waarin een model wordt
uitgewerkt voor aansluiting van
de r.k. kerk bij de wereldraad
van kerken. Er wordt niet meer
gedacht aan één bisschoppencon
ferentie die zou kunnen toetre
den maar aan een lidmaatschap
van de r.k. kerk als geheel. Na
mens haar zouden bisschoppen
synode en bisschoppenconferen
ties het lidmaatschap moeten
'uitoefenen'. Soortgelijke oplos
singen zijn ook voor andere
leden-kerken van de wereldraad
getroffen.
De bisschoppensynode is het tweejaar
lijkse topoverleg van paus en bis
schoppen; bisschoppenconferenties val
len meestal samen met de grenzen
van Landelijke kerken of "lokale ker
ken', zoals ze in het r.k. spraakge
bruik heten.
De bisschoppenconferenties dan zou
gevraagd kunnen worden aan de Hei
lige Stoel de namen van gedelegeer
den voor te stellen die zij naaT de
assemblee en naar andere organen
van de wereldraad willen afvaardigen.
Berichten van de wereldraad zouden
gelijkelijk naar de bisschoppenconfe
renties als naar de Heilige Stoel kun
nen worden gezonden. De bisschop
pensynodes zijn te besdhouwen als de
juist partners van de wereldraad in
zaken die krachtens de regels in de
r.k. kerk tot hun bevoegdheid behoren.
Over de omvang van de vertegenwoor
diging van de r.k. kerk in de wereld
raad wordt in het gezamenlijke rap
port het volgende gezegd:
In de vertegenwoordiging moet de
geografische en culturele verscheiden
heid van de r.k. kerk het volle ge
wicht krijgen. De vertegenwoordiging
moet niet zo groot worden dat andere
kerken niet meer tot hun recht zou
den komen als deelhebbers in de
dialoog en in de gemeenschap. Die
overweging is ook nu reeds van
kracht in de wereldraad. Grote kerken
worden niet vertegenwoordigd naar
proportie, kleine kerken hebben een
grotere vertegenwoordiging dan hun
numerieke omvang zou gedogen. De
r.k. kerk heeft in zijn oecumenische
activiteiten dit principe ook inmiddels
erkend, aldus de studie.
De delegaties van de r.k. kerk zouden
zowel personen moeten omvatten die
representatief zijn zowel voor de Hei
lige Stoel en de bisschoppensynode als
voor de bisschoppenconferenties. De
criteria die nu reeds gebruikt worden
voor de aanwijzing van gedelegeerden
voor de bisschoppensynode kunnen in
dit verband nuttig zijn.
De wereldraad legt er de nadruk op
dat niet alleen de clerus maar ook de
leken (speciaal vrouwelijke en jeugdi
ge vertegenwoordigers) in zijn werk
betrokken moeten worden. Dat is in
overeenstemming met tendenzen in de
r.k. kerk. Maar, voegt de studie eraan
toe, er kan natuurlijk geen kwestie
zijn van beperkingen op de vrijheid
van de kerken om zélf de samenstel
ling van hun delegaties te bepalen.
Bindende regels zouden hier de r.k.
deelneming inderdaad moeilijker ma
ken.
In de assemblee zou de rJc. delegatie
niet kleiner moeten zijn dan een
vijfde en niet groter dan een-derde
van het totaal aantal gedelegeerden.
In het centraal en het uitvoerend
comité zou de vertegenwoordiging on
geveer van dezelfde proportie moeten
zijn. Dat zou het waarschijnlijk nood
zakelijk maken het aantal leden van
het centraal comité op te voeren van
120 tot 150. Bij het uitvoerend comité
De redactie behoudt zich het recht voor om
ter opname In deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
Koffiedik
De koffieprijzen zijn omlaag gegaan.
Hebt u zich ook afgevraagd hoe dat
mogelijk was? Zou er een goede oogst
geweest zijn? En als dat zo is, zijn
wij dan degenen, die daarvan in de
eerste plaats moeten profiteren? Zou
den de plantagewerkers in Zuid Ame
rika nu ook een kleine loonsverho
ging gekregen hebben? Of zouden de
ondernemers de verhoogde winsten
ijlings op een Zwitserse bank hebben
gedeponeerd? Ik vraag maar, want ik
ben consument. En de ondernemingen
zorgen er wel voor dat de consument
dom blijft. Dan kunnen de onderne
mingen blijven bedisselen waar de
winsten heen verdwijnen, waar de
grondstoffen goedkoop ingekocht wor
den, waar de pijpleidingen het land
schap gaan vermoorden en waar het
milieu verpest mag worden. Was u
die publikatie ook vergeten, die ver
telde hoe vijf of zes grote concerns
ons land regeren? Ziet u wel, zo dom
zijn wij.
Winsum W. J. Veldstra
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie-.
J. de 8erg waarnemend
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bonk (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
Apartheid
Met grote verbazing lees ik telkens
stukken en ingezonden brieven over
Zuid-Afrika. Daaruit blijkt dikwijls,
dat de schrijvers nooit in Zuid-Afrika
zijn geweest en hun kritiek baseren
op wat 'anderen' gezegd en geschre
ven hebben. Die 'anderen' zijn ge
woonlijk Engelsen (bisschoppen en
studenten bijvoorbeeld). Het zit Enge
land nog lelijk dwars, dat het in 1951
Zuid-Afrika als lid van de Commom-
waalth verloor zonder dat er een
schot werd gelost! Is men de Boeren
oorlog nu al vergeten?
Dr. Dominieus heeft groot gelijk. Ne
derland moet zich met zijn eigen
zaken bemoeien, die er ondertussen
niet erg fraai uitzien. De heer War-
menhoven beweert, dat het 'geen be
moeizucht is maar een kwestie van
het (christelijk dan wel humanitair)
geweten'. De wereld schijnt vandaag
een bijna volmaakte chaos te zijn
omdat zoveel landen bezig zijn met de
splinters in de ogen van anderen
eruit te halen en zich niet bewust
zijn van de balken in eigen ogen.
Daar komt nog bij, dat wat er over
Zuid-Afrika wordt geschreven, groten
deels onjuistheden en zelfs onwaarhe
den zijn. Ik heb er 34 jaar gewoond
en weet waarover ik spreek. Ik ben
ook in Vietnam en Cambodja geweest
(in 1966 en 1967), maar over de
werkelijk afschuwelijke dingen die
daar gebeuren, maken de meeste Ne
derlanders zich niet bezorgd, althans
niet de heer Warmenhoven!
Bussum P. J. van L. Maas
Pijpleiding
Het artikel van Rudie van Meurs
'Natuurgebied opgeofferd voor pijplei
dingtracé* onthuld een nieuwe aanslag
op een van de nog in ons lad aanwe
zige natuurgebieden. Het zal 'Total'
wat kunnen schelen als Zuid-Beveland
'loss' raakt, als de winst maar 'bin
nen' komt. Schrijf uw protest op een
briefkaart en stuur deze naar het
gemeentebestuur (B. en W.) van
Borssele.
Borssele Dit is een zaak die ons allen
aangaat?
Schiedam J. Groenenberg
Pijpleiding
Het olieconcern Total wil een pijplei
ding aanleggen door het natuurgebied
'De Poel' in Zuid-Beveland. En weer
schijnt een blijkbaar machtig oliecon
cern de ongelijke strijd te winnen.
Het is zonder meer grof dat enkele
bestuursambtenaren en Total de wil
van de plaatselijke (en niet alleen
plaatselijke) bevolking terzijde schui
ven, weigeren inlichtingen te ver
strekken waar men recht op heeft en
geen enkel respect voor de natuur
toont. De onverkwikkelijke manier
waarop B W van Borselen deze
zaak behandeld hebben is zeer zeker
geen reclame vooi democratisch ge
meentebestuur. Als Total hier zonder
meer zijn zin kan doordrijven, begrijp
ik ook waarom dc processen tegen
olie- en gasooncerns die in de Wad
denzee en het IJsselmeer gaan of
willen boren, zo goed als geen resul
taat opleveren. Blijkbaar zijn deze
concerns belangrijker dan ons welzijn.
Trouwen ook de verouderde mijnwet
e.a. moeten in dit verband drastisch
worden herzien. Het is een pijnlijke
gewaarwording dat het juist de chr.
partijen zijn die dergelijke concerns
en hun plannen steunen. Het lijkt mij
wenselijk dat zij wat het milieubeheer
betreft de Bijbel nog maar eens goed
moeten doorlezen: wij moeten de aar
de bewaren, niet ondergraven.
Katwijk a.d. Rijn
C. Boolj
zal echter een dergelijke uitbreiding
moeilijkheden scheppen omdat dit
vanwege zijn beweeglijkheid en ge
makkelijke bereikbaarheid bewust
klein is gehouden (30 leden). De r.k.
kerk zou ook vertegenwoordigd moe
ten worden in het zes man sterke
presidium van de wereldraad, in de
groep van 'officers' (de voorzitter en
vioe-voorzitter van het centraal comité
en de secretaris-generaal) en in de
staf.
Geen beletselen
In de studie wordt een uitvoerige
uiteenzetting gegeven van de wijze
waarop de wereldraad zichzelf ver
staat Dit om aan te tonen, dat geen
kerk (dus ook de r.k. kerk niet) haar
eigen kerkopvatting behoeft te wijzi
gen om lid van de wereldraad te
kunnen zijn. Daartoe wordt de verkla
ring van Toronto uit 1950 aangehaald
die stelt: 'de ledenkerken van de we
reldraad beschouwen de relatie van
andere kerken tot de éne heilige
algemene kerk waar de belijdenis van
spreekt, als een onderwerp voor we
derzijdse beschouwing. Lidmaatschap
van de wereldraad houdt niet In dat
iedere kerk de andere leden-kerken
moet beschouwen als kerk in de volle
zin van het woord.'
Ook over de positie van het gezag
behoeft volgens de studie geen ver
warring te ontstaan door toetreding
van de rJc. kerk.
De oonstitutie en de regels van de
wereldraad verschaffen deze een rui
me eigen bevoegdheden in het nemen
van initiatieven, het beleggen van
conferenties en het afleggen van ver
klaringen, maar de verklaringen heb
ben geen constitutioneel gezag, nog
juridisch bindend karakter. De vrij
heid van de rJi. kerk voor haar eigen
gezagsuitoefening wordt door het lid
maatschap op geen enkele wijze aan
getast Zoals voor alle leden-kerken
kan het gezag van uitspraken van de
wereldraad door de r.k. kerk zelf ter
beoordeling overgelaten worden.
Tweeërlei spreken
Opmerkelijk is de volgende passage in
de studie: 'De r.k. kerk spreekt en
handelt gezaghebbend op wereldni
veau. Andere kerken uiten zich niet
op dit niveau. De leden van de wereld
raad nedigen er toe deze ails een
organisatie te beschouwen die hen in
staat stelt bepaalde taken op wereld
niveau te doen. De vraag rijst wat de
verhouding zou zijn tussen het r.k.
spreken en handelen en de activitei
ten van de wereldraad. Aan de ene
kant moet gezegd worden dat de twee
wijzen van spreken zich positief tot
elkaar kunnen verhouden, het kan
meer en meer een voordeel blijken te
zijn dat deze twee wijzen van spreken
op wereldniveau er zijn. Het gezag
hebbende spreken of handelen van de
r.k. kerk kan wenselijk zijn in de éne
situatie, de gemeenschappelijke stem
van de wereldraad van kerken in een
andere. Het zij echter eerlijk onder
kend, dat er ook zekere moeilijkheden
kunnen ontstaan. Het kan gebeuren
dat een verklaring van de r.k. kerk
verschilt van een Verklaring die uit
een oecumenisch gesprek is opgeko
men.'
Dat laatste is overigens geen ramp,
zegt de studie, het is vaker voorgeko
men dat leden-kerken de wereldraad
openlijk kritiseerden. Maar elkaar
vooraf consulteren en inlichten acht
de studie wel nodig om onnodige
conflicten te vermijden.
Ook het primaat van de paus wordt
in de gemeenschappelijke studie geen
beletsel geacht voor het lidmaatschap,
immers de wereldraad is geen super-
kerk en iedere lid-kerk kan zijn eigen
kerkleer en kerkstructuur hebben. Op
de vraag of het pontifioaat wel het
zelfde zal kunnen blijven functione
ren als voorheen antwoordt de studie
onder meer, dat dit in het oecume
nisch verkeer van de r.k. kerk in elk
geval eenvoudiger zal functioneren bij
een lidmaatschap dan zonder. Van
daag moet de paus er bij iedere
gemeenschappelijke verklaring of ac
tie bijgehaald worden en dat zal dan
niet meer nodig zijn. Ook het feit dat
het Vaticaan als staat optreedt met
een eigen diplomatieke dienst, kan
moeilijkheden veroorzaken, maar in
principe kan ook de legale status van
de Heilige Stoel geen fundamenteel
beletsel zijn voor het lidmaatschap.
Het lidmaatschap vergt ook geen eens
luidende opvatting over het optreden
van de kerk in het internationale
verkeer.
De studie had ook andere mogelijkhe
den dan aansluiting bij de wereldraad
Niet nabij
Van een onzer verslaggevers
LEIDEN 'Nu begrijp ik beter,
waar die rebelse geest in de Ne
derlandse kerk vandaan komt',
zei ons gisteren de Australische
pater oJhn Bathersby, nadat hij
net een college had gevolgd van
de Amsterdamse (straks Utrecht
se) kerkhistoricus dr. O. J. de
Jong, waarin deze onder meer
het bourgeois-individualisme uit
de middeleeuwen had aangewe
zen als een van de grondtrekken
van het Nederlands volkskarak
ter.
Op initiatief van de Leidse faculteit
der gndsgeleerdheid wordt op het
ogenblik in Leiden een internationale,
interuniversitaire zomercursus gege
ven. Deze cursus, die tien dagen
duurt, is bedoeld om buitenlanders
inzicht te geven in de ontwikkelingen
in kerk en theologie in Nederland.
Het is voor het eerst, dat in ons land
een dergelijke curus wordt georgani
seerd.
Vijfentwintig theologen uit negen lan
den hebben zich aangemeld. Verschil
lende van hen zijn van plan, om in
aansluiting aan de cursus nog iets
mee te maken van de bijeenkomsten
van de wereldraad van kerken, 13 tot
23 augustus in Utrecht. De cursus
staat onder leiding van de Leidse
hoogleraren H Berkhof. G. J. Hoen-
derdaal en A. J. Rasker.
Gisteren begon de eigenlijke cursus
met twee colleges, waarin prof. De
.Tong een historisch overzicht gaf. Dit
zal vandaag nader worden uitgediept,
als prof. Hoenderdaal als typerend
element uit de ontwikkeling in Ne
derland de tolerantie-gedachte (zeven
tiende eeuw) naar voren zal halen en
prof. J. van den Berg van de Vrije
Universiteit te Amsterdam een over
zicht zal geven van de negentiende
eeuw (Réveil. Afscheiding, Groninger
school, ethischpn. en de emancipatie
beweging van de gereformeerden on
der Abraham Kiivper en de rooms-
katholieken). Als afsluiting van de
historische inle'd:ne behandelt prof.
Berkhof dan vrijdagmorgen de secula
risatie in Nederland en de theologi
sche doordenking daarvan.
Uitgebreid zal vervolgens aandacht
worden geschonken aan de toenade
ring tussen Rome en de reformatie in
Nederland. Over dit onderwerp spre
ken de hoogleraren A. J. Bronkhorst,
H. A. M. Fiolet en L. J. van Holk,
terwijl maandag een forumdiscussie
zal worden gehouden over het recente
interimrapport van de werkgroep in
tercommunie en ambt van de raad
van kerken.
De dinsdag en woensdag zijn gewijd
aan specifieke bijdragen vanuit de
Een overzicht van de meeste deelnemers aan de Leidse internationale theologencursus tijdens een bijeenkomst in het
theologisch instituut aan het Rapenburg.
Nederlandse theologie: nieuwe trends
in de r.k. theologie, toegespitst op de
christologie (dr. T. M. Schoof, Nijme
gen), de nadruk in Nederland op het
Oude Testament (mevrouw dr. E.
Flesseman-van Leer) en de doorden
king in ons land van theokratie en
radikalisme (prof. Rasker). Donder
dag spreekt tenslotte dr. W. A. Visser
't Hooft over de Nederlandse bijdrage
aan de oecumenische beweging. Een
uitgelezen program derhalve. Verder
staan op het programma o.m. kennis
making met de Leidse studentenge
meente, en de derde-wereldwinkels.
De meeste deelnemers komen uit de
Verenigde Staten. Verder zijn verte
genwoordigd Engeland, Australië, Ca
nada. West-Duitsland. Brazilië, Fran
krijk, Ghana en Italië. Onder hen zijn
zeven rooms-katholieken. Ongeveer de
helft van de deelnemers is studenten,
die in Europa studeren en deze kans
aangrijpen om de ontwikkeling in
Nederland van nabij te leren kennen.
Pater John Bathersby is zeer be
nieuwd naar het rooms-katholicisme
in Nederland, evenals dr. Emile Laf-
ranz van de Notre Dame-seminary in
New Orleans. Diens belangstelling
werd gewekt door lezingen, die de
Nijmeegse hoogleraren Coenen en
Van de Pol in de Verenigde Staten
hielden. Anglicaans priester K. J.
Frampton uit Don Mills (Canada) ziet
hier een goede kans om een niet-
angelsaksisch christendom te leren
kennen. De Italiaanse priester Reho
Cosimo is hier gekomen, om, zoals hij
ezi, 'het theologisch pluralisme' te
bestuderen.
Oud-Nederlanders
Er zijn verschillende oud-Nederlan
ders bij, die weer 'bij' willen raken,
zoals rev. Maarten Goudkamp (voor
heen hervormd predikant in Sas van
Gent, thans anglicaans priester in u-
stralië en tijdelijk part-time oud-ka
tholiek pastoor in Leiden), rev. E. C.
Prinselaar, die in Canada sociaal
jeugdwerk doet en zijn landgenoot
theologisch student Jack Plantinga
van de Christian Reformed Church,
die zeer kritisch gekomen is ('ik heb
al zoveel van die oecumene gehoord,
ik wil het nu eens zelf meemaken").
Zuster Theophane Egan uit AAustralië
wil zoveel mogelijk van andere chris
tenen leren. Het meest curieuze ant
woord op de vraag, waarom hij naar
Leiden gekomen was, gaf de Brit dr.
Hubert Cunliffe-Jones, dekaan van de
theologische faculteit van de universi
teit van Manchester. Een student van
hem is bezig met een Nederlands
onderwerp en daarom' vond Cunliffe-
Jones het nuttig, zich grondig in de
Nederlandse kerk en theologie te ver
diepen.
Jacobus van der Purge uit Ghana is,
zoals zijn opmerkelijke naam niet zou
doen vermoeden, een volbloed Gha-
nees. Hij is presbyteriaan en studeert
aan de theologische hogeschool van de
Duitse oud-lutheranen in Oberursel.
Hij verwacht veel van de Leidse cur
sus, want waarom is hij gekomen?
'Om later te kunnen zeggen: daar ben
ik bij geweest'.
Kardinaal Willebrands (midden) en dr. Blake (rechts), gefotografeerd in gesprek met koning Gustaf Adolf van Zwe
den tijdens de assemblee van de wereldraad in Uppsala in 1968. Samen introduceren zij de studie van de 'Joint
Working Group' van Rome en de wereldraad die concludeert dat een lidmaatschapsaanvraag van deze kerk bij de
wereldraad de beste oplossing is. Samen spreken ze ook de verwachting uit dat ze het niet meer zullen meemaken.
overwogen, zoals doorgaan met en
versterking van de incidentele samen
werking of omivormiiing van de wereld
raad tot een samenbundeling van
wereldomvattende confessionele bon
den (zoals de lutherse wereldfedera
tie, de hervormde wereldbond, enzo
voort die als wereldomvattende orga
nisaties gelijksoortige partners zouden
zijn van de r.k. kerk.) Om allerlei
redenen te veel om hier uiteen te
zetten werd die mogelijkheid ech
ter weer van de hand gewezen.
In hun voorwoord bij de studie geven
kardinaal Willebrands van het secre
tariaat voor de eenheid en Blake van
de wereldraad al een zeker commen
taar op de studie: zij achten de wereld
raad tezeer uitsluitend bekeken van
uit zijn geschriften en te weinig van
uit de praktijk van zijn ontwikkeling.
Dit is niet het eind van de studie,
zeggen zij en over de mogelijkheid
van een lidmaatschapsaanvraag van de
r.k. kerk spreken zij zelfs uit, dat het
niet de verwachting is dat zo'n aan
vraag in de nabije toekomst zal ge
schieden.'
DR. SPOCK
Steeds meer trekt de Amerikaanse
presidentskeuze ook in Europa de
aandacht Niet alleen vanwege het
geweldige spektakel met de spannende
eind-race, meestal tussen twee top-
kandidatén, maar de laatste jaren
steeds meer vanwege de inhoudelijke
betekenis, nl. de vraag welke koers de
Amerikaanse buitenlandse politiek de
komende jaren zal gaan varen. Nu al
zijn de beide grote rivalen, Nixon en
McGovem, bekend. De verkiezing van
de laatste als aanvoerder van de De
mocraten was al een spektakelstuk op
zichzelf. Nu bereikt ons het bericht
dat ook de bekende kinderspecialist,
pacifist en contestant tegen de Viet-
nam-oorlog, dr. Benjamin Spock zeer
waarschijnlijk door The People's
Party kandidaat gesteld zal worden.
Het is in te denken dat voor velen
McGovern niet ver genoeg gaat, on
danks zijn niet altijd even verstandige
belofte van 'binnen 90 dagen alle
Amerikanen uit Vietnam'. Misschien
juist wel vanwege deze wat luchthar
tig uitgesproken voorspelling is een
zeker gebrek aan vertrouwen in deze
kandidaat begrijpelijk. Of het ook ge
wettigd is is echter de vraag. Zoals
het er nu uitziet zal McGovern een
harde dobber krijgen om deze verkie
zingen te winnen. Vandaar dat een
radicalere kandidatuur, als die van
Spock, de zaak alleen maar nog hache
lijker kan maken. Men kan zich daar
om afvragen of dit laatste nu wel
verstandig is. In de Amerikaanse pre
sidentsverkiezingen gaat het sinds
mensenheugenis om twee mannen. De
derde of vierde enz. kwamen nimmer
ter sprake. Zij verminderen slechts
het aantal stemmen voor die kandi
daat die althans in zekere mate relati
verend over het buitenlands optreden
van de U.S.A. zal gaan denken en
daarnaar hopelijk handelen. Een ver
splintering van het aantal stemmen
van mensen die dit laatste voorstaan
kan dan ook alleen betreurd worden.
Zo'n kandidatuur mag begrijpelijk
zijn, ze is niet reëel. En omdat het
nog steeds om miljoenen mensenle
vens gaat is dit realisme van het
bereikbare noodzakelijk.
NED. HERV. KERK
Aangenomen: naar Vlissingen: L. de
Liefde te Lemeler.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt: voor Wildervank-Veendam:
C. W. Buys te Hasselt.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Giessen-Rijswijk
(toez.): kand. P. v. d. Horst te Leiden,
die bedankte voor Strijen.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Sioux Center (USA): D.
Hakkenberg te Dordrecht.
NED. HERV. KERK
Overleden: M. Ottevanger, em. pred. te
Leiden.
WARSCHAU (KNP) De rooms-
katholieke priesters moeten 'alles wat
in hun vermogen ligt' ondernemen
om te verhinderen dat in Polen
'de plaag van de verslaving aan verdo
vende middelen samenvalt met de
plaag van het alcoholisme'. Aldus een
oproep in het Poolse tijdschrift 'Ho
mo Dei', een uitgave van de paters
redemptoristen. De verslaving aan
drugs is in Polen nog niet zo onrust
barend als elders, maar volgens het
blad bestaat er grote kans dat de
situatie shel verslechtert. Het gebruik
van' drugs in middelbare scholen in
Warchau, Krakau en Lodz neemt toe.
Arthur Hailey 'Wielen' Uitgave
Zuid-Hollandsche Ultvergsmlj. Stok
Den Haag. Prijs: ƒ22,50.
Hailey, die behoort tot de auteurs van
'best sellers' in de Verenigde Staten,
heeft ons destijds bijzonder geboeid
met zijn boek 'Hotel', een sociale
karakteristiek van hotelleven in New
Orleans. Zijn nieuwste 'turf' speelt in
de autostad Detroit. Aan de conceptie
van deze roman liggen in principe
dezelfde bouwstenen ten grondslag.
De auteur beschrijft een aantal topfi
guren, die de produktie van wereld
merken van auto's ledden. Hij wisselt
beelden van het genadeloze zakenle
ven af met de niet mander genadeloze
besclirijving van het arbeidsproces
aan de lopende band, conflicten, al
dan niet in de sfeer van de rassenpro-
blematiek en de strijd van en met de
vakbonden. Men moet bewondering
hebben voor de wijze, waarop deze
buitenstaander zich heeft ingeleefd in
het gecompliceerde ooncurrentie-veld
en de technische aspecten van de
nationale en vooral internationale au
to-industrie. Beide laatste factoren
zouden deze roman bij vooriceur voor
mannen aantrekkelijk maken, maar de
formule van Hailey is: auto én sex.
Ten aanzien van dit laatste zijn er
zoals bij auto's dure, verwende en
eenzame vrouwen in alle lagen van de
samenleving, die rondom en in de
fabrieken is gesitueerd. Opmerkelijk
is Hailey's uitspraak inzake de man
dag en de vrijdag in het mammoetpro
ces der fabrieken. Op genoemde dagen
is er veel verzuim en komen nogal
wat auto's met fabrieksfouten van de
band. 'Wielen' is andermaal een fasci
nerende roman, rijk aan levensechte
figuren, idealisten en niets ontziende
lieden, maar allen op hün wijze geob
sedeerd door wielen
Rfs
