Pan-orthodox concilie
opnieuw uitgesteld
Von Rad:
theoloog
van
groot
gezag
Kamerlid niet al te
opgewekt over de
situatie in Suriname
Noors initiatief voor
i een 'evangelische'
zendingsconferentie
uw probleem
ook het onze
Beroepingswerk
Trouw
K wartet
vandaag
Vereniging kerken
Ceylon uitgesteld
Westminster confessie
niet langer norm
Ongeluk in Joegoslavië
Boekenetalage
IKOi n
Korlt 12 K
CHAMBESY (KNP) Het ziet
er naar uit dat het verlangen van
vele orthodoxe kerken om na
twaalfhonderd jaren eindelijk
weer eens een pan-orthodox con
cilie te houden, voorlopig niet
verwezenlijkt kan worden. De in-
terorthodoxe commissie van
voorbereiding, die dezer dagen
moest vergaderen, heeft haar bij
eenkomst voor onbepaalde tijd
uitgesteld: Men hoopt nu op een
bijeenkomst in 1973.
De onverwachte dood van patriarch
Athenagoras speelt een rol in de ver
traging, omdat hij als ere-primaat van
de orthodoxie belast was met het
nemen van een aantal concrete maat
regelen. Athenargoras had dan ook
alles gedaan, om de bijeenroeping van
het pan-orthodox concilie zoveel mo
gelijk te bevorderen. Over de agenda
en de doelstelling van het bijeen te
roepen concilie was men het onder de
elf orthodoxe kerken in 1961 in Rho-
dos al eens geworden, zij het dan dat
er verschil van mening bestond over
onderdelen als b.v. het gesprek met
Rome.
Moeilijkheden
De wexenlijke moeilijkheden liggen
echter op een geheel ander vlak.
Vooreerst zijn de orthodoxe kerken ln
hun religieus leven ln de loop der
eeuwen sterk uit elkaar gegroeid. Ten
tweede leven de meesten in totalitaire
staten, waardoor de houding van vele
autocefale kerken Intern en extern
geheel verschillend is. Vervolgens
zucht de orthodoxie onder de grote
last van gebrek aan gekwalificeerde
theologen, alhoewel de Grieken een
zeer hoogstaand theologen-reservoir
in de leken hebben. Maar de Russen
hebben nauwelijks nog gelegenheid de
theologie te beoefenen: zelfs hun bis
schoppen gaan gebukt onder een te
kort aan scholing.
Een heel andere reeks van moeilijkhe
den schuilt ln de kerkrechtelijke vra
gen, die bij organisatie van zulk een
massaal concilie als het pan-orthodoxe
om de hoek komt kijken. Grondwette
lijk hebben de bisschoppen het recht
aan de vergaderingen deel te nemen.
Het is echter niet uitgesloten dat nog
voor de bijeenroeping van het conci
lie een pan-orthodoxe beslissing wordt
getroffen dat bepaalde kerken een
delegatie mogen sturen.
Daardoor zou elke kerk vertegenwoor
digd zijn en niet één enkele bisschop.
Dit was trouwens ook zo voor hot
oude concilie der eerste eeuwen. Ver
der dient men nog rekening te hou
den met politieke redenen die bepaal
de bisschoppen kunnen verhinderen
het land te verlaten.
Dan is er tenslotte de verschrikkelijk
gecompliceerde vraag, waar een pan
orthodox concilie gehouden zou moe
ten worden. Meerdere malen is de
Egyptische havenstad Alexandrië geci
teerd als vergaderplaats; nooit echter
werd hieromtrent een bevestiging ge
geven. Het houden van een concilie
in de Sowjet-Unie. op de heilige berg
Athos. in Griekenland of in Turkije is
vrijwel uitgesloten. Vergaderen in
Patriarch Athenagoras
Zwitserland zou op sterk verzet stui
ten van de zeer nauw aan traditie
verkleefde orthodoxen. Alexandrië
heeft daarom geen erge concurrentie
te vrezen.
Somber
Wanneer men bedenkt, dat de voorbe
reidingen tot dit pan-orthodoxe conci
lie al begonnen zijn kort nadat paus
Joannes XXIII het tweede vatikaans
concilie bijeengeroepen had, dan ziet
men gemakkelijk hoe met name bin
nen de wereldraad van kerken een
tamelijk sombere opvatting heersen
kan over een spoedige verwezenlijking
van de plannen.
Er is ongetwijfeld hard gewerkt in de
orthodoxe kerken, om tot resultaten
te komen. Bij de eerste ontmoeting
der elf orthodoxe kerken in Rhodos,
eind september 1961 kwamen de
hoofdlijnen gemakkelijk vast te lig
gen. Men was ook algemeen over
tuigd, dat een vernieuwing binnen de
orthodoxie dringend nodig is en dat
dit gemeenschappelijk moet worden
aangepakt. Men was ervan overtuigd,
dat de interne relaties dringend aan
passing behoeven èn dat de verhou
ding tot de andere christelijke kerken
verbeterd kon worden. Maar naarmate
de tijd verstreek, kwamen ook tegen
stellingen meer op de voorgrond. Een
voorbereidende ontmoeting in 1963 op
Rhodos bleef zonder resultaat. Een
tweede ontmoeting op Rhodos in 1964
bracht felle tegenstellingen aan het
licht, vooral in de verhouding tot de
Kerk van Rome.
Brlfvtn die niet ilJn voortien van naam en
adres kannen niet In behandeling worden
genomen. Geheimhouding Is versekerd. Vra
gen die niet onderling met elkaar In verband
«taan moeten ln afzonderlijke brieven worden
geateM. Per brief dient een galden aan po«t-
legela te worden Ingcaloten. Adres: redactie
Trouw-Kwartet, postbus 941. Rotterdam.
Vraag: Toen ik te Westerbork naar
het kamp wilde gaan. vond ik daar
van de barakken alleen wat puin en
als gedenkteken alleen een stuk rail
met een soort buffer, waar een ge
denksteen op was aangebracht met
een tekst. Daar werd je wel stil van.
Na het lezen van 'de Ondergang' wil
de ik graag het kamp zien. maar er
was eigenlijk niets.
Antwoord: Het stuk spoorrails met de
buffer zal voor sommigen wel eenvou
dig lijken, maar voor anderen zal het
een symbool zijn van een verschrikke
lijk eind en van een niet minder
verschrikkelijk begin. Het doet er niet
toe wat men neerzet of laat staan, als
degenen die op deze plaats komen
maar dezelfde ervaring krijgen, die u
had. nl. dat ze de bijbelwoorden tot
zich laten spreken en dan zelf stil
worden en de boodschap van het
verdriet begrijpen. U noemt het boek
van Presser: In dat boek komt een
foto voor. waarop een meisje staat dat
naar buiten kijkt door een kier tussen
de deuren van een veewagen. Die
wagen vertrok van de plaats waar u
niets meer hebt gevonden.
Vraag: Ik wil een druivenwingerd in
mijn tuin planten. Kan dat?
Antwoord: De 'Witte van der Laan' is
oen van de weinige soorten die het
goed doen in ons land in de open
lucht, vooral tegen een warme zuid
muur. De eerste zeven jaar moet u
nog niet veel verwachten van een
jonge wingerd. Volgens onze expert
in Ticino Aan een jonge wijngaard
heb je de eerste 5 6 jaar zelfs in dit
(zachte) klimaat niets.
Vraag: Ik heb een gemengd boerenbe
drijf. ongeveer 6 ha bouwland en
weiland, eigendom en heb ook nog
bouwland er bij gepacht. Nu moet ik
het verkopen aan de gemeente voor
bouwterrein. Het vee is al verkocht,
want dat kwam er toch van, en ik
werk nu bij de gemeente. Dat is
ongeveer al een jaar geleden, maar
het wei- en bouwland heb ik nog in
gebruik. Krijg ik nu even goed be
drijfsschade?
Antwoord: Het is onmogelijk zonder
een nauwkeurig onderzoek van alle
omstandigheden een bevredigend ant
woord te geven. Gelukkig is het mo
gelijk voor de landbouwer en veehou
der om deze zaken te bespreken met
mensen die ten volle vertrouwd zijn
met het boerenbedrijf. U kunt altijd
contact zoeken met de afdeling grond
en pachtzaken van het landbouwschap
in uw omgeving. Aan het adres daar
van kunnen wij u wel helpen.
OSLO (LWI) De voorzitter van de Noorse zendingsraad, pastor
R. Svoren, wil een internationale 'evangelische' zendingsconferentie
in de geest van de evangelisatiecongressen in Berlijn 1966 en Am
sterdam 1971.
Doel van dit congres zou niet de vor
ming van een nieuwe organisatie moe
ten zijn. maar de uitwerking van
alternatieven voor de zendingstheolo-
gie, die leeft in de commissie voor
wereldzending en evangelisatie in de
wereldraad van kerken.
De Noorse zendingsraad heeft zich
niet bij deze commissie aangesloten,
toen de internationale zendingsraad
(in 1961) in de wereldraad werd geïn
tegreerd. De informatiedienst van de
Noorse Lutherse kerk 'Church of Nor
way News' zegt: 'De meeste leiders
van de zending in Noorwegen staan
kritisch tegenover dc programma's
van de wereldraad, zowel op theologi-
Van een verslaggever
SCHIPHOL 'Zeventig procent van het overheidsbudget in Suri
name gaat weg aan de betaling van de ambtenaren. Men staat er
voor de aflossing van vroegere leningen, verkregen voor de uitvoe
ring van meerjarenplannen'. Aldus het KVP-Tweede-Kamerlid P. H.
van Zeil, bij zijn terugkeer uit Paramaribo.
Het Kamerlid, die vroeger als NKV-
topman herhaalde malen Suriname
bezocht heeft, keerde terug van een
werkbezoek van drie weken. Hij
noemt de opgave waarvoor de Suri
naamse regering staat geen sinecure.
Alle bestaande leningen, zo zei hij,
zijn omgezet in één lening met een
looptijd van dertig jaar tegen
procent. De moeilijkheden zijn ver
groot omdat door dc revaluatie van
de Nederlandse gulden ten opzichte
van de Surinaamse, de terugbetaling
relatief meer gaat kosten.
Het Kamerlid, dat behalve Suriname
ook de Antillen bezocht, zei verder
dat het in beide landen voorkomt dat
middelbare scholen leerlingen moeten
afwijzen, omdat het aanbod te groot
is voor het bestaande aantal scholen,
terwijl er ook een tekort aan leermid
delen en leerkrachten is. Dis it des te
meer te betreuren, zo zei hij, omdat
beide landen behoefte hebben aan
middenkader, dat nu door gebrek aan
opleidingsmogelijkheden te klein
blijft.
Op Curasao en Aruba had het Kamer
lid wel vooruitgang bespeurd. Het
dokproject op Curasao loopt uit
stekend en op Aruba is bijna geen
werkloosheid. Over de ambtenarensta-
king op dat eiland, die inmiddels
door het inzetten van ambtenaren uit
Curasao gebroken is. zei de heer Van
Zeil, dat deze eigenlijk onverantwoord
was, hoewel hij van mening is dat het
eilandbestuur in zijn1 beleid heeft ge
faald.
Surinamers, diedeBijlmermeerexpress'
naar ons land nemen, doen dat vol
gens het Kamerlid niet altijd onder
dwang van slechte economische om
standigheden en werkloosheid in ei
gen land. Hij meent dat nog steeds de
toestand aan de mensen in Suriname
als veel te rooskleurig wordt afgeschil
derd, vooral in brieven van al in
Nederland verblijvende familieleden
Beroepen: te Hoorn: A. D. H. Huys-
man te Purmer.
Aangenomen: de benoeming tot bij
stand in het pastoraat voor arbeid in
Zonnegloren: J. E. Drost em-pred. te
Baarn.
Bedankt: voor Lopik: A. van Brumme-
len te Hierden.
De rrdaeUt behoudt xlch het recht voor om
ter opname lu drxc rubriek ontvangen mr-
ninetulilnfen verkort weer te geven. BIJ
Ei.lik*Ue werdt met de naam van de
tender ondertekend. Brieven kunnen wor-
den gexonden aan de heer Joh. C. Francken.
secretaris van de hoofdredactie van Trouw-
Kwartet. Poatbua RS9. Amsterdam.
Aanval op prof. Fiolet
Als abonné las ik in het nummer van
zaterdag 15 juli 1972 het artikel, geti
teld: 'Aanval op Fiolet berust op
herroepen artikel'.
Dat ik op 14 juli voor telefonisch
commentaar niet berejkbaar was.
kwam simpel, omdat ik voor een kor
te vakantie van zes dagen op Schier-
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijk® Pers
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.7681. Gem.giro
X 500.
monnikoog zat (en wandelde) en ik
op zaterdag 1 juli met de avondtrein
weer thuis was. Mocht iemand uit de
slotzin begrepen hebben dat ik mij
voor telefoontjes niet thuis zou heb
ben gegeven, dan heeft die lezer zich
duidelijk vergist.
Met de inhoud van het artikel ben ik
het volstrekt en volledig oneens. Mag
ik meedelen, dat ik een antwoord-
artikcl heb geschreven, dat in ver
band met de verschijning van het
Hervormd Weekblad in juli en augus
tus om de 14 dagen pas in het
nummer van 3 augustus kan worden
opgenomen. Gelukkig nog tijdig vóór
de vergadering van de Wereldraad.
Om de lezers ten aanzien van mijn
bezwaren tegen het artikel niet geheel
in hot onzekere te laten, wil ik voor
lopig wel zeggen, dat ik onder meer
onjuist vind wat geschreven werd
over:
1. Mijn zogenaamde zelfs persoonlijke
aanval op Prof. Fiolet.
2. De zogenaamde 'herroeping' van
het artikel van Prof. Fiolet. In de
Verklaring van Prof. Fiolet zelf komt
zeer bepaald het woord 'herroeping'
niet voor.
3. Dc zogenaamde verschijning in het
januarinummer van Kosraos/Oekume-
ne. omdat de Verklaring van Prof.
Fiolet in werkelijkheid pas drie num
mers na zijn artikel verscheen!
Voorlopig wil ik het hierbij laten.
Lezers, die in het Hervormd Week
blad van 3 aug. 1972 mijn bezwaren
in extenso, d.i. volledig willen lezen,
zouden het nummer tijdig kunnen
aanvragen bij de Barneveldse Drukke
rij. postbus 67, Barneveld.
De Bilt G. P. van Itterzon
Vergeten
Er zijn nog maar weinig mensen die
bewust de oorlog van '14-T8 hebben
meegemaakt. Ik geloof niet dat de
heren Grootenboer en Joosten daar
genoeg weet van hebben. In '14-T8
was ruim 90 procent van onze bevol
king pro Duits. In '14-'18 hebben
Engeland en Frankrijk miljarden dol
lars geleend van Amerika. En toen in
1917 het er op begon te lijken dat
Duitsland de oorlog zou winnen zijn
de Amerikanen gekomen om hun dol
lars te redden. De gevolgen weten we.
In Duitsland revolutie en in Frank
rijk werd feest gevierd. Maar Cle-
menceau zei: nog zo'n overwinning en
Frankrijk is verloren. De Fransen
ontvingen elk jaar enkele miljarden
francen van Duitsland als herstelbeta
ling. Zij zongen en dansten om de
vrijheidsboom. En wat zijn nu de
gevolgen? Europa verdeeld in oost en
•Ml Rusland heeft een stuk van
Polen genomen; Polen een stuk van
Duitsland. Rusland heeft de andere
landen de vrijheid ontnomen. Daar zit
weer een oorlog in met alle vreselijke
gevolgen van dien.
Met 'Probleme blblischer Theologie' eert een
groot aantal leerlingen (van wie een aantal zijn
collega's geworden zijn) de oudtestfmenticus Ger
hard von Rad. Het is nog vóór het overlijden van
von Rad (najaar 1971) uitgekomen en zal hem
stellig de vreugdevolle overtuiging hebben gege
ven dat hij niet voor niets had gewerkt. De
verzameling opstellen, waaruit het boek bestaat,
legt daarvan een onweerlegbaar getuigenis af.
Von Rad is intussen niet alleen onder zijn
vakgenoten een man van groot gezag geweest,
maar ook daarbuiten heeft hij grote invloed
uitgeoefend. Dat hangt deels samen met zijn
theologische thematiek, deels met de tijd waarin
hij zich als theoloog moest opstellen. Waarschijn
lijk hangen die verklaringen trouwens samen,
want door de tijd het was de nazi-tijd van het
vooroorlogse Duitsland werd de thematiek
hem. denk ik, aangereikt. Men kan dat allemaal
op boeiende wijze beschreven vinden in het
gesprek dat H. W. Wolff, aan het slot van het
boek, met von Rad heeft; een gesprek dat in feite
geen gesprek is maar een biografie, en biografieën
van Duitse theologen zijn. op hun beurt, meestal
stukjes recente geschiedenis.
Dat gaat ook weer op voor von Rad: Bannen, het
optreden van Barth en de zg. Bekennende Kirche,
de infiltratie van het antisemitisme in het Duitse
christendom dat alles komt op tafel, als von
Rad van eigen levensverhaal moet vertellen.
Vakwerk
Dat is dan de man. Wat is zijn werk? Natuurlijk
in de eerste plaats een heleboel vakwerk, waar
allereerst oudtestamentiei hun plezier aan bele
ven. Maar von Rad is allengs toegegroeid naar wat
zijn meest gekende en volwaardige bijdrage aan
de theologie zou worden: zijn zg. theologie van
het Oude Testament.
Dat verklaart ook de titel van de bundel; ze
signaleert waar het von Rad in laatste instantie
om ging. nl. om méér dan analytische exegese,
hoe noodzakelijk ook als basis voor alles wat er
verder door een oud-testamenticus gezegd kan
worden. Dat 'meer' is dan die zg. bijbelse (in dit
eeval. oudtestamentische) theologie, wat neerkomt
op laten we zeggen de bijbelse overlevering
als geheel, maar dan voorlopig nog zonder confron
tatie met de eigen tijd waarin wij leven. Bestaat
de mogelijkheid van een dergelijke bijbelse theo
logie. of steekt in alles wat wij zo noemen toch
weer iets van onszelf? Zo is de bijbelse overleve
ring voor iemand als von Rad pure verkondiging.
De vraag is dan maar: is dat iets van de bijbel
zelf of vindt von Rad dat we !e bijbel zo nog het
beste kunnen lezen?
Hoofdprobleem
Ziedaar de 'Probleme'. zo niet het hoofdprobleem
als ik het mag zeggen zelfs het onoplosbare
probleem van alle zg. bijbelse theologie. Het
kan eigenlijk niet vermeden worden: er zit altijd
iets van de theoloog zelf in. van de tijd en het
klimaat der theologie waardoor hij (mede) be
paald wordt Vandaar dat de bijdragen aan deze
bundel die expliciet bijdragen aan een zg. bijbelse
door prof. dr. H. M. Kuitert
theologie willen zijn, nogal dogmatisch zijn van
karakter.
Dat is niet als verwijt bedoeld! Waarom zou een
exegeet niet als dogmaticus mogen optreden?
Dogmatici plegen zich op hun beurt nogal eens
met exegese bezig te houden. Wanneer xeegetcn
van professie dan opmerken: maar het is er dan
ook de exegese naar! zou ik antwoorden: zo
ongeveer voelt een dogmaticus het aan wanneer
hij exegeten dogmatiek ziet bedrijven. Ze staan af
en toe op glad ijs (dat is het ergste niet) maar
zonder het te merken (dat is erger). De een heeft
er natuurlijk minder last van dan de ander.
Uitstekend
Wat Klaus Koch over de sociale kritiek bij de
profeten te zeggen heeft (236 e.v.) lijkt mij
uitstekend. Hetzelfde geldt van Knierims bijdrage
over openbaring in het Oude Testament (206 e.v.)
en om nog een voorbeeld te noemen van
Stuhlmachers bijdrage over Rom. 11 (555 e.v.). Ik
bedoel: hier komt de dogmatiek wel overal tussen
de regels doorkijken, maar verder tot voordeel
dan tot nadeel van de uiteenzetting. Nog het
meest bijbelse theologie in reincultuur lijkt mij
overigens het opstel van Herrmann over Deutero-
nomium (155 e.v.).
Uit de bocht
Maar nu enkele voorbeelden van exegeten die als
dogmatici uit de bocht vliegen. Dat zijn m.i. zeker
Hartmut Gese met zijn zeer knappe bijdrage
over de maagdelijke geboorte (73 e.v.); Martin
Hengel als hij alweer uitsters boeiend over
het bijbelse mensbeeld spreekt (116 e.v.) en, om
het op deze drie dan maar te houden, Klaus
Schwarzwëller met zijn al te grove uiteen
zetting over wat nu trouw aan de oudtestamenti
sche kanon betekent (479 e.v.).
Deze opstellen zijn uitermate lezenswaard, maar
het zijn duidelijk dogmatische verhalen van niet-
dogmatisch getrainde exegeten. Een dogmaticus
van professie die in deze bundel heeft geschreven
is Wolfhart Pannenberg. Hij heeft in deze bundel
het college laten opnemen dat hij in 1970 aan
verschillende Nederlandse universiteit n heeft ge
houden. Thema: algemene geschiedenis en heilsge
schiedenis (349 e.v.). Ik mag v/el zeggen dat het
m.i. een glashelder verhaal is.
Onderwerpen
sche alsook op politieke gronden'. De
Frankforter verklaring van 1970 is in
Noorse zendingskringen bijzonder po
sitief gewaardeerd. Deze verklaring en
toelichtende artikelen van de voor
naamste opsteller, de TUbinger theo
loog prof. dr. Peter Beyerhaus, zijn
in het Noors vertaald en hebben uit
voerige aandacht gekregen.
Volgens pastor Svoren willen de
Noorse zendingsleiders geen isolatio
nisme of een anti-oecumenische hou
ding. Zij stellen veel prijs op herstel
van de interconfessionele contacten
op wereldniveau, maar dat dient dan
wel 'op vaste bijbelse grondslag' te
zijn.
Het is mij niet mogelijk hier nog meer naar
voren te halen. Deels omdat de bundel daarvoor
te dik is: met bibliografie en registers 690 bladzij
den. Verder omdat een aantal vakbijdragen mijn
competentie als beoordelaar verre te boven gaan.
Ik merk echter nog op dat het niet alles Oude
Testament is wat de klok slaat. Het beeld Gods bij
de Egyptenaren (Eberhard Otto, 335 e.v.). de
verborgenheid Gods in de mesopotamischfe gebeds-
literatuur (Lothar Perlitt, 367 e.v.). het begrip
angst bij Kierkegaard (Ernst Wolf, 620 e.v.) en de
ironie van Socrates (Georg Picht, 383 e.v.) dat
zijn allemaal onderwerpen die óók behandeld
worden.
De man zelf
Bij de man zelf von Rad ben ik begonnen,
bij hem eindig ik ook. Men kan van zijn verbol
genheid over 'Kraftlose' preken lezen: liever één
knetterende ketterij dan een handvol even verve
lende als geijkte waarheden (654), al denk ik dat
hij niet aan dit dilemma vastgespijkerd wilde
worden. De kritiek op zijn eigen werk. m.n. op
zijn indertijd door velen nogal toegejuichte
verdediging van de typologie, ontbreekt evenmin,
doet bescheiden en menselijk aan bij zo'n groot
man. Maar het mooiste is, wat dit betreft, de
laatste bladzij: Gerhard von Rad over Gerhard von
Rad. Hij vertelt van zijn gevecht om vakman te
blijven, de dingen eerlijk volgens de regels van de
kunt te laten verlopen en zo zonder 'pneuma
tische Gewaltakte' te komen tot een werkelijk
sprekende Schrift. Een prachtig werkprogram, ik
voeg eraan toe: ook het enige program dat
werkelijk vruchtbaar kan zijn (en hoe heeft de
praktijk van zijn werk het bevestigd!
Ware artiest
Wanneer deze man zijn woorden besluit met:
'ileute bin ich alt' (660). hebben deze woorden
niets te doen met de resignatie van iemand die
tot zijn verdriet z'n beurt moet afstaan aan een
ander. Integendeel, het heeft iets van de som
opmaken en kijken wat het opgeleverd heeft. Als
een ware artiest ik ben het met van Ruler eens
dat theologen iets van een artiest moeten hebben
om goede thelogen te zijn bekent hij dat hij
zijn sterkste impulsen nog het minst adequaat
onder woorden heeft kunnen brengen.
Dat vind ik een waardig slot van een boek waarin
een man geëerd wordt die uitermate veel heeft
bijgedragen voor het verstaan van de bijbel in
onze tijd. Het bepaalt ons bij de proporties van de
theologie. Dat doet heel deze boeiende bund.l
trouwens. Ik vind het een van de best geslaagde
feestbundels die ik onder ogen heb gehad. Het
boek is voor vakmensen zijn prijs dan ook
waard.
Prof. dr. H. M. Kuitert bespreekt: "Probleme
blblischer Theologie Gerhard von Rad zum 70
Geburtsdag'. Herausgegeben von Hans Wolff.
Christian Kaiser Verlag. MUnchen; D.M. 60.—.
STIL IN DE STAD
Hoe het deze week zal zijn weet J
niet maar de vorige week leek h(
wel alsof half Amsterdam met vakai
tie was. Wat een stilte op de stratei
In mijn buurt waar het normaal gi
sproken toch ook behoorlijk druk i
leek het 's morgens om een uur i
tien wel zondag. Wat is Amsterdai
dan eigenlijk een enige stad. Niet I
druk, met hier en daar zelfs rustij
winkelstraten. Overal, ook in de bu
tenwijken, mensen op terrasjes, li
mand die deze stad in 'normale' on
standigheden schuwt en soms bijl
haat raakte nu zelfs in vervoeriit
We hebben wel even een beeld gekri
gen van wat het weer kan worden al
we de auto's aan banden leggen. Di
zal ons allemaal verschrikkelijk vel
goed doen. Ik denk dat er heel wi
mensen mee tot rust zouden kon»
als wij ons eens voornamen om zove
mogelijk voor ons vervoer in de sta
de auto te laten staan. Ik weet dat i
plannen zijn om hiermee verder l
gaan en met zachte dwang nog mei
te bereiken dat mensen van de trai
en de bus gebruik maken. Dat moi
onze instemming hebben. Laat hi
dan niet zo zijn dat de auto's d
meeste vervuiling van de lucht ve
oorzaken, hun geronk en gesni
maakt van onze mooie stad toch vai
een zenuwen toestand waartegen op d(
duur maar weinig mensen, en ha
bestand zullen blijken te zijn. Ik wei
niet of er minder ongelukken hebbe
plaatsgevonden, maar ik zou me hl
kunnen voorstellen. Ik kan me w
indenken dat de misdadigheid teru|
gedrongen wordt wanneer meer mei
sen op straat lopen of van de trai
gebruik maken. In alle opzichten b
leefde ik de rust van de vorige we<
als een toestand die wij met elkai
voor onze grote steden moeten nasti
ven. Ook hierin kan iets uitkomen vi
onze verantwoordelijkheid voor i
kaanj
COLOMBO (EPS) De stichting va
de verenigde kerk van Ceylon, die d
jaar zou plaatsvinden, is voor onb
paalde tijd uitgesteld na een gerecht
lijke uitspraak, waarbij het beslu
van de anglicaanse kerk om mee l
doen, werd vernietigd. Een groep an
licanen, tegenstanders van de fusi
had het besluit op kerkrechteljjl
gronden aangevochten. Vijf kerke
zijn in dit verenigingsplan betrokkei
anglicanen, baptisten, methodiste;
presbyterianen en het bisdom JaÉfi
van de kerk van Zuid-India.
EDINBURG (EPS) De algemei
vergadering van de (presbyteriaans!
kerk van Schotland heeft de classicai
vergaderingen een voorstel doen to
komen, volgens welke de Westminst!
confessie niet langer beschouwd z
worden als 'standaard' van de ker
maar alleen als 'historisch documen
Tevens is opdracht gegeven een nieu
belijdenisgeschrift te ontwerpen. I
presbyteriaanse kerk van Ierlan
heeft een dergelijk besluit genome:
De Westminster confessie dateert va
1647 en is na de Heidelberger cat
chismus het meest verbreide belijd
nisgeschrift van het calvinisme.
ZAGREB Zondag is de 28-jari|
mevrouw M. J. Boers-Op de Kamp c
Sittard bij een auto-ongeluk in Zagrt
in Joegoslavië omgekomen. Haar eet
genoot liep een shock op. De auto v:
het echtpaar, dat met vakantie wa
kwam na een slip in een rivier 1
recht, waarbij de vrouw is verdronke
Haamstede
II. Toxopeüs
Uitg. Forum Boekerij: Circus, i)i
Marcel Harry Huber, vertaald door i
C. H. J. Maliepaard, met foto's vc
Robert Zumbrunn, 1S2 blz, pri
24.90.
De honderd foto's in het boek Circu
gekozen uit een paar duizend opn
men van Robert Zumbrunn, zijn got
tot prachtig, maar wei eenzijdig gek
zen: vijftig van paarden, twintig vi
olifanten, een kameel, een nijlpaar
een giraffe en wat tijgers, dertig vi
de heren Knie. met of zonder diere
Acrobaten, springers, jongleurs, equ
libristen. koorddansers, trapezewi
kers, leeuwen, apen en zeeleeuw!
zijn er niet bij. Schrijver Mare
Harry Huber had het daar ook ni
over. Hij schreef ook niet over h
circus, maar over 'n circus. Het goed
bekende, lang bestaande. Zwitser
Circus Knie weliswaar, maar dai
heeft Alfred A. Hësler indertijd,
het Duits, een heel wat beter bo!
over geschreven. Daardoor kreeg H
ber van de heren Knie niet ve
medewerking, maar daar zat hij nl
mee, want hij schreef 'Voor het he,
manuscript van dit boek waren vil
uur praten voor mij voldoende.' Hi
meeste hoorde hij van de dierenarl
Hij is dus uitvoerig over kwalen e
behandelingen. Hij vernam ook bi
een en ander over paardenjdressui
en zocht er uit verschillende boek!
wat bij. Wat willekeurige, oppervlal
kige en opgeklopte indrukken va
enkele nummers, en de heren Knl
vullen het manuscript aan. 'Een bril
jante reportage over een opwinden
bestaan' zoals de ondertitel vermeld
is het niet geworden. Meer dan ee
slordige, ze beperkte en niet bijzoi
der deskundige reportage werd h!
niet. En de Nederlandse vertaling I
erbarmelijk. Maar de foto's zijn goed
B.
