Conservati even beheersen
nationale politiek in Japan
Per Flying
Scotsman het
hoogland in
inJAPAfli
Oppositie heeft alleen op plaatselijk niveau een kans
UI
Claxon-applaus op Schotse-avond
Van een onzer verslaggevers
PITLOCHRY, Schotland Hoef je in Londen niet erg g-bukt te gaan
onder het gemis aan contact met je landgenoten (als je je onder de
massa voortschuifelende bezoekers van Westminster Abbey schaart
hoor je links en rechts onvervalste Nederlandse dialecten en de
kaart met inlichtingen die je in het hotel krijgt is in keurig Neder
lands gesteld in Schotland wordt de aanraking met de Neder
landse sfeer schaarser, maar daardoor ook wel verrassender.
beslist door mensen die Schotland
nog nooit gezien hebben', horen we
een jongeman klagen. 'Waarom krij
gen we hier zo weinig goede wegen?
En voor ons, die in het whiskey-land-
bij-uitstek wonen, is deze drank niet
tc betalen'. Wat die wegen betreft: bij
de Schotse VVV horen we iemand
ongerust vertellen over plannen om
de weg naar Inverness driebaajis te
maken: hoe kunnen ze zo'n gevaarlij
ke situatie gaan scheppen?
Kastelen
Niet zonder reden wijzen ze je bij de
WV op de vele mogelijkheden voor
wandelingen en verdere tochten van
uit Pitlochry: volop fraaie vergezich
ten en veel interessante historische
punten en (vooral) kastelen, waar de
minnaar van oud schoon zijn hart kan
ophalen. Een bijzondere belevenis is
het op zo'n tocht in een kleinere
Schotse plaats uit te rusten en je in
een rustige dorpsgelegenheid een uit
gebreide ouderwetse 'high tea' te la
ten voorzetten. En wie er 's avonds
laat op uittrekt, kan kennismaken
met een andere Schots verschijnsel: in
deze midzomernachten wordt het hier
niet goed donker, het blijft scheme
rig.
En dan de Schotse whiskey: wie over
een zo goed geleide beschikt als wij
en kans ziet door te dringen in het
binnenste van een kleine, midden tus
sen de heuvels gelegen whiskey-stolu
rij, kan zich iets voorstellen van
omstandigheden waaronder de mense:
tijdens de eerste industriële revoluti'.
gewerkt moeten hebben. Maar i
wordt op deze plaats dan al bijna
anderhalve eeuw whiskey gestook
met zin voor historie heeft de zaal
voor de Schotten niet veel te maken
vlakbij de stokerij is een special!
vestiging van de douane die crof
moet toezien dat de vaten, waarin he
kostbare en kostelijke eindprndult
verzameld wordt, steeds afgeslote:
blijven
'Jokes'
De Schotten verbergen niet dat ze d'
Nederlandse toeristen graag zien k
men maar welk ander geluid zo>
je verwachten in een plaats met mar
een paar duizend inwoners en veertij
hotels? Graag haken ze in op d(
reclameleus dat een bezoek aan hf
Verenigd Koninkrijk niet volledig i>'
zonder een bezoek aan Schotland -
en al gauw hoor je ook iemand ve:
goeilijkend beweren dat al die verlu
len over tegenstellingen tussen Scho'.
ten en Engelsen niet meer dan 'joke*
zijn. Maar voor je weer naar Londec
vertrekt geven ze je toch maar het
advies om je speciale Schotse pondei
hier maar te besteden, want 'in Enge
land zijn ze niet zo fel op dat geld'.
Zo is het een vreemde gewaarwording
in de deftige portrettengalerij in een
van de trappenhuizen van het twaalf-
de-eeuw se kasteel Biair, niet ver
van het Schotse toeristenoord Pit
lochry, plotseling onze vader des va
derlands. Willem de Zwijger, op je te
ilen neerkijken. Door zijn huwelijk
Dr. Kenneth Ireland: veel vrien
den in Nederland
met Charlotte de Bourbon kreeg hij
een plaats in het voorgeslacht van de
graven van Atholl, die van oudsher
de heren van dit kasteel geweest zijn.
Een dochter van Willem en Charlotte
huwde een telg uit dit beroemde
Schotse geslacht-
Op dezelfde dag dat je deze Oranje in
Schotland 'tegenkomt', hoor je een
Schotse kastelein verhalen doen over
de bemanningen van de Nederlandse
onderzeeboten die hier in de oorlogs
jaren geen onbekenden waren. En als
je even later een van de strakke,
stijlvolle Schotse kerkjes binnenwan
delt 'wat een prettige ervaring de
kerkdeuren steeds geopend te vin
den. ontdek je een oud kerk
blad. dat een grote mededeling met
een foto bevat over het bezoek dat
Queen Juliana of the Netherlands'
aan een andere Schotse kerk gebracht
heeft
En of dat voor één Schotse dag nog
niet genoeg 'Nederlandse' ervaringen
zijn. hoor je die avond dr. Kenneth
Ireland, directeur van het festivalthe
ater in Pitlochry, vertellen over zijn
vele vrienden in Nederland. Die
vrienden blijkt hij overigens niet aan
een plezierige vakantiereis te danken
te hebben: toen hij in de oorlog in
het Britse leger diende werd hij bij
Japanse provincies. Binnen een derge
lijke kleine, gesloten groep moet het
natuurlijk wel tot persoonlijke partij
schappen en animositeiten komen, al
leen al omdat er zoveel gegadigden
zijn voor de hoogste post en posten.
Om een Japanse vergelijking te ma
ken. men verdringt elkaar als vette
karpers in een vijver.
Smalend schreef de Mainichi Daily
News over de hele happening onder
de tekenende titel 'With Liberty and
Justice for 479' (een toespeling op de
Amerikaanse formule: met vrijheid en
recht voor allen) en volgens haar
correspondent was er niet alleen spra
ke geweest van corruptie, maar boven
dien van regelrechte Amerikaanse in
menging. Een vertrouwde adviseur
van de Amerikaanse president, zo in
sinueerde het stuk. was onlangs bij
zijn bezoek in contact geweest met
alle belangrijke kandidaten. Kort
daarop had een van hen zich vrijwil
lig teruggetrokken. Natuurlijk, zo
ging de onverschrokken schrijver ver
der, beweerde niemand dat een bui
tenstaander de beslissing had beïn
vloed, maar hoe zou het lijken als een
Chinese hoge ambtenaar Amerika be
zocht en vervolgens de minst pro-
Chinese kandidaat voor het president
schap zich daar zou terugtrekken, on
der geruchten dat hem een gift van
mil-iocnen dollars was overhandigd?
Nakasone
Een schitterend voorbeeld van geraffi
neerde laster, een schoolvoorbeeld
van vuilspuiten buiten schot, dat mag
in elk geval van zo'n stuk gezegd
worden. Want niemand hoeft er lang
te zoeken naar de naam van de Ame
rikaanse adviseur, en wat de Japanse
kandidaat betreft, het had algemeen
opzien gebaard, dat de heer Yasihiro
Nakasone plotseling de strijd had op
gegeven. In een weekblad was hij al
eerder beschuldigd, en diep-beledigd
had hij de zaak aanhangig gemaakt
bij de rechtbanw. Uitspraak daarover
is er op dit moment nog niet gedaan,
maar de partijraad van de L.D.P.
heeft er zich wel over uitgesproken
en Nakasone's naam van alle blaam
gezuiverd, uiteraard zonder de opposi
tiepartijen en -pers te bevredigen.
Politiek heeft hier, zo lijkt het, een
sterk persoonlijk aspect; in de com
mentaren die men leest over de nieu
we premier is dat bijzonder evident,
maar het spreekt nog meer uit de
barre bitterheid waarmee zelfs leden
van dezelfde partij elkaar te lijf gaan.
Wat de nieuwe leider betreft, hoe
links of rechts hij is. blijft onduide
lijk. en is in elk geval voor het grote
publiek veel minder interessant dan
de kwestie van zijn persoonlijke stijl
en karakter. Dat hij jong is. nu ja, 54.
dat hij niet gestudeerd heeft maar
een self-made man is (zijn vader, een
boer, ging failliet na een mislukte
poging vee uit Nederland te importe
ren), dat hij sentimenteel en koppig
is, en knap in het zingen van een
bepaald soort volksliederen (hij is er
zelfs een keer mee op televisie ver
schenen) dat wordt alom beschre-
Een van de kerken \an het Schotse Pitlochry, fraai op een heuvel gelegen, de deuren altijd open... Pitlochry was
een van dc doelen van een reis die een van onze verslaggevers maakte op uitnodiging varf de Nederlandse Spoor
wegen en de Stoomvaart .Maatschappij Nederland, die beide ook vakantiereizen naar het Noorden van het Verenigd
Koninkrijk organiseren.
N'AGOYA, Japan, juli Men moe4 zich eens indenken hoe storm
achtig, met enorme rukken en stoten, de Japanse geschiedenis van
de laatste eeuw verlopen is. Tot 1853 heeft het land geleefd in een
heilige afzondering met één klein oog op de buitenwereld ge
richt in Deshima, strak, argwanend; een eeuw later is het een mo
derne mogendheid, die in een reeks oorlogen een 'empire' heeft op
gebouwd en vervolgens in één klap weer verloren.
Nijmegen gewond en later is hij ver
scheidene malen naar het vroegerp
strijdtoneel bij Oosterbeek teruge-
gaan.
Nu is dr. Kenneth Ireland de stuwen
de kracht achter het culturele zomer
festival, dat zich afspeelt in het ruim
500 plaatsen tellende theater in Pit
lochry (oorspronkelijk niet meer dan
een tent. later in steen om die tent
heen gebouwd). Met een dagelijks
wisselend programma van toneel en
mu/.iek trekt dit festival een ruim
publiek uit wijde omgeving.
Steeds sneller
De reis naar de blauw-bewaasde
Schotse heuvels is begonnen op het
historische Kings Cross Station in
Londen, dat genoemd is naar een
enorm monument voor koning George
de vierde, dat hier tussen de Jaren
1830 en 1845 gestaan heeft. Al meer
dan honderd Jaar vertrekt van dit
station elke morgen precies om tien
uur de beroemde 'Flying Scotsman',
de exprestrein die bij de eerste rit in
1862 zo'n 1054 uur nodig had om de
afstand naar Edinburgh te overbrug
gen. Omstreeks 1900 duurde de tocht
nog maar acht uur en daarna ging het
nóg steeds vlugger, vooral nadat in
voering van restauratiewagens de
lunch-stop in York overbodig gemaakt
had.
Nu duurt de treinreis naar Edin
burgh. tijdens welke 450 passagiers
vervoerd kunnen worden en die voor
al tijdens het laatste gedeelte door de
vergezichten over de Noordzee zeer de
moeite waard is. niet meer dan vijf
uur en 43 minuten. En niet zonder
trots vertellen ze je bij de Britse
spoorwegen dat de Flying Scotsman
(met uitzondering van een paar keer
tijdens de eerste wereldoorlog, in
1916), steeds is blijven rijden, zelfs
tijdens de somberste dagen van de
oorlog 1940-45. al moest er dan een
paar maal van een ander Londens
station vertrokken worden.
Highland Night
Takeo Fukuda: not begraven
strijdbijl ijlings weer opgegra
ven.
verwoesting? En op een dieper vlak:
betekent deze hele uitspatting van
energie niet een overschreeuwen van
de eigen onzekerheid, een verbergen
van het gebrek aan geestelijke identi
teit? Het zijn alweer vragen waar ik
mee bezig ben. geen antwoorden. Ik
weet veel te weinig van dit land om
het te kunnen doorgronden.
Politiek
Voordat we op onze bestemming zijn.
hebben we tweemaal moeten overstap
pen. in Edinburgh en Perth, maar
wie net zoveel geluk heeft als wij kan
nog tijdig in Pitlochry zijn om er de
Highland Night' mee te maken, een
typische Schotse avond met veel
volksdansen en (natuurlijk) veel doe
delzakmuziek. Vele tientallen auto's
staan op een door heuvels omsloten
weiland met de voorkant naar het
'toneel' gencht, zodat de inzittenden
op comfortabele manier de uitvoerin
gen kunnen volgen. Na elk nummer
overstemmen de auto-claxons het ap-
plaus-met-de-hand
Ook op andere manieren laten de
Schotten je al spoedig merken dat je
niet meer in Engeland bent. 'Over
onze zaken wordt in Londen vaak
Tijdens een wandeling in de omgeving van Pitlochry kun Je genieten van
heel wat vergezichten, maar ook van 'gewone' schilderachtige plekjes, zoals
dit.
Een klap zo hard en verschrikkelijk
als de wereld nog niet gekend had:
daarmee is een nieuw tijdvak in de
geschiedenis begonnen. Wat voor een
onwaarschijnlijke geestkracht en voor
al soepelheid moet een volk bezitten
om dat alles te doorstaan en dan
dwars daar door heen zijn identiteit
te bewaren en met tomeloze energie
te beginnen aan een nieuwe droom,
oen empire niet in de ruimte, geogra
fisch gespreid dat is voorlopig van
de baan maar in de diepte, door
een intense industrialisering. Want de
meer dan honderd miljoen mensen
moeten gevoed worden; als het niet in
Mandsjoenje en Borneo kan. dan
maar in het eigen beperkte terrein,
overvol, in een wankel evenwicht tus
sen leefbaarheid en welvaart, alleen
gehandhaafd door een ij/eren discipli
ne.
Maar het beeld dat ik zo schets is
tnth te idyllisch. Is het in de nieuwe
werveling van welvaart met juist het
gebrek aan discipline, dat de oorzaak
is van de chaos die ik om mij heen
zie? Is het liberale kapitalisme waar
mee dit land sinds de oorlog er weer
bovenop is gekomen en groot gewor
den (het dorde produktieland van de
wereld) met tegelijk zijn doem en
prof.dr. j.w.schulte nordholt
haar fractie de dienst uitmaken, de
leider die zij kiest, wordt automatisch
twee dagen later de eerste minister
van het land.
Nu is die Liberaal-Democratische par
tij in wezen conservatief, haar mooie
naam is, zoals dat gaat in de politiek,
ook hier, maar een vaandel. Het is de
partij die steunt op de macht van de
grote industrie en daar ook groten
deels door gefinancierd wordt. Maar
omdat zij zo groot is, kent zij toch
interne spanningen, twist tussen di
verse linker- en rechtervleugels, waar
bij men zich afvraagt of het daarbij
meer gaat om principiële verschillen
dan om persoonlijke na-ijver. Volgens
mijn zegslieden, maar dat zijn wel
intellectuelen, die hier zoals overal
gepredisponeerd lijken tot linkse op
positie, maakt het allemaal geen we
zenlijk verschil, zijn de kandidaten
van de afgelopen woensdag twee han
den op één kapitale buik. Tweedle
dum en Tweedledee. één-eïige twee
lingen van hetzelfde machtsconcern
Maar sommigen laten zich toch enige
weerbarstige sympathie ontvallen voor
dc winnaar. Kakuei Tanaka, die ten
minste jong is. 54 jaar. naar Japan#
begrip pril in de politiek.
Oligarchisch
De kritiek, ook in de pers, begint al
bij de manier waarop de verkiezing
plaatsvindt. Die is inderdaad oligar
chisch, al met al zijn het nog geen
vijfhonderd mensen (mannen natuur
lijk in deze patriarchale maatschap
pij) die beslissen over het leiderschap
van het land. de 431 Liberaal-Demo
cratische leden van het parlement
plus 47 vertegenwoordigers van de
partij uit de diverse prefecturen, de
Premier Kakuei Tanaka: 54 jaar
jong, naar Japans begrip pril in
de politiek.
Zou de politiek een antwoord geven
op mijn problemen? Juist als ik hier
net gearriveerd ben, vinden er ver
schillende verkiezingen plaats, op het
nationale en lokale vlak, en ik lees
erover en spreek erover wat ik kan.
In Nederland zal men over de verkie
zing van de Japanse minister-presi
dent wel een en ander in de kranten
hebben kunnen lezen. De zaak is dat
de fractie van de Liberaal-Democrati
sche partij, de machtige partij met
een absolut merderhid in het par
lement, zich woensdag 5 juli heeft
beziggehouden met de verkiezing van
een nieuwe leider. Een nieuwe minis
ter-president moet in Japan door het
parlement worden gekozen, maar om
dat de Liberaal-Democratische partij
daar verreweg de grootste is. kan
ven en besproken, en gewaardeerd.
'Mijn vader is een autocraat thuis',
heeft zijn dochter van de week in een
interview verteld, 'hij wil dat alles
gaat zoals hij het wil.'
Fukuda
Misschien spreekt dat het volk aan,
dat nauwelijks een democratische tra
ditie heeft, maar het strijkt zijn te
genstanders, speciaal binnen de eigen
partij, wel tegen de haren in. Direct
bij de vorming van het kabinet is dat
gebleken. Zijn voornaamste rivaal bij
de verkiezing. Takeo Fukuda. is wel
woensdag begonnen met het beloven
van loyale medewerking, maar twee
dagen later is hij daar verbitterd op
teruggekomen. Tanaka heeft aan zijn
groep in de partij maar twee kabi
netszetels toegewezen, terwijl hij er
vier had willen hebben. En dus heeft
hij nu de net begraven strijdbijl
ijlings weer opgegraven en zijn twee
uitverkoren aanhangers bevolen om
de uitnodiging af te slaan. En zo
sterk is blijkbaar persoonlijke loyali
teit of pressie, dat zij, zij het met
nauwelijks verholen spijt, de mooie
promotie hebben geweigerd. De ruzie
binnen de regeringspartij is daarmee
op de bruutste wijze in de openheid
gebracht, tot vermaak uiteraard van
de overigens machteloze want verdeel
de oppositie.
Tegenspel
Slechts op het lokale vlak heeft die
oppositie een kans, zo lijkt het voorlo
pig, om toch een rol te spelen. Al
wordt het lot van Japan in het groot
bepaald door de heren die in hun
politieke clubs hun vetes uitvechten,
in de verschillende prefecturen kan
er tegenspel worden geleverd. Dat is
gebleken in de zondag 2 juli gehou
den verkiezing voor een gouverneur
in het district Saitama, een gebied dat
grenst aan Tokyo en dat de laatste
jaren overspoeld is door de uit de
hoofdstad aangolvende urbanisatie en
daarmee gepaard gaande kwalijke bij
verschijnselen: een enorme bevolkings
toename (500.000 in de laatste vier
jaar), een chaos van nieuwe bebou
wing. fabrieken, huizen in een ratje
toe dooreen, een krankzinnige toena
me van het verkeer (het hoogste
percentage verkeersongelukken van
heel Japan), een ernstige lucht- en
waterverontreiniging (dode vissen een
algemeen verschijnsel in de tot voor
kort frisse rivieren), kortom, al de
zegeningen van de welvaart plotseling
losgelaten op een landelijk gebied.
Jaren lang hebben de conservatieven
ongestoord de scepter gezwaaid in
deze vertroebelde provincie, maar nu
zijn de partijen van de oppositie er
eindelijk in geslaagd, die hegemonie
te doorbreken. Een coalitie van Socia
listen, Democratisch-Socialisten en
Communisten, verbonden in de 'Vere
niging voor een schone regering in de
prefectuur', uitkomend met een geza
menlijke kandidaat, heeft een klin
kende zege behaald op de, trouwens
bitter verdeelde, Liberaal-Democraten.
Een standbeeld van de negentiende-eeuwse staatsman Saigo in Tok
(foto prof. Schulte Nordholt).
Saitama is daarmee, na Tokyo, Kyoto.
Osaka en Okinawa, het vijfde district
met een progressieve gouverneur, en
al lijkt dat nog niet zoveel, het gaat
hier juist om die grote-stadsgebieden,
waar een belangrijk deel, bijna een
kwart, van de Japanse bevolking is
gevestigd.
Dat is voor de nieuwe regering min
stens een ernstige waarschuwing, dat
welvaart waarin geen welzijn is begre
pen. bepaald niet voldoende is om de
volksgunst te bewaren. Of de jeugd
en het élan van de heer Tanaka
daartegen voldoende tegenwicht bie
den, valt ernstig te betwijfelen, te
meer daar hij zijn kabinet nu toch
weer grotendeels heeft samengesteld
uit oudere heren, ervaren bureaucra
ten zonder veel verfrissende bezieling
en ideeën (er is maar één minister
Onvrede
Conclusie: de Japanse politiek lijkt» Ij
het nationale vlak verzand te zij li
na-ijver en intriges, maar er is in1*. n
land een groeiende onrust, een onvn-;
de die zoekt naar nieuwe wegen. Mar
de oppositie mag dan lokaal hier
daar fraaie voorbeelden van eenstenr
migheid te zien geven, landelijk is zij
te verdeeld om werkelijk een alterna
tief te kunnen bieden. En ondertuf
sen stapelen de problemen zich o;
welvaart, macht en chaos groeier
hand in hand, en vragen om een visit
die voorlopig niet voorhanden lijkt.
jonger dan de premier, één
vermelde Nakasone even oud. v
de 20 ministers zijn er 4 boven de
en 11 boven de 60)
