Bavinck en Emmen
over Zuid-Afrika
Classis stelt zich
achter initiatief
uit Veenendaal
VVV I
Trouw
K wartet
Echtpaar omgekomen door
kolendampvergiftiging
OPGEVEN VAN
FAMILIEBERICHTEN
EN ANDERE
ADVERTENTIES
GEDURENDE DE
AVONDUREN
vandaag
Beroepfngs-
werk
uw probleem Boekenetalage
ook het onze
TROUW/KWARTET DONDERDAG 6 JILI 1972
Kerk Binnenland T2 K2
door prof. mr. dr. D. C. Mulder
In de Zuid-Afrika-reeks van de uitgeverij Bekking zijn twee boekjes uitgekomen, één van de hand van
dr. E. Emmen over "Het Christelijk Instituut in Zuid-Afrika" en één onder de titel 'Een geheel an
dere waardemeter', bestaande uit beschouwingen van wijlen professor J. H. Bavinck over Zuid-Afrika
en over het rassenvraagstuk, bijeengebracht doo§ prof. dr. J. van den Berg.
Hoewel het eerste boekje al vorig Jaar
en het tweede pas onlangs ls versche
nen. kan in deze bespreking de volg
orde beter worden omgekeerd omdat
Bavincks beschouwingen al vele Jaren
geleden op schrift zijn gesteld. Zij
beslaan een periode van 1952 tot 1960
Bavinck is in die jaren intensief met
Zuid-Afrika en haar problemen bezig
geweest en heeft ook verschillende
reizen daarheen gemaakt.
De lezer herkent verrast en ontroerd
Bavincks fijne geest en milde stem.
Hij wilde voor ieder openstaan en bij
ieder de beste bedoelingen veronder
stellen. Hij toont dan ook groot be
grip voor de pnonne problemen waar
voor Zuid-Afnka staat en bewogen
heid met de Afrikaanders waarmee
hij zich kerkelijk verwant voelde.
Niettemin is de teneur van zijn be
schouwingen dat hij de apartheid be
slist afwijst.
Eerst aarzeling
Die beslistheid is in de loop der jaren
toegenomen. Aanvankelijk aarzelt hij
nog over wat de grote apartheid ge
noemd pleegt te worden, dat wil zeg
gen over de politiek van de Zuidafri-
kaanse regering om bepaalde stukken
van het land te reserveren voor de
bantoestans. Daarachter lag de ge
dachte van de dislocatie, het uit el
kaar trekken van de blanken en de
n iet-blanken en die van de eigensoor
tige ontwikkeling van de verschillen
de volksgroepen. Bavinck zag daar
vanuit de achtergrond van zijn eigen
ontmoeting met vreemde culturen in
Indonesië aanvankelijk iets positiefs
in. In 1954 vat hij een artikel samen
met de stelling dat apartheid als stre
ven om uiteindelijk te komen tot een
gebiedsschciding tussen de zwarte en
de blanke bevolkingsgroep niet op
christelijke gronden veroordeeld hoeft
te worden, maar zelfs aanbeveling
verdient, (blz. 65).
Toch heeft hij zelfs dan al grote
aarzelingen. Hij beseft dat dislocatie
in geen tientallen Jaren te verwerke
lijken zal zijn. hij protesteert tegen
een studie van prof. Strauss die vol
gens Bavinck op ondeugdelijke gron
den zelfs aan ontwikkelde Bantoes
volwaardige politieke status ontzeggen
wil. hij wijst erop dat eigensoortige
ontwikkeling voor de niet-blanken
De redactie behoudt tlch hel recht voer om
ter opname la deie rubriek ontvangen mr-
nl n:: uil In jen verkort weer te geven. BIJ
puhiikalie wordt met de neem van do
Inzender ondertekend. Brieven kunnen wor
den Krionden aan dr heer Joh. C. Franeken.
•rrrrUrli van de hoofdredactie vaa Trouw-
Kwartel. Postbu* «5». Amsterdam.
Gezinsnood
Met verontwaardiging las ik het arti
kel over de gezinsverzorging in
Trouw/Kwartet van 14 juni. Dat er
een personeelsstop is, wist ik, al kan
ik het daar niet erg mee eens zijn.
Maar dat staatssecretaris van CR me
vrouw Van Veenendaal het nut van
de gezinsverzorging niet inziet is mij
duister. Want dit is niet door kinder
dagverblijven of buren op te vangen.
Denk bv. aan een gezin waarvan de
moeder overspannen is, wie moet deze
vrouw uit de put helpen cn stimule
ren of afremmen wat het werk be
treft? Dit mag men niet verwachten
van een burvrouw. Er zijn nog veel
meer gevallen waar beslist hulp in
huis nodig is. Moeders met een her
senschudding. bedlegerig vanwege een
dreigende miskraam, kankerpatiënten,
chronisch zieken, een gebroken arm
of been enz. En heeft mevrouw Van
Veenendaal er wel aan gedacht, dat
wanneer een gezin enige tijd uit el
kaar is, ze elkaar ontgroeien? Wat
schiet het rijk ermee op. als het
inplaats van de gezinsverzorging te
subsidiëren, dit moet doen aan kin
derdagverblijven en schoonmaakbe
drijven? Het spijt me. maar die rede
nering van mevrouw Van Veenendaal
vind ik geheel onjuist
Slledrecht
mej. M. Wolters
PTT-tarieven (2)
De mededeling in het blad van 27
juni betreffende de PTT-tarieven
beeft veel lezers geïrriteerd. De ver
hogingen volgen elkaar steeds vlugger
op In elk bedrijf wordt alvorens
verhogingen worden bekend gemaakt
gewikt en gewogen. Niet alzo bij de
PTT. Ook in een staatsbedrijf is rege
ren vooruitzien en zet men de Juiste
man op de juiste plaats en maakt
men geen mtsbruik van de klanten
die er niets tegenover kunnen stellen.
Het U derhalve veler wens dat deze
De Rotterdammer
Nieuwe Hoagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bonk (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
laatste In uitzicht gestelde verhoging
voorlopig opgeschort of ongedaan
wordt gemaakt
Amsterdam-Osdorp
G. C. Koen
Herhalen
Al zij het dat zeer velen in den lande
hun avonden doorbrengen in de ban
van de beeldbuis, er zullen toch ook
talrijke mensen zijn die op andere
wijze zonder al die verstrooiings
programma's de avonduren weten
te vullen. Is het onredelijk als zij
vragen: geen verhoging van de om
roepbijdrage maar herhaling van al
zulke programma's van de ene week
in de volgende (of een latere) week.
Behalve kostenbesparing heeft deze
regeling het voordeel dat de liefheb
bers niet een van die verstrooiings
programma's behoeven te missen. Bo
vendien zou er in de gezinnen geen
geharrewar meer zijn over de keuze.
Voor wie moet het eigenlijk: twee
stations (en nog de radio) met voor
velen ook nog uitwijkmogelijkheden
naar Duitse stations1 Tel eens enige
weken achtereen het wekelijks aantal
van dit soort uitzendingen! Elke tv-
radio-gids zou een enquête kunnen
houden onder eigen abonnee's, met
vermelding van het totaal jaarbedrag
dat gemoeid is met de produktie
en/of vertoning van al die program
ma's. De laatste vraag zou kunnen
luiden: bent u voor of tegen kijkgeld-
verhoging? En de allerlaatste: kijkt u
zwart?
Amstelveen
Vietnam
Hierbij roep ik alle lezers, die met
verdriet en afschuw de gang van za
ken in Vietnam volgen, op tot pro
test. Een protest binnen en van de
kerken van Nederland tegen de mas
sale vernietiging van Vietnam, omdat
de vernietiging constant doorgaat en
wel met de meest verfijnde bommen.
Er is al een miljoen doden, vermink
ten. een totaal vernietigd land. Moet
dit alles de prijs zijn om een pro-
Amerikaanse regering in Saigon te
houden? Wie durft er nog over een
bloedbad te spreken als de Amerika
nen hun 'bescherming* opgeven en
wegtrekken1 Dit bloedbad is immers
al in zijn ergste vorm aanwezig. Het
middel is vele malen erger gebleken
dan de kwaal die het zei te bestrij
den. Hoe wil het christendom ooit
nog geloofwaardig zijn als het nu zijn
mond houdt? Ik hoop dat we tot een
groter protest komen en dat het niet
blijft bij wanhopige gevoelens. De
kerken van Nederland en van de hele
wereld moeten in aktie komen tegen
de vernietiging van Vietnam. Ieder
een moet protesteren in zijn partij,
kerk of in andere organisaties want
we mogen en kunnen niet onberoerd
blijven over de verwoesting van Viet
nam.
Baaru
De vrouw beslist
Tegenwoordig hoor je van allerlei
kanten als het over abortus gaat dat
de vrouw het voor het zeggen heeft.
Het is de vrouw die beslist. En er
komt geen man van die vrouwen die
hierin ook wat te zeggen heeft Den
ken de mannen du stil in een hoekje
dat het beter is te zwijgen, dan te
spreken? Je vraagt je af waarom ne
men al die vrouwen een man. Ze
weten toch waar ze voor komen te
staan Baas over eigen buik. het is
werkelijk een stom gedoe. Voorlich
ting voor de jeugd gaat zo ver dat r
meer bedorven wordt dan dat er Iets
moois voor de dag komt. En dan zal
het einde wel weer zijn, dat de ou
ders de schuld krijgen.
Alphen aan de Rijn
J. van Zoest
Doorlichten
De laatste tijd verschijnen er berich
ten in de krant over de aalmoezenier
M van Winkel. De marineleiding zou
bezwaar tegen zijn persoon hebben,
mede in verband met zijn lidmaat
schap PPR en CLASC en zijn afkeu
rende houding tegen het racisme. Een
griezelige zaak. Als dat allemaal waar
is, wordt het dan niet de hoogste tijd.
dat die marine-leiding eens wordt
doorgelicht?
Amsterdam
J. W. v. d. Weg
nooit kan betekenen dat hun bepaalde
verworvenheden van de westerse cul
tuur worden ontzegd, en vooral wijst
hij erop dat de muur van de apart
heid als praktische levenshouding ra-
dikaal doorbroken moet worden. Men
proeft uit zijn beschouwingen hoezeer
Bavinck zich in de psychische nood
van de niet-blanken heeft ingeleefd en
hoe het hem tegen de borst heeft
gestuit als blanken denigrerend over
anders gekleurde medemensen denken
en spreken. Bavinck, die zelf zozeer
het vertrouwen van de Indonesiërs
gewonnen had in de jaren van zijn
zendingsarbeid, kon niet verdragen
dat de apartheid als levenshouding
alle vertrouwelijke omgang tussen
beide rassen onmogelijk maakt.
Veel kritischer
In 1956 deed Bavinck een boekje over
het rassenvraagstuk het licht zien. Hij
staat daarin al veel kritischer tegeno
ver de gedachte van de eigensoortig
heid. Het is nu eenmaal een feit dat
het westen zijn eigen cultuur in de
hele wereld heeft verbreid en daar
door bij jonge mensen van andere
rassen het intense verlangen heeft
gewekt om met het westen gelijkwaar
dig te worden en om daartoe deel te
krijgen aan westerse wetenschap. Als
Prof. dr. J. H. Bavinck
dan nu ineens blanke volken over
eigensoortigheid gaan spreken en die
aan andere rassen minzaam gaan aan
bevelen, wekt dat het diepste wan
trouwen. Die andere rassen kunnen
daarin niet anders zien dan een po
ging om hen in blijvende afhankelijk
heid en minderwaardigheid te hou
den.
Nog wat later, in 1958, schrijft Ba
vinck dat de idee van eigensoortig
heid, zelfs als ze met de beste bedoe
lingen voor mensen van het andere
ras wordt nagestreefd, toch altijd drie
bezwaren heeft: ten eerste beslist hier
één partij over wat voor de andere
partij het beste is; ten tweede moet
elke cultuur in de wereld opgebouwd
worden rondom het moderne weten
schappelijke wereldbeeld en in plaats
van eigensoortigheid zal er dus sprake
zijn van nuanceringen binnen een
overal dominerend patroon; en ten
slotte spitsen de bezwaren zich toe op
het verbod van gemengde huwelijken,
daarvoor is geen enkele duidelijke
schriftuurlijke grond aan te wijzen.
Persoonlijke inzet
In de jaren 1959 en 1960 concentreren
Bavincks bezwaren zich vooral rond
om de wet op de universiteiten, die
ook op dat gebied apartheid wil door
voeren: geen gekleurde studenten op
blanke universiteiten, aparte universi
teiten voor de niet-blanken en aan de
laatste universiteiten zelfs nog weer
aparte senaten van blanke en niet-
blanke hoogleraren! Bavinck heeft
met een persoonlijke inzet geprobeerd
de regering van Zuid-Afrika van dit
heilloze pad af te brengen. In Trouw
van 9 mei 1959 wijst hij erop dat zo
de laatste contactmogelijkheden wor
den vernietigd en de laatste bruggen
afgebroken En opnieuw pijnigt hem
de vernedering die zo aan de Bantoe
studenten en -docenten wordt aange
daan.
Inderdaad, ais men Bavincks geschrif
ten uit die jaren leest en herleest zal
men de conclusie moeten trekken dat
apartheid in Zuid-Afrika niet een lou-
tcr-culturele kwestie is, zoals zelfs
nog weer kort geleden door sommigen
beweerd is tijdens de debatten op de
gereformeerde synode over het rassen
probleem. Was het een kwestie van te
groot verschil van cultuur om te
kunnen samenleven, dan zou juist een
gemeenschappelijk universitair leven
de gelegenheid zijn om boven dat
verschil uit te stijgen. Maar als men
zelfs studenten en docenten van el
kaar scheidt omdat hun huidskleur
verschilt, dan is het duidelijk dat
apartheid meer is dan een zaak van
cultuur, dat het een zaak is van je
reinste rasdiscriminatie. De ander
Dr. E. Emmen
wordt apart gesteld en apart gehou
den louter en alleen omdat hij geen
blanke is.
Niet geluisterd
Met milde stem heeft Bavinck tegen
de apartheid geprotesteerd en opge
roepen tot een houding van liefde,
aandacht en waardering voor de an
der. We moeten helaas vaststellen dat
er naar deze edele stem niet geluis
terd is. In 1953 meent Bavinck
symptomen te kunnen constateren
van een heel langzame en voorzichtige
kentering. Maar de standpunten zijn
sindsdien steeds meer verhard en aan
de reeks van discriminerende wetten
is de éne na de andere toegevoegd.
Heeft het nog wel zin om op te
roepen tot een dialoog met de blan
ken in Zuid-Afrika in de hoop dat zij
zullen terugkeren van de weg naar de
definitieve scheiding der rassen en de
definitieve verbittering van de niet-
blanken?
Er is gelukkig en teken van hoop: de
oprichting en de activiteiten van het
Christelijk Instituut in Zuid-Afrika
onder leiding van ds. C. F. Beyers
Naudé. Daarover schrijft dr. E. Em
men in dat andere boekje dat in de
Zuid-Afrika-reeks is verschenen. Het
is een geschrift vol nuttige informatie
geworden. Emmen zet de historische
achtergrond van de Zuidafrikaanse si
tuatie helder uiteen, vertelt hoe het
Christelijk Instituut is ontstaan, wel
ke activiteiten het ontplooit, welke
kritiek erop gekomen is en hoe het
zich daartegen verweerd heeft. Het
boekje sluit af met een aantal nuttige
bijlagen, onder andere met de treffen
de Boodschap aan het volk van Zuid-
Afnka. gepubliceerd door de Raad
van Kerken (waarin de drie 'Boeren-
kerken' geen zitting hebben).
Chr. Instituut
Het Christelijk Instituut verdient
krachtig meeleven vanuit Nederland
en daarom komt dr. Emmen's boekje
goed van pas. Maar het is goed te
bedenken dat de huidige leiding van
de gereformeerde/hervormde kerken
in Zuid-Afnka zich evenmin van het
Christelijk Instituut iets aantrekt als
ze vroeger naar Bavinck heeft geluis
terd. In Nederland hoort men gere
geld stemmen die aandringen op het
bewaren van contact met die leiding
en daarom op voorzichtighffa *met
beslissingen die dat contact zouden
kunnen bedreigen met het argument
dat de weg van de dialoog met haar
moet worden opengehouden. Men
vraagt zich na het lezen van Bavinck
en Emmen af. wat er van een derge-
Salarisbevriezing voor 1973
Van een onzer verslaggevers
AMERSFOORT De hele classis Amersfoort twintig predikan
ten heeft zich gesteld achter een initiatief van de vijf gerefor
meerde predikanten van Veenendaal waaronder twee emeriti
om voor het jaar 1973 af te zien van elke trendmatige verhoging
van hun pensioen of salaris. Zij hebben zich daartoe o.m. tot de
deputaten voor financiën en organisatie gericht. Van een van de
initiatiefnemers vernamen wij dat ook de classis Franeker 'met de
zaak bezig' is.
De Veenendaalse dominees menen
'dat om allerlei redenen een loon- en
prijsmatiging een groot goed is dat
met alle kracht dient te worden nage
streefd en waarvoor zelfs, om 't grote
woord te gebruiken, offers dienen te
worden gebracht Als deze weg niet
wordt ingeslagen dan zullen het
steeds duurder wordende levensonder
houd en de bittere om zich heen
grijpende werkloosheid als loden las
ten gaan drukken op de schouders
van de financieel zwakken, onder jong
en oud.'
In hun toelichting zeggen de predi
kanten voorts: 'Wij zijn ons ook be
wust dat het financieel effect van
onze vrijwillige loon- en pensioenbe
vriezing voor 1973 niet erg groot zal
zijn daar we niet bepaald in de topin
komens zitten. Maar wij hopen wel op
een groter zedelijk effect want wij
bedoelen een klop op het geweten van
onze medebrugers om niet langer de
noodzakelijke "ersobering met het oog
op onze nationale economie, de hulp
aan de ontwikkelingslanden, de be
strijding van de werkloosheid en van
de milieuvervuiling, op de schouders
van anderen te schuiven.'
Wie weet...
In een commentaar op het initiatief
schrijft prof. dr. H. Ridderbos in het
laatste nummer van het Gereformeerd
Weekblad: 'En wie weet of de
sneeuwbal niet verder zou rollen en
of de veel hogere Pieten (in salaris
wel te verstaan) zich dan ook niet
eens zouden bedenken: de heren chi
rurgen, internisten en tandartsen, die
ook geen noodlijdend bestaan leiden
als men de laatste berichten mag
geloven, de heren directeuren van
bedrijven, van wie men het alles niet
zo precies weet, de heren uit de hoge
ambtenarenwereld, de heren professo
ren, van wie ik kan getuigen, dat het
best wat minder kan enz., enz. ik doe
maar een greep. En wie weet of dan
misschien de heren vakbonds
bestuurders ook het 'na U' niet lan
ger als wachtwoord zouden gebruiken.
Zij komen (terecht) op voor de min
der bedeelden, maar krachtens de
'wet' van de de-nivellering en passant
toch ook voor allen wier belangen zij
behartigen en die heus wel een of
meer of veel trapjes op deze minder
bedeelden volgen en die met elkaar
Bi toch wel het grootste deel van het
iijke dialoog verwacht kan worden. Nederlands volksinkomen voor hun
Wijlen Bavinck is de Afrikaanders rekening nemen. Ik zeg wie weet? En
als dat dan allemaal gebeurd is, wie
weet, wie weet, of dan ook alles
wekelijks en dagelijks niet meer
met groot begrip en grote mildheid
tegemoet getreden, maar men heeft
zich niet aan hem gestoord. De uit
spraken van de gereformeerde oecu-
menische synode te Lunteren in 1968
zijn m feite genegeerd, met name de
uitspraak over de onjuistheid van het Problemen VerWaCllt
verbod van gemengde huwelijken. En
de moedige stem van het Christelijk
Instituut (nu eens niet van vreemden COIïtrOlC Oü
waarvan men altijd beweert dat ze de r
situatie niet begrijpen maar van eigen n i i
mensen) komt politiek en kerkelijk HOger Collegegeld
steeds meer onder druk te staan. 0
Van Emmens boekje kan men leren
waar onze sympathieën liggen moeten:
bij de mensen van het Christelijk
Instituut en bij anderen. Engels en
Afrikaans sprekenden, die tegen de
apartheid durven te getuigen. Van
Bavincks beschouwingen kan men le
ren zich in te leven in de nood van
de ander en dan zich te bekeren van
eigen hardheid en hoogmoed. Dat
laatste zullen we dan niet alleen an
deren ginds in Zuid-Afrika moeten
aanzeggen maar ook zelf moeten leren
in onze verhouding tot de nabije
gediscrimineerde in eigen land.
Prof. mr. dr. D. C. Mulder, hoogleraar
in de geschiedenis en de fenomenolo
gie der niet-christelljke godsdiensten
aan de Vrije Universiteit te Amster
dam, bespreekt: 'Het Christelijk Insti
tuut In Zuid-Afrika' door dr. E. Em
men. en: 'Een geheel andere waarde
meter' door wijlen prof. dr. J. H.
Bavinck. Deze boekjes van ruim hon
derd pagina's kosten 8.90 per stuk
en maken deel uit van de Zuid-Afrika-
reeks van uitg. Bekking. Koninginne
weg 227 te Amsterdam-Zuid.
GRONINGEN De 81-jarige N. J.
Sloot en zijn 80-jarige vrouw G. Sloot-
Klokker zijn door koolmonoxydever
gif ti ging om het leven gekomen. Ver
moedelijk heeft mevrouw Sloot, voor
dat zij naar bed ging, een ge.ser
aangestoken die de hele nacht heeft
gebrand. In het huisje was daardoor
zoveel afvalgas ontstaan dat dit door
kieren heen de slaapkamer van het
echtpaar kon bereiken
Van onze onderwijsredactie
UTRECHT De universiteit van
Utrecht verwacht dat de administra
tieve organisatie van de inning van
de collegegelden problemen zal gaan
opleveren. Het zal, volgens de secreta
ris van de Utrechtse universiteit, dr.
H. Schamhardt, niet zo eenvoudig zijn
een sluitende controle uit te oefenen.
De universiteitsgebouwen zijn ver
deeld over 160 vestigingsplaatsen in
de stad; er zijn gewoon geen mensen
genoeg om bij alle colleges, practica
en werkgroepen na te gaan of de
deelnemende studenten hun duizend
gulden betaald hebben. Een mogelijk
heid is na te gaan of de inschrijvin
gen voor practica en werkgroepen cor
responderen met de centrale inschrij
ving, maar volgens de heer Scham
hardt kan die controle niet waterdicht
zijn.
De universiteit van Amsterdam heeft
al eerder verklaard niet van plan te
zijn de controle op het hebben van
een collegekaart te verscherpen. Per
soneelsgebrek maakt het volgens de
Amsterdamse universiteit onmogelijk
iedereen te controleren.
Andere universiteiten zien geen pro
bleem in die controle. In Leiden,
Groningen, aan de Vrije Universiteit
en in Nijmegen verwacht men geen
extra problemen. Er zijn zoveel admi
nistratieve toestanden, waar een stu
dent doorheen moet om bv. een beurs
aan te vragen, examens en tentamens
te doen, mee te kunnen doen met
practica en werkgroepen, dat het bij
na onmogelijk is volgens deze univer
siteiten, dat een student zonder colle
gekaart tussen de mazen van het net
doorslipt. Extra personeel is volgens
hen dan ook nauwelijks nodig.
Elke WERKDAG (behalve 's zaterdags) bestaat er 's avonds tot
acht uur gelegenheid tot het telefonisch opgeven van familie
berichten. die nog de volgende ochtend moeten worden geplaatst.
Dit kan uitsluitend onder no. 020-220383. Ook op ZONDAGAVOND
is dit mogelijk, maar dan van 7 tot 8.30 uur.
Eventueel kunnen elke WERKDAG (behalve 's zaterdags) gedu
rende de avonduren tot 8 uur ook andere advertenties opgegeven
worden. Deze advertenties kunnen echter niet in ons blad van de
volgende dag worden geplaatst.
Na bovenstaande tijdstippen kunnen geen advertenties meer wor
den opgegeven.
duurder behoeft te worden en het
water van de prijzen weer gaat zakken
en wij straks allen de zondvloed van
de inflatie zullen overleven en uit de
ark van de 'trendmatige verhoging*
het opgedroogde aardrijk weer betre
den. Wie weet!'
Met alle lof voor het initiatief voegt
prof. Ridderbos wel de vraag toe:
'Waarom moet het bij een stuk of wat
dominees beginnen, misschien mag
men zegen (zonder nu juist de Vee
nendaalse dominees te bedoelen)in de
donkerste contreien van het econo
misch inzicht? Waarom gebeurt het
niet en is het niet gebeurd daar waar
men het nog veel beter weet, dat het
gebeuren moet?'
Vakbondsbestuurder
In een commentaar hierop zei ons de
heer J. Lanser, voorzitter van het
CNV, dat initiatieven als deze wan
neer ze op enige schaal weerklank
vinden in de hogere inkomensgroe
pen een beroep op de vakbondsleden
inderdaad overtuigender zullen maken.
Eerst dacht de heer Lanser dat prof.
Ridderbos hem en zijn mede-vak
bondsbestuurders toevoegde aan de
lijst van beroepen met hoge inkomens
en in dat gezelschap voelde hij zich
toch niet zo thuis. Een bestuurder
van een vakcentrale kan door statutai
re beperkingen vandaag niet ve.l
meer dan 35.000 gulden verdienen,
dat is ongeveer de helft van een
hoogleraarssalaris. Verderop in het
commentaar van prof. Ridderbos
bleek echter dat deze de vakbonds
mensen niet als personen maar als
leiders aansprak. Zo'n beroep op de
vakbeweging krijgt zeker grond wan
neer er in die andere inkomenscatego
rieën op grote schaal zo'n bereidheid
zou blijken. 'Ik vind het op zich een
goede stap van die predikanten, ik
hoop ook dat het de toon aangeeft
voor de kerkelijke gemeenten, als we
ons maar realiseren dat zulke dingen
alleen een antwoord zijn op de korte
termijnproblemen, die conjunctureel
van aard zijn. Maar we zullen ook een
antwoord moeten vinden voor de op
lossing van die problemen die structu
reel van aard zijn en waar we telkens
weer op vastlopen.'
ONTEVREDENHEID
Er kan iets hypocriets zitten in de
opmerking van ouders jegens hun
kinderen die met matige cijfers thuis
komen: je moet niet kijken naar jon
gens en meisjes die nog lagere cijfers
hebben maar naar hen die hogere
cijfers hebben behaald. Afgezien van
de vraag of ze daarmee hun kinderen
werkelijk in alle gevallen I
helpen kan de vraag gesteld worden
of wij daarnaar zelf handelen. Men
kan nog al eens vreemde reakties
horen op onthullingen ten aanzien
van allerlei wantoestanden in ons
hoog geloofde vaderland. Ik denk nu
alleen maar even aan wat de Werk
groep Ziekenhuis aan het licht bracht
en niet minder aan de uitvoerige
reportage betreffende de behandeling
van vlootaalmoezenier Van Winkel.
De vreemde reakties waarop ik doel
liggen in het vlak van: Waarom dat
allemaal zo breeduit in de krant, je
maakt er de mensen maar ontevreden
mee! Merkwaardig, vroeger moest je
zo nodig ontevreden blijven, want je j
moest immers omhoog in de vaart
van de strijd om het bestaan, maar
later mag je niet meer ontevreden
zijn. Telkens opnieuw blijken er toe
standen te bestaan die wakkere men
sen inspireren om op onderzoek uit te
gaan. Wat er dan boven water komt
is niet altijd even fris. maar wat is
daar tegen? Integendeel wij hebben
die wakkere mensen nodig. Voor je
het weet is het weer gebeurd dat een
bepaalde toestand is uitgegroeid tot
een gevestigde, waaraan dan heel
moeilijk nog te sleutelen valt.
In het woord tevredenheid zit 'vrede'.
Maar goede ontevredenheid is even
zeer uit op die vrede.
NED. HERV. KERK
Beroepen: te 's Gravenzande (buiten,
wijkgem.) L. Hoving te Gorkum.
Aangenomen: naar Noord- en Zuid
broek kand. J. G. Bos te Zuidbroek.
Bedankt: voor Zetten-Andelst J. C.
Schuurman te Putten.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Duurswoude N. Berghuis
kand. aldaar, die dit beroep heeft
aangenomen; te Oude Pekela D. Land
voorheen zendingspred. te Nigeria.
Beroepbaar: N. Berghuis kand. te
Duurswoude.
GEREF. KERKEN (VRIJGEM.)
Beroepen: te Ferwerd-Hallum te
Grijpskerk-Niezijl, te Winschoten en
te Alkmaar kand. C. Stam te Hooge-
veen.
BAPT. GEMEENTEN
Bedankt: voor Enschede J. van Dam
te Sneek.
Brieven die niet zijn voorzien'van naam en
adres kannen niet in behandcUng worden
genomen. Gebelmhondlng Is verzekerd. Vra
gen die niet onderling met elkaar In verband
staan moeten In afzonderlijke brieven worden
gesteld. Per brief dient een gulden aan post
zegels le worden Ingesloten. Adres: redacUe
Trouw-Kwsrtet, postbus HS, Rotterdam.
Vraag: Waar komt het woord barbe
cue vandaan?
Antwoord: Over de afleiding van dit
typisch Amerikaanse woord kunnen
we u niets vertellen. Er zijn zeven
betekenissen: 1. een vuurpot met roos
ter; 2. een heel groot rooster, zonder
meer; 3. een op een rooster boven een
houtvuur klaargemaakt (vlees) ge
recht; 4. een in z'n geheel aan het
spit gebraden groot dier; 5. een feest
in de openlucht (of open haard)
waarbij geroosterd vlees gegeten
wordt (ook schaslik en saté) 6. een
kraampje te vergelijken met onze pa
tattentjes; 7. gelegenheid tot het dro
gen van koffiebonen.
Vraag: Hoeveel mag een lichtgewicht
bokser wegen?
Antwoord: Een lichtgewicht bokser
(Bantamgewicht) moet blijven onder
de 116 Engelse ponden (ruim 52'A
kg), een Bantam is een klein, zeer
vechtlustig soort krielkip.
Vraag: Wat zijn de directe gevolgen
van ondervoeding en hoe kan men
slachtoffers daarvan opvangen en de
ondervoeding bestrijden en voorko
men?
Antwoord: Als het slachtoffer niet
sterft voor hulp geboden wordt, kan
men de o.a. volgende verschijnselen
constateren: Marasmus: volledige uit
tering, gevolg van eiwitgebrek en to
tale ondervoeding. Kwashiorkor: gevolg
van langdurig eiwitgebrek bij kleine
kinderen, meestal met dodelijke af
loop; Xeroftalmie: blindheid veroor
zaakt door tekort aan vitamine A.
Men poogt de slachtoffers door toedie
ning van de noodzakelijke voedings
stoffen in het leven te houden en le
helpen tot een duurzaam herstel,
vooral eiwitten en calorie aanvullende
middelen, waarbij uiteraard medische
hulp niet ontbreken mag.
Uw laatste vraag moeten we wel sa
men vatten met: voorlichting op h^t
gebied van landbouw, vee (pluimvee)-
teelt en visserij. Het verhogen van
het ontwikkelingspeil, waardoor deze
voorlichting begrepen en in praktijk
gebracht kan worden. Over de proble
men in de ontwikkelingslanden wordt
ook in onze krant vaak en veel ge
schreven
Dr. Werner Keiler: 'Want zij ontsta
ken het licht', de geschiedenis van de
Etrusken; uitgave La Riviere en Voor
hoeve. Zwolle ƒ32.50.
Met 'De bijbel heeft toch gelijk' heeft
de Duitse, thans in Ascona wonende
schrijver, grote faam gemaakt. Met
dezelfde ijver als vyaarmede hij in dat
boek alles bijeen bracht wat het histo
risch gelijk van de bijibel kon bewij
zen, wordt in dit nieuwe werk materi
aal aangedragen voor de stelling dat
niet Griekenland en Rome aan de
wieg van onze beschaving stonden,
maar de Etrusken. Dit mysterieuze
volk met een oosterse taal woonde in
Etrurië, het tegenwoordige Toscane.
Florence, Bologna, Volterra en het ei
land Elba zijn alle oude Etruskische
nederzettingen. Athene was nog
slechts een onbetekenend dorpje en
Ronfe bestond nog niet toen de Etrus
ken in het hart van Italië reeds een
hoge cultuur hadden ontwikkeld. Moe
rassen werden gedraineerd, enorme
hoogoven bed rijven kwamen tot stand
steden werden volgens een bestem
mingsplan gebouwd, tegen milieu-ver-
ontreiniging werden voorschriften uit
gevaardigd en kunsten en wetenschap
pen kwamen tot grote bloei.
In de geschreven geschiedenis is de
betekenis van de Etrusken eeuwen
lang verzwegen of vergeten. Eerst de
laatste eeuw brachten opgravingen en
archeologische studies aan het licht
hoeveel de Etrusken als voorlopers en
leermeesters der Grieks-Romeinse be
schaving voor het westen hebben be
tekend.
Anders dan de Romeinen, dankten de
Etrusken hun wassende invloed alleen
aan hun culturele voorsprong. Zonder
oorlog of verovering, zonder onder
werping of uitbuiting. Toen alle om
ringende landen het tegen het Ro
meinse veldheerschap moesten afleg
gen. ging ook Etrurië ten onder. Maar
zelfs tot het aanvaarden en voortzet
ten van de Etruskische beschaving
was Rome niet in staat. Zomin als het
later bij machte was de Griekse be
schaving werkelijk verder te brengen.
En als in later eeuwen de renaissan
ce begint, is het niet Rome of het
Byzantium doch Florence, op Etruski
sche bodem, waar de culturele weder
geboorte plaats heeft
Werner Keller is. anders dan de uit
gever schijnt te willen suggereren,
bepaald niet de eerste schrijver die
zich de met mysteries verweven histo
rie der Etrusken tot onderwerp heeft
gekozen. Soms ook maakt de schrijver
de indruk dat het hem er boven alles
om begonnen is aan te tonen hoezeer
de Etrusken superieur waren aan de
Romeinen. Deze schijn van partijdig
heid komt echter de leesbaarheid ten
goede. Ook de lezer gaat zich bij het
lot van deze lang-miskende pioniers
der Europese beschaving betrokken
voelen. Met geschiedkundige nauw
keurigheid en artistieke verbeeldings
kracht heeft Werner Keller een 2500
jaar oude historie tot een boeiend
verhaal verwerkt.
G.J.B.
