Zwitsers rapport: niemand
kent de grenzen der kerk
De weg van de Heilige Geest
c
J
Septuagint slaat
nieuwe weg in
Reactie op Wurmbrands aantijgingen: t/
Trouw
K wartet
Enige groei bij
geref. gemeenten
Oud-kathclieken blijven
teeen vrouw in het ambt
NG-dominee Malan
- zoon van premier
verlaat zijn kerk
Mormonen-leider overleden
vandaag
Beroepings-
werk
Boekenetalage
TROVWIvV XRTET DINSDAG 4 JULI 1972
Kerk/Binli«'nland T2 K2
door ds. A. T. Hosselaar
In ons land, ook in deze krant, is de laatste tijd een merkwaardige, misschien vrij riskante, maar- tocli noodzakelijke discussie gevoerd
over de portie \an de christenen inXJost-Europa. Merkwaardig want het zal duidelijk zijn dat niemand in het oosten zit te wachten
op een beoordeling door de kerken itQiet westen. Riskant want het is verre van eeuvoudig om een duidelijk beeld te krijgen van de
kerken en de christenen in de sociafl.-ti-che landen. Maar ook noodzakelijk want wij hier zijn (of wij dat nu willen of niet) onlos
makelijk verbonben met hen daar. verbaden door dezelfde Heer in een en dezelfde wereld.
In deze discussie kan het geen kwaad stellen, terwijl in Albanië, China
zoveel mogelijk informatie te krijgen en NoorcTKorea, voorzover wij weten,
en daarom kan het wellicht ook van een georganiseerd kerkelijk leven
belang zijn kennis te nemen van de nauwelijks mogelijk is, houden in alle
inhoud van een document dat onlangs overige social^tische landen de offi-
ia samengesteld door de Zwitserse ciële kerken hun diensten, bedienen
bond van evangelische kerken. Dit zij sacramenten eq treden zij op een
stuk geeft in het bijzonder een stand- of andere wijze met woord en ge-
puntbepaling betreffende de aktivitei- schrift in de openbaarheid. Soms pu-
ten en de boeken van de ook bij ons bliceren zij tijdschriften en boeken en
bekende Roemeense predikant Richard zij verspreiden de bijt
Wurmbrand, maar het biedt daarnaast laatste tijd zijn meer
ook een aantal uitspraken van meer te voren in deze lande!
algemene aard over de kerken in Oost- in de socialistische 1
Europa.
Simplificering
drukt.
De wetten die het godsdiei.
regelen, zijn overal streng,
de Sowjet-Unie. Wij weten
georganiseerde kerkelijke lev.
Rusland voor de tweede wereldi
Vooral in de
Is dan ooit
;evoerd of
zelf ge
ver de staat. Men zou dit 'aanpassing'
kunnen noemen, maar dan mag men
daarbij niet vergeten hoe moeilijk het
is om in- een staat die eejj anti
godsdienstige politiek voert^fimte te
krijgen, voos een georganisfWrd kerke
lijk leven.
De conclusie die dan wdtflt getrokken
is dat er beslist meer aan één manier
denkbaiar is voor een geloofwaardig
christelijk getuigenis. Het openlijk
conflict;, zoals Wurmbrand dat heeft
gezocht,' is slechts één mogelijkheid.
Voor hè'm is martelaarschap het
enige authentme teken van echt ge
loof vóór chrfStenen in Oost-Europa.
Voor Wurmbrand. aldus het Zwitserse
geschrift, ligt de zaak van de kerken -
en de christenen in Oost-Europa erg bijna werd uitgeroeid, maarniel
eenvoudig. Voor hem staan aan de ene genstaande de zeer'beperkte bewi
kant de communisten, strijdbare gingsvrijheid zijn op het ogenblik*
atheïsten, die de christenen vervolgen de baptistengemeenten daar aan het
en aan de andere kant de christenen groeien. Onlangs zagen wij in onze
die de goede strijd strijden en ver- dagbladen een foto van Nixon bij het
volgd worden en die daarom recht verlaten van de baptistenkerk in Mos
hebben op onze voorbede en steun. kou.
Maar de Zwitserse kerken stellen daar Binnen de enge grenzen van de gods-
tegenover dat de situatie waarin ker- dienstwetten proberen de kerken in
ken en christenen in socialistische de socialistische landen hun weg te
landen verkeren, van land tot land zoeken. Zij gaan, zegt het Zwitserse
verschilt. Men mag de rooms-katholie- document, daarbij vaak langs de rand
ken in Polen en de baptisten in de van illegaliteit. Maarzij kiezen duide-
Sowjet-Unie met zomaar op één lijn lijk voor een loyale houding tegeno-
ons, ik moet het doen met eentje van
540 gram. 't Is me wat. Laat de nota
van de contactraad ARP-CHU-KVP
dus geen dubieuze reclame plegen
met die 'groeiende absolute kloof tus
sen ons en de derde wereld. De door
de nota gebruikte bron geeft een
duidelijk procentueel afnemen van de
kloof Laat men dan eerlijk stellen
dat dat niet snel genoeg gebeurt,
maar de zaak niet in het demagogi
sche trekken. Als we horen van wie
de nota dit alles heeft wordt veel
verklaard: het Rapport van de Club
van Rome. Het is ook bepaald niet
het énige voorbeeld van een tenden
tieuze voorstelling in dit Rapport.
A. J. Ahsmann
PTT-tarieven
Het Nederlandse publiek werd weer
eens verrast met een aankondiging
van de verhoging van posttarieven en
verlaging van rente. Daarvoor was er
een aankondiging van verhoging van
de dagbladprijzen. te 'vachten staat
een verhoging van kijkgelden, en ga
zo maar door. Zou het geen zin heb
ben te overwegen: a. absoluut verbod
van verhoging van Ionen-salarissen
van personen boven de 27 jaar. b. een
absoluut verbod -an verhoging van
prijzen-diensten-abonnementen belas
tingen enz., c een ieder die in 1973
meer verdient dan in 1972 (vrije
beroepen) een heffing op te leggen
van 50% voor het meerdere inkomen,
buiten de normale belastingheffing?
Onbillijk? Misschien. Maar hogere
prijzen-hogere Ionen-hogere prijzen
weet wel de bekende cirkel) geven
toch ook geen uitkomst.
leven
1 in
hei Respect
De redaclle betarudt ïirh het recht voor om
ter upname In dr»- rubriek Mlwiy mr-
nlne vullingen verkort weer te reven. Bl|
fubllkatlc wordt met de naam van dr
wender ondert-kend, Brieven kunnen «nr
den reionden aan de heer Joh. C. Francken.
■crri-tarli van do honfdredactlr vnn Trouw-
Kwartet, Postbus *S». Amsterdam.
Meerderheid
Opiniepeilingen hebben aangetoond
dat dc gezamenlijke vooruitstrevende
partijen ca. 45 pet. zouden halen bij
dc komende verkiezingen. Bij de par
tijen waaruit de geënqucttcerden een
keuze konden doen was echter geen
christelijke vooruitstrevende partij.
Een dergelijke partij zou de kloof van
5 pet gemakkelijk kunnen overbrug
gen. Daarom is het absoluut noodza
kelijk dat tegenover de christelijke
concentratie komt Deze kan gevormd
worden uit leden van dc PPR, Evan
gelische Solidariteitspartij en leden
van de christelijke vakbeweging. Na
tuurlijk zijn ook leden van PvdA.
D'60 cn PSP en niet partij-gebonde-
nen in een dergelijke partij welkom.
Daarom roep ik iedereen op die iets
voelt voor deze gedachte, contact op
te nemen met ondergetekende
Hoogeveen J. BAUER Eiber 77
Relatieve kloof
Als mijn buurman ƒ10.000 verdient
en ik 9.000. schelen wij één dui
zend. Stel dat wij opslag krijgen, hij
tot 110.000 en ik tot 108.000. Dan
is het absolute YeiSfhil tussen ons
verdubbeld. En toch voel ik mij dan
vrijwel even rijk. vroeger zéker niet
Dit voorbeeld dient om te illustreren
dat de term 'groeiende absolute kloof
tussen arm en rijk' op zichzelf niets
betekent. Het gaat om de relatieve
kloof, niet om de absolute. Als ik
2.000 achterop kom bij mijn buur
man kan mij dat echt niet schelen als
dat nog maar 2 pet betekent. Geeft ik
mijn zoon een tientje zakgeld, buur-
raans zoon krijgt een tientje en twin
tig cent Eet hij een biefstuk van 54
Leiderdorp
J. M. v.d. Schans
Studentenstop
Goede redenen bv. een dreigend
overschot voor een studentenstop
in bepaalde studierichtingen zijn
denkbaar Het tekort aan faculteiten
voor de opleiding lijkt mij echter niet
tot de goede argumenten te kunnen
worden gerekend. Benodigd personeel
voor de opleiding voor meerdere stu
denten kan op korte termijn worden
aangetrokken. De bestaande accommo
daties collegezalen en laboratoria
worden alleen overdag, en dan nog
vaak slechts zeer ten dele gebruikt.
Dat Is niet geheel te vermijden. In
stelling van een 'nacht-universiteit'
ergens in het land, die gebruik maakt
van bestaande accommodaties (en bv.
met een lager collegegeld) zou een
oplossing kunnen bieden Een stop
bv ;n de opleiding voor tandartsen,
terwijl daaraan een groeiend tekort
bestaat, is gewoon schandalig.
De .Zwitserse documentatie waarvan
ik Iner iets weergeef, spreekt met
'„veel respect over de dappere martel-
L ing van Richard Wurmbrand. Zijn
lo&noed mag niet in twijfel wor-
getrokken. Maar dat betekent nog
nieë^dbt het beeld dat hij van de
situau&M de communistische landen
geeft, ittj dient te worden genuan
ceerd. Men mag bijvoorbeeld niet de
indruk wekken alsof alleen christenen
weerstand bieden tegen onderdruk
king en onrecht. Dat gebeurt ook
door schrijvers en andere intellectue
len die overtuigd marxist zijn. En het
is evenmin juist te vergeten dat el
ders in de wereld ook christenen
worden verdrukt en vervolgd.
Over Wurmbrand zelf worden slechts
enkele sobere biografische gegevens
vermeld. Hij is in 1909 als zoon van
een joods tandarts in Boekarest gebo
ren. In zijn jonge jaren was hij als
actief communist werkzaam in het
westen van Europa, tot hij in 1936 tot
het christelijk geloof werd bekeerd.
Achtereenvolgens werkte hij tot 1948'
in dienst van de anglicaanse. Zweedse
en Noorse jodenzending. Na de bevrij
ding van Roemenië evangeliseerde hij
onder Russische soldaten. Vanwege
deze activiteit werd hij in 1948 gevan
gen genomen en pas in 1956 weer
vrijgelaten. Na een tweede gevangen-
schapsperiode al even gruwelijk als
de eerste kon hij in 1965 Roemenië
verlaten.
Voor Wurmbrand is 'zijn' ondergrond
se kerk de enige ware gemeenschap
van christenen. In het communisme
ziet hij de antichrist. Hij wekt de
indruk dat de ondergrondse kerk een
wijdvertakte organisatie is en hij oe
fent scherpe kritiek op de kerken van
het westen die opgeslokt worden door
de welvaart, die ontrouw zijn aan de
bijbel en die een compromis sluiten
met het communisme.
Zwart-wit
De Zwitserse kerken erkennen dat
men de kritiek van Wurmbrand niet
te gauw naast zich neer mag leggen.
Inderdaad wordt hier en daar de
marxistisch-leninistische uitdaging on
derschat. Wij kunnen niet vergeten
dat de christelijke kerk in de socialis
tische landen in haar bestaan be
dreigd wordt.
Maar tegenover Wurmbrand moet ge
steld worden dat zich blijkbaar in het
socialistische maatschappij-systeem
met name in de laatste jaren moge
lijkheden voordoen om tot gesprek te
komen tussen christenen en commü-
nisten. In dat gesprek moeten de
vragen van de niet-christenen volko
men serieus genomen worden.
Evenmin kan de vraag of christenen
kunnen meewerken aan de opbouw
van een socialistische maatschappij al
bij voorbaat negatief beantwoord wor
den. Klaarblijkelijk zien vele christe
nen. ondanks de hun opgeiegde beper
kingen. toch kans om het christelijk
getuigenis vorm te geven in de collec
tieve landbouwbedrijven, in de indus-
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwol 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bonk:
Ned. Midd. Bonk (rek.nr.
69.73.60.768). Gemg.ro
X 500.
Amsterdam
D. J. Mulder
ZEIST De gereformeerde gemeen
ten telden per 31 december vorig jaar
77.750 leden. Zij blijven daarmee de
vijfde kerk van ons land. (na de
rooms-katholieke kerk. de nederlandse
hervormde kerk, de gereformeerde
kerken en de gereformeerde kerken
vrijgepiaakt). Vorig Jaar groeiden de
gereformeerde gemeenten met 1107 le
den of 1,44 procent.
Dit blijkt uit het nieuwe jaarboekje
van deze gemeenten (te bestellen bij
het kerkelijk bureau. Walkartweg 11.
Zeist). De statistiek van het grensver
keer met andere kerken doet zien, dat
vooral de hervormde kerk aantrek
kingskracht uitoefent op leden, die de
gereformeerde gemeenten verlaten,
terwijl omgekeerd deze gemeenten
vooral hun nieuwe leden aantrekken
uit de christelijke gereformeerde ker
ken. de oud-gereformeerde gemeenten
en de gereformeerde gemeenten In
Nederland.
Deze kerkgroep telt 153 gemeenten
met 48 predikanten. De grootste ge
meente (tevens de enige met twee
predikantsplaatsen) Is Rijssen met
5571 zielen, gevolgd door Barneveld
(3486) en Middelburg (3061), Rotter
dam-Zuid, Rotterdam-Centrum. Krab-
bendijke. Goes en Kampen.
trie en in de samenleving in de
dorpen en steden van socialistische
staten.
Een andere belangrijke vraag die in
het Zwitserse document wordt aange
sneden is die van de reactip van het
westen op het gebeuren in Oost-Euro
pa. Somj dringen berichten tot ons
door dat het getuigenis en de dienst
van christenen op ernstige wijze
wordt belemmerd. Moeten wij dan
protesteren of zouden we juist daar
mee onze medechristenen in gevaar
brengen? Maar als we zwijgen kan dat
door deze christenen weieens worden
opgevat als een verraad aan hun zaak.
Op deze vragen kan niemand een
algemeen geldend antwoord geven. In
het ene geval zal de verontwaardiging
vanuit het westen inderdaad het lot
van de vervolgden kunnen verlichten,
maar in andere gevallen blijkt dat
persoonlijk contact met regeringsfunc
tionarissen meer uithaalt. Voor een
dergelijk contact is echter een ver
trouwensbasis noodzakelijk en dat is
de reden waarom men vaak de voor
keur moet geven aan terughoudend
heid van het westen boven openlijk
protest.
Wurmbrand heeft gelijk: in het oos
ten dient men te weten dat wij op de
hoogte zijn van de doeleinden van de
communistische politiek ten aanzien
van de godsdienst en van de metho
den die daarbij vaak worden toege
past. Maar evenzeer moet duidelijk
zijn dat wij niet eenzijdig geïnfor
meerd zijn. We weten dat in bepaalde
perioden in Rusland kerken zijn ge
sloten en christenen zijn verdrukt,
maar we weten ook dat in andere
tijden kerken konden worden hero
pend en christenen heel bewust aan
het leven in een socialistische maat
schappij hebben meegewerkt.
Sektarisme
Wurmbrands kritiek gaat wel bijzon
der uit naar de wereldraad en de.
conferentie van Europese kerken, om
dat zij officiële contacten onderhou
den met de door de staat erkende
Oosteuropese kerken. Zijns inziens ko
men alleen die groeperingen voor der
gelijke contacten in aanmerking, die
erkenning door de staat weigeren en
die 'ondergronds' werken.
Dat zulke groeperingen bestaan,
wordt door dc Zwitserse kerken
geenszins bestreden. Maar het zou
onjuist zijn de officiële kerken daar
om te negéren, terwijl bezoekers tel
kens opnieuw ervaren dat men ook
bij hen met de kerk van Christus te
maken heeft. Zodra een groep van
zichzelf beweert dat zij alleen de
waarheid bezit en dat zij alleen chris
telijk is. bestaat het gevaar van secta-
risme.
Niemand kent precies de grenzen van
BERN De internationale oud-ka
tholieke bisschoppenconferentie heeft
besloten, vrouwen niet toe te laten
tot de sacramentsbediening. Deze
standpuntbepaling is een reactie op
de ontwikkeling in de anglicaanse
kerken. Vorig jaar sprak de wereld
wijde anglicaanse raad van overleg
uit zich niet te verzetten tegen de
wijding van vrouwen tot het priester
ambt. In Hongkong en in Canada
zijn inmiddels vrouwen tot (angli
caans) priester gewijd en dezer dagen
heeft ook de synode van het bisdom
Southwark in Engeland zich met 81
tegen 9 stemmen uitgesproken ten
gunste van het toelaten van vrouwen
tot het ambt.
Ds. R. Wurmbrand
de kerk. 'Wij in het westen kunnen de
kerken in Oost-Europa niet voor
schrijven hoe zij beslissen moeten in
het moeilijke dilemma tussen een ver
antwoorde deelname aan het openbare
leven in hun land èn het absolute nee
in een crisis-situatie.
De slotconclusie van dit evenwichtige
Zwitserse document dat vooral voor
lichting aan de kerken wil geven in
deze ingewikkelde materie, is dat men
beide verschijningsvormen van de
christelijke kerk in de socialistische
landen moet aanvaarden en met beide
in contact moet trachten te blijven.
De mensen die kiezen voor de onder
grondse kerk. hebben recht op onze
voorbede en op voortdurende aan
dacht in de contacten met de officiële
kerkelijke en politieke instanties. En
ook dc kerken die het wagen om
openlijk hun weg te zoeken, hebben
onze broederlijke verbondenheid no
dig. Door hen hebben grotere groepen
van de bevolking de mogelijkheid hel
evangelie te horen en kerkdiensten
bij te wonen. Dat zij daarbij risico's
lopen, weten wij uit onze eigen kerk
geschiedenis maar al te goed.
Ds. A. T. Besselaar is gereformeerd
predikant te Eindhoven.
JOHANNESBURG (Reuter) Dr. D.
F. Malan, zoon van wijlen de eerste
premier na de nationalistische machts
overname in Zuid Afrika in 1948,
Daniël Madan. heeft ontslag genomen
als voorganger van de Nederduits-
gereformeerde kerk in Johannesburg.
Hij zegt dat het puur voor studiedoel
einden in Kaapstad is. maar waarne
mers verbinden zijn beslissing aan de
officiële reacties op verscheidene re
cente uitspraken van hem over de
rassenverhoudingen en de studenten
onlusten.
De waarsohuwing dat de blanken iets
zullen moeten doen om de gapende
kloof tussen de levensstandaard der
blanken en die der zwarten in de
republiek, geuit door iemand die zo
in het hart van het systeem zit. deed
velen opkijken en werd in eigen
kring bepaald niet in dank afgeno
men. Evenmin de waarschuwing aan
zijn gemeente om de studentenleiders
niet meteen als communisten te
brandmerken. Hij voegde eraan toe
dat zich uitspreken in deze situatie
een gevaarlijke onderneming is. maar
hij zei vastbesloten te zijn om het
toch te doen. 'Een dienaar des
Woords moet zich niet met een poli
tieke partij identificeren. ALS ZY OP
tieke partij identificeren. Als zij op
bijbelse gronden daartoe geroepen
wordt, moet de kerk ook de moed op
brengen om zich uit te spreken, aldus
Dr. Malan.
SALT LAKE CITY (UPI) Joseph
Fielding Smith, de leider der mormo
nen de 'Kerk van Jezus Christus
van de heiligen der laatste dagen'
is zondagavond op 95-jarige leeftijd in
Salt Lake City overleder.
De perssecretaris van de secte, die
drie miljoen over de wereld versprei
de aanhangers telt. heeft meegedeeld
dat Smith een natuurlijke dood is
gestorven. Zijn opvolger zal door de
drie leden tellende raad van deze
kerk worden aangewezen in een pro
ces dat gewoonlijk drie weken duurt.
Keus roor marxistisch model
ZAANDAM (KNP) 'Kerk en
wereld hebben zo'n achterstand
opgelopen, dat er nu haast ge
maakt moet worden en dat nie
mand zich meer de rol van zachte
heelmeester mag aanmeten.
Noch Jesus van Nazareth noch
de profeten voor en na hem wa
ren uitgesproken zachtzinnig'. Dit
staat in een pamflet van de groep
van solidaire priesters en domi
nees Septuagint, die hiermee hun
nieuwe beginselverklaring en
programma hebben gepubliceerd,
keus
De beweging kiest voor een duidelijke
strategie: 'Onze keuze sluit aan bij
het politieke model, dat door het
marxisme is ontwikkeld als strategie
voor de vernieuweing van de maat
schappij: de armen moeten zelf hun
bevrijding ter hand nemen. Wij me
nen dat dit model ook het enig bruik
bare is voor de realisering van de
evangelische opdracht. Het heil kan
pas komen als de machtigen van hun
troon worden gestoten en de armen
van Jahweh het voor het zeggen krij
gen'.
Deze nieuwe weg is het resultaat van
enkele maanden beraad, afgerond in
een bijeenkomst van 11 tot 13 mei.
Voor deze interne bezinning waren
twee redenen: behoefte aan een goed
uitgewerkte theorie en de verslechte
ring van d kerkelijke situatie (onder
meer vanwege de mislukte bisschop
pensynode. de hetze tegen de OMO-
katechese en het optreden van bis
schop Gijsen). De leden van Septua
gint willen partijgangers van de ar
men worden. Het pamflet noemt met
name de ontslagenen, de buitenlandse
werknemers, de homofielen, de wo
ningzoekenden, degenen die door con
sumptiedwang onmondig zijn ge
maakt, de pastores, die uit hun ambt
werden gezet of in hun werk worden
belemmerd, de derde wereld.
Van binnenuit
Nogmaals zegt de beweging geen heil
meer te zien in het kontestreren tegen
de kerkelijke top. Septuagint stiet
zijn daden niet meer onder het oor
deel van de naar haar mening verbur
gerlijkte kerkinstituten, maar onder
het oordeel van de armen. Dat de
meeste Septuagintleden toch in eni
gerlei kerkelijk verband blijven wer
ken, komt omdat er in de kerken
mensen zijn, die geloofwaardig zijn
voor de armen en dus volgelingen
blijken van Jezus van Nazareth. Zij
doen dat tevens omdat de kerkinstitu-
ties onk van binnenuit moeten wor
den losgemaakt van hun vervlechtin
gen met werelds machtsstreven:
Septuagint gaat zich vooral richten
op de kritische plaatselijke gemeen
ten. 'Ons voorlopig doel- zal zijn de
ontwikkeling naar zelforganisatie en
de bewustwording van belangen en
frustraties, en de samenhang daarvan
met do onderdrukking overal ter we
reld'. Daartoe wil de beweging een
politiek bureau oprichten, dat de acti
viteiten meer dan tot nu toe zal
selecteren en richten stimuleren en
uitvoeren. Op 2 september wordt in
Driebergen een tweede landelijke ont
moeting belegd van kritische groepen
en gemeenten.
In "Vuur* (oecumenisch maandblad voor opwek
king, voor alternatief getuigenis) geeft ds. W. W.
Verboef zijn visie op de toekomst van de pinkster
beweging:
Als we nu een poging doen de mogelijke toekomst
van de Pinksterbeweging (vooral ook binnen de
kerken) aan te wijzen, dan is het zaak te lett«.n
op het werk van de Geest tot nu toe, op de weg
die Hij ging. Die weg is aanwijsbaar. Hij ging een
weg. ook in het speciale werk dat de bijbel noemt:
doop in de Geest. Hij ging een weg van de losse
bewegingen naar de kerken. Van de groepen tot
in Rome toe. Van de engte van het sektarisme
naar de breedte vari de oekumene. Dat is de
aanwijsbare weg. Miljoenen hebben Hem intussen
op die weg ontmoet. God ervaren: Vader. Zoon en
Heilige Geest. Het is vooral in Noord-Amerika dat
dit het meest duidelijk is. Voorop gingen de
episkopalen: de gewone protestanten volgden. En
katholieke pinkstermensen doen nu volop van zich
spreken.
Deze weg Is geprofeteerd door de Geest in de
Pinkstergroepen zelf. David chi Plessis sprak in
1936 de grote Pinksterleider Smith "Wigglesworth
en deze vertelde hem toen de openbaring van de
Heer, dat de werking van de Geest in de histori
sche kerken ontzettend veel groter en machtiger
zou zijn dan in de Pinksterbeweging. Vijftig jaren
zoude Geest zijn weg via de bewegingen gaan en
daarna doorbreken in de kerken (vgl hiervoor
Vuur, jan 1972; daar ook andere profetische
gegevens over dezelfde zaak). Zo is het gebeurd.
In 1950 werd Du Plessis geroepen tot zijn taak in
de kerken. In die tijd begon Michael Harper ïn
Engeland Toen had in ons land Hermann Zaiss
een toernee. waarmee voor het eerst in groten
getale de gren/en tussen kerken en groepen
doorbroken werden. In diezelfde tijd waaide vanuit
kerkelijk Engeland (anglikaans) de dienst der
genezing over naar de Haagse Hervormde gemeen
te. Tegelijkertijd in ons land de eerste stoot van
wat later Nieuw-Pinksteren zou heten Dit alles in
de jaren 1951-52.
Toen ik in 1957 'Vuur' oprichtte voorzag dit
duidelijk in een behoefte bij velen die tussen
kerk en beweging waren terecht gekomen. We
werden (en zijn nog) een brug tussen beide. De
Geest had het zelf over deze weg. Ook in ons land
waren profetieën in die richting en dat ondanks
de sektariserende tendenties in de Pinksterbewe
ging. En ook nu. na de krisis van de 60-er jaren,
na het uiteengroeien van kerken en pinkstergroe
pen. na in feite ook een ernstige stagnatie van de
Pinksterbeweging in ons land blijft dit profeti
sche doorklinken. Wat zal worden 'de nieuwe
golfslag van de Geest', om het in de taal van een
visioen van Derek Prince te zeggen (Vuur mrt
1970, jan 1972)? De nieuwe golfslag zal anders
zijn als de voorgaande, zoals op het strand iedere
volgende oplopende golf weer anders is.
We konkluderen uit het bovenstaande. Het gaat
niet om een kopie van de Pinkstergroepen in dp
Uit de kerkbladen
kerken. Het gaat niet om een ombouw van de
kerken tot Pinkstersamenkomsten. Waar het veel
meer wel om gaat is dit:
Het gaat om het werk van de Geest in de gestalte
van de kerken, in de verkondiging van de kerken,
in de vormen van de kerken, in de theologie van
de kerken. Want de Geest maakt levend en roept
mensen tot hun taken, tot woord en daad. De
Geest maakt levend, niet alleen individueel, maar
alles wat in een gemeenschap gebeurt en van een
gemeenschap uitgaat hoe hoog ook de liturgie,
hoe gedurfd ook het profetische protest. Zo moe
ten we in een niuwe ggrepenheid, in de kracht
van de Geest, in baanbrekende visie, geweldig
veel bidden, denken theologiseren), getuigen
en doen.
Laten we niet bang zijn, niet benepen vroom niet
zielig eng. niet kerkelijk zuinig, want de wegen
van de Geest zijn anders en zo mogen we op Hem
rekenen. Dat is bijbels en dat is de ervaring van
on»e tijd. Zo kunnen ook de zwaar geblokkeerde
Pinkstergroepen uitbreken in menigte. Als ze de
weg van de Geest maar gaan Als ze Hem maar
niet zelf inkapselen. Zij moeten erkennen de weg
van de Geest door alle kerken heen. in alle
kerken. Als ze dat niet zien zijn ze verblind
ondanks hun interne entoesiasme.
In het r.k. maandblad 'Bijeen' vertelt Jone Bos.
actie-secretaris van 'Kom over de brug', dat de
vrouwenverenigingen de doorslag hebben gegeven,
om deze actie toch in december te houden (met
alle feestdagen, geld en drukte):
'We hebben zelf wel getwijfeld over die decem
bermaand, maar volgens het centraal archief voor
het inzamelingswezen in Amsterdam was dat de
enige maand dat we geen grote Nederlandse
fondswervende instantie in de wielen zouden
rijden. Persoonlijk hei) ik er nooit wat voor
gevoeld, maar wc hadden besloten om het eerst
aan de vrouwenverenigingen te gaan vragen. Jan
Filius zei al direkt: 'Daar zitten we goed mee.
want al die vrouwenverenigingen willen hun ad
ventsvieringen open zetten naar de wereld toe. Zij
willen de daad bij het woord voegen'. Tot mijn
stomme verbazing vonden de presidentes van de
vrouwenbewegingen de decembermaand uitste
kend. We moeten er alleen voor zorgen dat de hele
organisatie eind november rond is, zodat de
vrouwen rustig met de Sinterklaasvoorbereidingen
bezig kunnen zijn. Dat proberen we dus. Wat het
gegeven betreft is er eigenlijk geen probleem. We
hebben natuurlijk allemaal erg veel nodig voor
Sinterklaas en kerstmis en daar willen wij ook
helemaal niet aankomen. We vinden echter wel
dat de christenmensen dan ook aan mogen spre
ken voor hulp aan de verre naasten en op het
samen kerk-zijn in deze wereld. Ik en er nu echt
niet meer zo bang voor'
Wie wordt de nieuwe secretaris-generaal van de
wereldraad van kerken, als Blake in november
met pensioen gaat? Dr. J. A. Hebly in het r.k.
weekblad De Bazuin': Om iedereen tevreden te
kunnen stellen, zei iemand, zou men moeten
zoeken naar 'een Afrikaanse, vrouwelijke, ortho
doxe bisschop jonger dan 25 jaar*.
BEELD EN WOORD
Een maand geleden nam prof. Hid-
ding afscheid van de universiteit van
Leiden met een college over de toe
komst van het geloof. Blijkens een
verslag sprak hij daarin over het
geheim van de structuur die in primi
tieve godsdiensten functioneert in de
kosmische orde als de openbaring van
de hoogste hemelgod. Hij constateerde
dat ook voor ons de structuur van elk
verschijnsel de onkenbare kracht is
die de verschijning van alles mogelijk
maakt. De mens kan die structuur
niet kennen omdat die structuur de
ondoorgrondelijke grond van zijn be
staan en bewustzijn is. Hij onder
scheidde tussen het beeld waarin elk
verschijnsel zich vertoont waaruit het
polytheïsme te verklaren is en het
woord dat dit geheim benoemt en dat
dan tot het monotheisme leidt. Maar
beide, beeld en woord zijn gegrond in
het geheim vam de structuur, 'evenals
de verschijning van de persoon, in
wie God zich in het christendom
openbaart'. De conclusie waartoe prof.
Hidding kwam was deze, dat het
christendom in zijn dogmatisme het
beeld-denken van het heidendom
heeft geloochend. God als kosmische
orde verdween op die manier en daar
door deed de visie van de mens op de
wereld als een te exploiteren object
zijn intrede. Hiervan zou dan weer
het gevolg zijn de verstoring van het
ecologisch evenwicht en de vervuiling
der elementen. Het christendom heeft
zich te exclusief opgesteld. Men kan
'iets alleen verstaan binnen het ver
band van het geheel, dat alles omvat'.
Voor prof. Hidding is dit voor alle
godsdiensten de gemeenschappelijke
noemer van de erkenning van de
structuur als het geheim van de ver
schijning van het bestaande. Hier zou
den nog al wat vragen te stellen zijn.
Op dit laatste zit echter alles vast. Is
er een gemeenschappelijke noemer
voor de openbaring Gods? Of moeten
wij de uniekheid daarvan blijven be
lijden? God als kosmische orde bete
kent precies datgene waartegen de -
profeten protesteerden. Voor dit ge
loof is misschien wel toekomst, maar
dat zal dan niet de toekomst van fj'fit
christelijk geloof zijn.
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Tsummarum: H. Altena
te Nijmegen; te Franeker (toez.): J.
C. Muller te Beek; te Noordeloos
(toez.): J. D. van Roest, zendingspred.
wonende te Giessendam-Hardinxveld;
te St. Philipsland: J. van Dijk te
Zuilichem en Nieuwaal.
Aangenomen: naar Molkwerum: H.
Kooistra, hulpprediker te Molkwerum.
Bedankt: voor Enschede: R. van het
Lindenhout te Beverwijk.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Gouda: L. Huisman te
Vlaardingen.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepbaar: kand. C. W. Buys, Rui ter
straat 58 te Hasselt en kand. R. Hol.
Frisolaan 42 te Apeldoorn.
Gesprekken mei Jacques Presser, ge
voerd door Philo Bregstein. Uitgave
Athenaeum Polak Van Gennep
150 blz. geb. 19.50 - paperback
12,50. Tekstverzorging drs. Nicolette
Mout.
De aangrijpende tv-documentaire van
PhiTo Bregstein over het leven van
prof. dr. J. Presser, al tweemaal door
de VARA uitgezonden, zal niet snel
nogeens vertoond worden. 'Dingen die
niet voorbijgaan', zo heette de film,
was ook de titel van de in het najaar
van 1970 uitgegeven brochure, een
verkorte versie van het nu verschenen
boek waarin de volledige tekst van de
geluidsbanden. Uit de snelle verkoop
van de 5000 exemplaren van de bro
chure bleek dc grote belangstelling
voor de integrale tekst van de film.
Presser zelf had bezwaar tegen de
publikatie er van, zo blijkt uit de
'Inleiding' van Bregstein. Op Breg-
steins vraag of hij dan toch niet achter
de tekst stond antwoordde Presser:
'Het staat er. ja het stéét er
dat is alles wat ik zeggen kan. Maar u
weet. ik ben een perfectionist. Als ik
iets publiceer zou ik het toch moe
ten bewerken, er is nu eenmaal een
verschil tussen wat je spontaan zegt
en wat je zorgvuldig op schrift af
weegt. Maar misschien geeft het me
de stoot tot het eindelijk schrijven
van mijn autobiografie Dat nu
toch tot publikatie is overgegaan
komt doordat Presser de gesprekken
zelf niet meer heeft kunnen bewer
ken en 'dat deze tekst vrijwel zijn
enige voorbeeld is van een 'ego
document' waarvan hij toch zelf het
belang had aangetoond als bron van
kennis van de geschiedenis!
In deze uitgave die het resultaat is
van zeven interviews zijn enige foto's
opgenomen die natuurlijk nauwelijks
compenseren wat we aan beeld ge
wend waren bij deze tekst. Dat het
boek desondanks tot de laatste bladzij
de imponeert komt volledig op reke
ning van deze unieke hoogleraar, die,
waar hij het ook over heeft, nooit
cliché's gebruikt. Zijn levensverhaal is
niet bepaald zonnig. Dat hij ons toch
menigmaal, met tranen in de ogen
van het lachen, het boek deed neerleg
gen, bewijst dat hier niet aan zelfbe
klag wordt gedaan. 'Gesprekken met
Jacques Presser' is onmisbaar, juist
omdat Presser te kort leefde om een
autobiografie te schrijven.
J.H.
