Rotterdams
Oude Westen
nu proeftuin
stedebouw
dichtbij toffer
jortus
Reconstructie-experiment voor de deur
De Feike Asma-van-vroeger
DE STANDAARD herdrukt
andbladen maandbladenmaandblad
Taal der Liefde'
Chr. geref. predikant
naar geref. kerken
zeep
positief
stelling
monster
id
|vr/KW
ARTET ZATERDAG 24 JUNI 1972
Binnenland T5/K7
ieef®r
'provisionals' van de IRA in-
rU V met een voorlopig bestand, is
sn tactisch succes in de vredes-
t, die door de Britse minister
d-Ierland, William Whitelaw,
rnia
distrii
nator
hel
>ntn<
de
ar zi<
ter onder reohtstreeks Brits
staat, heeft Whitelaw alles in
gesteld om het vertrouwen
'ms-katholieke minderheid te
Immers, alleen met mede-
van de rooms-katholieken kon
worden gemaakt met de
:ring van de zwaar verminkte
igen tussen de twee godsdien-
•peringen. Zonder die mede
kon ook het Ierse Republi-
.eger niet worden uitgescha-
als de IRA niet werd uit ge-
konden ook gematigde pro-
niet tot samenwerking wor-
ornis^'°£en-
meld.Ie gunst der rooms-katholieken
vern fen. heeft Whitelaw de IRA in
•ment weten te dringen. Hij
elee jdaarbij behendig in op een snel
ïntendc vredesbeweging, die ontstaan
i het!groeiend rooms-katholiek onbe-
van pver de aanhoudende golf van
jjg De versnelde vrijlating van
IcGogeerden en de weigering, de
?ers. Radeerde ghetto's in London-
laten bestormen, maakte de
gemi
iphre;
lem
mee
alle
iad
rocei
eten
ingei
'wini
bepli
innei
it ell
de
erste
rste indruk van het ontwerp moet
lat de ministers van confessionele
ist zich jegens de liberale verlan-
soepel hebben opgesteld. Slechts
n punt zal de WD mogelijk nog
wen opperen: namlijk tegen de Vervolg op 'De
mg, dat de arts die de ingreep
:>m
gjtap naar een pacificatie van de
het {Pe'd mogelijk. Whitelaw profi-
1.3394aarbij van de zich verscherpen-
?eze8fcstellingen tussen de in Dublin
°erc IRA-aanvoerders en leiders
F «e organisatie in Ulster. Het
ert .'was, dat de gematigde vleugel
natie rooms-katholieken sterk aan
won.
jft echter de vraag, of Whitelaw
ncessies aan de rooms-
wel voldoende rekening
•uden met de uitleg die daar-
de protestanten wordt gege-
le extreme protestanten zijn ge-
ovefeLk verzoenend gebaar jegens de
5™U te zien als een 'uitverkoop'
e \\froristen Ulster in een vere-
>ms-katholiek Ierland willen
Ze zien in de onderhandelin-
Whitelaw (weliswaar indirect
lelijk via gematigde rooms-ka-
politici) met de IRA heeft
een breuk van de belofte, dat
•oristen niet zou worden ge-
t (juj Hun wantrouwen is nog ver-
entidoor het voorstel, een Noordier-
iden^missie over de grondwettelijke
van Ulster te laten onderhande-
iw lijkt er van uit te gaan, dat
testanten slechts een hoog spel
;er spelen. Immers, ondanks alle
luwingen en dreigementen zijn
ie protestanten nog slechts op
-kte schaal tot gewelddadige
(overgegaan.
■aties zijn echter de laatste
tb aar toegenomen. Uit diverse
in Hen blijkt, dat een kleine vonk de
rentjantse emoties tot ontbranding
:ngen. Het succes van Whitelaw
kan' daarom een zaec voorlopig ka-
hel Het wordt pas definitief, wan-
f nas zijn gehele vredesstrategie
els effend blijkt te zijn.
linet-Biesheuvel heeft langduri-
zware weeën moeten doorstaan,
nu dan eindelijk het wetsont-
afbreken zwangerschap is
Men kan voor deze moeilijk-
ril binnen de regering niet anders
:t volste begrip hebben. Voor het
e terrein van de abortuswetge-
waar uiteindelijk vragen van
en dood moeten worden beant-
geldt wel bij uitstek, dat de
beschouwingen die in het kabinet
enwoordigd zijn, mijlenver uit-
L pen. De abortusparagraaf in het
d akkoord bleek op zichzelf de
nel tellingen nog niet te hebben
N ugd; bij de uitwerking van die
r^af zijn de spanningen tussen de
enerzijds en de confessionele
n anderzijds weer voelbaar ge-
door Huib Goudriaan
ROTTERDAM 'Toe geef ons meer
poen voor huizen en groen, meer hoef
je voor ons niet te doen!' Deze harte-
kreet uit een opstandig lied van de
bewoners van het Oude Westen, de
Rotterdamse volkswijk die sinds
maart 1970 rebelleert tegen de ver
waarlozing van huizen en straten,
heeft weerklank gevonden. Minister
Udink van volkshuisvesting stelde de
ze week het Oude Westen anderhalf
miljoen ter beschikking. Geen zomaar
uit de lucht gevallen Sinterklaasca
deau, want in het kader van de lande
lijke regeling 'rehabilitatie van sane-
ringswijk van begin dit jaar werd het
geld verwacht.
Donderdagavond begon in Rotterdam
het overleg reeds over de vorm van
de te stichten organisatie, die met de
anderhalf miljoen 171 woningen kan
opknappen (rehabiliteren). De Aktie-
groep Oude Westen beraadde zich die
avond met de Rotterdamse Federatie
van Woningbouwcorporaties over de
oprichting van een woningbouwcorpo
ratie voor het Oude Westen, waarin
de bewoners zullen deelnemen.
Deze deelneming is een volkomen lo
gische zaak: de bewoners riepen zelf
op de buurtbijeenkomst van 11 maart
1970 het nu uit "te voeren rekonstruk-
tieplan Het Oude Westen van enkele
architecten tot hun eigen plan uit. De
verwezenlijking indirect voortgeko
men uit het verzet van de bewoners
tegen gemeentelijke saneringsplannen
en daaruit voortvloeiende verpaupe
ring betekent voor Rotterdam een
landelijke primeur. Aktiegroepen van
saneringsbuurten in Amsterdam (Dap-
perbuurt, Jordaan, Nieuwmarkt), Dor
drecht, Den Haag (Schilderswijk) en
twijfeld interesse tonen voor de aan
pak van het experiment. De achter
gronden van de vormgeving van het
reconstructieplan zijn daarom alleen
al van belang.
Architect Pietro Hammed (39) voor
naamste ontwerper, vertelt dat de
Kiring Rotterdam van de BNA in de
jaren 68 en 69 rich in de problema
tiek van de saneringswijken ging ver
diepen. Overeenkomstig het advies
van de Rotterdamse Dienst Stadsont
wikkeling werd het Oude Westen als-
proefterrein uitgekozen. Men vond
toen dat dit gebied nog lang niet
actueel was. Een minderheid van het
groepje architecten, dat uitvoerig
praatte over het saneringsprobleem,
wees de oplossing van de meerderheid
(bevriezen, onteigenen, slopen en
nieuw bouwen van oude stadsdelen)
af. Tot deze minderheid behoorde ook
Pietro Hammei.
Volgens de Rotterdamse saneringsnota
van 1969 mocht het Oude Westen nog
ruim 15 jaar blijven bestaan. Inmid
dels werd de 13.600 inwoners gro
tendeels arbeidersgezinnen tellende
wijk bevroren. Met andere woorden:
alle nieuwbouwplannen, verbouwin
gen en onderhoud werden tegenge
houden, was natuurlijk een achteruit
gang in economisch en sociaal op
richt tot gevolg had. Deze methode
de 6anering, wat neerkomt op
slopen werd daarom door architect
Hammei afgewezen..
Overigens maakte Stadsontwikkeling
naast de plannen van de architecten
een plan om de wijk tot aan het
tijdstip van het slopen leefbaar te
houden. Maar de gemeente liet dit
pas vorig jaar blijken door verbete
ring van enkele straten.
Inmiddels begon het in de wijk te
broeien en kwam begin 1970 daar
toe gestimuleerd door culturele wer
kers dé bevolking in het geweer.
Op 21 februari 1970 werd de Aktie-
groep Het Oude Westen opgericht. Op
de buurtvergadering van 11 maart
besloten 500 buurtbewoners dat de
wijk moest worden opgeknapt en
werd het reconstructieplan van Ham
mei aanvaard. Een waardevol alterna
tief voor onze grote steden, die tij
dens de uitvoering van saneringsplan
nen sterk doen denken aan foto's van
bombardementen. Vooral in Rotter
dam, waarvan het hart in 1940 afdoen
de werd weggevaagd. De opmeridng
van burgemeester Thomassen in een
interview met De Havenloods dat het
wel jammer was. dat in 1940 nog niet
meer saneringswijken verdwenen wa
ren, is dan ook op z*n zachtst gezegd
ontactisch te noemen.
Onderhoud stopgezet
Het Oude Westen grenst aan het
nieuwe hart van Rotterdam, dat na de
oorlog volgens de toen heersende ste-
debouwkundige opvattingen een za
kencentrum werd met een scheiding
tussen wonen en werken, winkelen en
uitgaan. Grondexploitanten en zaken
lui vestigden hun oog, na het volbou
wen van de 'city', echter al gauw op
het aangrenzende Oude Westen, dat
nieuwe vestigingsmogelijkheden bood.
De actiegroep zegt hierover in haar
'Sociale Nota Oude Westen' van sep
tember 1971: 'Voor de grondbezitters
is het (daarom) aantrekkelijk gewor
den de grond van het Oude Westen
duur te verkopen. Maar dan moeten
eerst de huizen weg. Het huizenonder-
houd wterd daarom in talrijke gevallen
geheel stopgezet'.
Deze 'stille sanering' is vooral een
stuk onrecht tegenover de laagstbe
taalden, die niet kunnen uitwijken
naar de duurdere woningen in de
nieuwbouw. Vaak wonen juist die
Architect Pietro Hammei (links) en Jan Roggeveen (rechts) met de
Sociale Nota Oude Westen, die de Aktiegroep Het Oude Westen vorig
jaar uitgaf.
mensen al dertig of veertig jaar in de
wijk en moeten zij met lede ogen
toezien hoe hun wijk verkrot. De lage
huren en het huisvestingsbeleid van
de Volkshuisvesting in Rotterdam
(woonvergunningen werden zonder
mankeren afgegeven) leidde er boven
dien toe, dat buitenlandse werkne
mers en studenten zich in de wijk
vestigden. Een neveneffect hiervan: er
kwamen 'gesloten groeperingen' men
sen, met andere zeden en gewoonten,
die soms vijandig tegenover elkaar
staan. Huisbazen dreven de prijzen
van de huizen op, exploiteerden de
gastarbeiders en deden niets meer aan
het onderhoud: ze verwachten uitein
delijk toch de hoge grondprijs in
handen te zullen krijgen.
Onmenselijk
Wat stelt het reconstructieplan Ou
de Westen nu tegenover dit verpaupe
ringsproces, tengevolge van de 'stille
sanering?' De filosofie, het uitgangs
punt van het plan van Pietro Ham
mei, is dat bevriezen van stadswijken
om later ineens te kunnen saneren,
onmenselijk is, dat er daarentegen
een steeds voortdurend generatiepro
ces moet rijn. Het plan gaat uit van
de bestaande situatie, dat wil zeggen
van de bevolking zoals die nu woont
en werkt. 'Stadsvernieuwing is een
proces en geen eenmalige daad'.
In het reconstructieplan worden vijf
voordelen opgesomd:
(ADVERTENTIE)
Honderd jaar geleden verscheen het eerste nummer van Dr. Abr.
Kuyper's DE STANDAARD.
Vijf nummers uit die eeuw zijn facsimile herdrukt. Met hoofd
artikel, familie-advertenties, gemengde berichten, Kamerverslagen
enz.
1 april 1872 Het eerste nummer
3 april 1903 De spoorwegstaking
Troelstra in de 2e Kamer.
9 november 1920
met o.a. overlijden van Dr. A. Kuyper.
15 mei 1940 'Het einde'
Dr. H. Colljn over het vertrek van de regering
naar Engeland.
15 december 1944 Het laatste nummer
Men leze tussen de regels door!
Bestel deze facsimile uitgave door overschrijving van 3,90 plus
0,60 porto 4,50 op postrekeningnummer 269274, Chr. Pers te
A'dam onder vermelding 'DE STANDAARD'.
eegt, een deskundigen team van
personen moet raadplegen. De
heeft al eens laten weten dat het
wat haar betreft, met twee des
gen de arts zelf en b.v. een
coloog wel compleet is. Of dit
tdelijke uitleg van het regeerak-
mag heten, is voor twijfel
ar. Maar overigens is thans be-
dat het advies van het team niet
nd is en voorts zal ten aanzien
Ie samenstelling van het team de
it mogelijke vrijheid gelden,
handelingsvrijheid van de arts
hulp wordt ingeroepen en van
*ordt verwacht, dat hij de abortus
errichten, wordt wel door nauwe
chriften beperkt Hij is strafbaar,
g I eer hij de voorgeschreven proce
niet volgt, wanneer hij de ingreep
verricht in een erkende ziekenin-
ng en wanneer hij de ingreep niet
Wteert (overigens met strikte in
toning van de anonimiteit van de
ikken vrouw).
abortus is een huiveringwekkende
ep. Het kabinet is er terecht van
gaan, dat het ongeboren menselijk
recht op bescherming heeft Of
•de mate is geëffectueerd, zal voor-
mate is geëffectueerd, zal voor
dijk in de praktijk moeten blijken.
Het is logisch en alleszins te veront
schuldigen dat na het zo verdiende
succes van Van het Reve's 'De Taal
der Liefde' (de achtste druk kwam
deze week in de boekhandel) velen in
Nederland en in menig overzees
rijksdeel verlangend uitzien naar
het vervolg. Welnu: voor hen biedt
'Soma'-nr. 23 een voorschot op het
vervolg, dat als titel niet minder dan
'Het Volle Leven' zal dragen. In dit
fragment wordt o.a. de ontmoeting
met de Vorstin nader verdiept.
Hoe onterecht en onliterair ook; het
is te billijken dat talrijke lezers ran
de laatste hoofdstukken van 'de land
der Liefde' deze vrouw hebben geasso
cieerd met Haar, door Wier hand het
Gods goedheid behaagt ons te bestu
ren.
Met het verschijnen van 'Soma-23'
evenwe' is waarschijnlijk ook de
waarheid van de definitieve interpre
tatie droef verrezen. Met deze vrouw
wordt niet zozeer ons beminde staats
hoofd bedoeld, maar veeleer Maria
de Theotokos, wier verhalen, legen
den en mariologie in Nederland toch
nog bij velen bekend moeten zijn, ook
al gaan de ontwikkelingen met name
bij onze rooms-katholieke landgenoten
op het ogenblik snel zeer snel
'....maar de Koningin is zeer, zeer
wijs. Dikwijls is het haar te moede of
ze oneindig oud en vermoeid is, en
daardoor begrijpt ze alles. Haar oog
leden zijn zo moe en zwaar, dat ze
door twee glazen staafjes omhoog ge
houden moeten wordenOp foto's
zijn die staafjes natuurlijk wegge
werkt'Wat een getob...' com
mentarieert Woelrat zeer ter snede.
In hetzelfde 'Soma-23', het blad van
de toffe en geklofte literaire jongens,
een gesprek ran redakteur T. Graft-
dijk met de rijzend reporter van het
blad, Heere Heeresma. Als beeld van
zijn lezers noemt Heeresma: 'Nou, bij
voorbeeld een zakenman krijgt aan de
bar bij Schiller de kans de hand te
leggen op een uiterst voordelige wa
gonlading hotelporselein, ergens ge
rangeerd op de Rietlanden, hij opent
reeds zijn gouddoortimmerde mond en
krijgt prompt de klem in de bek bij
de herinnering aan weer een prachti
ge passage uu een ua* mijn ter ha
len.
Ook vertrouwt hij zijn lezers toe
zichzelf te zien als een bood
schappenjongen. Ik meen op goede
gronden te weten waar wij onze ken
nis om goed en kwaad te onderschei
den vandaan moeten halen, en hier
mee doel ik op de Bron, de Levens
bron, de bron van Kracht, kortom de
Krachtbron. Als schrijver wil ik de
Goede Boodschap overbrengen, dus
vóór alles de lezer eens even behoor*
lijk aan verwarring ten prooi laten
vallen door de stoel weg te trekken
waarop zijn Heerlijk Zelf heeft plaats
genomen. Eén sekonde vrije val kan
immers wonderen verrichten!'
De straat
Het architectentijdschrift 'Forum'
heeft ter gelegenheid van de tentoon
stelling 'De Straat' in het Van Abbe-
museum in Eindhoven een opmerke
lijk idee uitgevoerd. Het blad pro
beert door middel van vier interviews
de belevingswereld van de straat te
achterhalen. Eerst komt de moeder
aan het woord over de kruising Bil-
derdijkstraat-De Clerqstraat in Am
sterdam, waar zij al 32 jaar woont
dan de zoon Ton over hoe hij daar
zijn kinderjaren beleefde; dan weer
de zoon Ton over zijn ervaringen in
de Meanderflat aan de zuidrand van
Amstelveen en tenslotte het dochtertje
van Ton over haar wereld tussen
de flats.
Het aardige ran het nummer is het
ontbreken van de conclusie ten
minste uit de interviews (van de
dichter K. Schippers). Tjeerd Deelstra
geeft weliswaar het nummer een aan
tal stellingen als inleiding mee: 'De
groenteman met zijn paard krijgt geen
opvolger meer en de kleermaker op de
hoek al evenmin', maar de achtjarige
Viony vermaakt zich heus wel tussen
de flats (al wil vader Ton er weg);
net zoals vader Ton zich indertijd
rondom die kruising in oud-West best
vermaakte. Hij is er als kind wel een
jaartje tussenuit geweest, omdat hij
t.b.c. had. Moeder (nu 72) prijst uit
bundig haar straat met al die winkels
en zou er beslist niet meer weg wil
len. Het verkeerslawaai merkte ze
niet meer op; alleen als er bezoek
komt dat haar op het lawaai attent
maakt. Wel zijn er weemoedige herin
neringen: aan de Haarlemse tram bij
voorbeeld, die voor de deur stopte en
waarvoor de bussen thans kennelijk
geen soulaas bieden.
1) Het plan gaat niet uit van een
totale afbraak, met een daarop volgen
de nieuwbouw, zoals elders al is ge
beurd. Deze soort sanering geeft al
leen woningen met onbetaalbare hu
ren. In het reconstructieplan wordt
gebruik gemaakt van reeds geïnves
teerd kapitaal: nog rendabele huizen
worden niet vernietigd, maar verbe
terd.
2) Eventuele afbraak blijft beperkt
tot de noodzakelijke sloop van geheel
verkrotte panden. Er komt ruimte
voor aanmerkelijke verbetering van
woningen en straten tegen in verhou
ding geringe huurverhogingen.
3) Er blijft ook nieuwbouw mogelijk,
maar dan op grond van een historische
ontwikkeling binnen de wijk en niet
op grond van een vermeende nood
zaak het bestaande woningbestand te
gen de grond te gooien en te vervan
gen door prestige-objecten volgens de
laatste mode.
4) In het kader van het reconstructie
plan kan de bevolking zelf invullen
welke woon- en leefsituaties er moe
ten komen. Het plan geeft ruimte
voor speelplaatsen, rustplekken,
groenbeplanting, verkeersbeperking
en betere parkeergelegenheid. Er is
per straat of woonblok inspraak van
de bewoners mogelijk.
5) Er kan reeds direct met de uitvoe
ring worden begonnen.
Rechtszekerheid
Het plan werd om jurldisch-technJ-
sche redenen gegoten in de vorm van
een ontwerp-bestemmingsplan over
eenkomstig de Wet op de Ruimtelijke
Ordening. Pietro Kammel: 'Met dit
plan moet namelijk de rechtszeker
heid, die zoals in de meeste sanerings
wijken al jaren zoek is, weer in ere
hersteld worden. Iedereb ewomer en
ook iedereen, die er werkt moet we
ten welke toekomst de wijk tegemoet
gaaf. Hammei meent ook dat de ge
bruikelijke gang van zaken bij sane
ren (slopen en nieuwbouw) leidt tot
economisch onaanvaardbare conse
quenties: vernietiging op grote schaal
van meestal nog rendabel onroerend
goed, renteverlies over een veel telan-
ge periode en te groot beroep op de
kapitaalmarkt. 'De door het rijk te
verlenen subsidie van 80 procent voor
de te onteigenen terreinen, is bij
consequente 'sanering' van alle steden
en dorpen niet meer te handhaven'.
In het plan wordt een pleidooi gehou
den voor de 'oude stad' als result- \t
van een langdurig en zeer gevarieerd
verlopend groeiproces. 'Er ls 30 i 50
jaar voor nodig, voordat een naoorlog
se nieuwgebouwde omgeving is inge
groeid'.
Zelfwerkzaamheid
Pietro Hammei en de leden van de
actiegroep willen vooral de betrokken
heid en zelfwerkzaamheid van de be
woners stimuleren. De rehabilitatie
(woning- en wijkverbetering) moet in
samenspraak met de bewoners tot
stand komen. Jan Roggeveen (30),
een van de woordvoerders van de aae-
tiegroep, is een groot voorstander van
maatschappelijke begeleiding van het
reoonstrurti eplan
Een sociaal begeleider zou bij
verschuivingen in het proefblok moe
ten adviseren.' Oude mensen kunnen
van boven naar beneden verhuizen,
groeiende gezinnen naar een woning
met 'n verdieping, de bewoners moe
ten worden aangemoedigd daken te
repareren en trappenhuizen te verbe
teren. 'Pietro Hammei: 'Er is in de
wijk een grote verscheidenheid van
huizen, waaraan veel kan worden ver
beterd tot krotten toe. die moeten
plaatsmaken voor nieuwbouw*.
Wat de actiegroep grote zorgen baart
is dat B. en W. van Rotterdam 'nogal
negatief reageren op het reconstruc
tieplan. Wethouder Jettinghof heeft
zich al gekant tegen het aanstellen
van een sociaal begeleider door de
actiegroep. 'Alleen de gemeenteraad
zal bepalen wie dat wordt; u kunt
hoogstens iemand voordragen.' De wet
houder vindt ook dat niet onmiddel
lijk kan worden begonnen: 'We weten
nog niet genoeg'. Elke vertraging zal
de verpaupering en ghettovorming
echter in de hand werken.
Inmiddels geeft de Wesbduitse uitge
verij Luchterhand Verlag dit jaar een
vergelijkende sociologische analyse uit
van saneringswijken. waarin Rotter
dams Oude Westen een flinke plaats
inneemt.
DE KRIM De christelijke gerefor
meerde predikant R. Toorman is over
gegaan naar de gereformeerde kerken.
Hij is door de classis Hardenberg
toegelaten tot de dienst des Woord s
en der sacramenten in de gerefor-
klaard. Ds. Toorman, die 48 jaar is,
In de 12-maansperiode juni 1971
stond in De Krim, zijn eerste gemeen
te, sinds 1964. Zijn adres is Coevor-
derweg 64, De Krizn.
We hebben boeken over vooroorlogse
mannenbroeders en rooie rakkers, er
zijn documentaires over na-oorlogse
toestanden. Kapitein Rob en Dick Bos
zijn herdrukt..We willen maar zeg
gen dat er voor iedere leeftijdsgroep
voer voor jeugdsentiment is.
Er is méér van dat 'voer' dan we
denken en vermoeden, want wie dacht
of vermoedde dat er in een flat onder
de rook van Amsterdam op geluids
banden heel wat materiaal opgetast
ligt dat veler jeugdsentiment royaal
kan voeden
In Diemen woont de heer C. W. Stier,
bekend als onvermoeid organisator
von orgelconcerten en - in rechtstreeks
verband hiermee onvervaard aan
plakker ran affiches. In zijn huis aan
de Prinses Beatrixlaan 124 herbergt
hij meer dan honderd banden met
orgelmuziek en (nu komt het) een
niet onaanzienlijk deel daarvan be
staat uit opnamen, een kleine twintig
jaar geleden gemaakt in de Oude
Kerk in Amsterdam, toen Feike As ma
daar op zaterdagavonden zijn duizen
den versloeg.
Van heinde en ver kwamen in de
jaren vijftig de mensen naar Amster
dam om Feike Asma op het Oudekerk
orgel te horen. Asma was toen nog
niet bekeerd tot eenhoe zullen we
't zeggen?..gedegener speeltrant en
een wat evenwichtiger programma
keus. Hij deelde overvloedig uit: pret
tig in 't oor liggende werken (of
delen van werken) van Bach en
Hündel, allerlei effectvol spul in ga
lante of sentimentele trant, veel over
donderende toccata's van Franse kom
af en zoete romantiek uit dezelfde
contreien, en je kreeg het verpakt in
de schitterendste klanken van het
Oudekerkorgel: fluwelige strijkers.
een verleidelijke sexquialter, een
fraaie cornet, een stralend vol werk.
Asma wist welke registers hij moest
gebruiken en Cor Stier trok ze voor
hem open in die jaren.
Samenzang was ook een vast punt
Asma gaf dan een bewerking van een
geliefd gezang of een bekend psalm
en verliet daarbij geenszins de welge-
baande wegen en daarop volgde de
samenzang: lekker op hele noten, niks
geen gezeur, en bij Asma hoefde je
niet benauird te zijn voor een iele
begeleiding. Je kon heerlijk uithalen!
Soms laat de heer Stier bezoekers wat
van die bandjes horen en ze krijgen
prompt heimwee naar die tijd en naar
dat orgelspel. Ze worden overspoeld
door jeugdsentiment: ja man, dan
stond je daar in de rij, langzaam
schuifelde je verder..en eindelijk be
gon het. Toccata over psalm 146 van
Jan Zwart..Goed vandaag becon
curreren NCRV en EO elkaar met
samenzang en zo, maar ditnee, dat
hoor je vandaag de dag niet meer!
De heer Stier doen deze lofzangen
veel deugd, want al organiseert hij
nu orgelavonden in Amsterdams Oude
Kerk met beduidend minder roman
tiek (hoewel, preuts zijn de program
ma's van mensen als Frits Heil niet)
en op het kleinere koororgel, in z'n
hart vindt-ie de Feike-Asma-van-vroe-
ger het fijnst. En om anderen mee te
laten genieten, zou hij best z'n ban
den eens willen draaien in een zaaltje
of zo. Er zit natuurlijk ook brood in
thuis genietend zuchten: weet je nog
voor een handige grammofoonplaten
maatschappij. 'Gouden klanken uit de
Oude Kerk' of iets dergelijksen de
platen vliegen de deur uit! En wij
wel
Voor wie nog twijfelt of haar wasma
chine wel tegen zeep en soda kan,
heeft de Stichting Centrum Milieu
zorg in Amsterdam een brochure sa
mengesteld, waarin de resultaten van
een onderzoek naar de gevolgen van
wassen met deze natuurprodukten be
schreven staan. Het Nederlands insti
tuut voor toegepast huishoudkundig
onderzoek heeft het voor de stichting
uitgezocht. Deze brochure, zegt de
stichting, wil helpen bij het vinden
van het antwoord op de vraag: hoe
kan ik nu het beste wassen zonder
het milieu te vervuilen? Waaraan ei
genlijk toegevoegd moet worden: en
zonder mijn lijfgoed te laten vervui
len, want daar gaat het natuurlijk ook
om en vlekken gaan er nu eenmaal
met synthetische poeder plus bleek
middel beter uit
Niet dat deze wasmethode moeilijk is
er is al vloeibare zuivere zeep in
de handel, die wonderlijk genoeg in
een plastic, milieuvervuilende flep
verpakt is maar het is wel even
uitkienen. Of zoals de brochure het
zegt: 'De juiste dosering zachte zeep
moet steeds weer worden uitgepro
beerd'. Als je niet oppast, schuimt het
zaakje over en dat hoeft ook weer
niet. Dat schuim hangt volgens de
onderzoekers niet alleen samen met
het aantal kilo's wasgoed, maar ook
met de vuolgnaad. Hoewel de stichting
zelf juichend meedeelt dat 'het verras
send resultaat van dit onderzoek is,
dat de kalkaanslag op het verwar
mingselement slechts gering is', lezen
we in de brochure bovendien dat de
aanslag op machine en machine-onder
delen geweldig meevalt Wat moet je
daar nou van maken? Wie zin heeft
in de handleiding met duidelijke in
structie, kan 'm voor 50 cent bij de
stichting bestellen.
IHJ lijkt er wat op, maar het zich op
waterski's vermakend monster van
Loch Ness ls hij toch niet. Wel een
meneer in een tijgerpakje, een acteur
die een show In de Cypress Gardens
In de Amerikaanse staat Florida, ver
momd als verscheurend dier, opluis
tert.
In de tweede aflevering van het AVA-
blaadje (Aktiegroep Vrouwen van Ali
mentatieplichtigen) trof ons deze bij
drage, getiteld T>e AVA en de journa
listiek'.
"Van journalisten, zowel van pers,
radio als televisie, wordt vaak be
weerd dat ze in hun artikelen of
reportages een verkeerde voorstelling
van zaken geven. Ze zouden een geïn
terviewde 'woorden in de mond ge
ven' die deze nooit gebruikt heeft, of
een verkeerde interpretatie geven aan
hetgeen door iemand werd bedoeld
Wij stellen er prijs op u mee te delen
dat wij tot op heden op dit punt geen
enkele negatieve ervaring hebben.
Sinds september '71 werd In een
groot aantal plaatselijke en landelijke
kranten, diverse tijdschriften en
weekbladen, door radio en televisie
aandacht besteed aan de AVA. Nim
mer werden ons dingen in de mond
gelegd die door ons niet gezegd wer
den,of werd aan wat wij betoogden
een verkeerde Interpretatie gegeven.
Of het blad of de omroep nu rechts
of links, conservatief of progressief,
groen, rood of blauw genoemd wordt,
alle medewerkers waarmee wij te ma
ken hadden, waren niet alleen aardig,
maar bovenal bijzonder correct in
hun weergave.
Gezien de kritiek die vaak tav
journalisten wordt geuit, menen wij
onze positieve ervaringen niet onver
meld te mogen laten'.
Hartelijk dank, dames, namens al
le vakgenoten. We durven hier
geen subjectief of objectief, nega
tief of positief, rechts of links, conser
vatief of progressief woord aan toe te
voegen uit angst u woorden in de
mond te leggen die u nooit gebruikt
hebt.
TV-reclame blijft een onuitputtelijke
bron voor promovendi die een laatste
stelling moeten verzinnen. De stelling
van P. D. Wiesse (die op 29 juni in
Amsterdam promoveert in de genees
kunde) luidt: 'Ter vermijding van
ergernis verdient het aanbeveling bij
televisiereclame geen gebruik te ma
ken van geluid'. Goed voor een glim
lach. De voorlaatste stelling is wel zo
aardig: 'Gezien de veel grotere gast
vrijheid die door de Roomsen gebo
den wordt, dienen hun fraaie kerkge
bouwen door de Protestanten onmid
dellijk teruggegeven te worden'.
I
