Geld dat koud is,
maakt jong wat oud is
Bioloog over decaloog
Sectie viel altijd
onder diakonale raad
Trouw
K wartot
Paus Paulus wil dialoog
met boeddhisten
Tsjang verbiedt
synodediscussie
vandaag
Schotse studentenpastor
ontslagen na conflict
Beroepings-
werk
Boekenetalag
TROUW/KWARTET VRIJDAG 9 JUNI 1972
Kerk Binnenland
door ds. A. G. van Giise
Voor de doopsgezinden, die als eersten in de geschiedenis de eenheid van staat en kerk radicaal
hehben afgewezen, is de verhouding tot de overlie id een precaire kwestie gebleven. Dit bleek opnieuw
in de jaarvergadering van het bestuur der Algeme ne Doopsgezinde Sociëteit, te Amsterdam gehouden.
De voorzitter, ds. C. F. Brüsewitz, in
het dagelijks leven hoofdpreslkant bij
de inrichtingen van justitie open
de met het voorlezen van de brief die
de Perzische koning Arthahsasta aan
de joodse priester Ezra gaf (Ezra 7)
omtrent de rechten van de joden in
zijn rijk. De keuze van dit bijbelge
deelte werd in de openingsrede duide
lijk.
'Aan de ene kant worden ons oude
grondwettelijke rechten ontnomen
wat op den duur rijn financiële in
vloed zal doen gelden. Aan de andere
kant wordt ons pogen om voor onze
opleiding de financiële faciliteiten te
vinden, die voor andere kerken gel-
den, bejegend met een dila-toir beleid
dat omgekeerd evenredig ls aan de
voortvarendheid waarmee de overheid
zichzelf van grondwettelijke verplich
tingen bevrijdt. Ik acht het gerecht
vaardigd op deze plaats tegen deze
gang van zaken met klem te protes
teren. Zo moeten wij er ook onze
erkentelijkheid over uitspreken dat
van bepaalde politieke rijde in 's
lands vergaderzaal aan de regering is
gevraagd hoe het staat met haar zorg
voor het seminarium van de Algeme
ne Doopsgezinde Sociëteit'.
zorg van de overheid voor de univer
sitaire gedeelte van de predikanten
opleiding.
Mede In het kader van de gecoördi
neerde predikantenopleidingen rond
de Amsterdamse theologische faculteit
diende het doopsgezind seminarie ech
ter enige jaren geleden een subsidie
aanvraag in. Nu onlangs weer enkele
grote kerken volledige subsidie ont
vingen voor hun theologische oplei
ding. is de discriminatie voor de
doopsgezinden des te schrijnender ge
worden.
Twee proponenten
Dat de opleiding ook tot resultaten
leidt, bleek ter vergadering toen twee
kandidaten konden worden aangesteld
tot proponent: mevrouw L. C. M.
Blom jou s-Maillette de Buy Wenniger.
reeds werkzaam in het ziekanhuispa- £6n0lng
srtoraat aan de Vrije Universiteit, en
de heer L. D. G. Knipscheer, die
naast zijn studie voor het doctoraal
examen part-time predikant wordt
voor de doopsgezinde gemeente te
Amsterdam.
voorzitter ook op komende verander
ingen In de verhouding tussen de
autonomie der gemeenten en de be
voegdheden van het centrale orgaan
(de ADS). naar analogie van opmer
kingen uit een rede van de huidige
minister van binnenlandse zaken over
de verhouding tussen de burgerlijke
gemeenten en de -entrale overheid:
'rechtspositie en bezoldiging (van pre
dikanten) rijn in belangrijke mate
zaken die op centraal niveau dienen
te worden geregeld'. En 'wij moeten
wel bedenken dat wij nieuwe ontwik
kelingen niet meer klakkeloos kunnen
blijven inpassen in beginselen en
schema's die een eeuw geleden voor
treffelijk werkten maar aan de mo
derner ontwikkeling ook op bestuur
lijk gebied in de weg staan'.
Interieur van de Singelkerk in Amsterdam, de 'hoofdkerk' van de
Nederlandse doopsgezinden.
Herstructurering
Geen gehoor
Herhaaldelijk en vooral bij de
behandeling van het verslag van het
seminarie kwam de verontwaardi
ging naar voren over de houding van
dc regering die nu al jaren lang
weigert te reageren op de aanvraag
om subsidie voor de doopsgezinde pre
dikantenopleiding (aanvullend bij de
universitaire studie, met als bij de
hervormden, luthersen en remonstran
ten). Deze subsidie hebben de doops
gezinden bij de herziening van het
hoger onderwijs in 1876 niet willen
aanvragen uit waardering voor de
Vorig jaar is in beginsel besloten tot
een nieuwe structuur voor de ADS.
De voorzitter van de werkgroep die
aan dit project vorm moet geven,
prof. dr. J. L. A. Cuperus. woonde de
vergadering bij en uit zijn woorden
en die van anderen viel herhaaldelijk
te proeven hoe deze komende her
structurering nu reeds een rol speelt.
Zo zal de reglementsherzi enitig, waar
toe periodiek een commissie placht te
worden benoemd, nu uiteraard van
ingrijpende aard moeten zijn, hetgeen
tot uiting kwam in de 'zwaarte' van
de nu benoemde leden.
In zijn openingsrede zinspeelde de
Dit jaar bestaat de Nederlandse
doopsgezinde zending 125 jaar. De
vergadering werd bij dit jubileum
bepaald door een referaat van ds. L.
Koopmans die zelf enige jaren op
West Irian heeft gewerkt. In een
boeiend betoog toonde de spreker aan,
welke veranderingen zich in de
zending hebben voltrokken. De opvat
ting van J. C. Hoekendijk dat 'de
gemeente een functie is van het apos
tolaat gaat hem iets te ver. Wel is
'het buiten twijfel dat de gemeente ls
opgenomen in de wereld-wijde zen
ding van haar Heer" en dus geen keus
'heeft tussen voor of tegen zending'.
Formeel is deze opvatting reeds vijf
tien jaar geleden aanvaard toen het
bestuur van de Doopsgezinde Vereni
ging voor Evangelieverbrelding werd
geïnstalleerd als Zendingsraad van de
ADS. Toch is nog lang niet elk ge
meentelid hier van doordrongen.
Hoe moeilijk het echte deelgenoot-
De rrdaelle behoudt *lch het recht voor om
ter opname In de*e rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer Ie geven. BIJ
fiubllkatli- wordt met de naam van de
mender ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden aan dc lieer Joh. C. Froncken.
•ecretarli van dc hoofdredactie van Trouw-
Kwartel, poatbu* ast. Amiterdam.
gewijd aan reële, zo men wil serieuze
zaken, besteedt de VPRO. ondanks
haar helaas te geringe zendtijd veel
aandacht. Deze programma's worden
kennelijk weinig bekeken, resp. be
luisterd. Eerst wanneer men bijna
zeker weet, dat er een uitzending is,
waarvan verwacht kan worden, dat de
behoefte tot ergernis wordt bevredigd,
wordt de Tros zeer tijdelijk verwis
seld voor de VPRO. Hoewel ik (en ik
ben niet eens de enige) de Fred
Haché show- origineel enz. vind, lijkt
het mij eerlijker (evangelischer) de
VPRO te beoordelen op haar andere
programmapakket, en het dat evt.
jammer te vinden dat zij (niet in
mijn ogen) zich in de FJ-show heeft
vergist. Het is overigens wel interes
sant te weten, wie en wat de heer L.
H. Kuipers uit Ede met de losgesla
gen en nihilistische figuren bedoelt.
Toch zeker niet een Kassies of een
Ter Schegget?
Lelden A. Fakkel
Kroon een voor alle partijen aan
vaardbare regering zou kunnen wor
den gevormd, waarop de extreme
groepen geen vat krijgen. Met blijven
zoeken op bekende paadjes komt men
daar niet uit de doolhof. Men behoeft
maar te denken aan de schrik die de
blanken om het hart moet slaan bij
het denken aan een (uit Afrikanen
bestaande) meerderheidsregering. Dan
zal er zich spoedig een extremistische
groep vormen die het als haar voor
naamste taak beschouwt de blanken
de rekening te presenteren. De Afri
kanen zouden al een heel bijzonder
soort mensen moeten rijn als het niet
zo zou wezen. Men valt dan van het
ene onderdrukkingasysteem in het an
dere. We mogen vragen otf de voorge
stelde 'sleutel' niet op meerdere slo
ten zou passen.
Hengelo Joh. Luimes
VPRO (1)
VPRO (2)
Europacup
Dat dc VPRO, dtc niet door zijn
naam evangelisch wil zijn. dit veelal
wel is, door o.a. aandacht te schenken
ann. en vaak een lans te breken voor
minderheidsgroepen, en underdogs,
ontgaat kennelijk nog steeds een mas
sa lezers. Aan bedoelde programma's,
Do Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
OoQeiMki boiivw'i I. Sol. Den
Hoog. d>. t. Bievmink. Po'eiv
woldei mi. O. C »on Dom,
Nootdorp! W. A. Fibbo, Sonor-
dorrii J. lonter. Utrecht- dn. J.
W. do Pou», Don Hoog, J. Smol-
lenbrook, Wouonoor,
0»enge leden von h
boetvvri R. Abmo.
h. A. de loer. IJmuideni Th.
Stouwer, Aueni tn>. dr. J. Don
net, Den Haogj J. «on Eibergen,
Schooribergen m». K. von
Houion, Wogemngeni d>. O. T.
Hjrlkomo, Mihoven, Joc. Hur|ion,
Delhi mevrouw M.CE. Klooiier-
mon-Fortgent, Voorjchoten, me
vrouw J. O. Krooyeveld-Wov'er».
Heerhugowoord: prol. dr. G. N.
lommen». Noordoni ds. F. H.
londimgn, Pen Hoog; H. do
Mooi|, ti|n»burg; prol. dr. G. C.
von Nilink, Amsterdam; H. Otte-
vonger. Bu>renpo»i; mr. dr. J.
Orngo, luntoren. dr. A. Veormon,
(i|»wi|k IZ-H); H. M. Wemmen.
Don Hoogi dr*. R. Zi|l»lro, Oot'et-
land |Zld|.
Directiei
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J.de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Perst N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro 26 92 74. Bankt
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768)Oem.giro
X 500.
In Trouw-Kwartet (5-6) was een stuk
gewijd aan toekomstige goede pro
gramma's van de PRO. Welke zin
heeft dat? Vrijdag 26 mei hoorden we
toevallig via de VPRO een interview
met een artist (schilder), die vertelde
da' men zijn stukken geweigerd had
ten toon te stellen. Op de vraag,
waarom zei de artist, omdat we hier
in een land wonen, waar men het
altijd heeft over die bloedige Jezus
aan een kruis, en deze moest niets
van sex hebben. Daarom zullen mijn
stukken wel geweigerd zijn. Welk een
taal over de Zoon van God. Vervol
gens werd op vulgaire en beledigende
wijze in een versje over koningin
Juliana gezongen En dan nog de
rest Dit is klaar bewijs dat ook
vrijheid zijn grenzen behoort te heb
ben. Waarom voor een VPRO reclame
gemaakt?
Vorden M. M. Haring
Naschrift redactie.
Er werd geen reclame gemaakt, doch
nieuws gebracht. De lezers behoren
geïnformerd te worden over de toe
komstplannen van alle omroepen, de
VPRO niet uitgezonderd.
Het is geweldig, dat zo'n klein iand
als Nederland zoveel presteert m.n. op
voetbalgebied. Toen ik zo'n jaar of 16
was deed ik ook aan voetballen. Jam
mer dat aan het voorafgaan van de
Europacup zondag aan zondag over
heel Europa gevoetbald is. Is het niet
mogelijk, dat er naar gestreefd wordt
op zaterdag al het voetballen te orga
niseren zoals in Engeland. Dus niet
voetballen op zondag. Het moet ont
spanning zijn en geen voetbalverafgo-
ding.
Den Haag B. Clno
schap met de jongere kerken overzee
in die zending van de Heer nog in
ons spraakgebruik te verwerken is,
bleek toen het woord moederkerk in
de discussie viel, door de spreker
geestig aan de kaak gesteld door de
term kinderkerken voor de overzeese
partners...
Coördinatie
Het wordt, stelde de spreker, hoog
tijd dat ook in onze broederschap het
hulpwerk, de ontwikkelingssamenwer
king, het vredeswerk en de zending
niet alleen tot overleg maar ook tot
hundeling van hun werk en acties
komen. Anders weten de gemeentele
den niet meer waar zij met alle
aparte instanties, wier werk elkaar
gedeeltelijk nogal eens overlapt, aan
toe zijn. Gelukkig zegde de voorzitter
aan het slot van de vergadering toe
dat het Dagelijks Bestuur zal zoeken
naar wegen om tot een dergelijke
coördinatie te komen.
Oecumene
De doopsgezinde broederschap neemt
het enthousiasme deel aan het werk
van de Raad van Kerken en zijn
secties. Met de schets van een 'open
gemeentemodel' van de hand van
prof. dr. H B. Kossen leverde zij een
positieve bijdrage in het oecumeni
sche denken in Nederland. De verga
dering toonde zich teleurgesteld dat
de Raad nog steeds geen Sectie Jeugd-
en Jongerenwerk heeft weten te
formeren. De Commissie voor (bilate
raal) contact met andere kerken van
de ADS heeft uit haar midden een
roep aangewezen voor het gesprek
met de hervormden en een voor het
gesprek met de reomnstranten. Deze
Centrale Commissie voor het vrijzin
nig protestantisme krijgt in sep
tember als opvolgster van mejuffrouw
mr. M. A. Klomp een doopsgezinde
secretaresse: mevrouw R. M. M. Hoo-
gewoud-Verschoor, student en curator
van het seminarie.
De Nederlandse Hervormde Kerk, de
Evangelische Lutherse Kerk, de Re
monstrantse Broederschap, de Ned.
Protestantenbond en de Centrale
Commissie voor het Vrijz. Protestan
tisme toonden hun belangstelling
voor deze doopsgezinde vergadering
door het zenden van afgevaardigden.
Gemotiveerd
Veranderen van de structuur, ombui
gen van het beleid, coördineren van
werk en effectief gebruik van krach
ten en middelen wie over dit alles
zo positief en ook wel constructief
hoort spreken, vraagt zich af of hier
sprake is van een gemotiveerd ver
trouwen in de toekomst van deze
broederschap en haar roeping in de
wereld fö van blindheid voor de ern
stige en misschien zelfs 'dodelijke'
veroudering ln meer dan één beteke
nis van die doopsgezinde broederscha-
P-
Iets van een antwoord ligt misschien
opgesloten in een 'bon mot', gelan
ceerd door de voorzitter ter aanmoedi
ging om niet te schromen geld te
steken in nieuw op te zetten werk.
dat u als motto boven dit verslag zag
staan.
Ds. A. G. van Gllse te Eindhoven ls
hoofdredacteur van het Algemeen
Doopsgezind Weekblad.
ROME (KNP) Paus Paulus heeft
aangedrongen op uitbreiding en inten
sivering van de dialoog tussen de
katholieke kerk en het boeddhisme.
De paus bracht deze wens naar voren
in een toespraak tot een groep
boeddhistische monniken uit Thai
land. die hij vandaag in audiëntie
ontving. Deze dialoog kan volgens
paus Paulus de 'wederzijdse toenade
ring ten goede komen' en gerechtig
heid en vrede in de wereld brengen.
Hij wees erop, dat gezamenlijk hande
len nodig is om de enorme problemen
van deze tijd op te lossen.
De groep boeddhistische monniken
stond onder leiding van de boeddhis
tische leider van Thailand, Somdey
Phra Vanna Rat, die daarvoor reeds
door paus Pausus in privé audiëntie
was ontvangen.
TAIPEH (EPS) De regering van
Formosa heeft verboden, dat op de
algemene vergadering van de presby
teriaanse kerk de verklaring wordt
besproken, die deze kerk verleden
jaar hééft gepubliceerd over de toe
komst van het eiland. In deze verkla
ring werden hervormingen gevraagd,
zodat de autochtone bevolking van
Formosa meer ingloed in de regering
zou krijgen.
Tevens hebben de autoriteiten laten
weten, dat deze kerk niet terug mag
keren in de wereldraad van kerken,
zonder deze zaak eerst met de rege
ring te bespreken. In 1970 bedankte
de presbyteriaanse kerk van Formosa
voor het lidmaatschap van de wereld
raad onder druk van de regering.
Uitspraak in hervormd geschil:
DEN HAAG De oommissie voor
bezwaren en geschillen in de her
vormde kerk heeft de overwegingen
gepubliceerd voor zijn uitspraak dat
de bezwaren van de sectie internatio
nale hulpverlening (het werelddiako-
naat) tegen een beslissing van de
synode kerkrechtelijk ongegrond zijn.
Naar aanleiding van het bezwaar van
de sectie tegen het in de synode
aangenomen organisatieschema over
woog de commissie, dat vanaf de
oprichting van de sectie haar arbeids
terrein heeft behoord tot dat van de
generale diakonale raad en dat de
synode niet in strijd met de kerkorde
handelde door dit schema.
In de uitspraak wordt voorts gesteld,
dat de synode bij het aanvaarden van
dit schema tegelijkertijd aan een com
missie ad hoe de opdracht heeft gege
ven de gehele problematiek van het
hervormde werelddiakonaat in het ge
heel van de kerkelijke arbeid, speciaal
ook in de relatie tot de oecumenische
samenwerking, naar zijn volle omvang
te bestuderen, en dat naar aanleiding
van die studie kan worden beslist, of
en in welke vorm, kerkordelijk het
wereldd'iakonaat afzonderlijk zal wor
den geregeld.
De tegen de synode aangevoerde be
zwaren treffen dus geen doel, aldus
de uitspraak. De commissie voor be
zwaren en geschillen wijst er voorts
op, dat het door de synode aangeno
men organisatieschema in ieder geval
een nadere precisering en verduidelij
king betekent vergeleken met de tot
dusver bestaande situatie, en dat het
de verhouding tussen de sectie inter
nationale hulpverlening en de diako
nale raad nader en duidelijker regelt.
Naar verluidt hebben de functionaris
sen van het hervormde werelddiako
naat. onder wie mej. H. Kohlbrugge,
Collegegeld
Met klem wil ik nu ook maar eens
protesteren tegen de verhoging van
school- en collegegelden. De verho
ging zou het gevolg zijn van het
zogenaamde profijtbeginsel. Mooi pro
fijt, als het eerste effect al is, dat je
niet eens meer kan gaan studeren.
Wanneer heb lk profijt van mijn
studie? Straks, als ik een baan heb en
veel verdien, te veel naar mijn me
ning. Waarom geen opleiding-belas
ting voor academici, hun hele leven
lang een half procent van hun inko
men, of leta dergelijks? Dan betaal je
je opleiding pas evenredig aan het
profijt dat je ervan hebt gehad, en
hoeft niemand anders daarvoor te be
talen. Het onderwijs kan geheel gratis
worden. Voor probelcmen betreffende
onderhoud tijdens de studie kan dan
altijd nog een soort beurzensysteem
Ingevoerd worden, hoewel ik dan
meer voor atudieloon voel. Is het zo
moeilijk op dit idee te komen? Zijn
er redenen waarom het onuitvoerbaar
is? Of is het een te 'links' idee. dat
over deze manier van financiering
niet gesproken wordt? Hopenlijk gaan
op de geëigende plaatsen nu een paar
mensen hun denkertje aan het werk
zetten.
Rotterdam Chrlsta van Bochove
Rhodesië
Na ds. Luther King bewijst Joshua
Nkome dat onder de kleurlingen man
nen schuilen van een formaat als we
in het ontwikkelde westen weinig ont
moeten. Doordenkend in zijn geest
zou ik durven stellen dat door een
parlement bestaande uit: 24 blanken,
door blanken gekozen. 24 blanken,
door Afrikanen gekozen; 24 Afrikanen
door blanken gekozen. 24 Afrikanen,
door blanken gekozen (benoemd) 4
kroonleden, benoemd door de Engelse
door dr. C. Rijnsdorp
Je bent bioloog en je hebt een
rooms-katholieke achtergrond. Je ge
looft in God als Schepper, terwijl je
als wetenschapsman een evolutiethe
orie aanhangt. Eenerzijds cathechisa-
tie en kerk, aan de andere kant het
laboratorium. In het lab heb je de
bijbel in je achterhoofd en onder de
preek pieker je over het dierenrijk.
Want je bent gedragsonderzoeker; je
hebt bij dieren de verhouding bestu
deerd tussen de generaties (5e ge
bod). de agressie binnen de soort
(6e gebod), de sexuele band tussen
partners (7e gebod), het dierlijk
bezitsinstinct, de verdediging van
het bezit (8e gebod), misleidend ge
drag bij dieren (9c gebod). iUter-
aard beperkt je denken zich tot de
sociale geboden, die van de tweede
tafel. In het dierenrijk gelden im
manente. wat dr. D. Hillenius noemt
'overlevingsgeboden'. Is het niet zin
vol de normproblemen van de kerk
vanuit de biologie te benaderen, dat
wil dus zeggen: de tweede tafel van
de wet, waarvan de kerk leert dat ze
van God stamt, te bezien vanuit het
oogpunt van het belang voor de
instandhouding van dc menselijke
soort en voor het welzijn van de
samenleving?
Dr. W. Wickler (geb. 1931), is zoö
loog en gespecialiseerd in het onder
zoek naar de gedragingen van dier
en mens. Hij is werkzaam bij het
Max-Planck-Instituut voor Gedrags
onderzoek, als medewerker van
prof. dr. Konrad Lorenz en hij
houdt zich hoofdzakelijk bezig met
het bestuderen van het sociale
gedrag en in het bijzonder de her
komst daarvan. In 1971 publiceerde
hij bij R. Riper Co. te MUnchen
zijn boek Die Biologie der Zehn
Gebote, welk werk in het Neder
lands is vertaald door drs. P. M. A.
Verwijmeren met medewerking van
dr. D. Hillenius, onder de titel Bio
logie van de Tien Geboden (Uitgeve
rij Ploegsma. Amsterdam. 160 blz.,
17.90). Dr. Hillenius schreef er
een Voorwoord bij. Hij stelt: de
laatste tienduizend jaar (een korte
tijd) heeft de mensheid cultureel
gesproken grote veranderingen on
dergaan. maar het is niettemin aan
nemelijk 'dat een groot aantal van
de vroegere basis-eigenschappen,
zeker de erfelijke, nog steeds aanwe
zig is. En dat brengt ons op de
moraal'. Wickler toont aan, zo zegt
Hillenius, dat aan de decaloog
verwante geboden reeds lang bij
zeer verschillende volkeren leefden.
'Van belang is dat hun onderlinge
verschillen duidelijk in verband
staan met de verschillen in manier
van leven: herders, landbouwers, no
maden, gezetenen. Alles wijst erop
dat die verschillen (en de geboden
zelf) functioneel waren, dat ze de
beste gedragscode inhielden binnen
de gegeven bestaansvormen, om te
overleven'. En dr. Hillenius besluit
zijn woord vooraf met de stelling:
'De Tien Geboden waren overle
vingsgeboden en we zullen al onze
kennis moeten mobiliseren om te
weten te komen wat om te
overleven nu onze geboden moeten
zijn'.
Hillenius ontkent de goddelijke her
komst van de Tien Geboden; Wolf
gang Wickler verwijst min of meer
impliciet naar de leer van de kerk
dienaangaande. Voor hem is hoofd
zaak dat de ethiek een biologische
wortel bij de dieren heeft. Als
wetenschappelijk gevormd man is
hij heel voorzichtig met het trekken
van conclusies. Het gaat in zijn
boek, zoals dc ondertitel aangeeft,
'over onze ethische nonnen in het
licht van het vergelijkend gedrags
onderzoek bij dier en mens'.
In filosofische geschriften wordt
nogal eens het verschil tussen mens
en dier benadrukt; men wijst dan op
ons bewustzijn, onze taal, onze tech
niek en men stelt wel dat de mens
het evolutieproces bulten zichzelf, in
zijn technologie, voortzet. Dr. Wirk-
ler is juist erg geboeid door de
Dr. Wolfgang Wickler
werkelijke of schijnbare overeen
komst tussen het gedrag van dieren
en dat van de mensen. Hij draagt
daarbij meer materiaal aan dan dat
hij stellingen poneert; elk dogmatis
me is hem vreemd. De stoetmoedig-
ste uitspraak doet hij al in het
begin, op blz. 9: 'Ethische eisen die
niet gebaseerd zijn op concreet bio
logische feiten, zijn onzinnig'. Men
kan deze uitspraak ook zo vertalen:
Opvatting over goed en kwaad
raken ons welzijn als mens
en behoren daarop te zijn afge
stemd. God vaardigt geen willekeuri
ge geboden uit, maar heeft daarbij
ons geluk op het oog. ons geluk als
mens niets mag eisen dat boven de
wil ik niet beweren dat men van de
mens niets mag eisen dat boben de
erkende natuurwetten uit gaat, want
alleen al uit het voornaamste gebod
van de naastenliefde lijkt mij ver
boven deze wetten uit te gaan. Maar
elke motivering ten aanzien van
zulk een 'hoger doel' moet ook op
het vlak van natuurlijke wetma
tigheden argumenten kunnen geven
die laten zien waarom men ernaar
mag streven het terrein van deze
wetmatigheden te verlaten' (blz. 23).
Kuyper had niets tegen het woord
'natuurwetten', mits men er maar
wetten vóór en niet vón de natuur
onder verstond Wickler zegt: 'Die
met natuurwetenschappelijke metho
den verkregen kennis laat de vraag
goed of kwaad geheel buiten be
schouwing. De vraag in hoeverre
het biologische woordenpaar 'Juist -
onjuist' in overeenstemming is met
het ethische 'goed-slecht', kan
slechts in biologisch-theologische sa
menwerking worden beantwoord'.
Als Salomo ons naar de mieren
verwijst en Jezus naar musjes en
andere vogels, is het voor een theo
loog zeker geen schande kennis te
nemen van wat hier aan moeizaam
vergaderd ervaringsmateriaal is bij-
eengedragen.
Het is de middenmoot, deel 2 van
het boek. waarin de sociale geboden
uit dierlijk, gezichtspunt worden be
schouwd. Het 'Gij zult niet doden'
wordt het uitvoerigst behandeld,
want hier valt te onderscheiden
tussen het zichzelf doden, het doden
van kinderen, het doden van ri
valen. het doden van de partner en
het doden van vreemde individuen.
Daarbij sluit de vraag aan: Is agres
sie een spontaan groeiende behoef
te? Het boek loopt uit op een posi
tieve interpretatie van de Tien Ge
boden in twintig deugdelijke eigen
schappen, door prof. Heinrich
Klomps van de Universiteit van
Keulen 'moderne deugden' genoemd.
Niets op tegen, maar de numineuze
entourage van .de rokende en beven
de Horeb, het rechtstreekse spreken
Gods, de openbaring van heiligheid,
vreselijk en begeerlijk ineen, beant
woordend aan de diepste behoeften
van het menselijk hart, deze gehele
blikseminslag van uit de transcen
dente sfeer is dan achter de inter
pretatie verdwenen.
nog niet het plan uitvoering te geven
aan hun vroeger geuite voornemen
tot aftreden. Onder de plaatselijke
correspondenten van het werelddiako
naat in de hervormde kerk en onder
de hervormde predikanten -wordt
thans een briefactie gevoerd met het
doel het grondvlak van dë hervormde
kerk te mobiliseren ten gunste van de
mensen van het hervormde werelddia
konaat.
GLASGOW (KNP) Aartsbisschop
James Scalan van Glasgow is in botsing
gekomen met de jezuieten en de uni
versiteit van Glagow vanwege zijn
besluit om de r.k. studentenpastor
van de universiteit van Glasgow te
ontslaan. De jezuïet Gerhard Hughes,
46. pastor van de 1200 katholieke
studenten, staat al sinds 1968 op ge
spannen voet met de bisschop, omdat
hij de encycliek over geboorteregeling
'Humanae Vitae' niet heeft kunnen
aanvaarden. De verhouding verslech
terde, toen Hughes zich met de niet-
katholieke pastores steeds oecumeni-
scher opstelde. Hij nodigde bijv. niet
katholieke studenten en stafleden uit
bij katholieke diensten, waarbij hun
de communie niet werd geweigerd.
Pastor Hughes, die zich voorstander
noemt van een 'eerlijke en open kerk'
en die op zijn post wil blijven tot het
eind van dit semester, heeft de volle
steun gekregen van zijn provinciaal
Bernard Hall, en van ongeveer 1000
studenten en stafleden van de univer
siteit, die in een petitie de bisschop
hebben gevraagd het ontslag ongedaan
te maken.
MENSEN VERKOPEN?
Door de pers gaat het gen, (e
bericht (lk hoop het eerste) i w(
er tussen Indonesië en Japan
handeld worden over de verkoi
Nieuw-Guinea. Het idee. Dat je
kunt kopen en verkopen is
dichte waarmee wij vertrouwd
zitten daar al voldoende hal
ogen aan. Wat te denken van
kopen omdat men zou kunne
moeden dat de gemeenscha)
grond nodig heeft en gedwongt
hoge prijs op tafel zal moeten 1
Maar in dit geval gaat het ora
met-mensen. En toch zijn meiJer
die gedachte gekomen. Indone m
financieel zwaar, dat is bekend,
zit vooral met een enorme bet
waarvoor geen land meer ls,
waar, wat ligt dan meer voor dt K>f
dan dat die twee om de tafd
zitten (waarvan dan de één a
Erasmus-prijs van de stad Rots -
terwijl ook de ander ongetwijf
Nederlandse onderscheiding!
kunnen bogen)? Ik moet zeg£
ik er toch even aan moet wena
geef toe dat de gedachte, I
vreemd en onbekend, mij uit
rationeel en commercieel voc l
Het is immers een kwestie van
en aanbod, net als met de to 11
van het gebruik van aardgas, tt
meer mensen dat hebben, dan n,
het duurder worden, zo red B
men. In een science-fiction t
ben ik eens de term 'koele bert
gen' tegengekomen. Ik ben baagj
dit Nocrdpool-berekeningen zij
moet ten enenmale onmogelijk
wij verspelen voor de zoveelstis'
het recht om deze aarde nog Ian
beslaan. Goed, wij hebben ht
vroeger ook gedaan, ook met i
vernij. Maar we hebben het
vervloeken en we hebben errae* r.
stemd. En deze instemming
schien nu de kans krijgen om o y
oneel te worden.
ige
•gg
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Amersfoort: H. Ji
te Wierden.
Bedankt: voor Ede: B. Havei
Nijkerkerveen; voor Wekerom|it
Timmer te Woudenberg.
CHR. GEREF KERKEN
Bedankt: voor Soesitdijk: W.
te Utrecht-N.
GEREF GEMEENTEN
Beroepen: te Hoogvliet: kal
Hofman te Klaaswaal; te Elspl
Blok te Dirkslamd.
Aangenomen: naar Veen; A. V«
te Rotterdam-C.
Beroepbaar: kand. A. Bac, No«
I, Moerkapelle; kamd. H. Hofma
Cromstr.dijk O.Z. 44B, Klaaswa
GEREF GEMEENTEN IN NED.
Beroepen: te Leerdam: J. de Gr
Rijssen.
'In hemel en op aarde' door di
Dolleman. Met een woord voon
prof. dr. A. S. van der Woude.
J. H. Kok NV, Kampen, 1972, IX
prijs 9,75.
Dit boekje met zijn diverse th<
uitweidingen, citaten en verzen,
los aaneengeregen, is moeilijk t«
ren. Het best houden we het o
typering van de omslag: 'pasi
bijbelse verkenningen'. De ge
meerde emeritus-studentenpref
uit Groningen is in kerkelijk K
land een aparte, onafhankelijk
guur, voor de conservatieven
schijnlijk te progressief en voc
progressieven te conservatief,
man die juist vanuit een stert
loofsovertuiging er niet voor I
deinst, de gebaande paden v«
traditie te verlaten. Hier houdt
zich bezig met de verwachting
het leven na de dood. Moeilijb
gen, zoals de verhouding van dt
wachting in het O.T. tot die ii
N.T., gaat hij niet uit de weg
durft een 'ontmythologisering' u
toekomst-beeldspraak aan, die he
doelde in al zijn gloed vasthouf
opnieuw vertolkt. Mijn bezwai
slechts, dat hij zijn vraagstelling
consequent genoeg volhoudt;
een dagblad is niet de plaats on
toe te lichten. Liever wijs ik q
vier punten waarop ds. Delleman
de 'oude paden' afwijkt: 1. hij
werpt de voorstelling van de onst
lijke ziel; 2. eveneens die van
opstanding der lichamen uit het
3. hij laat (met de r.k. Nieuwe
chismus) de verrijzenis al met
sterven beginnen; 4. hij vat het
wige verderf' op als een voor
vernietigd-worden. Dat laatste
zal zeker opzien baren. De schn
zal er nog wel eens op moeten t
komen, want zijn argumentatie (t
v. en 131) is al te kort. Ik ben
overtuigd, maar ben het met
eens dat de traditionele leer
hemel en hel zich onmogelijk al
leer der Schrift kan presenteren,
schuldigingen aan het adres van
Delleman zouden alleen maar ee:
ken van zwakheid zijn, als ze
worden voorafgegaan door een t
nadenken over deze dingen, liefs
gesprek met deze schrijver die t
zo lang mee heeft geworsteld. I
sen ligt het zwaartepunt van
sympathieke boekje elders. Om
met de inleider te zeggen: Het
aantonen 'dat het 'hemelgeloof
zijn zuiverste vorm in de christel
gemeente nooit meer heeft willen
dan het vertrouwen, dat wij 01
aardse bestaan bij de Heer z«
zijn.'
H. BERKI
