Wat betekent 'evangelisch'?
c
J
'Open kerk' in Limburg
voert brief-actie
Trouw
Kwartet
Bezwaar hervormd
werelddiakonaat
ongegrond verklaard
Bromfietser omgekomen
Lesman Purba overleden
Fusie van kerken
in West-Duitsland
ARKA weer samen met
drie andere bonden
Honecker: Bonn
heeft DDR erkend
vandaacje
Beroepings-
werk
■tockeiielala;
Koningin werd niet
herkend op Floriade
TROUW/KWARTET WOENSDAG 7 JUNI 1972
Kerk ^Binnenland T2r\
Uit Tilburg is mij een bidpren
tje toegezonden. Een bidprentje,
voorstellende zuster Tarcies. Dat
prentje met het begeleidende
rondschrijven hebben een diepe
indruk op mij gemaakt.
'Wij zeggen God. de Vader van onze
Heer Jezus Christus dank, als wij in
onze gebeden gedenken (Kol 1.3)
onze medezuster Zuster Tarcies. Ma-
thilde Bogaers, Dochter van Onze
Lieve Vrouw van het H. Hart Zij
werd geboren te Tilburg 25 april
1892 en overleed 8 december 1971.
Als meisje, jonge vrouw van 20
jaren legde zij haar kloostergeloften
af. Van 1920 tot 1967 was zij werk
zaam in de Molukken en in Merau-
ke, vooral bij de melaatsen. Toen zij
haar werk eindigde, was zij 75 jaar
oud. Zuster Tarcies leefde in een
van de huisjes van het melaatsen-
dorp Saw-sin. temidden van haar
zieken, met hen delend armoede,
gebrek aan comfort Ze was in waar
heid de 'Moeder van de melaatsen'.
Op 8 december 1971 eindigde het
aardse leven van onze geliefde Zus
ter Tarcies, tot aan haar dood den
kend aan en biddend voor haar
melaatsen en de overige ernstige
zieken in de Molukken. temidden
waarvan ze 47 jaar van haar arbeid
zame leven doorbrachtPater
Bus, die zich gedurende 34 jaar
inzette voor de mensen in hetzelfde
gebied, ontsliep op nieuwjaarsdag.'
In een stapel post.een drukwerk-
Je uit Tilburg. Met als inhoud het
bovenstaande. Daar word je toch
stil van! Praatjesmaker, zeg je dan
tegen jezelf, je kunt wei een getui
genis schrijven, maar kun je ook
zulk een getuigenis van de Heer
Jezus Christus levenf En je kijkt
om je heen, en je hoort de vele
schreeuwers en zwetsers in het dier
bare vaderland, die allen him leu
zen aanheffen en den volke kond
doen wat er zo al veranderen moet
en wat énderen moeten opgeven :n
offeren om een blijdere toekomst te
doen gloren, en je denkt aan Zuster
Tarcies, die Je nooit gezien hebt en
van wie je eerst na haar dood
gehoord hebt en van wie je nu een
bidprentje hebt en Je denkt: dat
EEN BIDPRENTJE
UIT TILBURG
door prof. dr. G. C. van Niftrik
was wat! die vrouw, met liefde 47
jaren tussen de zieken en de melaat
sen om der wille van Christus, de
Heer!
Gaarne wil ik trachten het oecume
nisch evenwicht te bewaren. In het
Oegstgeester Zendingsblad van 29
januari 1972 las Ik een verhaal van
Riet Diemer over ds. en mevrouw
Visch en hun werk op Bali. Als ik
lees wat ds. H. J. Visch en zijn
vrouw mevrouw C. H. Visch-Tons-
beek in 23 jaren op Bali hebben
meegemaakt, dan word ik voor de
tweede maal heel stil. En nu gaan
zij wéér uit: niet terug naar Bali,
maar naar West-Irian. Bijzonderhe
den doen er verder niet toe; die kan
iedereen in het Zendingsblad lezen.
Waar het mij nu om gaat, is deze
indrukwekkende vormgeving in een
toegewijd leven, vormgeving van het
Evangelie, vormgeving van hetgeen
men bij Jezus Christus heeft geleerd
en gezien. Vormgeving niet slechts
met woorden, maar met de éne daad
van een leven ln dienst van de
Heer. Ik ben nog steeds van overtui
ging, dat dit de ware revolutie is ln
deze donkere wereld: dat er zulke
mensen zijn, die niet vragen naar
eer en geld, maar zich een-voudig
beschikbaar hebben gesteld. Dan
gaat er een vrouw 47 jaren onder
de melaatsen leven en anderen wer
ken 23 jaar op Bali. Een nieuwe en
betere wereld wordt van binnenuit
tot stand gebracht: niet door kracht
en niet door geweld, maar doordat
er zulke mensen zijn, wier voorbeeld
ook anderen ertoe brengt een heel
klein beetje minder zelfzuchtig en
een heel klein beetje meer tot een
offer bereid te zijn.
Hendrik Pierson
In de hoofdstukken 11, 12 en 13 van
haar mooie boek, 'Het protestantse
ïéveil ln Nederland en daarbuiten,
18151865' (Amsterdam, 1970), ver
telt dr. M. Elisabeth Kluit hoe het
Nederlandse réveil de weg naar de
praktijk zoekt en vindt Réveilmen
sen zijn christenen, voor wie het
centrum van de blijde boodschap is
te vinden in de verzekering van de
vergeving van zonden in en door
het bloed van het Lam. Réveilmen
sen zijn mensen, die zich hebben
afgevraagd wat zij moeten doen om
zalig te worden en die ook begeren
in de hemel te komen. Maar zij
waren nochtans nief zelfzuchtig en
niet introvert In de aangegeven
hoofdstukken van het boek van dr.
Kluit kan men lezen hoe het Réveil
zich heeft ingespannen voor prosti-
tuées, voor havelozen, voor blinden
en epileptici. Daar kan men lezen
over het werk van O. G. Heldring,
over Steenbeek en Hoenderloo. De
progressieve liberalen van die da
gen, het denkend deel der natie,
keek met wat minachting neer op
die nachtschool van Bllderdijk. On
dertussen heeft die nachtschool heel
wat ten bate van de medemens tot
stand gebracht Veel van de toen
gestichte verenigingen bestaan nog
en zijn uitgegroeid tot grote inrich
tingen van christelijke barmhartig
heid.
Ik gebruik opzettelijk het woord
O. G. Heldring (tekening van
Eppo Doeve)
'barmhartigheid' om ook de christe
lijke lezer van dit alleszins christe
lijke tijdschrift te doen gevoelen
hoe ons moderne levensbesef niet
bijzonder met dat woord 'barmhar
tigheid' overweg kan. Wij voelen er
neerbuigendheid in. En paternalis
me. Het gaat in de moderne tijd niet
meer om liefde in de eerste plaats
maar om recht, niet om barmhartig
heid maar om gerechtigheid. In de
tijd dat Heldring en Wichern bezig
waren met de redding van enkelin
gen, moest er antwoord gegeven
worden op het Communistische
Manifest van 1848, schreef prof.
Strijd in het vorige nummer van dit
tijdschrift (p. 11) en dan kan men
toch niet zeggen, dat het antwoord
van Réveil en Inwendige Zending
een adequaat antwoord was. Dat
betekent: reeds in die dagen, aan
het einde van de eerste helft van de
negentiende eeuw, had men de
structuren moeten aantasten, en dit
hebben Heldring en Wichern niet
gedaan. Of hebben zij dat tóch ge
daan? Op Heldring volgde in Zetten
Pierson, die veel meer dan Heldring
zich met structuren, wetten en re
gels bezighield.
Wij kunnen in deze jaren, waarin
met zoveel hartstocht wordt opgeko
men voor het recht van de gekneus-
den en voor gerechtigheid voor de
uitgebuiten, steeds duidelijker zien,
dat een strijd voor recht en gerech
tigheid alléén hard, verbeten, fana
tiek maakt Als men met machtsmid
delen alleen de bestaande structu
ren omverwerpt, zal men in korte
tijd zuchten onder een ander en
nieuw 'establishment', waarvan men
nog maar moet afwachten of het
beter is dan het vernietigde. Een
betere toekomst zal alleen dén aan
breken, wanneer men gedreven door
de liefde van Christus liefde bewijst
en recht en gerechtigheid oefent.
Het zou de taak der kerk kunnen
zijn om in deze harde tijden, waarin
men met zoveel geweld recht en
gerechtigheid tracht door te drijven
zonder veel liefde te oefenen, liefde
en barmhartigheid te prediken, niet
om de status quo te handhaven,
maar om de réchte revolutie eniger
mate op gang te krijgen, de revolu
tie van binnenuit, door de stille
krachten van een misschien lang
zaamaan zich doorzettende heiliging.
Het zou ook de taak der kerk kun
nen zijn wat nadrukkelijker te ge
tuigen aangaande persoonlijke beke
ring en heiliging, persoonlijke inzet
en toewijding. Ik geloof eenvoudig
niet, dat de kerk het bijbelse recht
heeft ons op de barricaden te roe
pen. Ik geloof, dat de kerk ons moet
oproepen tot geloof, gebed en toe
wijding. Dan zullen de zachte krach
ten het winnen op 't end.
Overgenomen uit 'Kerk en theolo
gie', uitg. Boekencentrum, Den
Haag.
Spelling (3)
De redactie behoudt xlch het recht roor om
ter epname in dczo rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BI]
ellkatle wordt met de naam van do
nder ondertekend. Brieven kunnen wor.
den gezonden aan de heer Joh. C. Francken.
secretaris van de hoofdredactie van Trouw-
Kwartet, Postbus ISi, Arasterdam.
Meneer
Gaarne mijn volkomen instemming
met de TV-recensie getiteld 'Onbehou
wen' in Trouw-Kwartet van 31 mei
1072. Deze handelde over het Inter
view van de heer v.d. Poel. Terecht
wordt er gezegd: Trits v.d. Poel ken
de het woord meneer niet.' Inderdaad.
Wij horen dit wel meer op de TV. Ik
ben het geheel en al eens met de
schrijver van 'Onbehouwen', wanneer
hll zegt: 'Ik zit te wachten op de
geïnterviewde, van welke club kan me
niet schelen, die het vertikt om op
deze onintelligente manier te worden
geattaqueerd »n verdwijnt.'
Rotterdam Q. v. d. Heijden
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J.de Berg (waarnemend)
Dogolijkj bestuurt B. Bol, Dm
Hoog; dr. E. Bleummk, Poisrv-
wolda; mr. G. C van Dom,
Nootdorp; W. A. F'bb*. Botter-
dom; J. lomerUtrtdit. drs. J.
W. de Pows, Den Hoog; J. Smol-
lenbroek, Woi
Overige leden van het olgemeen
bestuuri K. Abmo, Amsferdomi
H. A. de Boet. IJmuiden. Th.
Brouwer, Assen; mr. dr. J. Don
net, Den Hoog; J. van Eibergen,
Schoorsbergen: mr. K. «or>
Houten, Wogeningen» ds. O. T.
Hylkemo, BHthoven. Joc. Hui)sen,
Delft; mevrouw M. C. E. Klooster-
mon-Fortgeru, Voorschoten; me
vrouw J. G. ICrooyeveld Wouters.
Heerhugowaord; prol. dr. G. N.
d». F. H.
Mooij. Bi|mburg; prol. dr. G. C
von Niftnk. Amsterdam; M. Otte-
vonger. Buitenpost; mr. dr. J.
Ozmgo, lunteren. dr. A. Veermon,
*i|swi|k (Z-H); H. H. Wemmet^,
Den Hoog; drs. Zijlslro, Ooster-
land (Zld).
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 27Ó - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 22 03 83.
Postgiro 26 92 74. Bonk:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Oem.giro
X 500.
Waar komt toch die aanmatiging van
daan om normale mensen het dialect
van spraakgebrekkigen op te willen
dringen via een nieuwe spelling? De
heer G. Tands (Tr./Kw. 3 juni) be
weert dat een goede raatsionele
spelling nooit het wezen van de taal
kan aantasten. Maar zijn 'sisteem'
doet dat wel. Als ik zijn stukje lees
hoor ik koeterwaals: 'Dat systeem
mach dan logies eenvoudech
zijn en zo dicht mogelijk t alge
meen beschaaft benaderen', het is wil
lekeurig. Hij gebruikt door elkaar:
overeenkomstig en eenvoudech; vi
suele en vizulele; sisteem en
systeem. En waarom 'raationele'
en géén rasjonele, 'psichologies en
géén psicholochies, 'mogelek' en géén
moogluk. 'wenech' en géén welnuch
of Juist welnug? In welk dialect zul
len we gaan schrijven?
Rotterdam A. Terlouw
biWkMiM - -
Rechtspraak (2)
Met het stukje 'Rechtspraak' van H.
van Heerde in Trouw-Kwartet van 3
juni 1972 ben ik het voor de volle 100
pet. eens. Het zit mij al geruime tijd
niot lekker dat er bij herhaling straf
fen uit de bus komen waarbij de duur
van de opgelegde straf in méénden
gelijk is aan het aantal jéren dat op
het de betrefende misdrijf in het
Wetboek van Strafrecht als maximum
staat vermeld. Een dergelijke manier
van rechtspleging, door welke huma
nitaire overwegingen dan eventueel
oorspronkelijk ook ingegeven, kan
m i. alleen de anarchie maar in de
hand werken. Het heeft er soms de
schijn van dat we a.h.w. meer mede
lijden behoren te hebben met de
bedrijvers van de misdaad dan met de
slachtoffers daarvan! In het bedoelde
stukje waren speciaal vermeld enkele
gevallen van moord en doodslag. Die
gevallen zijn natuurlijk met vele tien
tallen soortgelijke gevallen uit te
breiden, waarbij ik speciaal zou wil
len noemen het bijzonder 'heldhafti
ge aftuigen en beroven van bejaa-den
uoals sommige jongelui dat van tijd
tot tijd zich menen te kunnen veroor
loven) als een misdaad waartegen
lang niet streng genoeg wordt opge
treden.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT In een schrijven aan
haar correspondenten bericht de sec
tie internationale hulpverlening (we
relddiakonaat) van de hervormde kerk
dat haar bezwaar tegen het door de
synode ontworpen organisatie-schema
door de commissie ter behandeling
van bezwaren en geschillen kerkrech
telijk ongegrond is verklaard. Dit ge
beurde in een uitspraak die de sectie
op 31 mei werd medegedeeld. De oom
missie heeft er bijgezegd, dat het haar
overigens niet vrij staat te beoordelen
'of het beleid en de in dat beleid
getroffen voorzieningen of vastgestel
de regelingen optimaal doelmatig of
uitgewerkt zijn.' De leden van de
sectie, mej. Hebe Kohlbrugge en de
heren L. Kisjes en H. J. Achterhuis,
roepen de correspondenten op hun
classes te vragen hierover een extra
synodezitting te laten bijeenroepen.
De sectieleden claimen de kerkrechte
lijke vrijheid, die volgens hen in
ieder presbyteriale kerkstructuur
thuishoort, om in de kerk als uitvoe
rend orgaan een afwijkende mening
te laten horen aan die welke door een
synode geformuleerd is. Daarbij wor
den als voorbeelden aangehaald de
brieven met kritiek op het antiracis-
me-fonds van de wereldraad en op de
van de kerken gevraagde twee per
cent van het budget voor ontwikke
lingssamenwerking zaken die door
de synode waren aanbevolen maar
waar de sectie haar bezwaren over
kenbaar maakte in brieven aan haar
correspondenten. De sectieleden vra
gen zich af of de oplegging van het
nieuwe organisatieschema niet neer
komt op heerschappij over de gewe
tens. 'In een bevélende kerk is geen
plaats voor de sectie internationale
hulpverlening en geen plaats voor
haar functionarissen', aldus de brief.
NIEUW BUINEN De 61-jarige G.
Hoving is met zijn bromfiets tegen
een stilstaande auto gereden en ter
plaatse overleden.
Hengelo
J. Weeda
Van een verslaggever
MAASTRICHT Leden van de
'Open kerk' in Limburg zijn een
•brief-actie begonnen om paus
Paulus te bewegen een einde te
maken aan het conflict tussen de
nieuwe bisschop van Roermond
mgr. Gijsen en een groot deel van
zijn priesters en veel kerkleden.
De actie bestaat uit het overschrij
ven van een brief die naar de
paus moet worden gestuurd.
In deze brief wordt gesteld dat de
kerk in Nederland en vooral de kerk
van Roermond als gevolg van het
conflict in groot gevaar verkeert. Ge
durende de laatste jairen, aldus de
brief, heeft een relatie van liefde en
wederkerige achting onze bisschoppen
verbanden met priesters en gelovigen.
Deze relatie wordt nu bedreigd. De
liefdeloosheid, ja zelfs de onmense
lijkheid, worden steeds erger en zo
verdwijnt de geloofwaardigheid van
de kerk. De brief vervolgt: 'Blinde
gehoorzaamheid is gevaarlijk in de
huidige situatie, waarin alles door
radio en tv in de openbaarheid komt.
Moet onze kerk in een dergelijke
situatie niet juist een open gemeen
schap zijn die niets voor mondige
mensen verbergt?'
Verder wordt in de brief gesteld: 'Er
zijn zonder twijfel betreurenswaardige
fouten gemaakt. Maar wij zijn een
kerk van mensen. Zal de Heer zich
niet meer openbaren, naarmate wij
KECSKEMET Onverwacht is in
Hongarije, waar hij een vergadering
van de lutherse wereldfederatie bij
woonde, overleden pastor Lesman
Purba (43), leidend bissohop van de
lutherse Simalungun-kerk op Sumatra.
Mgr. Gijsen
nederig zijn en onze fouten bekennen.
Zou ook het gezag in de kerk niet
groeien, wanneer deze de moed zou
hebben zijn fouten te bekennen'.
Men verzoekt de paus initiatieven te
nemen om een catastrofe te voorko
men.
FRANKFORT (LWI) Drie kleine
lutherse kerken in West-Duitsland
verenigen zich zondag 25 juni (de
gedenkdag van de Augsburger Confes-.
sie) tot de 'zelfstandige evangelisch-
lutherse kerk'. De nieuwe kerk zal
45.000 leden in rond driehonderd ge
meenten tellen en wordt geleid door
een bisschop. De kerk is theologisch
zeer conservatief en werkt santen met
de Amerikaanse Missouri-lutherse
kerk.
Van onze soc.-economische redactie
UTRECHT De drie samenwerkende
bonden van overheidspersoneel (KA-
BO. ABVA en NCBO) hebben beslo
ten de algemene ro o ms-ka tholieke
ambtenaren vereniging (ARKA) toe te
laten tot de SBO, het samenwerkings
verband van deze drie bonden.
De katholieke bond van overheidsper
soneel zegt in zijn blad 'Kabopost' dat
dit een eerste stap zou kunnen zijn
•op weg naar herstel van de voormali
ge unie van overheidspersoneel, die
negen jaar na de oorlog werd ontbon
den. Twaalf jaar geleden brak de
ARKA met de KABO en verliet te
vens het NKV. Wanneer de unie zal
worden herstelt zou zij ruim 250.000
leden gaan omvatten.
Studentenprotest
Kort geleden zag ik voor de TV de
protestoptocht van studenten. Besef
fen deze jongelui niet, dat de enorme
kosten voor hun studie grotendeels ten
laste van het rijk komen en dus voor
de belastingbetalers? En kunnen ze
geen beschaafder taal gebruiken dan
'Brauw moet vertrekken voordat wij
verrekken' en 'Brauw aan het touw.'
Waarom laten die jonge mensen zich
voor politieke karretjes spannen?
Laat de communist Bakker iets derge
lijks eens proberen in een van de
Oostbloklanden. In vergelijking met
de kosten voor de studie is het colle
gegeld belachelijk laag. Bovendien
krijgen de meesten een behoorlijke
studietoelage.
Spakenburg
P. Bos
Ontsnapping
Dit jaar is het nu al de vierde jeer,
ln anderhalf jaar reeds de 11de keer,
dat gevaarlijke lieden uit een kliniek
zijn ontsnapt Dergelijke lieden beho
ren m i. niet in de een of andere
kliniek te worden verpleegd van waar
uit zij gemakkelijk kunnen ontsnap
pen. en dan opnieuw een gevaar voor
de maatschappij zijn. Het kan zijn dat
de controle b.v. door gebrek aan vol
doende personeel oorzaak van deze
ontsnapping is, toch ben ik van me
ning dat men, speciaal dan de psychi
ater, te spoedig en te vaak een misda
diger ontoerekenbaar verklaart Als je
de rechtszaken van deze beroepsmisda
digers leest, valt je uit de antwoorden
die zij geven op, dat deze vaak getui
gen van een scherp verstand en dat zij
om de drommel nie4 achterlijk of min
der toerekenbaar zijn. Nogmaals geef
straf die straf verdiend heeft en be
handel ze nie als paaiënt, ze zijn een
gevaar voor de maatschappij.
Nieuwendam Hans de Vries
In het baptistenweekblad De Christen attendeert
drs. J. Reiling er op dat de laatste tijd vaak het
woord 'evangelisch' tegenkomt: evangelische om
roep. evangelische bijbelschool. stichting evange
lisch ontwakenDrs. Reiling vindt dat het
nodig wordt de vraag te stellen wat dat woord
'evangelisch' nu precies betekent. Drs. Reiling:
'De meest voor de hand liggende betekenis is: in
overeenstemming met het evangelie van Christus.
Dat willen echter alle christenen zijn en in dit
opzicht kunnen we met het woord even weini
beginnen als met het woord christelijk. In Duits
land heet de volkskerk evangelisch en is iedereen
die er lid van is evangelisch.
Maar het is wel duidelijk geworden dat het woord
tegenwoordig voornamelijk gebruikt wordt in ex
clusieve zin, om zich te onderscheiden van andere
christen. Waarin bestaat dan dat onderscheid?
Is evangelisch hetzelfde als orthodox? Het is
buiten twijfel dat de evangelische christenen or
thodox ajn maar het staat ook vast dat er vele
orthodoxe christenen zijn die er niet over peinzen
om zich evangelisch te noemen. Daar ligt het
eigenlijke dus niet.
Is evangelisch hetzelfde als confessioneel? Dat is
het ook niet, al zullen er onder de evangelische
christenen wel confessionelen zij®.
Is evangelisch gelijk aan fundamentalistisch? Ook
dat is niet zo. want fundamentalistisch heeft
betrekking op een bepaalde bijbelbeschouwing en
lang niet alle fundamentalisten zijn evangelisch.
Kortom, het woord evangelisch heeft als aandui
ding van onderscheid ten opzichte van andere
christenen geen eigen inhoud Het suggereert wel
iets maar wat dat is blijft in het midden. Maar
omdat het is afgeleid van het woord evangelie
krijgt het de betekenis: meer in overeenstemming
met het evangelie dan anderen, tenminste wan
neer men zich evangelisch wil noemen en opstel
len omdat andere christenen het op een bepaald
terrein niet goed genoeg hebben gedaan.
Daarom ben ik eigenlijk geen voorstander van het
gebruik van het woord evangelisch. Het heeft
teveel pretenties ten opzichte van zeer vele andere
christenen
Toch is dat niet het eind van de zaak. Woorden
hebben nu eenmaal niet alleen een woordafleiding
maar ook een geschiedenis. Vanuit de geschiede
nis, voornamelijk in de angelsaksische landen, is
evangelisch de aanduiding van een bepaalde stijl
en vorm van recht en echt christelijk geloof.
Misschien is het aan te duiden als: eerst de Heer
en dan de leer. Een accent op persoonlijk geloven.
In die zin is het woord misschien ook in ons land
Uit de kerkbladen
nog te gebruiken al ben ik daar gezien het vele
onjuiste gebruik dat er van wordt gemaakt niet
zeker van. Maar noemen wij het evangelisch of
niet. we kunnen dan wel spreken van een sterke
evangelische inslag ln deze zu van het woord in
ons vaderiad. Wij horen daar bij en de vrije
evangelische®, om zo maar eens twee te noemen.
Het ls ln zekere zin zelfs dat wat ons en hen
verbindt; dat is niet de theologie of de leer. De
herkenning ligt juist in dit accent op het Eerst de
Heer. Er zou zelfs wel iets te zeggen zijn voor een
bepaalde vorm van evangelische ontmoetingen,
een soort evangelisch beraad en contact Geen
nieuwe club van kerkgenootschappen uiteraard.
Voorzover daaraan behoefte bestaat, voorziet de
Raad van Kerken daarin redelijk. Het zou veeleer
een open trefpunt moeten zijr. waar plaats is voor
reder die de Heer Jezus Christus als persoonlijke
Heer en Heiland belijdt. Daar zou voor de kerken
van ons vaderland een stuk inspiratie vandaan
kunr.en komen waaraan grote behoefte is. Er zou
een sterk getuigenis van kunnen uitgaan dat
dieper zou doorwerken dan het zo polemische
Getuigenis van verleden jaar. Hoe zo'n beweging
zich ook mag noemen, zij zou bij kunnen dragen
tot de geloofwaardigheid van het evangelie. Al
leen daarom al zou het een goede zaak zijn'.
Ingezonden brief van ds. W. H. M. Rednders te
Tjepu (Indonesië) in het gereformeerde zemdings-
blad ZD:
'Een fraaie advertentie voor een fraaie Statenbij
bel in het maartnummer van ZD. De heilige
schrift is stellig een stijlvolle aankleding waard.
Daargelaten of deze uitvoering in archaïsche taal
en gothische letter mijn smaak zou zijn. Maar elk
zijn meug.
Hier in Indonesië zijn nog altijd een behoorlijk
aantal mensen die het Nederlands beheersen en
ZD lezen. Onwillekeurig lezen ze het blad hier met
hun ogen. En dan geeft zo'n advertentie toch wel
even een schok.
Zevenhonderd vijftig gulden voor één bijbel!! Dat
ls hier bijna zoveel als honderdduizend roepia,
een maandsalaris voor vijf of zeven predikan
ten-
Begrijpt u welke waanzinnige ideeën over de
christenen in Nederland bij de mensen hier
ontstaan bij het zien van zo'n advertentie? En
terecht, dacht ik. Hier kunnen velen een bijbel
van twee gulden vijftig niet eens betalen.
Het lijkt me niet verstandig dergelijke adverten
ties in ZD op te nemen. Zelfs lijkt het mij zedelijk
niet verantwoord, zo'n uitgave te produceren en
aan de man te brengen. Nog afgezien van 't feit of
zonets niet alleen wordt mogelijk gemaakt bij een
aan de islam verwante schriftbeschouwing'.
Hun nummer van 3 juni van het veertiendaagse
lutherse blad ELK is gewijd aan de staatsman
Thorbecke. Niet-abonnees kunnen dit speciale
nummer voor 85 cent krijgen bij de oommissie
lutherse uitgaven, p.a. dhr. J. J. de Vey, Nieuwe
Keizersgracht 28. Amsterdam.
BERLIJN (DPA) West-Duitsland
heeft met de verdragen van Moskou en
Warschau 'volkenrechtelijk verbin
dend' de soevereiniteit van de DDR
erkend. Dit heeft de Oostduitse partij
leider Erich Honecker ln een vraagge
sprek gezegd.
'Men moet de verdragen zien zoals zij
zijn afgesloten. Eenzijdige gevolg
trekkingen, interpretatiekunstjes of
andere speculaties veranderen daar in
het geheel niets aan. Bindend is al
leen wat in de verdragen staat', aldus
Honecker.
Door het sluiten van de verdragen
heeft West-Duitsland tevens bevestigd
'dat Berlijn met uitzondering van de
westelijke sectors van de stad de hoofd
stad van de Duitse Democratische Re
publiek is. De bepalingen van de Vier-
mogendhedenovereenkomst gelden
slechts voor West-Berlijn, dat volgens
overeenkomst 'een bijzondere politie
ke status heeft'. Deze volkenrechtelij
ke overeenkomsten heffen oorzaken
van spanning op en scheppen 'de
mogelijkheid, verder voort te gaan op
de weg naar ontspanning", aldus par
tijleider Honecker.
NIET ZWIJGEN
In het gesprek over de vrt
kerken niet moeten spreken
laatste weken de oorlog in
weer buiten alle perken geësca
karn men nog wel eens aanv^
argumenten horen. Men zegt \t
betekent niets want degenen jf
horen moeten horen het toch E
men verklaart, dat het dej
niets kost Nu zal iedereen 'tet
eens zijn dat een getuigenigdi
deze oorlog opzichzelf niet vq is
is. Maar iedereen kan ook wqp
de kerken er ook via hun
kanalen iets aan doen. Te wr-
altijd te weinig omdat de q
eenmaal door het geweld zo
groot is, maar toch wel ia
daarmee moeten ze vooral dfl
M>aar kost een getuigenis deH
niets? Vast staat dat bepaaldelS
den, ik wil er nu niet over U
hoeveel het er zijn en of helH
of andere zwijgende meerdejK
maar vast staat dat bepaalde*»
den zulke getuigenissen slecht|N
verwerken en er in sommige M
hun konsekwenties aan vw
door uit de kerk weg te blf li
iets te doen met hun bijdra|//
die kerken. Het staat wel W
ieder geëngageerd optreden de
wat kost. Maar nu het eerste aai 4
het bekent zo weinig. Men zouL
meteen kunnen opmerken datjvC
het eerste criterium mag zij
kerkelijke vermaning wordt o
altijd geadresseerd aan menM
wie men onmiddellijk verwaclB
ernaar zullen luisteren. Tochrt\
kerk er terecht mee door. Ma»
bovendien waar? Betrekent
test van de Raad van Kern
niets? Ik meen dat er eefl
jaren geleden vrij algemeen dH
teerd is tegen de escalatie yf/i
geweld in Zuid-Oost-Azië en w%|
me te herinneren dat de AmMi
daar wel degelijk naar geluistiö
ben. Toen begon men de trdii
verminderen. Wij kunnen h
aan onze broeders in Ameit—
overlaten om hun bezwaren
te maken. Wij zullen de ont
moeten voegen. Als iedereen 2
als in dit argument, gebeurt
niets en hebben we stilzwijgep J
wat zich daar afspeelt goedgek
NED. HERV. KERK
Bedankt: voor Houtrijk: C. J,
Riaamsdonkve er.
GEREF. KERKEN
Préparatoir geëxamineerd,
niet beroepbaar: kand. J. W. I
ten dam te Kampen.
CHR. GEREF. KERKEN £'0'
Beroepen; te Hoogeveen: K.
te Haariem-N.; te Utrecht-C..'"b/.
Rebel te Hilversum-C. al
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt: roor Capelle a.d. lin 1
C. Weststrate te Meliskerke. iste
VRIJE EVANG GEMEENTEN** 9
Bedankt: voor Amsterdam-Wj or
p VI
ne
Jonc
Siebert te Gorinahem.
Detectieve-omnibus, door
tjer. Uitg. Amsterdam BoekJ
Pers) Amsterdam, 317 pag.
(voor abonnees tijdschrift^
Geïll. Pers ƒ5 95).
De Amsterdamse rechercbeul
Baan tjer schreef een paar jar'1
den twee politieromans: 'l>e
de wurger op zondag' en "De
het lijk in de kerstnacht.' Ze
bij de Arbeiderspers uit,
den
pockets (met, zo herinner
opmerkelijk goede omslagen 'VGG
beide detectives vinden we
in deze Ombinus, voorafgega
een nieuwe "Baantjer', die '1
en de stervende wandelaa,3'
Hoofdpersoon in deze verhak 1
in het vak vergrijsde, wat eij 0 r
de en op z'n eigen manier ophj
rechercheur De Cock. En zoals*.
Christie Poirofs eigenschapp
schitteren tegen de achtergix e/j'.
de brave Hastings en Cona k'n
aan Sherlock Holmes z'n Wait
zo voegde Baantjer aan De Cj,c;ll(
jongere collega als assistent to aiv
der, dlie zonder De Cock toe a„ - c
onthand is. Ik las en heri jtffct
detectives met plezier: niet 0 apje
me doen denken aan Simeno ^SS1
de flaptekst ons wil ingeven gci
omdat ze zo prettig pretenti üs,
tóch intelligent opgezet en 1
zijn; wat couleur en lo.
psychologie (bij de wurger op
is De Cock's invoelend vermot
heel opmerkelijk!) en nèt gearli
reotiepen. Kortom, spannende
met alle drie een oorspro
plot En deze omnibus is niet qj
;n -
:holl
mer
^oor
!n.
n va
tven
re gei
ishei
iven
AMSTERDAM Koningin
heeft gistermiddag enkele urei
nato rondgewandeld tussen
andere bezoekers van de
Amsterdam. De vorstin werd
door twee vriendinnen. Ze
noeg alle afdelingen bezocht
Flo tr.
rd t ie
he^E
rhet
re
N
vrij
