Muze in Vlaanderen 6 Vreemde voorvallen in een 'heerlijke stadt' <R t I Advertenties I op deze pagina? vallen j» hoegenaamd p met op. k Schiphol handhaven - geen tweede luchthaven, zegt vlieger Kroon timmerlieden VAN DER KOOIJ, KAMPHOF en VAN DER WEL SECRETARESSE/TYPISTE VAN DER KOOIJ, KAMPHOF en VAN DER WEL ASSISTENT-ACCOUNTANT VEILING een leerkracht een leerkracht EEN DAME SASSENHEIM ONDERWIJZERSECHTPAAR (X) N.V. LIAME MEDEWERKER ENTHOUSIASTE N.V. HAM VREDESTEIN P! leraren/leraressen id TROUW/KWARTET ZATERDAG 27 MEI 1972 pc door R. L. K. Fokkema De generatie die rond 1950 aan het woord komt, een waartoe ook de Belg Hugo Claus gerekend kan worden, aanvaardt de dictatuur van het ab stracte denken evenmin als de autori teit van de grammatica of van de maatschappelijke orde. Zij aanvaarden de werkelijkheid niet zoals die zich voordoet in literair, filosofisch en maatschappelijk opzicht. Zij vluchten in totaal en toevalligheden van het onderbewuste dat een ongerepte en zuivere schoonheid zou bevatten en wijzen de weg terug naar een oor spronkelijke, natuurlijke wijze van zijn, van existeren, waarin de platoni sche tweespalten zijn opgelost in li chamelijk eenheidsbesef. Deze vlucht en terugkeer plaveien overigens de weg naar de werkelijkheid, een werkelijkheid die ontdaan is van haar sluiers en een existentiële werkelijk heid wordt waarin de mens hulpeloos en naakt komt te staan in angst en eenzaamheid: 'een broodkruimel op de rok van het universum', zoals Luce- bert zegt. Dit inzicht leidt evenwel niet tot immobilisme, maar tot aktivisme. De eenzijdigheid en eenkennigheid van mens en maatschappij dient op alle mogelijke manieren aangetoond, wat een politisering van de poëzie inhoudt Al in 1949 schrijft Gerrit Kouwenaar, alweer in een vroege echo op het Manifest van Constant: 'De experi mentele kunst stoort zich aan geen enkel formalisme, niet van vorm en niet van idee. Zij is een spontane vitale uiting die niet wil reproduce ren, maar suggereren, en die daartoe alle levende beschikbare middelen aanwendt, waardoor zij soms wellicht niet 'mooi' is. Maar wat is mooi en wat is lelijk? De experimentele kunst wil niet anders zijn dan de kunst van dit moment, de kunst van het mooie, maar vooral lelijke West-Europa, waarin het kapitalisme zichzelf bezig is te vernielen en het socialisme steeds meer veld wint!' Dat de politie ke houding niet slechts theorie blijft, moge blijken uit deze lijfelijke be- trokkenheid van Jan G. Elburg: Luister toch wat ik zeggen wou: in Florida schildert men negers zwart, in Florida schilt men negers en Spanje stinkt van het bloed. Ik wou van mijn lijf een Korea maken, ik wou mijzelf zijn beneden mijn middenrif, ik wou een vlag zien kiemen uit een zaadje. Ik zal het kiemen zien. Zo begint de verzamelbundel van Lu- cebert met een 'Minnebrief aan onze gemartelde bruid Indonesia' en is een van zijn laatste gedichten een "Verde diging van Provo'. Wat toen, 1950, Korea was, is thans Vietnam, de geën gageerdheid met de politieke proble men is de laatste jaren toegenomen. In Amerika trekken dichters rond om op zgn. 'read-ins' getuigenis af te leggen van hun bezorgdheid en een nieuwe menselijkheid (de nieuwe mens van Cuba, b.v.) te prediken. Zo is hier in Holland in 1962 een bijeen komst gehouden waarop Claus zijn 'Bericht aan de bevolking' heeft voor gelezen waarin een protest vervat is tegen de atoombom. Het begint met een zeer directe omschrijving van wat men van een dichter verwacht of hoe men op de woorden van een dichter reageert: als die dichter waarschuwen de woorden spreekt, zegt men: nou ja hij is een dichter. Het begin luidt: Mijne zeer geliefden, Soms zeg ik (zoals van een dichter mag worden verwacht) Een verhaal over de winter die in de witte nacht Over de belegerde stad een vlucht van meeuwen zendt. En dan knikt gij. "Juist, zo spreekt een dichter." En als ik in een romance wil registreren Het gejammer van de mensen in hun tuinen Dan fluistert gij: „Gewis," Want ik zeg het wel, want ik ben een dichter. Maar als ik zeg: „Straks waait een reusachtige wind over u allen, Een gruwelijke wind van God En van u allen is er dan niets meer," Dan hakkelt gij en zegt: „Hij is een dichter" (d.i. dat hij zich met wijven en boeken bemoeit, maar niet met het delikaat, intrinsiek, onoverzienbaar ratelwerk der politiek en het onont warbaar zwenkend systeem tussen links en rechts, voor en tegen. Rood of Dood). Het probleem van de dichter, die maatschappelijk wil zijn, is hiermee duidelijk aan de orde gesteld. Aan de kant van de lezer bestaat de verwach ting dat een dichter van oudsher 'poëtisch' is, zich niet moet inlaten met de luimen van de dag, verstrooi ing moet bieden. Aan de andere kant groeit bij dichters de overtuiging dat poëzie maatschappelijk relevant moet zijn of worden. Als de dichter zich met politiek bezighoudt, krijgt hij echter de kous op de kop: de eeuwen lange vertederingen die over het hoofd van de lezer zijn uitgestrooid, maken da; de lezer, ook wanneer de dichter -serieus' is, hem niet ernstig neemt. Wanneer nu de dichter daarvan lerend harde poëzie gaat schrijven, wendt de lezer zich af: feiten kan hij ook uit de krant verne men. De taak van de dichter is dan ook die harde feiten zo aan te bieden, dat de gedichten op andere wijze dan de krant toch dezelfde feiten mee deelt. Dat betekent dat er op literaire wijze gehandeld dient te worden met taal dus. maar ook dat de dichter een stapje naar de lezer doet. en de lezer een stap moet doen naar de dichter. Kortom, dichterlijke taal moet nade ren naar de omgangstaal, terwijl de omgangstaal enige bewerking on dergaat. Deze wisselwerking heeft Hu- go Claus nagestreefd in de bundel Van horen zeggen. De bundel bevat gedichten die voor de man in de straat herkenbare dingen bevat en in de lijn ligt van de poëzie die op het eerste horen verstaanbaar moet zijn, zoals betamelijk is op voorleesavon den die in 1965 georganiseerd werden: Poëzie in Carré (in Noord-) en Poëzie in het Paleis (in Zuidnederland). In de bundel getuigt Claus van zijn haat liefde-verhouding jegens Vlaanderen, de tijd waarin hij leeft en jegens zichzelf. Op harde wijze krijgen zijn landgenoten de waarheid omtrent zichzelf te horen; De onderdanig heid. de kleinburgerlijkheid de cul tuurloosheid, de gezapigheid, de bloed en bodem-mentaliteit etc. etc. krij gen op niet mis te verstane wijze gestalte. Van horen zeggen is. al met al. een bundel waarin Claus zich laat kennen als een goed kenner van de eigen volksaard, terwijl de bundel ook één van de uitwegen laat zien die dichters kunnen gaan wanneer zij zich maatschappelijk willen opstellen. De tweede mogelijkheid van uitred ding uit het tegenwoordig dilemma is de bundel Heer Everzwijn die in hetzelfde jaar en zelfs gelijktijdig (1970) van Claus verscheen. De bun del is een voorbeeld van de methode die dichters als Ten Berge, Rein Bloem hier, D. J. Opperman in Zuid- afrika, naar voorbeeld van Pound en Eliot, beproeven. Daar alle emo ties, alle woorden, alle gevoelens, alle dingen al eens gezegd zijn, is het voor dichters die iets nieuws willen, moei lijk origineel te zijn. De verbeeldings kracht heeft grenzen, en bepaalde dichtsoorten zijn domweg uitgeput. Genoemde dichters proberen nu ande re bronnen aan te boren, vooral andere en oudere culturen onderzoe ken zij op eigen en hedendaags leef klimaat. Dat wil zeggen dat zij met hun leeservaring en inleefvermogen onze tijd van een andere en nieuwe optiek te beschouwen. Vandaar de herleefde belangstelling voor de Mid deleeuwen bij Pound, Bloem, Ten Berge en Opperman, vandaar ook Ten Berges interesse in Mexicaanse cultu ren. Deze belangstelling wordt dus niet gevoed door snobisme, maar bestaat uit noodzaak. Zij is een ont dekkingstocht in literair opzicht, het contact met vroegere beschavingen geeft inzicht in het contemporaine leefmilieu. De speurtocht levert ook nieuwe woorden, die nog niet besmet zijn, nog niet gemeenplaats zijn, die nog niet niets-zeggend zijn geworden. Zo ontstaat er een taal waarvan de tekens nog geen werelden verzwijgen, die nog een oorspronkelijke betekenis heeft. Zo tieedt Claus in de rol van een chronique ir die in Heer Everzwijn, de tweede fdeling van de bundel, hertog Jan III tot leven laat komen middels een tekst van Jan van Boen- dale 'Brabantse Feesten'. In de kro niek kan Claus zich via Jan III uit spreken over onze tijd. De taal is hier niet de omgangstaal, maar metafo risch: de beeldkracht van Claus ken nende, herkent men de dichter uit zijn vroegere gedichten en verschilt hij daarvan alleen in materieel op zicht; de 'stof is anders, de toon dezelfde. Zoals de zesde nota (van de hertog) bij 'Genesis' verduidelijken kan: IJzel verrast het bos En plots krast een lijster. Het karkas bijt bet mos Eros teistert elk gewas. Of (nota) 25: In die tijd, in den beginne, ontsnapte dc taal uit het middenrif. Bronst, nood, honger. En jij. Een bron, een tegenvorm. Tussen vele waarschuwingen, geschift tussen tong en tand leerde ik: haat nood vlies wraak moord verlies De eerste afdeling van de bundel heet 'De ziekte van Van der Goes'. Daarin komt het theatrale leven van de schil der tot klank, het kleurige leven der Middeleeuwers in de tijd van Karei de Stoute waaruit duidelijk wordt hoe de doeken van de schilder de werke lijkheid erachter verbloemen. De schilder schilderde niet alleen Passies, maar ook zijn eigen leven was een lijdensgeschiedenis. Zo weet Claus in het personage Van der Goes het dilemma waaraan de dichters van tegenwoordig lijden, ge stalte te geven: Kunst verbloemt de werkelijkheid. Door het moderne inzicht te hervin den in oude tijden, wordt de poëzie vernieuwd: De integratie van kunst en werkelijkheid geeft Claus op voorbeeldige wijze gestalte, zowel in Van horen zeggen als in Heer Ever zwijn. Van een verslaggever SCHLJPHOL Het heeft geen zin een internationaal vliegveld aan te leggen in e enstreek waar niemand woont, teneinde klachten over geluidshinder te vermijden, aldus de mening van KLM-vlieger W. J. Kroon, die als hoofdredacteur in het maandblad van de vereniging van Nederlandse verkeersvliegers 'Op de bok' een lans breekt voor het handhaven van Schiphol als enige internationale luchthaven van Nederland. Over de vele plannen voor aanleg van een tweede luchthaven (in de Mar kerwaard, West-Brabant of op een eiland in de Noordzee) zegt hij: 'Al deze plaatsen hebben wat ligging be treft één ding gemeen: de toekomstige luchtreiziger moet er niet zijn. Hij wil uitkomen ergens midden in de randstad Holland en daar ligt nu precies een modern, goed geoutilleerd vliegveld: Schiphol'. Deze gunstige geografische ligging dicht bij bevolkingscentra vormt ech ter tevens zijn handicap: zij veroor zaakt overlast, in hoofdzaak lawaai. Moet men nu ter voorkoming van de genoemde nadelen de oplossing na streven de voordelen van centrale lig ging maar prijs te geven? De heer Kroon meent, dat dit geen oplossing vormt, dat men met verplaatsing slechts de oorzaak van de moeilijkhe den naar een ander gebied verplaatst. Verplaatst Van een onzer verslaggevers UTRECHT 'Een heerlijke stadt met hooge en swaare vestmuuren, wijd van malkanderen staande en ieder met een schoone voorstadt ver derf.' Zo wordt in een beschrijving uit 1732 de lof gezongen van het toenmalige Utrecht. In het herden- kings-jaarboek van 'Oud Utrecht' is de heer A. Graafhuis eens nagegaan of het werkelijk zo'n dorado was in Utrecht. Hij kioam daarbij tot vreemde ontdekkingen. In die tijd zorgden de meisjes uit het weeshuis voor opschudding door verkleed op het ijs te verschijnen en zich te goed te doen aan gestolen meel en andere eetwaren en de straf was niet mis. De kinderen werden zes weken lang 'aan een blok geslo ten gehouden.' Stof tot praten gaf in die tijd ook het wangedrag van vele ingezetenen, die de kerkdiensten verstoorden. In de avonddiensten in de Domkerk in 1731 vonden in het oog vallende baldadigheden plaats. Ook in andere kerken had men te maken met dit euvel Tijdens de diensten, die toen nogal lang duurden, maakten sommi gen op straat 'groot geraas met trommelen en trompetjens.' De over heid trad er streng tegen op. Looddiefstallen waren ook aan de orde van de dag. Er werd door de vroedschap een premie ran 100 gul den uitgeloofd, die kon leien tot het aanhouden van de daders. Tijdens de jaarmarkten werd erover ge klaagd dat tot laat in de nacht in de publieke herbergen 'met Fiool en andere instrumenten' werd gespeeld. Toen in 1713 in Utrecht de vrede van Utrecht zou worden getekend was het hek helemaal van de dam. In november 1711 was Utrecht al genoemd als stad, waar de onder handelingen wellicht zouden plaats vinden, die een eind moesten maken aan dc Spaanse successie-oorlog. Na- 'Het zijn niet de vliegvelden, maar de vliegtuigen, die de problemen veroor zaken. Met verplaatsing van het vlieg veld verplaatst men slechts de narig heden maar bovendien de mensen, die zich aan die narigheden gaan storen. Immers een vliegveld biedt aan veel mensen werk. Dat zijn mensen, die er, ook al in verband met het vaak onregelmatige werk, doorgaans weinig voor voelen al te ver af te gaan wonen. Geleidelijk gaan zij zich in de buurt van het nieuwe veld vestigen. Dat trekt weer nerigdoenden en ande re nevenverbondenen aan, uit wier midden weldra de eerste actiecomité's opdoemen'. Als schoolvoorbeeld daarvan noemt hij het vliegveld Arlanda bij Stock holm, dat destijds in een praktisch maagdelijk gebied werd aangelegd, maar waar zich sedertdien vele door de activiteiten van de luchthaven aan getrokken mensen hebben gevestigd, die thans de klagers tegen de lawaai overlast vormen. De hoofdredacteur van 'Op de bok' acht het daarom beter 'met verdubbel de ijver de oorzaak van de geluidshin der, de vliegtuigen, aan te pakken'. Hij gelooft, dat de techniek voor niets staat en dat het mogelijk is vliegtui gen te produceren, die veel minder luchtvervuiling geven en die veel stei ler binnenkomen en uitklimmen. 'Er zijn nu reeds een aantal veelbeloven de vliegtuigen die met uiterst korte baantjes genoegen nemen en die het huidige Schiphol de rand van het vliegveld na een steile start op meer dan 5000 voet hoogte kunnen passe ren'. De nieuwste generatie vliegtuigen, de Boeing 747 Jumbo en de DC-10, bewij zen volgens hem dat zelfs zeer grote motoren aanzienlijk stiller kunnen zijn dan de eerdere typen straalmoto ren. Het knelpunt wordt zoals dikwijls ook in dit geval gevormd door de finan ciën. 'Wanneer men echter de kosten van nieuwe vliegvelden (een tweede luchthaven vergt volgens de heer Kroon al gauw een investering van meer dan twee miljard gulden) zou aanwenden voor de ontwikkeling van het gewenste vliegtuig, zullen de vliegtuigconstructeurs er zeker voor kunnen zorgen dat binnen een jaar of vijf zo'n toestel operationeel kan zijn, zo suggereert hij. Behalve gegeten en gefeest werd er af en toe ook onderhandeld. De vrede van Utrecht was er uiteindelijk het resultaat van. Deze prent geeft een indruk van de vredesonderhandelingen om de ronde tafel. dat bericht ontstond er overal in de stad een ongekende bedrijvigheid, zo lézen we in het jaarboek van 'Oud Utrecht.' Pages en lakeien uit verre landen, de een mooier uitgedost dan de ander arriveerden in de stad. Komedianten trokken met toestem ming van de vroedschap Utrecht binnen, koorddansers zagen hier ook een breed werkterrein. Utrecht leek tijdelijk de hoofdstad van Europa te zijn geworden, de koetsen reden af en aan. De raad zaal van het stadhuis werd voor de onderhandelingen in gereedheid ge bracht. Daarvoor werden alle char ters en andere papieren naar elders overgebracht om ruimte te maken voor de onderhandelaars. Behalve gepraat werd er ook gegeten. De deelnemers aan de onderhandelin gen en deftige Utrechtse regenten probeerden elkaar de loef af te steken in dit opzicht. Uit de Bollenstreek HILLEGOM In de serrezaal van huize Weltevreden' hield de Protes tantse Ziekenverpleging (afdeling Groene Kruis) een ledenvergadering. Het ledenaantal, cirra 1900, houdt geen gelijke tred met de bevolkings aanwas. In 1971 waren er 1116 zuige lingen- en 822 kleuterconsulten. De Ziekenverpleging participeert in het bestuur van de 'Stichting Gezond heidscentrum Hillegom. Deze beoogt de bouw van een gezamenlijk cen trum bij het oude zwembad aan de Jonkheer van Mockkade. Het schets- plan is gereed. Accountantskantoor Registeraccountants heeft plaats voor een ERVAREN Goede kontaktuële eigenschappen en leidinggevende capaciteiten zijn vereist. Brieven met volledige gegevens te richten aan ons kantooradres: Plantage 18 te Leiden, telefoon 01710-21598. Accountantskantoor Registeraccountants Arnhem-Doetlnchem-Ede-'s-Gravenhage-Leiden- Meppel-Zutphen. Momenteel heeft ons kantoor te Leiden plaats voor een ERVAREN bij voorkeur met gevorderde N.I.V.R.A.-studie; of in het bezit van het Staatspraktijkdiploma. Brieven met volledige gegevens kunt u richten aan ons kantooradres: Plantage 18 te Leiden, telefoon 01710-21598 of 24017. VENDUHUIS DER NOTARISSEN 's-Gravenhage(gevestigd sedert 1812) Woensdag en donderdag 31 mei en 1 juni 1972, aanvang 10 uur v.m, to.v. Notaris J. S. van de Velde: van: eikeh. buffet, fles- en balpoottafels, mah. bon- heur, boekenkastjes, ronde tafels, speeltafel, worteln. dressoir, commode, banken, bankstellen, fauteuils, stoelen, tafels, salon-, eet-, slaapkamer- en bljzetmeu- belen. schilderijen, spiegels, pendulestellen (o.a. Ro zenburg), zonneklok, kristal en glaswerk, Chin. e.a. porselein en aardewerk, brons-, tin-, koperwerk (o.a. samovars), kronen, KANTOORINVENTARIS: w.o. sta len bureaux en dossierkasten, gashaard, Perz. e.a karpetten en kleden, gouden en zilveren sieraden, tafelzilver, enz., enz. KIJKDAGEN: maandag en dinsdag 29 en 30 mei 1972 van 10 tot 16 uur. N0BELSTRAAT 5 TELEFOON 070 113313 Aan de Interkerkelijke Opleidingsschool voor Gezinsverzorgsters te Leiden wordt gevraagd per 15 augustus 1972 N.a. 4 uur per week M.O.P. 2 uur per week Sollicitaties te richten aan het bestuur p/a Rijns- burgerweg 86, Leiden. WILT U PART-TIME WERKEN? BUREAU VAN DER VEER, Hoofdstraat 242 te Leiderdorp zoekt voor typewerk en andere bijkomende werkzaamheden. Werktijd in overleg. Telefoon 01710-43241. PARKSCHOOL PARKLAAN 37 voor een hebben we een nieuwe woning, op mooie stand en tegen lage huur beschikbaar, mits de echtge note een eerste klas met 30 1.1. wil leiden en de echtgenoot voor een derde klas wil zorgen. Sassenheim ligt gunstig t.o.v. strand, bossen, plas sen en grote steden. Ook niet-gehuwden zijn wel kom, maar voor hen willen we proberen kamers te krijgen. Brieven met spoed aan het H.d.S., A. van Malde- gem, W. Warnaarlaan 13. Telef. 02522-11096. op één van onze bouwwerken inamsterdam kunnen wij enkele allround plaatsen, voornadere inlichtingen kuntubellen 020 176410 en'savondsna 8uur01720*75987 aannemincjmaatschappij de rooij nv badhoevedorp 'A inr do nntvnncrct pn di«trihntip van Mercedes-Benz Voor ons magazijn zoeken wij een elc i»i welke voor de ontvangst en distributie van onderdelen dient zorg te dragen. Hierbij wordt zowel aan de afgifte aan de sonenwagen- en bedrijfswagenafdeling gec als aan de verkoop aan cliënten. Bekendheid in de automobielsector geldt als eiste voor deze functie. De juiste man kunnen wij een prettige werkkit in het vooruitzicht stellen, alsmede een juiste in) loning in een uitstekend pakket aan overige ste beidsvoorwaarden. Ons bedrijf is voor een ieder gemakkelijk te Por reiken, daar het gevestigd is in de nabijheid het gróte N.S.-station en de bushaltes voor streekvervoer. Geïnteresseerden gelieven zich schriftelijk mondeling te wenden tot VONDELLAAN 45, LEIDEN TEL 01710 - 44545, TOESTEL 16. gd. e e kh •en :r, lid: ati st -Or autobande Wij kunnen u alle bekende merken nieuwehor, coverbanden leveren. jjn Alles met volledige garantie. De prijzen zulleijeu' beslist meevallen. ie Ook voor beanen (uitlijnen), doorsmeren en balanceren. Levering en montage ook via uw eigen garage of service station. Ook voor uw moeilijkste BAN DEN- of STUURPROBLEMEN zijn wij u gaarne van dienst. tide igdt VACO specialist KAASMARKT 2-7 LEIDEN TEL. 25j GEMEENTE LEIDEN IEN raai Aan de Louise de Coligny-scholengemeenschfgei voor atheneum, havo en mavo, Kagerstraat worden met ingang van 1 augustus 1972 vraagd pg laar terk oeki voor: Handelswetenschappen en Economische Wetenschappen II 14 uur, legraads Nederlands ca 8 uur, 2e of 3e graads Maatschappijleer ca 8 uur, legraads De Rijksverplaatsingskostenregelinge F van toepassing. Inlichtingen worden verstrekt door èn, rector, de heer Drs. P. Bakker, t 01710—52184 of 54440 (school) f— 01751—31 24 (huis). <oor atie erli prw pnei jee\ Sollicitaties zo spoedig mogelijk aan de rectoi te zenden. De kiel is weer gelegd voor een volgend nieuw®®1 bouwen schip, in onze schepenf abriek. WIJ VRAGEN MEDEWERKERS IJzerwerkers SCHEEPSBOUW IJzerwerkers CONSTRUCTIE Pljpfitters Mach. Bankwerkers El. Lassers bekend met het lassen van R.V. Staal Mach. Branders Kraandrijver VOOR TORENKRAAN jfên Ook voor jongeren is er werkgelegenheid met je leidingsmogelijkheden voor Bemetel en N.V.L.fnn ploma. rale Hoog loon en goede sociale voorzieningen. ök pns Informatie gaarne mondeling of telefonisferc] scheepswerf BOOT LEIDEN te Leiden, Sumatijt straat 49, tel. 23641. ;eefl roti 'edO' dvi< roo: irec eau, flac; 00 i ioet ests mg! Dcia latb et i iezi( an :ort£ itke 072- jragi reze I nclu Dit was een advertentie Dank u yord tisch jeslo ról jing —endi ïen publlkatievan het Centraal Bureau ren. •2972m voor Courantenpubliciteit kulle Ving

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1972 | | pagina 8