iaadsels bij ulfexplosie Sluis herdenkt een 'groot stadgenoot' Iedereen doet mee. Vereniging voor milieudefensie start campagne eknoei met tijden tgesloten' Keulen 17mei 1972: Bij 4711 zijn de kuitenflikkers verboden. Hulp voor Chili Den Uyl: ons land is op weg naar crisis RMD Kabinetsdelegatie praat met Stichting Van Dale - van het Woordenboek - stierf eeuw geleden Iirsus Schotse insen in Delft Het weer IUW/KWARTET DONDERDAG 18 MEI 1972 Binnenland T3/K13 een onzer verslaggevers TERDAM De explosie bij de Gulfraffinaderij, die gistermor- vroeg de Rijnmond opschrikte, is nog door raadsels omgeven, iswaar denkt men niet aan sabotage, maar een duidelijke oor van de ontploffing was gisteravond laat nog niet bekend. duidelijk was 'lat de Rijnmond een ramp is ontsnapt, daar de enzware ketel, die zestig meter weggeslingerd makkelijk een on- nde brand had kunnen veroorza- eze richting denkt ook het Cen- Aktiecomité Rijnmond (CAR), en verklaring, gistermorgen enke ren na de klap uitgegeven zegt comité dat het in het belang van werknemers als omwonenden is de hele vestiging .an Gulf wordt ïlegd. CAR denkt bovendien dat het huis waarvan de brandstoftank lofte. wél in werking was, dit in istelling tot een verklaring van jedrijf. In de tank bevond zich stookolie, een stof die niet zo kkelijk tot ontbranding komt. neer er geen sprake is van sabo- wat vooralsnog moet worden enomen, omdat de ketel midden et terrein stond en er niemand is genomen, terwijl overste De die het rechercheonderzoek gezegd heeft niet aan te nemen >r sabotage in het spel is zou verklaring voor de ontploffing en zijn, dat het ketelhuis wél in Ljf was. lortier van Gulf, die in de auto ronde over het uitgestrekte be sterrein had gemaakt, is aan de ontsnapt. Hij was kort tevoren istapt om een kop koffie te gaan ;en. Bij de ontploffing en de <op volgende brand wed overigens and gewond. blikkelijk na de explosie werd alarm geslagen: de bedrijfs- dweren van Gulf en BP, geassis- door de brandweerkorpsen van irdam en Rozenburg, bestreden uur, waarbij men erin slaagde te ;omen dat het vuur zou over- op de chemische installaties door het ontplofte ketelhuis, mid- op het Gulf-terrein was omringd. botage lijkt uitgesloten (ADVERTENTIE) PETERSH1YVE Vitaal, dynamisch, internationaal! Peter Stuyvesant - rijke geurige tabak en... het Miracle Filter Peter Stuyvesant, geniet zoveel meer! -W;,:.-. Binnen een uur was men het vuur meester. Ondanks de ravage die door de explo sies en de brand werd aangericht brokstukken van de brandstoftank la gen in een straal van honderd meter verspreid is de schade nog betrek kelijk beperkt gebleven. Een eerste schatting spreekt over een bedrag van één miljoen gulden. Volgens het CAR is de bevolking van Maassluis. Brielle, Rozenburg en an dere omliggende gemeenten aan een ramp ontsnapt. Als de brandstoftank, die bij de explosie in de lucht werd geslingerd, minder gelukkig terecht was gekomen bijvoorbeeld bij de ethyleenopslag dan was een ramp van de omvang van die bij Shell in 1968 niet denkbeeldig geweest', aldus het actiecomité. Het CAR zegt te vrezen, dat het verlenen van de hinderwetvergunning voor het ketelhuis, waarmee ook in het verleden al zo vaak iets aan de hand was, zich buiten de openibaanheid zal afspelen. 'Toen Gulf in augustus 1970', aldus de verklaring, 'een hin- derdwetvergunning aanvroeg voor een groot aantal onderdelen van de vesti- giing in Europoort, werden door de bewoners van Rijnmond ruim 600 be zwaarschriften ingediend. De hinder wetafdeling van de gemeente Rotter dam verklaarde deze alleen ontvanke lijk voor zover het de onderdelen ethyl eenfabriek en fakkelinstallatie betrof'. Volgens de actiegroep Ijetekent dit, dat belanghebbenden straks tegen het verlenen van een vergunning voor het ketelhuis niet in beroep kunnen gaan bij de Kroon. Tegen deze gang van zaken heeft het CAR reeds bij de Kroon geprotesteerd. Het actiecomité eist nu dat de komende hinderwetpro cedure in alle openbaarheid verloopt en verder dat wat de lopende aanvra gen van Gulf voor hinderwetvergun ningen aangaat, de procedure opnieuw wordt begonnen. onze Haagse redactie Haag Een Kamerlid slikt ook :ens een peppil, maar dat is nog reden om te zeggen dat de ide Kamer peppillen slikt. Met woorden reageerde gisteren de M. W. Schakel, lid van de Twee- [amer voor de ARP en tevens itter van de PCB (protestants lelijke wegvervoersbond) op de pe uitlatingen van de heer J. C. den Doef van de katholieke bond het vervoerspersoneel. ens de persoonlijke indruk van leer Van den Doef slikt zeker en procent van de Nederlandse epschauffeurs peppillen, onder omdat zij te lange rijtijden in. De wegvervoerders verweet op onverantwoordelijke manier mensen en materieel om te sprin- Vooral de kleinere bedrijven, die onder de vrachtprijzen rijden, en zich daa.aan schuldig maken, leer Schakel: 'De heer Van den heeft de Nederlandse beroeps- ffeurs met zijn opmerkingen al- inst een dienst bewezen.' Hij erop dat de gemiddelde rijtijd beroepschauffeurs tussen de 55 en lur per week bedraagt. De ene zullen chauffeurs veel overuren m en de andere keer niet, vooral het internationale vervoer. Vol de heer Sohaketl is het uitgeslo- dat er op grote schaal geknoeid worden met rijtijdenboekjes: 'Er t scherp gecontroleerd en op tredingen staan forse sancties, in het buitenland, met name in land wordt er streng gecontro- aldus de heer Schakel. de NOB-wegtransport, de grootste ïPs goede ren v er vo erso rgan isati e in land. betoonde zich teleurgesteld de 'ongenuanceerde uitlatingen' de heer Van den Doef. 'Er wordt verkeerd beeld gegeven van de irlandse chauffeur. Het belang werkgevers en werknemers in het ervoer is niet gediend met veron- ellen van het gebruik van pep- lelen. maar met objectieve gege- aldus de NOB. (ADVERTENTIE) Omdat liet personeel liet veel te druk heeft met de pro- duktie van Deocologne Extra Dry en het de hestellingen maar nauwelijks aan kan, heeft de directie van 4711 be sloten dat er voorlopig geen kuitenflikkers gemaakt mo gen worden. Om het personeel toch tegemoet te komen, is er een kuitenflikker-toernooi geor ganiseerd. Waar uitgemaakt wordt, wie de meeste kuiten flikkers springt en toch droog en fris kan blijven. De deel nemers gebruiken natuurlijk Deocologne Extra Dry. De nieuwe droge deodorant van 4711 in de groene bus. Die in Nederland 3.75 kost (5.50 voor een grote bus). Van een verslaggever DEN HAAG Nederland heeft voor de eerste maal buiten de inter-Ameri kaanse ontwikkelingsbank om, hulp geboden aan een Zuidamerikaans land. De regering heeft namelijk 18 miljoen gulden toegezegd (zestien miljoen le ning en twee miljoen gift) als bijdra ge in de financiering van het ontwik kelingsprogramma van Chili. Minister Boertien heeft Allende de toezegging gedaan dat de financiële hulp zal worden verstrekt op gemakkelijke voorwaarden. De leningvoorwaarden van de inter-Amerikaanse ontwikke lingsbank waren doorgaans 654 pet rente en een relatief korte looptijd. Boertien heeft echter een rente van 254 pet voorgesteld, een looptijd van 30 jaar en een aflossingsvrije periode van acht jaar. HILVERSUM 'Het lijkt mij onmis kenbaar dat Nederland op weg is naar een maatschappelijke en politieke cri sis'. Aldus gisteravond drs. J. M. den Uyl, de voorzitter van de PvdA-fractie in de Tweede Kamer in derad lozen d- tijd van de PvdA. De heer Den Uyl concludeerde, dat het kabinet sporen van paniek vertoont. De aankondiging van belastingvoor stellen en tegelijk het 'omzeilen' van het aanpakken van de kern van de moeilijkheden wijzen z.i. daarop. De socialistische fractie-voorzitter stelde dat het huidige kabinet naar zijn sa menstelling niet in staat is om ver andering in het beleid te brengen. 'Dit kabinet en met name de VVD en DS'70 wil er niet aan om werkelijk iets te gaan veranderen aan de in komensongelijkheid'. aldus de heer Den Uyl. Naar zijn mening zal de inflatie moe ten worden gestopt, en is er een radi- kale ommekeer in het beleid nodig. 'We moeten de inkomensverhoudin gen aanpakken, de eigendom, de me dezeggenschap. Op die basis zullen de werknemers of de vakbeweging be reid zijn mee te werken om een eind te maken aan de prijsstijgingen en de loon- en prijsspiraal', aldus drs. Den Uyl. Van onze redacteur wetenschappen AMSTERDAM —'Wij willen dat de verontruste burger gebruik kan maken van de kennis van de ver ontruste wetenschapsmensen.' 'Ver ontruste onderzoekers heeft de Raad voor Milieudefensie (RDM) al in aardige aantallen beschik baar. Van het organiseren van ver ontruste burgers heeft econoom/ju rist Peter J. Konijn sinds kort een dagtaak gemaakt. De komende we ken zal een professioneel opgezette publiciteitscampagne ('alle dien sten zijn belangeloos geleverd') het ledental van de Vereniging voor milieudefensie (VMD) vanuit de huidige 2600 moeten opstuwen tot tienduizenden. 'We hebben minstens 20.000 leden nodig om voldoende goede mensen te kunnen betalen waarmee we effectief kun nen draaien. Je kunt onmogelijk van vrijwilligers blijven afhangen.' 'Wij vragen van die leden, als waakhond op te treden: zorg dat de boom in je tuin, of de boom langs de weg vóór je tuin niet gekapt wordt. En de vereniging gaat als algemene waakhond wer ken, die ook bijt ivanneer dat noodzakelijk is. Nadat we iemand drie keer gesommeerd hebben, het erf te verlaten, zullen we hem met wettige middelen in de kuit bijten. Of in de strot.' De filosofie achter de VMD: 'Wij geloven dat het niet meer mogelijk is, de 'grote manoeuvre' die nodig is te laten ontwerpen door een kleine groep, of dat nu de over heid is, de industrie of de weten schap. De hele bevolking moet bij het beleid betrokken worden, en dat willen wij bereiken. In een gesprek dat wij onlangs met minister Stuyt hadden, bleek hij het eens te zijn met onze stel ling dat er op bepaalde gebieden een luchtledige ruimte is tussen de overheid en de burgerij, dat de mensen met hun ideeën en opvat tingen ergens moeten kunnen aan kloppen.' Die functie wil de VMD gaan vervullen. Behalve brievenbus wil zij schakel bord worden voor informatiestro men. Peter Konijn: 'TNO is bij voorbeeld een geweldige verzame ling gegevens aan het opbouwen. Maar zij missen de verbinding met de burgerij.' En behalve schakelbord wil de VMD ook nadrukkelijke actiecen trum worden. 'Het is bijvoorbeeld denkbaar dat wij onze leden mas saal uitnodigen, om elk bij een kweker een boompje te kopen voor een gulden, en die samen te gaan planten op een plek die Rijkswa terstaat erg slecht uitkomt. Dat is zo op te zetten dat niemand straf baar is, wij hebben uitstekende juristen.' Tenslotte wil de VMD juridische acties voeren, vooral in gevallen waarin geen rechtstreekse belang hebbenden zijn aan te wijzen, waarin de bevolking in haar alge meenheid wordt benadeeld. 'Wij proberen ons in processen bij de rechter erkend te krijgen als be langhebbende. Een eerste voor beeld was het kort geding over de gasboringen in het IJsselmeer.' Daarin slaagde de opzet nog niet. Maar de VMD gaat door. Als zij genoeg leden krijgt die het nodige geld op tafel brengen ('met f 10.000 haal je het tot voor de Hoge Raad'). De contributie be draagt f 15 voor de rest van dit jaar, daarna f30 per jaar, inclu sief het maandblad waarvan deze maand het eerste nummer ver schijnt. De vereniging is gevestigd in Amsterdam, Herengracht 109. DEN HAAG Het gesprek tussen een delegatie uit het kabinet en het bestuur van de Stichting van de ar beid over de sociaal-economische situ atie zal dinsdag 23 mei 's middags in Voorburg worden gehouden. De delegatie uit het kabinet bestaat uit de ministers Boersma (sociale za ken), Nelissen (financien), Langman (economische zaken), Lardinois (land bouw en visserij), Drees (volkshuis vesting en ruimtelijke ordening ad interim wegens afwezigheid van mi nister Udink) en staatssecretaris Oos tenbrink (economische zaken). De Nederlandse centrale van hoger personeel heeft de regeringsdelegatie een telegram gestuurd, waarin zij er op aandringt ook bij het gesprek aan wezig te mogen zijn. De NCHP zegt dat zij evenzeer partij is bij het ge sprek als vertegenwoordigers van cao loontrekkers. Zij verklaart zich tot geen enkele medewerking aan een eventuele matiging te verpilchten, wanneer ze niet van het begin af aan bij het overleg betrokken wordt (ADVERTENTIE) In teirirafr Bont» Borden Rag». %crZ0U.&élui£ lOobt/ufifoMMn MfcM. Doe ook mee. Vraag'n gratis deelnemerspakket aan uw Centra-winkelier of aan Centra's Bonte Borden Rage,l Postbus 100,Tubbergen. BRUGGE Het stadje Sluis in Zeeuws Vlaanderen herdenkt morgen dat honderd jaar geleden een 'groot stadgenoot' stierf: Johan Hendrik van Dale, hoofdonder wijzer en archivaris in Sluis en grondlegger van het Groot-Nederlands Woorden boek, beter bekend als de Grote Van Dale. FT Tijdens de pinksterdagen t de 'St. Andrews Society of voor de tweede maal in haar ian een cursus Schotse dansen, ar zal zijn Bobby Munro, die sommigen als een van de topdan- van Groot-Brittanmë wordt be- iwd. Zijn vaste begeleider Stan s. met wie hij samen diverse unofoonplaten heeft gemaakt zal assisteren. lagavond start de cursus met een waarbij de uit vrijwel geheel •Europa afkomstige deelnemers .elkaar kunnen kennismaken. Be itellenden kunnen het bal bijwo- De cursus duurt tot maandag dag. In een 'academische zitting' in de gothische raadzaal van het stadhuis zullen Nederlandse en Belgische neerlandici her denkingstoespraken houden. Bij hc* monument van Van Dale, op de stadswallen, zal een krans worden gelegd. 'Sluis wil deze verdienstelijke stadgenoot nog eens op bijzon dere wijze eren', vermeld*, de uitnodiging. Eén gastspreker en groot kenner van Van Dale zal ontbreken: de schrijver en journalist Emile Buysse uit Brugge. Door een stevige griep geveld kan deze Van Dale-kenner bij uitstek de her denking niet bijwonen. Bij het speurwerk naar de figuur Van Dale is Buysse ernstig bemoeilijkt door de verwoesting van het museum van Sluis in 1944. In het mu seum bevonden zich vele handschriften en studies, die Van Dale gepubliceerd heeft. 'Vlak voor het bombardement van Sluis zei ik nog tegen de burgemeester: haal die spullen daar weg. Maar de burgemees ter zei: ach, de oorlog komt hier niet'. Buysse kan zeer beeldend ver tellen over de in Sluis geëerde hoofdonderwijzer Van Dale. 'Op 25-jarige leeftijd was Van Dale al onderwijzer eerste graad. Zijn vadr, ook een on- graad. Zijn vader, ook een on derwijzer, heeft het nooit ver der kunnen brengen dan tot de vierde graad'. Zijn moeder een Belgische, was haar vader land ontvlucht uit angst voor pokken-epidemieën. 'Tragisch genoeg zou haar zoon op 44- jarige leeftijd aan pokken overlijden', zegt Buysse. Hard gewerkt In zijn korte leven heeft Jo han van Dale waanzinnig hard gewerkt. 'Dag en nacht. Toen hij tot onderwijzer werd be noemd, begon hij direct tien tallen schoolboekjes te schrij ven. Hij haalde de aktes Frans, Duits, Engels, Neder lands en Gothisch en hij be studeerde het Latijn en het Grieks. In die tijd interesseer de hij zich voornamelijk voor de historie. Hij schreef hon derden artikelen in tal van historische tijdschriften. Zelf richtte hij, samen met de Zeeuwsvlaamse predikant H. Jansen, het tijdschrift 'Bijdra ge tot de Oudheidkunde, met name in Zeeuws Vlaanderen' op. Van Dale schreef één histo risch boek: over de vorming van Sluis en zijn vestingwer ken. De stad Sluis verstrekte hem de opdracht tot de sa menstelling van dit boek. In 1855 was hij namelijk archiva ris van Sluis geworden en het stadsbestuur wilde klaarheid over het bezit van de gronden binnen de stad Sluis. De Ne derlandse staat beweerde, dat die gronden aan de Domeinen behoorden'. In archieven 'Van Dale speurde in vele ar chieven in Vlaanderen en Ne derland. Daardoor kreeg hij grote belangstelling voor de Nederlandse taal. In 1855 be sloot hij een Nieuw Neder lands Woordenboek te gaan schrijven. Het meest recente woordenboek in die tijd da teerde van vóór 1800. Door middel van het woordenboek probeerde Van Dale een ver binding te leggen tussen de Vlaamse en de Noordneder landse taal; hij zag het woor denboek als een begin van een hernieuwde Belgisch-Neder landse samenwerking'. Daarom kan Emile Bluysse zich niet verenigen met de kritiek van de Vlaamse schrij ver Louis Paul Boon, die zegt dat Var Dale de achtergestel de positie van de Vlaamse taal nog eens extra geaccentueerd heeft door in zijn woorden- bok achter de Vlaamse woor den de Noordnederlandse be tekenis te zetten. En daarom wil Bluysse ook de weigering van Van Dale óm mee te werken aan de samenstelling van het Groot-Nederlands Woordenboek niet alleen ver klaren door Van Dale's aan- De jonge Van Dale hankelijkheid aan zijn woon plaats Sluis. 'Toen prof. De Vries en ande re hoogleraren uit Leiden en Amsterdam Van Dale vroegen om zijn medewerking aan het Groot Nederlands Woorden boek, een woordenboek dat op het ogenblik op zes delen na voltooid is, weigerde Van Da- Ie, omdat zijn woordenboek in het teken stond van die her nieuwde samenwerking tussen twee volken met één taal. In 1858 al had Van Dale zich ingezet voor de oprichting van een standbeeld voor de middel eeuwse schrijver Jacob van Maerlant in het Belgische Damme Bij de onthulling van dit standbeeld stonden voor hét eerst Belgen en Nederlan ders weer naast elkaar'. Romer Bluysse noemt Van Dale een pionier, niet alleen vanwege zijn woordenboek, maar ook door de honderden geschrif ten, waarin moderne ideeën naar voren komen. Monsieur Van Dale, zoals hij in zijn geboorteplaats werdgenoemd, was een geëerd inan in Sluis. Alleen de Onderontwikkelde mensen spotten met hem', ver telt Buysse. 'Zij maakten Van Dale lid van de vrijwillige brandweer, waar hij de func tie van adjunct-lapzakdrager kreeg'. Van Dale overleed in 1872 boven de drukproeven van zijn woordenboek. Zijn levens werk verscheen een jaar la ter. De Grote Van Dale be leeft op hei ogenblik zijn achtste druk. Warmer Van ome weerkundige medewerker Er is deze week waarlijk geen gebrek aan regen. Door opglijding van war me lucht uit Zuidoost-Europa tegen de koude grondlaag boven het conti nent ontwikkelde zich een omvangrijk neerslaggebied, dat zich woensdagmor gen vroeg van de Oostzee over Duits land en de lage landen tot over Noord-Frankrijk en zelfs het uiterste oosten van Engeland uitstrekte. De grootste hoeveelheden regen in ons land waren 10 tot 20 millimeter plaatselijk in het oosten, in Maagden burg werd 30 millimeter afgetapt. De verwekker van al dit water was een tamelijk vlakke depressie van 1010 millibar, die gisteravond ten zuiden van Denemarken lag. Ten zuidwesten van Ierland was inmiddels een nieuwe depressie tot ontwikkeling gekomen. Er is goede hoop dat ons land de komende dagen tussen beide minima in zal komen te liggen in een gebied met weinig luchtdrukreliëf. Bij de te verwachten luchtdrukstijgingen kun nen opklaringen verwacht worden. Het weer wordt gaandeweg drogem (nog wel een bui eerst) en bovendieif1 icarmer. We voorzien later in de week kwikstanden op een middagniveau van 15 tot 19 graden Celsius. En hoe zal de ontwikkeling op wat langere termijn zijn in verband met Pinkste ren? Het lijkt ons wel aardig voor de afwisseling eens enkele van de 23 weer regels te raadplegen, in 1952 sa mengesteld door P. J. Feteris (thans werkzaam in Manilla op de Philippij- nen). Wij nemen daarvoor de regels 21 en 12. Die zeggen: 'Klaart het na langdurige regen bij noord- tot noord oostenwind op en wordt het warm, dan krijgen we droog en rustig weer, maarde stapelwolken komen uit het zuiden en de windveren uit zuid west of west. Soms zijn er vlokkige en verwarde schaapjeswolken, die uit zuidwest tot west opkomen. Draait de wind van zuidwest naar zuidoost of oost, dan is onweer te verwachten, vooral als het maar één of twee dagen droog blijft en er voortdurend veel hogere bewolking overdrijft. De ze ontwikkeling loopt vervolgens meestal uit op een zware bui en afkoeling bij een westenwind'. Afgaande op deze regels zijn de voor lopige vooruitzichten voor Pinksteren dus niet helemaal rooskleurig, zij het dan ook dat er in de komende dagen een stijging van temperatuur in het verschiet is. ZONMI# ONWEER OPKLARINGEN H,*T ariflb MWOLKINQ REOÏR tt MAX. TERP. HAQIl 10 MIN. TB MP. VINORICHTINS Weerrapporten van gisteravond 19 uur: Am sterdam regen 8. De Bilt regen 8, 4; Deelen zwaar bew 8. 2: Eelde zwaar bew 11. 2: Eindhoven regenbul 7. 2: Den Helder geh bew 11, 3; Luchthaven R'dam regen B. 7; Twente regenbul 9. 0.1: Vllssingen regen 8, 8; Zuid-Limburg regen 7. 3: Aberdeen rw bew 14, 0: Barcelona hail bew 16. 0; Ber lijn geh bew 14, 0; Bordeaux regenbul 15, licht bew 14. 0; Innsbruck half bew 17. 0; Kopenhagen regen 8, 18: Lissabon licht bew 17. 0: Locamo geh bew 11. 23. Londen zwaar bew 15, 0: Luxemburg regen 6, 1; Madrid half bew 18, 0: Malaga zwaar bew 21, 0; Majorca geh bew 17. 3; Munchen zwaar bew 12, 0: Nice half bew 18. 0: Oslo licht bew 20, 0; Parijs regen 9, 4; Rome zwaar bew 19, 0; Spilt onbewolk 23, 0; Stockholm half bew 14, 0; Wenen licht bew 19. 0; Zurich regenbui 13. 1; Casa Blanca half bew 18, 1: Las Palmas licht bew 20, 0: Tal Aviv licht bew 23. 0: Tunti regen 21. 0,1. HOOG WATER: 19 mei 1972. Vllssingen la getij: 6.28-2e getij: 19.03: Haringvliet aan de Zeezijde: 8.11-20.42; Rotterdam: 9.31-21.42- Schevenlngen: 7.33-20.07: IJmuiden: 8 20- 20.54: Den Helder: 12.00Harllngcn: 2 29- 14.28; Delfzijl: 4 31-10.33.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1972 | | pagina 13