Orgel in hervormde kerk
herinnering aan geslacht
een vriend verandert
met de jaren
Net als U.
Net als bij U...
Uw krant verandert
Met uw mentaliteit
Met uw moraal...
Uw krant verandert
Dit is een
Christelijke krant
Uw krant
Doek valt in drama
Enterprise
Geen voorrang:
4 gewonden
Nieuwe leidse Courant
f het maken van een orgel, daar de
I jii'iii il.il liiu 1 iisti^.LuiJi'i.l |npt mitzijk-iikkiiiMl
TROUW/KWARTET DINSDAG 9 MEI 1972
Vrouwe Cornelia Steyn-Schellinger liet legaat (f 8.000) na aan Oude Kerk Rijswijk
blind was, was daar voor verplicht
'om op Zondagen en andere godsdien
stige oefeningen, mitsgaders op ande
re dagen in de week als hem zal
worden geordonneerd, het orgel waar
te neemen'.
Uit het slot van de rekening van
Ravesteyn blijkt dan: dat het totaal
van den 'uytgaef' bedraagt ƒ10.11.6 st.
11 pen. 'Jeger den anderen vereffect
blijkt dat meerder is uytgegeven dan
ontfangen 26 gld. 1 st. 5 penningen.
'Aldus gehoort, opgenomen, goecige-
keurt en getekent' 21 November 1786.
'Hebben de rendant gedeclareert van
het slot, ter somme van 26 gld. 1 st.
en 5 pen. bij kwijtschelding voldaan
te sijn, waermede de voorenstaende
rekening in 't geheel is vereffent en
gesloten.'
Onkundige zangers
Op 21 Mei 1786 werd in een dienst in
de kerk waartoe vele notabelen waren
uitgenodigd verschillende namen
daarvan komen nog op Rijswijk voor
het orgel ingewd door ds. Johs.
Brill. Ds. Brill zei daarbij o.a. 'dat
men sedert lang gewenscht hebbe' dat
deze kerk ook 'met zulk een nuttig
speelwerk' mocht worden voorzien
Hij noemt het orgel 'het meest be-
kwaame speeltuig om de hare wange
luiden. de valsch gevatte toonen en
het matenloos geschreeuw van onkun
dige zangers te verdoven, der eenpa
righeid in het zingen te bevorderen,
den Godsdienst daardoor te veraange
namen en het hart der Kristenen op
te wekken tot eerbied en ontsach.
zowel als om het zelve meer vatbaar
te maken voor de predikinge van
Gods heilig woord.'
Als we dan zien dat hij Cornelia
Schellinger noemt 'eene vrouw die
zich verdiend maakte aan de kerke,
aan de geleerdheid, aan nuttige kun
sten en wetenschappen, die byzonder
ingenomen was met de eedele muziek
welke zij kende en op verscheiden-
instrumenten oefende, terwijl zij
zulks veraangenaamde met hare lief
lijke stemme', dan is het geen won
der, dat zij 'dat spreekend bewijs
harer genegenheid voor deze Gemeen
te, dat pronkstuk in dit schoone hei
ligdom', waar zij zelf bij haar verblijf
op Ypenburg ter kerke ging, vermaak
te.
Haar overige 'nablijvende schatten'
vermaakte zij voor de helft (450.000
gld) tot ondersteuning van min ver
mogende weduwen, 'welker echtgeno
ten zouden gestorven zijn in den
dienste van de Kerke of den Staat'
(predikanten en officieren) en het
andere deel, na aftrok van de kosten,
om der studeerende behoeftige jonge-
lingschappe te hulp te komen.'
In de rekeningen van Ravestsyn vin
den we nog, dat twee borden zijn
gemaakt en opgehangen in de kerk
deze hangen nu nog onder de toren
waarop de verdiensten van het
echtpaar Steyn-Schellinger zijn be
zongen en op het andere die van
Ravesteyn.
Bovendien: 'Is vervaerdigt een pocael,
welke op den 21 Mey 1786 na het
eyndigen van predikatie is gegeven
aan Ds. Brill. Op dezelve was gesne
den aan de eene zijde het waepen van
Rijswijk, aan de andere zijde: Aan ds.
Johs. Brill, ter gedachtenis van de
inwijding van het orgel te Rijswijk,
vereerd door den schout en secretaris
Ravesteyn.'
In de afrekening staat geschreven:
'N.B. Hiervan niets in rekening ge-
bragt.'
'S GRAVENZANDE Twee ambu
lance waren zaterdagavond nodig om
de gewonden af te voeren naar het
ziekenhuis Eudokia te Rotterdam. Het
ongeval deed zich voor op het kruis
punt Noordlandse weg-Maasdijk, waar
de bestuurder van een auto J. C. V.
uit Hellevoetsluis, geen voorrang ver
leende aan J. F. K. uit Berschenhoek.
Van de vijf inzittenden uit de auto
van K. moesten er vier naar het
ziekenhuis ernstige en minder ernsti
ge verwondingen. Bestuurder K. had
niets. Ook bestuurder V. had geen
verwondingen. Beide wagens moesten
worden weggesleept.
Remco (10) kwam om
in dekenkist
DELFT De tienjarige Remco Wulff
is in de ouderlijke woning Pijperring
177 gestikt. Het jongetje was met zijn
broertjes aan het spelen en kroop in
een dekenkist, waarvan hij het deksel
van binnenuit niet meer open kon
maken. Toen Remco gemist werd
vond de vader hem in de dekenkist.
Het toedienen van zuurstof door de
gewaarschuwde GG en GD mocht niet
meer baten. In het Hippolytuszieken-
huis werd vastgesteld dat de jongen
overleden was.
DEN HAAG De afgebrande voeder-
opslagplaats in de Hertenkamp, waar
bij vorige week een man omkwam,
heeft een staartje. Het raadslid P. W.
van Baarsel (D'66) heeft het college
van B. en W. vragen gesteld. In
antwoord hierop deelde wethouder
F. D. Bastet van openbare werken,
verkeer en vervoer gisteren mee, dat
het gebouwtje zal worden herbouwd
door staatsbosbeheer, die de eigenaar
is. Op de vraag of het college het
rapport Bakema en Warnau over de
toekomstige structuur an het Malie
veld/Hertenkamp wilden publiceren,
deelde de wethouder mee dat B. en
W. hierop aangedrongen hadden bij
staatsbosbeheer, maar dat het rapport
nog niet geheel voltooid is en pas
over twee maanden verwacht kan wor
den. Tot slot riep de heer Bastet het
publiek op om de herten in het kamp
absoluut geen in plastic verpakt eten
te geven, daar dit hun dood kan
betekenen.
Dit is uw krant.
Die krant is méér dan een stuk papier met letters.
Met nieuws en kommentaren.
Met gezelligheid en ontspanning.
Die krant heeft een mentaliteit. Een moraal.
Die krant heeft een Christelijke achtergrond die altijd op de
voorgrond staat.
Daarom koos u die krant en kent u die krant,
Als een goede bekende, een vriend die'aansluit bij uw mentaliteit
en moraal.
Niet in alles en niet altijd.
Dat hoeft niet en dat kan niet.
Onder vrienden mogen de meningen variëren.
Zonder het uitgangspunt te verliezen.
Maar ze laten elkaar nooit los!
De letters veranderen en het gezicht.
Geeft méér informatie. Soms wat feller.
Geeft méér uitgebreid inzicht in zaken, die duidelijk met de f
mentaliteit en moraal van deze krant te maken hebben.
Die krant komt niet meer 's-avonds, maar valt fris van de
lever 's-morgens in uw bus.
Om uw sneller en vooral méér nieuws te geven.
Omdat u dan gedurende de hele dag kunt bepalen wanneer
u uw krant leest.
Méér tijd dus, om een krant met belangrijk méér aktuele
leesstof te lezen.
Omdat het moet.
In deze samenwerking'en als ochtendblad kunnen we meer doen,
voor minder geld.
Kunnen we zorgen dat u de krant krijgt die u toekomt.
Met een omvang en kwaliteit die niet onder doet voor welke
andere krant ook.
Met maar één duidelijk verschil met andere kranten:
Dat maakt het verschil erg groot.
Daarom koos u deze krant.
Uw krant verandert.
Zoals een goede vriend verandert met de jaren.
Maar de kern verandert niet.
Het evangelie blijft uitgangspunt.
Daar kunt u op rekenen.
Uw „krantevriend"rekent op u.
Want vrienden hebben elkaar nodig.
Vooral als er veel verandert in de wereld, i
Kijkt u maar in de krant.
Het orgel in de Oude Kerk aan de Herenstraat dat uit een legaat van
''-ornetlia Steijn-Schellinger gebouwd kon worden.
RIJSWIJK In 1783 op de eerste dag van juni, overleed op liet buiten Ypenburg, nabij Rijswijk,
Vrouwe Cornelia Schellinger. weduwe van mr. Pieter Steijn, raadspensionaris van Holland. Mr.
Steijn die gewend was de zomer met zijn vrouw op Ypenburg door te brengen, was juist een jaar
tevoren overleden. Beiden zijn begraven in het koor van de Grote of Sint Jacobskerk in Den Haag.
r 1 Zowel Vrouwe Cornelia als haar
echtgenoot waren afkomstig van
Sfr welgestelde families uit Haarlem.
Omdat er geen kinderen waren
kon Vrouwe Cornetlia na de dood
WSÈF van ^aar man vri3wel over het
WÈmr Ww' gehele vermogen beschikken. Bij
Br JBj besloten testament d.d. 29 januari
f ---- V- - 1774 voor 'Scheepenen en secre-
f ||U"~| „^TTfc taris van RlJswiJk hij Delft be-
HEHp aan de diaconie van Rijswijk en
8000 aan de kerk van Rijswijk
(aan de herenstraat) met de op-
lidracht dit geld te gebruiken 'tot
wapens van Steijn en Schellinger
op moeten geplaatst worden ter
nagedagtenisse en onder directie
van de heer Ravsteijn, Schout en
Cecretaris en de heer Frans Fre-
derik Eckhardt.'
Toen Vrouwe Cornelia in 1783 over
leed werd dit testament geopend en
kreeg Hendrik Ravesteyn van de exe
cuteurs het legaat voor het orgel. In
een van de documenten over dit orgel
schrijft Ravesteyn: 'Vermits de heer
Eckhardt sedert enige tijd om rede
nen sig uyt den Haag geabsenteert
heeft en elders is gaen woonen, son-
der dat mij de plaets bekend is, heb
ik de directie van het orgel alleen op
mij moeten neemen, 't welck hier
door mij gestelt is voor memorie.'
D.d. 19 mei 1784 ontving Hendrik
Ravesteijn van de executeurs van het
testament: ƒ8.000.- die hij beheerde
tot 19 Juni 1785 en op rente uitzette
tegen 2,5 pet, hetgeen opbracht:
ƒ416.16.
Gedurende de jaren 1783 - 1786 werd
gecollecteerd: 692.19.
Kerke-rekening 1785 meerder ontfan
gen dan uytgegeven: ƒ366.5.11
Voor het ophangen van het wapen
van Jhr. Aarnoud Joost, Baron van
der Duyn etc. 609.4
Totaal aan ontvangsten: ƒ10085.4.11.
Joachim Reicher
Met grote ijver en voortvarendheid is
Hendrik Ravesteyn aan het werk ge
gaan. waarbij hij zeer nauwkeurig en
overzichtelijk de noodzakelijke uitga
ven aantekende. Hij liet zich uitge
breid voorlichten welk soort orgel het
best geschikt zou zijn voor de kerk te
Rijswijk, informeerde naar prijzen
enz. en tenslotte werd de opdracht
gegeven aan Joachim Reicher, orgel
maker te 's-Gravenhaege, voor de som
van 5300,- 'waervoor hij, ingevolge het
bestek daer van sijnde het maecken
van het orgel heeft aangenomen en
gemaekt.' Daarbij kwam nog ƒ400.-
'voor eenige vermeerdering van het
registerwerk, 't welck onder het bo
vengemelde bestek niet begrepen
was.'
De beeldhouwer Jacob Berkman werd
belast met het formeren van een
tekening, 'met de daer toe nodige
plans van de veranderingen aan den
tooren, tot plaetsing van het orgel.'
Ook de 'bestekken voor de beeldhou-
werij' en het 'verguld en verniswerk
aan het orgel en aan de ballustrade
onder het orgel' werden door hem
gemaakt, alsmede 'de twee waepen-
schilden, met kroon en ornamenten'
voor de wapens van Steyn en Schel
linger.
Onder dit 'opsigt' van Berkman en de
algemene leiding van Ravesteyn kon
op 27 april 1786 door de 'Heeren
Carel Schmidt, organist in de capelle
ten Hove zijnde de Franse kerk) en
Hendrik Krayenbrink, organist in de
Klooster kerk beyde in 's-Gravenhac-
ge' het orgel worden opgenomen. Van
hun bevindingen gaven zij een verkla
ring 'behelsende, dat voors. orgel in
alle opsigte niet alleen aan het bestek
voldoet, maer selfs blijken draegt, dat
de maeker minder eygen voordeel,
dan dat van syn werk beoogt heeft,
dewijl hij hier en daer beter materia
len gebruykt heeft, dan men had
kunnen vergen. Dat zij het voors
orgel soodanig hebben bevonden dat
zij durven verwagten dat het tot een
duursaem lof van desselfs maeker bij
deskundige tijdgenoten en nakoome-
lingen sal strecken.'
Ravesteijn tekent daaronder aan:
'Voor welke opneeming en gegeven
verclaering de gem. organisten op een
genereuse wijse hebben gedeclareert
niets te pretendeeren.'
Als dank voor zijn werk en 'uyt
consideratie, dat hij de moeyte wel
heeft willen neemen om van tijd tot
tijd aan den rendant (Ravesteyn) de
nodige onderrigting wegens de dispo
sitie van het orgel te geven' kreeg de
organist Schmidt een 'tekening van
het orgel, geset in een lijst met een
glas er voor.' De kosten daarvoor
bedroegen 12,-.
Naar het gebruik van die tijd werden
nog meer geschenken gegeven, 'aan
Joachim Reicher, ter saeke dat het
orgel door hem gemaakt, na gedaene
examinatie en opneeming in allen
opsigte is goedgekeurd, tot een pre
sent gegeven: ƒ50,-' en 'aan zijn zoons
en knegt, die aan het selve hebben
gewerkt, gegeven ƒ12,-.'
Bij de verdere afrekening tekent
Ravesteyn aan. dat hij 'zoude in reke
ning kunnen brengen sijne declaratie
van menigvuldige vacatiën, verschot
van wagenvragten, gedane verteerin
gen, mitsgaders intrest van geavan
ceerde gelden, dog al het selve kwijd-
scheldende brengt sulx voor memorie'.
i f Troon vuu\»»r>l !mnnniu< f
!lïr<Hmi\MU!<'tM<l*<'<G!fH /«Ifsflrn.-lWf.M'lht .n. l;
f /X u.iifl MMKilHfii ST! Wn.V III 11 IM.I /;li A. 'r
Zim»LiimIiik-ii'-,I lt*«-it-il lofliil (Icr/riiOiXM-lliiKH
IO ÏVM M IVMM VI
Pmhk.tnl m w.k' i is ah i,i
rtrtiith alhier.
'Rijswijksche Christenschaar! verhef met blijde Psalmen De hoogste
Majesteit bij 't kunstrijk Orgelspel. Gods Eng'len luisteren naar uwe
uitgeleezen galmen. En voeren die ten Toorn van Vorst Immanuël.
't Begin van 't Hemelwerk doet zelfs den afgrond beeven. Vang dat
hier rustig aan met juist muzijk-akkoord. De naam van eed'len Steijn
en Schellinger zal leeven. Zoo lang men's Heeren lof uit deezen
Orgel hoort.' Dit bord in de Oude Kerk met het gedicht van de Haagse
predikant Johannes van Spaan, die bekend is a.o. als ondertekenaar
van de Oude psalmenberijming van 1773 (Kijkt u maar even voorin
een oud psalmboek, red.).
ROTTERDAM Het doek dreigt
dan toch eindelijk te gaan vallen
in het Enterprise-drama: de Raad
van State heeft vandaag besloten
de Kroon te adviseren in de zaak
tegen de Schiedamse koppelbaas
Van Gene die met zijn Enterprise
N.V. naar de mening van het mi
nisterie van sociale zaken en
volksgezondheid niet in aanmer
king komt voor een vergunning
als koppelbaas.
Hoe dat advies van de Raad van State
aan de Kroon zal luiden laat zich niet
moeilijk raden: mr. J. van Dooije-
weert, vertegenwoordiger van de mi
nister van sociale zaken en volksge
zondheid. maakte er tijdens de hoor
zitting gistermiddag in Den Haag
waar de Enterprise-zaak nogmaals
werd bekeken, geen geheim van dat
volgens hem Enterprise de verhoudin
gen op de arbeidsmarkt in het Rijn
mondgebied verstoort, reden te over
om de minister te adviseren geen
vergunning voor het uitlenen van per
soneel in de grootmetaal te verlenen.
'Gelijke monniken, gelijke kappen,
zegt de minister dan,' aldus een ver
ontwaardigde mr. B. Hamburger,
raadsman van Enterprise NV. 'Hij
bedoelt eigenlijk ongelijke monniken
gelijke kappen, want van enige gelijk
heid is beslist geen sprake.' Mr. Ham
burger zet zich met name fel af tegen
het feit dat de door het bedrijfsleven
zelf in het leven geroepen Stichting
Rijnmetaal wel wordt geaccepteerd,
een stichting die volgens de raadsman
evenzeer een koppelbaas is, zelfs een
die beduidend hogere lonen uitbetaalt
dan Enterprise, in veel gevallen zelfs
25,per week meer.
Blinde organist
'Eyndelijk werd genoteert dat door de
Edele Achtbaere Ambachtsheeren van
Rijswijk op dispectie van den rendant
(Ravesteyn) bij resolutie van dato 31
Augustus 1785 tot organist is aange-
stelt Willem van der Meyde, op een
tractement 's jaers van 105 gulden.'
Deze organist, die evenals de beide
andere reeds genoemde organisten
