Hoop op overbrugging
van tegenstellingen
Pastoraat en nader onderricht Boekenetalage
Crisis in samenwerking
Suriname-zending
Trouw
K wart et
Missiologencongres
Geen 'apart'
loon voor
de predikant
Nog geen uitspraak
bisschoppen over
studentengemeente
Gijsen: Rome niet
altijd gelukkig
met rk Nederland
Drs. Deddens leidt
Hattemse synode
Theologische docenten
aan 'Baarn' gevraagd
Beroepings-
werk
Man vermist
TROUW/KWARTET WOENSDAG 12 APRIL 1972
KERK/BIMEXLAND
Hervormde predikanten over Getuigenis
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Het Getuigenis met alles wat daarop gevolgd is, heeft tot nu toe het polariseringspro-
ces in de hervormde kerk alleen nog maar versterkt. Een werkelijk gesprek is nog steeds niet op gang
gekomen. Toch blijft de hoop, dat men elkaar zal kunnen vinden. Dit was de teneur van de forum
discussie, die gisteren op de hervormde predikan tenconferentie werd gehouden.
De hoop werd vooral gewekt door
twee Leidse hoogleraren. Prof. dr. J.
N. Bakhuizen van den Brink, een van
de eerste adhesiebetuigers aan het
Getuigenis, zei: 'Ik heb goede hoop,
dat als eerst de misverstanden uit de
weg geruimd zijn, wij elkaar kunnen
vinden en als broeders in Christus
verder kunnen komen'. Prof. dr. A. J.
Rasker, die zichzelf rekende als een
van degenen, tegen wie het Getuige
nis gericht is, zei van zijn kant over
de polarisatie: 'Niemand zit op een
van de twee polen. Het moet mogelijk
zijn, elkaar ergens in het spannings
veld daartussen nog bijtijds te vinden,
voordat het voor kerk en wereld niet
meer hoeft'.
Van polarisatie getuigde overigens
ook de moeilijke voorbereiding voor
dit forumgesprek, waarvan voorzitter
ds. J. T. Wiersma (Wassenaar) vertel
de. Het was volstrekt niet de bedoe
ling, om bij de samenstelling van het
forum de opstellers van het Getuige
nis te passeren. Dit agendapunt was
al gepland, toen er nog de verwach
ting was, dat de synode in haar
februarizitting haar boodschap ter be
moediging aan de gemeente naar aan
leiding van het Getuigenis zou vast
stellen. Daarom was het de bedoeling,
het forum samen te stellen uit leden
van de synodale commissie, die deze
boodschap had voorbereid. Toen som
mige commissieleden niet konden,
werd getracht enkele opstellers of
geestverwanten van het Getuigenis te
krijgen, maar tot ons verdriet stuiten
wij in dit stadium op een muur van
verontschuldigende onwelwillendheid,
aldus ds. Wierma. Het forum bestond
nu uit de commissieleden dr. C. P.
van Andel (Zoetermeer) en ds. M.
van den Bosch (Goes), aangevuld met
drs. K. Blei (Haarlem) en de remon
strant ds. E. P. Meijering (Amers
foort).
Dr. Van Andel vond het belijden in
het Getuigenis eenzijdig intellectualis
tisch gehanteerd. Het bijbels belijden
heeft vele aspecten. Het staat in het
nieuwe testament altijd in een litur
gisch kader (belijden is lofprijzen) èn
het raakt altijd de hele existentie van
de mens. Hij betreurde het ook, dat
het Getuigenis niet in discussie ging
met degenen, die het bestrijdt. Het
veroordeelt dwalingen zonder hun
waarheidselementen te honoreren. 'Al
leen in de discussie met Sölle, Sperna
Weiland, De Pree komen we verder.
Hun theologie is beslist niet de mij
ne, maar toch heb ik veel van hen
geleerd.'
Drs. Blei had als bezwaar tegen het
Getuigenis, dat het juist geen 'getui
genis", geen levende evangelieverkon
diging was, maar een leerstelligheid,
een in systeem gewrongen evangelie.
Zijn bezwaar was niet de eenzijdig
heid. Was het maar eenzijdig. Het is
juist zo alzijdig. Het zet alles veel te
rechtop en wil alles veilig stellen in
rechte formuleringen. Maar God is
niet een systematisch God. maar een
levende God.
Op ds. Van den Bosch was het Getui
genis weer net omgekeerd aangeko
men, als een preek, waarin de dogma
tiek scheef getrokken was. Het parti
cularisme verslindt het universalisme
met als gevolg een gevaar van zelfge
noegzaamheid en onvoldoende besef
ten. Daarbij kwam geen radioactief
afval vrij. Nu wel uiteraard. Waarom
thans geen protest van PSP. PPR,
VPRO. Hier en Nu, Kuitert, Verkuyl
c.s.? Meet men dan toch met twee
maten?
Rotterdam G. J. de Bree
Wurmbrand
De redactie behoudt zich het recht voor om
ter opname ln deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer to geven. BIJ
fiubllkatlc wordt met de naam van do
nzender ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden aan de lieer Joh. C. Francken.
«ecrelarlj van de hoofdredactie van Trouw-
Kwartet, Postbus 859. Amsterdam-
Geen protest
Enige weken geleden hebben we ge
wachtNog steeds lazen we in
Trouw geen protest tegen de ontplof
fing van een kernbom in de damp
kring op 18 maart 1972 door rood-
China. Indertijd protesteerden velen JOnQSWSSrCl
o.a. prof. Kuitert, tegen een onder
grondse proef van de VS op de Aleoe-
In deze rubriek (8 april) schrijft ds.
Wurmbrand o.a. 'Laat hem (ds. Cseh)
eens wagen te ontkennen dat de
Grieks-katholieke kerk in Roemenië
verboden is'. En verder: 'Het bijbelge
nootschap en de YMCA zijn verboden.
Maar bijbels van het bijbelgenoot
schap worden binnen gesmokkeld'. In
'De wereld in', het kwartaalblad van
het Nederlands Bijbelgenootschap van
maart 1972 is het volgende te lezen:
Opnieuw Roemenië. In Boekarest ver
schijnt dezer dagen een nieuwe oplage
van de bijbel voor de orthodoxe kerk.
In 1968 werden er in het land 100.000
exemplaren gedrukt. De secretaris van
het bijbelgenootschap van Australië
was erbij toen onlangs een geheel
nieuwe oplage van 60.000 bijbels ter
perse ging'. Wie spreekt hier nu on
waarheid: het Nederlands Bijbelge
nootschap of ds. Wurmbrand?
Hilversum R. Kraaij
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Dagelijb bestuur: B. Bol, Den
Hoog; dr. E. Bleumink, Poteo-
wolde; mr. G. C van Dom,
Nootdorp; W. A. Fibbe, Rotter
dam; J. Lanter, Utrecht; dr*. J.
W. de Pout, Den Hoog; J. Smal-
lenbroek, Watienaar.
Overige leden van het algemeen
betfuuri K. Abmo, Amtrerdom;
H. A. de Boer, IJmuiden; Th.
Brouwer, Atten; mr. dr. J. Don-
ner. Den Haag; J. van Eibergen,
Schoenbergen; mr. K. von
Houten, Wageningen; ds. O. T.
Hylkema, Bilthoven; Joc. Huijten,
Delft; mevrouw M. C E. Klooster-
mon-Fortgenj, Voorschoten; me
vrouw J. G. Kraoyeveld-Wouten,
Heerhugowaard; prof. dr. G. N.
Lamment, Noorden,- ds. F. H.
Landtman, Den Haog; H. de
Mooij, Rijntburg; prof. dr. G. C
von Niftrik, Amtterdom; H. Otte-
vanger, Buitenpotti mr. dr. J.
Ozingo, Lunteren; dr. A. Veerman,
Rijswijk (Z-H); H. H. Wemmen,
Den Haog; dn. R. Zijlitro, Ootter-
lond (Zld).
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J.de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
Met de tv-recensie over het televisie
programma 'Een van de acht' kan ik
het niet helemaal eens zijn. Ik miste
iets, nl. over het onderdeel van 'Leen
Jongewaard'. Zijn lied met refrein dat
door de zaal meegeklapt werd vind ik
zo Godonterend en pijnlijk voor het
christelijk deel van ons Nederlandse
volk dat ik niet kon nalaten de Vara
hierover te schrijven. Overigens veel
waardering voor ons dagblad, maar
dit moest mij van het hart
Zaandam mevr. Brömstrup-Beukman
Bangladesj
Laat de regering als die bereid is mee
te werken aan ae hulpverlening aan
Bangladesj. goed opletten wat er gaat
gebeuren. Rusland zit er op te wach
ten, zijn bergingsschepen zijn er al,
nu nog het geld van Nederland. Onze
bergingsvloot ligt stil met het mo
dernste materiaal. Als wij er toch
niet mogen komen met ons bergings
materiaal stuur dan het geld naar
Veere (Zeeland), daar lopen ze nog
een sluis met een handspaak open te
draaien.
Scheveningen M. Mös
West-Berlijn
van solidariteit met de wereld en de
rest van de kerk. Ds. Meijering kon
heel wat van het Getuigenis beamen,
al zou hij het nimmer zo geformu
leerd hebben, maar zijn grote bezwaar
was, dat de opstellers de stromingen
die zij bestrijden, niet meer herkend
hebben ook in hun eigen hart.
Uit de zaal kwamen vervolgens toch
nog enkele geestverwanten van het
Getuigenis naar voren. Prof. Bakhui
zen van den Brink betreurde het
bijzonder, dat de theologische discus
sie van de afgelopen maanden bijzon
der onbelangrijk was en werd be
heerst door misververstand en ver
dachtmaking. Het Getuigenis is niet
de weg van inkwisitie opgegaan en
beschuldigt niemand persoonlijk. Het
wil alleen positief een ingrijpende
correctie aangeven van de weg, waar
op de kerk zich nu bevindt. Tegen
over ons activisme hebben wij veel
meer verborgen leven in de zin van
Psalm 25 nodig. Het is pure zelfover
schatting te denken, dat het even
wicht tussen die beiden nog niet is
verstoord.
Ds. S. Kooistra (Rotterdam) bestreed
dr. Van Andels mening, dat het Ge
tuigenis het liturgisch moment zou
hebben verwaarloosd. Het pleit juist
in zijn eerste punt al voor herstel van
de eredienst. Zijn ervaring in het
pastoraat onder de van de kerk ver
vreemden was, dat zij veel meer bezig
zijn met de kernvragen aangaande de
verhouding tot God. dan dat zij in de
knoop zitten over de maatschappijkri
tische functie van de kerk.
Prof. Rasker betreurde het, dat zij,
die de maatschappijkritische functie
van het evangelie normatief stellen
(waartoe hij zichzelf rekende), door
het Getuigenis allemaal in de hoek
van Sölle en De Pree worden gescho
ven. Hij zag verder een frappante
parallel met de opkomst van het oud
modernisme in de hervormde kerk,
130 jaar geleden. Toen zag men God
als de Idee en Jezus als de Ideale
Mens en nu is God de Crisis en Jezus
de Oerrevolutionair. Het optimisme in
de ontwikkeling van de mens toen
vindt zijn parallel in de maatschappij
kritiek van nu. Moeten we nu weer
een eeuw wachten, voordat we naar
elkaar gaan luisteren?, vroeg hij.
Tenslotte nog een opmerking van ds.
Wiersma: had het Getuigenis niet moe
ten beginnen met een paragraaf over
de predestinatie? Het maakt een groot
verschil, of je de predestinatie ziet als
de verkiezing van de enkeling (dan
is de kerk de ark en ligt de wereld in
het boze) of als Gods verkiezing van
zijn schepping in Christus. In het
laatste geval gaat het God om de
wereld en is de kerk het lofprijzende,
missionaire, diakonale instrumentari
um om Gods ja te verkondigen. Dan
komt de enkeling er ook aan te pas.
DRIEBERGEN Van 19 tot 22 au
gustus zal in 'Kerk en Wereld' een
internationaal congres voor missiolo-
gie worden gehouden. Er worden cir
ca honderd deelnemers verwacht Het
thema zal zijn 'zending te midden van
religies en secularisatie'. Het zal het
derde congres zijn van deze aard. Het
eerste werd in 1968 in Birmingham
gehouden, het tweede in 1970 in Oslo.
Het congres in Driebergen gaat uit
van de 'International Association for
Mission Studies', waarvan missiologen
uit alle werelddelen lid kunnen wor
den, rooms-katholieke zowel als pro
testanten.
Bezwaren tegen presentatie in Nederland
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De hervormde en gereformeerde zendingsorganen
hebben hun adviserende en gastleden uit het bestuur van het Zeister
zendingsgenootschap (de Surinaamse-zending) teruggetrokken.
D.Ruitenberg
UTRECHT Moet de predikant,
wiens taak het is te waarschuwen
tegen de machten, tegen vereenzelvi
ging met het establishment, niet ook
in zijn wijze van gehonoreerd-worden
uitgedrukt zien, dat hij niet tot deze
wereld behoort, maar dat hij zich op
een andere orde richt? Zo stelde ds.
L. H. Ruitenberg in Utrecht de vraag
op de jaarvergadering van de (inter
kerkelijke) bond van Nederlandse
predikanten en zijn antwoord was
ontkennend: geen 'apart' loon voor de
predikant.
Ds. Ruitenberg wees er op dat de
bij'bel heel nuchter stelt dat de voor
gangers behoorlijk betaald moeten
worden. Hij had nog een ander, z.i.
zwaar argument, waarom de predikant
zich in zijn salariëring niet buiten de
maatschappelijke orde moet opstellen:
de predikant is geen profeet, hij zal,
om werkelijk te kunnen communice
ren en zijn werk behoorlijk te kun
nen doen. gewoon mens met de men
sen moeten zijn, óók in _zijn maat
schappelijk bestaan; hij mag niet doen
alsof hij, dienaar des Woords. een
apart mensensoort is, dat buiten de
sociaal-economische werkelijkheid
staat.
Uit het jaarverslag van de bond blijkt
dat het ledental van 2271 gestegen is
tot 2316; de meeste leden zijn her
vormd: 1470 dienstdoende en 296 eme
riti-predikanten.
DEN HAAG De Nederlandse bis
schoppen hegen gisteren in hun nor
male veertiendaagse vergadering ge
sproken over de kwestie van de Leid
se studentengemeente, waar (ook) een
gehuwde priester pleegt voor te gaan.
Tot een verklaring is het niet geko
men; men wil eerst met de betrokke
nen gepraat hebben, zo vernemen wij.
De bisschoppen hebben niet gehan
deld over het abortusvraagstuk, of
beter: over de uitspraken hierover die
mgr. Gijsen, de bisschop van Roer
mond, hierover heeft gedaan en die
in rk. kring nogal beroering teweeg
hebben gebracht. Mgr. Gijsen heeft
namelijk in een interview met het
dagblad De Limburger te kennen ge
geven, in alle gevallen tegen abortus
te zijn en dat katholieke ministers die
meewerken aan een wettelijke rege
ling van het abortusvraagstuk, zich
niet langer katholiek mogen noemen.
Deze uitspraak wijkt enigszins af van
de bisschoppelijke brief over abortus
van enige tijd geleden: op 24 fébruari
verleden jaar merkte het rk. episco
paat in een verklaring op dat er
ernstige conflictsituaties kunnen voor
komen. waarin men noodgedwongen
over het behoud van menselijk leven
moet beslissen. Met andere woorden:
het leven van anderen (van de moe
der) kan in bepaalde gevallen concur
rerend optreden.
Ter toelichting van deze stap hebben
de raad voor de zending van de
Nederlandse hervormde kerk, het
hoofdbestuur van de gereformeerde
zendingsbond en de generale deputa-
ten voor de zending van de gerefor
meerde kerken de volgende gemeen
schappelijke verklaring opgesteld.
Zoals bekend zal zijn worden de be
langen van het zendingswerk in Suri
name wat Nederland betreft, behar
tigd door het Zendingsgenootschap
der evangelische broedergemeente
(Zeister zendingsgenootschap). Sedert
verscheidene jaren hadden de raad
voor de zending van de Nederlandse
hervormde kerk, het hoofdbstuur
van de gereformeerde zendingsbond
en generale deputaten voor de zen
ding van de gereformeerde kerken
contact met dit werk door middel van
enkele adviserende en gast-leden in
het Zeister zendingsbestuur, terwijl
het Idenburgfonds vele jaren lang in
de gereformeerde kerken gelden heeft
ingezameld voor het werk in Surina
me, die speciaal ter beschikking wer
den gesteld voor het werk onder de
Javanen. Dit contact voldeed weder
zijds niet Er leefden bij de hervorm
de en gereformeerde zending bezwa
ren, met name ten aanzien van de
samenwerking met de kerk in Surina
me en de wijze van presentatie in
Nederland. Hierover is een en ander
maal uitvoerig gesproken, helaas zon
der resultaat.
Daarom hebben de hervormde en ge
reformeerde zending, na diverse be-
Van een verslaggever
GELEEN 'Ik geloof wel anders
zou ik inderdaad met een plank voor
mijn hoofd lopen dat mijn benoe
ming voor 'n deel te zien is in 't licht
van het feit dat de wereldkerk niet
altijd even gelukkig is geweest met
een bepaalde manier van katholiek
zijn in Nederland', verklaarde mgr.
Gijsen, de nieuwe bisschop van Roer
mond, in Geleen tijdens een foruma
vond onder leiding van de heer Fons
Hermans, directeur van de Geleense
volksuniversiteit.
Mgr. Gijsen achtte het ideaal, dat het
héle katholieke volksdeel een bisschop
moet kiezen, in de praktijk gewoon
niet haalbaar. Hij zei voorts het treu
rig te vinden als men beweert dat
Rome, dat zich hier niet kan verdedi
gen, bij de benoeming politiek heeft
bedreven. Mgr. Gijsen vertelde ook
dat hij zich de afgelopen maanden
vaak machteloos gevoeld had 'tegeno
ver mensen die alleen boordevol wan
trouwen tegenover me zaten'.
sprekingen met 'Zeist' aan het Zeister
zendingsbestuur medegedeeld, dat er
naar hun gedachte met name meer
inzicht in en medeberaad over het
werk in Suriname zou moeten worden
bereikt. Aanleiding hiertoe was er
temeer, omdat de (intussen zelfstan
dig geworden) kerk van Suriname tot
de hervormde en gereformeerde zen
ding een verzoek heeft gericht tot
samenwerking. Ook het feit, dat velen
in de hervormde kerk en in de gere
formeerde kerken (terecht) het werk
in Suriname een warm hart toedragen
deed de hervormde en gereformeerde
zendingsorganen hiertoe besluiten.
Het Zeister zendingsbestuur heeft
verklaard, dat het graag tijd wil heb
ben voor intern beraad, zowel in
eigen kring als in de broedergemeen
ten in Nederland en in de kerkpro-
vicie als geheel. Om het Zeister
zendingsbestuur daartoe volledig de
gelegenheid te geven zonder dat de
hervormde en gereformeerde zending
verantwoordelijk zijn voor het gevoer
de beleid is afgesproken dat de advi
serende en gastleden van de hervorm
de en gereformeerde zijde uit het
Zeister zendingsbestuur zullen wor
den teruggetrokken, zodat de samen
werking in deze voorlopig wordt opge
schort.
Zowel van de kant van 'Zeist' als van
hervormde en gereformeerde kant is
de hoop uitgesproken, dat het interne
beraad van 'Zeist' en het daarna te
heropenen overleg zal kunnen leiden
tot een goede vorm van samenwer
king, waardoor het werk in Suriname
goede voortgang kan vinden. Van de
kant van het Idenburgfonds is toege
zegd, dat voor dit jaar de gelden voor
het werk onder de Javanen in elk
geval ter beschikking zullen worden
gesteld.
HATTEM De generale synode van
de gereformeerde kerken (vrijge
maakt) heeft drs. .D. Deddens uit
Leeuwarden tot haar praeses gekozen.
Assessor werd ds. J. Kok uit Amers
foort, eerste scriba ds. N. Bruin uit
Groningen en tweede scriba ds. D.
Vreugdenhil uit Velp. -
Allen maakten zij reeds eerder deel
uit van een synode-moderamen. Drs.
Deddens presideerde het laatste ge
deelte van de synode van Delfshaven
1964 alsmede de synode van Amers
foort 1967. Ds. Kok was praeses van
de synode van Hoogeveen 1970.
Het was een unicum, dat de opening
van de synode gisteren werd bijge
woond door een officiële deputatie
van het Hattemse gemeentebestuur.
De beide wethouders en de gemeente
secretarissen waren aanwezig.
De synode werd toegesproken door
prof. Sang Dong Han, rector van het
theologisch seminarie in Poesan van
de 74.000 zielen tellende Korea
presbyteriaanse kerk. Prof. Sang
sprak in het Koreaans. waarbij hij
werd vertaald door een Koreaans pre
dikant. Hij zei, dat zijn kerft strijd
tegen de valse leer, maar bemoedigd
wordt door de steun van de gerefor
meerde kerken (vrijgemaakte).
BAARN De gereformeerde zending
heeft verzoeken ontvangen uit West-
Irian en Brazilië om theologische do
centen te sturen. De synode van de
christelijke kerk van West-Iran heeft
gevraagd om een nieuw-testamenticus
voor de theologische school van Abe-
pura. De presbyteriaanse kerk van
Brazilië heeft een kerkhistoricus nodig
voor de theologische school van Reci
fe. -
bli;
p:
fda
I^rits Hopman, in 1932 op 55-jJg5(
leeftijd gestorven, is, hoewel
voorzitter van de Maatschappij
Letterkunde, nooit een groot aujüec
geworden. Zijn werk heeft niet
bekendheid gekregen die hij zelf
gewenst had. Hier en daar duikt
een enkel verhaal van hem op jer
verder kan men het uitgewerkt 1
ment van een dagboek 'De proef
wel eens tegenkomen. Ook dit
ment stelt ons vragen. Wat te d<
van de held van het verhaal,
toegekomen aan het meest opwin
de ogenblik van zijn leven, nl.
waarin hij de geliefde die hem i
verstootte toch ten langen leste
krijgt, dan enkele bladzijden
wijdt, niet aan haar schoonheid i
aan de bijzonderheden van een
dens museum en de wijk Soho?
man was een gelovig mens. Daar
tuigt dit dagboek van. Er vindt
een ontwikkeling plaats van een s 1st
spinozistische Godsbeschouwing tojie
aanvaarding van God als Vader,
zijn leven leidt. De lezing van
dagboek bevorderde Hopman bij
niet weinig door een opmerking sb
meteen op de eerste bladzijde. F
moet ergens in de wereld een 2 r
num te vinden zijn, dat het le
belangrijk maakt en een glorie op
dingen legt, als op enkele verklai
dagen in den kindertijd'. Naar
arcanum, naar dat verborgene, is 1
man duidelijk op zoek geweest en
die ene zin zal hij verwoord hebfce:
wat velen beweegt om, evenals hij er
zoek te gaan: er moet een geheim
dat het leven belangrijk maakt
kerk heeft dat geheim gevierd en
viering op de afgelopen zondag b< r
ten (beloken pasen). Maar dat ne r
niet weg dat het geheim zelf aanw ra
blijft in de presentie van de leve
Heer in Geest en Woord. Hij is
het arcanum der wereld. Men mot
naar zoeken en het is dichterbij
men denkt.
Hetgeen Jaap den Boef beweerde in
zijn artikel over bezoek van Westber-
lijners aan de DDR is enigszins bezij
den de waarheid (Trouw/Kwartet 8
april '72). Hij schreef: 'Hoogstens sla
gen zij (dit zijn de Oostduitsers) er
in een reisje naar Polen of Tsjecho-
slowakije te maken of als ze veel geluk
hebben nog wat verder de Warschau-
pactlanden in'.
In de eerste plaats: De Oostduitsers
mogen naar alle Oostbloklanden. Dit
heeft niets met geluk te maken, al
leen met geld. Ik heb Oostduitsers
gesproken die al enkele jaren achter
een naar Bugarije en Hongarije ge
weest waren. In 1970 gingen er 81.665
Oostduitsers naar Bulgarije.
Rotterdam J. Boele
Inflatie
Ik ben het eens met de heer W. de
Smalen uit Nieuwendam en vraag me
af of de regering bezig is om de
inflatie te bestrijden of te bevorde
ren? Ik meen van het laatste. Wan
neer zal de regering eens ingrijpen in
de prijzen, melk duurder, brood duur
der. en wat dacht u van een huurver
hoging ingevoerd voor woningen van
40 jaar en ouder van 15 pet per jl.
april. Schande dat vele mensen met
lage inkomens hier getroffen worden.
Wat gaat de regering doen tegen deze
verkapte huurverhogingen, wat gaat
ze doen voor de werklozen of moeten
er eerst weer eens 200.000 op de
keien staan''
Honselaarsdijk P. Landman
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Ede: H. Jongerden
Veenendaal; te Ridderkerk: J. M.
Meij te Woerden; te Hoevelaken:
H. v. Kooten te Delft; te Waani'
burg: kand. D. D. Lucas te Utrecht
Aangenomen- naar Lunteren: F. Bi
wer te Honseiersdijk; naar Terhe
a. Zee: G. Bos te Hoornaar; n
Tholen: kand. A. de Reuver te W F
dinxveen, die bedankte vo,or As
Bruchem-Kerkwijk, Hagestein, N<
deloos, Papendrecht, Poederooien,
kerom, Veen, Zetten-Andelst en Z
termeer.
Bedankt: voor Ede: C. v.d. Bergh
Katwijk a. Zee.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Oosterbeek-DoorwerthjSï
v.d. Klist te Midwolde.
Aangenomen: naar Hollandseveld
Warner te Kamerik; naar Oude Pe^|
la: G. Zeeman te Lioessens.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Gorinchem: A. Bijkc
kand. te Zaandam; te Den Haag-Ri k
wijk: W. J. Quist te Opperdoes;
Kerkwerve: P. Roos te Middelhan i
te Assen: J. Kruis te Zwaagwestein w
te Haamstede-Zierikzee: A. v.d. Ve 11
te Nw Pekela, die bedankte v<
Utrecht-C.
GEREF. GEMEENTEN
Aangenomen: naar Krabbendijke:
Hoogerland te Werdendam. die
dankte voor Scherpenisse.
door dr. C. Rijnsdorp
De serie Theologie en Gemeente, een uitgave
van J. H. Kok NV te Kampen, bedoelt leiding te
geven op basis van de H. Schrift en en binnen
het kader van de gereformeerde confessie. Mijn
taak is de nummers 2 en 3 kondigen, t.w.
dr. B. Rietveld. De geloofspraktijk (100 blz.,
7,90) en dr. B. Wentsel, De koers van de kerk
ln een horizontalistisch tijdperk, deel 1 (111
blz., 8,50). Op dit laatstgenoemde werk komt
dus nog een vervolg.
Dr. Rietveld houdt een uitvoerig pleidooi voor
een persoonlijke geloofsbeleving. Hij acht het
van actuele betekenis om een accent (niet hèt
accent) op de geloofspraktijk te leggen In een
tweede hoofdstuk ziet hij de gevaren van zulk
een accent onder het oog. Hij herinnert aan de
waarschuwingen van Schilder en wijst zowel het
extreme piëtisme als vormen van modern mysti
cisme af. Toch is, zegt hij in hoofdstuk Hl, een
individuele geloofspraktijk in goede zin moge
lijk, en wel in de aanraking van Godswege en in
de persoonlijke reactie daarop. 'Het gaat mij
niet om het beleden geloof, maar om het
beleefde geloof (bi. 53). Hoofdstuk TV geeft dan
een uitwerking van de geloofspraktijk, waarbij
men niet uit de samenleving en haar problemen
deserteert, maar wel dieper tast dan de opper
vlakkige activiteit Tenslotte besprekt de auteur
de wijdere verbanden, waarbinnen het persoon
lijk geloof gestalte moet krijgen-
Rietvelds boek is overwegend pastoraal, een
soort persoonlijk herderlijk schrijven. Het wil
schrikreacties wegnemen, helpen wennen aan
verontrustende verschijnselen door die te be
schrijven en daaraan namen te geven. Terecht
ziet hij de individualiteit bedreigd, ook in
geloofszaken. Hij voert als het ware op zijn
studeerkamer een lang, kundig en gemoedelijk
gesprek met een gemeentelid van enige ontwik
keling die het niet meer ziet. De uitvoerigheid
van zijn uiteenzettingen kan worden gerecht
vaardigd door de geruststellende sfeer die zo tot
stand komt Hier geen openlucht-concert, maar
binnenkamer-muziek
Het boek van dr. Wentsel vertoont een heel
andere opzet. Het geeft een systematische uiteen
zetting van een wetenschappelijke achtergrond
uit. Het werkt met voetnoten en uitgebreide
lectuuropgaven Dr. Rietveld geeft informatie
met de bedoeling te troosten, dr. Wentsel wil
inzicht (en daardoor ook troost) verschaffen
door uitvoerig te informeren. Hij zegt daarover
het volgende:
We kunnen de huidige onzekerheid niet over
schreeuwen of wegcommanderen. We kunnen
wel trachten de diagnose van de onzekerheids
ziekte te stellen en een geneesmiddel daarvoor
te zoeken. De polarisatieversohijnselen binnen
de kerk moeten worden doorbroken. De kerk is
tegelijk een belijdende èen belijdeniskerk. Ons
streven is gemeente en godgeleerden dicht bij
elkaar te houden. Herbronning (teruggaan tot
de bronnen) is daarbij noodzakelijk. Als oorza
ken van de huidige geloofscrisis noemt dr.
Wentsel voorts de massale ontkerkelijking, het
conflict tussen geloof en wetenschap, de wen
ding in het denken aangaande God, de wending
van het verticalisme naar het horizontalisme en
de nieuwe visie op de kerk. De afstand tussen
verleden en heden wordt pijnlijk beseft, ook al
omdat de hedendaagse mens' sterk modieus is
ingesteld. Ook de oecumene is oorzaak van
verwarring. De uitlegging van de bijbel wordt
sterk door de wijsbegeerte beïnvloed. Het dogma
is in het geding. We leven in een open kleine
wereld. Om de polariteitsbeweging te door
breken moeten we uitgaan van de betrouwbaar
heid van God en van daar uit het totaal van de
openbaring èn van het geschrevene benaderen.
In verdere hoofdstukken behandelt de schrijver
vier golven van verontwaardiging (tegen goedko
pe genade, tegen neovrijzinnigheid. tegen hori
zontalisme maar ook tegen een introverte kerk),
vervolgens speciaal het horizontalisme, de afval,
de mondigheid en de taak van de kerk, de grote
tegenstelling in deze wereld, waarbij géén zwart
wit schema mag worden gehanteerd, maar wel
op een fundamenteel verschil tussen kerk en
wereld moet worden gewezen. Het laatste (acht
ste) hoofdstuk behandelt dan de huidige theolo
gie en de tegestelling.
Dit is natuurlijk niet meer dan een bladeren in
dit compact geschreven, uitvoerig gedocumen
teerde werk dat zich tot studieuze lezers richt.
In het debat tussen traditie en vernieuwing is
het e en wettige bezigheid, dat sommigen de
traditie niet willen loslaten, zonder dat tot in
bijzonderheden haar houdbaarheid wordt onder
zocht. Wanneer dit zo serieus en gedetailleerd
gebeurt als hier, kan zulk een onderzoek de
gemeente alleen maar ten goede komen. Daarbij
is niet alleen aan de gereformeerde kerken
gedacht, maar aan elke groepering die 'de ver
bondenheid aan het belijden van de kerk, zoals
dit gestalte kreeg bij de reformatorische belijde
nisgeschriften' (zie de achterkant van het boek)
wil handhaven.
De Achillespees is naar mijn gevoelen het
spreken over 'de kerk', waarbij de concrete
kerkelijke situatie in het midden wordt gelaten.
De auteurs kunnen natuurlijk zeggen: dat is vers
twee en valt buiten ons bestek. Maar hoe kan
men diepgaand willen analyseren zonder het
primaire vraagstuk van de verscheurdheid van
de kerk met naam en toenaam onder de ogen te
zien? Welke kerk wordt in deze serie bedoeld?
Wordt de eigen kerk gezien als exclusief of
representatief? Als de enig-ware of als de beste?
Wekt men onbedoeld niet de indruk dat vóór
alles de status quo moet worden geconsolideerd?
Als men door dr. Rietveld in zijn gemoed
geraakt is en door dr. Wentsel meer in bijzon
derheden kijk op de hedendaagse stromingen
heeft gekregen, kan de lezer het dan helpen dat
vlees en hart roepen om een profetische stem,
die niet alleen maar geruststelt en onderwijst,
maar schuldig verklaart en alle kerken oproept
tot een volstrekte ommekeer? De profeten.
Christus en de apostelen zochten geen even-
wichtsconstructies. maar proclameerden het heil
en riepen op tot radicale gehoorzaamheid.
Daarom ervaar ik, niet wat de auteurs bedoelen
en schrijven, maar de opzet van deze serie als
een belemmering voor een dieper gaande refor
matie dan die van de zestiende eeuw.
Besmette lading door Richard Cal
son. Uitgave: Elsevier Nederland.
In het raam van het Israëlisch-Ai*
bisch conflict heeft Callison een thi 'r
Ier geconstrueerd, die de uitgever i
niet overdreven kwalificatie 'sto i
kluisterend' heeft meegegeven. H'i
avonturenverhaal speelt zich overv
gend af op de Middellandse zee. I
gegeven is, dat Israël door een aardl
ving is getroffen en dat de voedsel 0!
tuatie er zorgwekkend is. De were
stuurt schepen met graan, zelfs Egyp
biedt een lading aan Maar tevorl
is er een zwaar bewaakt Schots Lab
ratorium voor bacteriologische oorlo
voering overvallen; het levensgeval
lijke miltvuur-B is verdwenen.
De bewaking is vermoord en gesne
velde overvallers onherkenbaar
maakt. Het dodelijke gif moet ai
boord worden gebracht van een graa
schip, op weg naar een Israëliscl
haven. Dat gebeurt: een spectaculai
entering met veel slachtoffers in vol
zee. Een fanatieke Egyptenaar lei
deze campagne en vergiftigt
graan. Geheim agent Brevet Cabl
die als passagier aan boord was, dui
als verstekeling onder in b
schip. De spanning stijgt op iede
bladzij, ook als de Britse Marine pi
beert in te grijpen. De climax
letterlijk en figuurlijk explosief. Lil
hebbers zullen bij lezing niet gestooi
willen worden!
Rl
Van onze correspondent
MEPPEL De 31-jarige Jan Han
huis uit Meppel wordt sinds zondag
vond vermist. Sedert een hoofdoper
tie van enkele maanden geleden wi
de heer Hamhuis wat zwaarmoedi
Zondagavond bij terugkomst van zij
ouders bleek, dat hij verdwenen waa.