Bijbelse blikrichting omgekeerd aan de onze
Ethiek zal wetenschap
heel dicht op
de hielen moeten zitten
Vatikaanse delegatie naar
luthers hoofdkwartier
vandaag
Wereldraad krijgt
geld terug
Godsdienst verplicht
in Oeganda
Trouw
Kwartet
Vatikaanse tuinen
voor het publiek
Beroepings-
werk
SVR mag tóch op
bezoek gaan bij
gedetineerde boer
Duitse steun voor
Chr. Instituut
Groep van 24
tegenhanger
Groep van 10
Boekenetalage
TROUW/KWARTET VRIJDAG 7 APRIL 1972
KI-HK BIWEM,AM> Kfaouw
Dr. Boon over: de joodse wortels van de christelijke eredienst
door C. G. van Zweden
Het is duidelijk dat onder men
sen die geïnteresseerd zijn in
de bijbel een bijna tot apathie
stemmende verwarring heerst
over de vraag hoe de bijbel
over God spreekt. Talloze gods
beelden en godsvoorstellingen
worden kennelijk mede aan de
bijbel ontleend, hetgeen de ver
warring alleen maar groter lijkt
te maken.
Dr. R. Boon, hervormd predikant te
Landsmeer, heeft een veelomvatten
de studie gepubliceerd (een boek
voor 'ploegers') waarin hij zich on
der meer rekenschap geeft van de
vraag hoe de bijbelschrijvers zelf
over God spraken en waar ze de
pretentie van hun betrouwbaarheid
vandaan haalden.
Maar, een studie over de historie
van de liturgie (want dat is het
boek van dr. Boon), lijkt niet direct
hoge ogen te gooien in de belang
stelling van het brede publiek. Ver
schillende uitgevers zagen geen com
mercieel 'heil' in het manuscript, en
zo kwam dr. Boon met het resultaat
van zijn (zeer noeste) arbeid terecht
bij de 'prof. dr. G. van der Leeuw
stichting'. Het boek is daar uitgege
ven in de serie 'mededelingen' (afle
vering 40), onder de titel "De joodse
wortels van de christelijke eredienst'.
Ik kan natuurlijk hoogstens een po
ging wagen uit de enorme hoeveel
heid aangedragen materiaal enkele
elementen te lichten die de laatste
tientallen jaren ln toenemende mate
in discussie zijn. De vraag dus: hoe
schreven en dachten de Israëlieten
over God? Dr. Boon maakt daarvan
Iets duidelijk. Ik kan er alleen (ris
kant) parafraserend iets van zeggen,
om het betoog later, met een paar
citaten, handen en voeten te geven.
Geen theorie
Van belang is in de eerste plaats dat
de bijbelschrijvers in zekere zin
niets van God afweten, en daar ook
in ronde woorden voor uitkomen.
De bijbel kent geen theorie over het
'bestaan' van God, maar weet alleen
iets over Gods relatie tot de men
senwereld. Maar over die relatie zijn
dan ook betrouwbare uitspraken te
doen.
Waarom betrouwbaar? Waar komt
die betrouwbaarheid vandaan?
Men kan zich dit het beste voorstel
len door, laten we zeggen ik
noem maar een wild voorbeeld
het beroemde beeld van de Dokwer
ker in Amsterdam te bekijken op
een zonnige voorjaarsdag. Dat beeld
werpt een scherpe schaduw. Een
schaduw die bovendien voortdurend
vervormt, naarmate de dag vordert.
Wie nu alleen op de schaduw let,
ziet een voortdurend in de tijd ver
anderende vorm, ongrijpbaar, maar
onmiskenbaar getuigend van het
beeld. Er Is een onverbrekelijke sa
menhang tussen de gestalte, en de
schaduw die door de gestalte gewor
pen wordt Voor de Israëliet was die
samenhang heel duidelijk. Dr. Boon
geeft daarvan een prachtig voor
beeld als hij wijst op Numeri 14
vers 9. Daar gaat het over de ge
schiedenis van het volk Israël, dat
voor de grenzen van het land Ka-
naan zijn vrees uitspreekt voor de
vijand, nadat de verspieders zijn
teruggekomen. Maar Jozua en Kaleb
zeggen: Wreest het volk van het
land niet hun schaduw is van
hen geweken'.
Voor de Israëliet gold: als er geen
schaduw is, dan is er ook geen
beeld, of gestalte (ln dit geval vij
and). Wat nu geldt voor de samen
hang tussen gestalte en schaduw,
geldt ook voor lichtbron en lichtval.
Afgeleid spreken
Die onverbrekelijke samenhang tus
sen gestalte en schaduw, of licht
bron en lichtval, is van essentieel
belang voor de manier waarop de
bijbelschrijvers in 'beelden' over
God en over de laatste dingen
schrijven.
Wij, rationalisten, hebben vaak het
(overigens infantiele) idee dat een
'beeld' of een "verbeelding* pure fan
tasie Is, en daarom op één lijn staat
met een sprookje (waarbij we het
woord 'sprookje' bovendien op een
verachtelijke manier gebruiken, en
associëren met onwaar, verzonnen,
leugen, etc.). Ten onrechte uiter
aard.
De bijbelschrijvers weten niets van
God. God is de Onzienlijke, de Ver
borgene.
Toch hebben ze uitspraken gedaan.
Zij hebben namelijk de afschadu
wing en de Lichtval van God en van
de woorden van God in de geschie
denis van de mensen beschreven, in
de besliste wetenschap dat schaduw
en lichtval betrouwbare informatie
geven over Gestalte en Bron. Het is
duidelijk dat de bijbelse blikrichting
omgekeerd is aan de (voor mensen)
zo voor de hand liggende blikrich
ting. De bijbelschrijvers staan (niet
in ongehoorzaamheid, maar uit zelf
behoud en uit schroom) als het
ware met hun rug naar God toe.
Wat zij zien in het veld van de
geschiedenis zijn steeds wisselende
afschaduwingen en lichtglanzen, die
getuigen van God en van zijn
Woord. We hebben niet de beschik
king over het beeld van God, maar
slechts over de uiterst gecompliceerde
mengeling van schaduw en licht, die
getuigt van de voetstappen van God
door de geschiedenis van de mensen.
Twee dingen zijn essentieel.
Ten eerste: de afschaduwing zegt
iets betrouwbaars over de Persoon
die de schaduw werpt. Geen duim-
zuigerij dus, maar zinnige uitspra
ken, ook al is het Beeld zelf voor
ons verborgen, ongrijpbaar, onbe
wijsbaar, ondefinieerbaar.
Ten tweede: Het gaat in de bijbel
niet om hoedanigheden van God
zelf, maar om de relatie die God
onderhoudt met de wereld van de
mensen.
Tweede gebod
Het spreekt vanzelf dat dr. Boon de
nodige aandacht besteedt aan het
tweede gebod, waarin immers staat
dat de mens zich geen gesneden
beeld mag maken.
Hoe zit dat in de bijbelse voorstel
lingswereld in elkaar? Over de beel
den waarop in het tweede gebod
wordt gezinspeeld zegt dr. Boon:
'Dit zijn godsvoorstellingen waarmee
de mensen trachten over God de
beschikking te krijgen, (teneinde)
Hem naar zijn wezen te kunnen
definiëren en te objectiveren, of zijn
bestaan als het hoogste wezen door
bewijsvoering aannemelijk te ma
ken. Maar God laat zich niet
begrenzen door beelden van materi
aal dat door de mensen zelf is
gekozen', (pag. 73).
Ik citeer verder: 'Gods wezen blijft
voor het menselijk vernuft verbor
gen. Elke door dit vernuft gevormde
godsvoorstelling als poging om het
wezen van God te benaderen of te
vatten, zal er nimmer in slagen om
God te doen kennen, maar komt
neer op het formeren van een af
godsbeeld. In dit laatste treedt aa
de dag, dat deze beelden even zovele
ontkenningen van het beeld Gods
zijn. Immers, daarin zijn zij afgods
beelden, dat in hen de Schepper met
zijn schepsel wordt verward. Steeds
gaat in deze beelden het goddelijke
in het menselijke, in de geschapen
heid ten onder, of omgekeerd
wordt het menselijke door het god
delijke verzwolgen, d.w.z. wordt het
geschapene vergoddelijkt.' (pag. 73).
Dat laatste, de vergoddelijking van
het geschapene, noemt dr. Boon sa-
cralisering. Wat hij daaronder ver
staat doet hij uit de doeken in een
voetnoot op pag. 61. Hij plaatst daar
sacraliseren diametraal tegenover
heiligen, als hij schrijft: 'Sacraldse-
ring is de ontkenning en verbreking
(door de mens) van de relatie tus
sen Schepper en schepsel; door de
ontheiliging bevestigt de mens naar
Gods wil deze relatie. In de ontheili.
ging wordt de wil van God door de
mens volbracht en gehoorzaamd.
Maar in de sacralisering volgt de
mens tegen Gods wil in zijn eigen
wil. In dit opzicht ligt de sacralise
ring dan ook in het vlak van de
magie. Want 'het voornaamste ken
merk van magie is volgens de
Schrift, dat de mens door een be
paalde toepassing van machtsmidde
len zijn medeschepselen zijn wil op
legt, waarbij de menselijke wil in
strijd is met de wil van God, en
bij gevolg de toepassing van
machtsmiddelen niet berust op een
opdracht van God, maar tegen zijn
bedoelingen indruist.'
Geheimenis
En wat de beelden van de bijbel
schrijvers betreft nogmaals dr. Boon
zelf:
'Het mensvormig getuigen omtrent
God in de bijbel, dat nadrukkelijk
niet een onthulling wil zijn van het
ondoorgrondelijk en ontoegankelijk
wezen van God, maar zich beperkt
tot de openbaring van het God-zijn
van God voor de mensen vormt
Juist daardoor een onderstreping
van het getuigenis van het absolute
geheimenis van Gods wezen voor de
mens.' (pag. 74).
De beelden waartegen het tweede
gebod waarschuwt, onderstrepen
niet het geheim van God, maar po
gen dat te bezweren door niet naar
de geschiedenis te kijken, maar naar
de Ontwerper van die geschiedenis
zelf.
Het wezen van de eigenmachtige
beeldvorming van de mensen is dat
het gevormde beeld oproept, eigen
lijk tegenwoordig stelt, degene die.
of hetgene wat erin wordt afgebeeld.
Deze laatste woorden ontleen ik
weer aan de tekst van het boek, zij
het niet geheel letterlijk.
Ik ben niet bij machte, ook niet
competent, een omvattend beeld
te geven van de studie van dr.
Boon. Het boek is duidelijk op vak
mensen gericht, ook al zal deze of
gene zwoeger die niet van theologi-
schen huize is, er gegeven een
dosis doorzettingsvermogen veel
uit kunnen opdiepen. Het boek is
prachtig geïllustreerd en typogra
fisch goed verzorgd, maar de tekst
eist veel concentratie.
De annotatie is zeer uitvoerig en
bevat niet alleen royale literatuur
verwijzing, maar ook beschouwingen
die wij vroeger op school 'de kleine
lettertjes' plachten te noemen, maar
die zo heb ik ontdekt in dit
boek niet verwaarloosd kunnen wor
den.
Dr. Rudolf Boon: 'De joodse wortels
van de christelijke eredienst'; 230
pag.; 81 afbeeldingen. Te bestellen
bij 'Prof. dr. G. van der Leeuwstich
ting', Oudezljds Achterburgwal 100.
Amsterdam. Prijs ƒ9, (Met ver
zendkosten mee komt het boek op
ongeveer ƒ10,De bij dit artikel
afgebeelde 18e ecuwse houtsneden
zijn overgenomen uit De joodse
wortels van de eredienst.' Ze laten
Iets zien van de voorbereidingen
voor het joodse paasfeest, nL de
bereiding van de matzoth en het
verwijderen van resten gedesemd
brood.
'WELVAART
Onlangs hebben een aantal vrc
protest aangetekend tegen bepa;
spots van de radio- en televisie-re
me. Zij achtten het optreden van 1
sexegenoten en de dialoog die zij i
elkaar voeren beledigend voor
vrouw in het algemeen. Men kan c
wat ons betreft overdreven vindet
maar dan niet omdat de vrouw in 1
algemeen er niet bijzonder stom
nig afkomt bij dergelijke pogi
om allerlei waren te slijten,
omdat de mens, man en vrouw i
kind in vrijwel al deze spots voorj
steld worden als wezens wier hoogs
verlangen volledig aan z'n trel
gekomen is met zeepsoorten, die l
kalkaanslag veroorzaken, afwasmidi
len waarbij je handen zacht blijw
boter waarbij je eeuwig jong blijft
allerlei apparaten waar je vooral g(
malheur mee moet krijgen want
ben je nog niet jarig.
Ik kan me begrijpen dat er vrouwi
zijn die het wasbord weer van zokL„_ -
halen. Ik kan me ook indenken dat e
mensen zijn die al die reclame
verhaaltjes gewoon lachtertjes vind»
en eruit opmaken wat ze niet hebbej p
moeten. Want het is eigenlijk tevee
eer om je op te winden over dit soo
reclame, ze is alleen maar belachelij P
'Kan ik het helpen?' zegt een jul,-
frouw in één van de spots. Ze heei
gelijk, maar wel ergerlijk is de gLEIDE
daohte, dat je er niet alleen kijfcge ie va
voor betaalt, maar bovendien wat ongen
dan nodig hebt allemaal duurdem de
moet betalen omdat er eerst tonne®iek)
aan reclame tegenaan gegooid moete^evonc
v/orden. Wij zijn met elkaar eigenli; ongeil
een belachelijk soort. En ook eehet Ni
beetje erbarmelijk. Hebben de musi
van de Ster dat willen uitdrukke
met dat plechtig slot van de 'tune'? Ia/^
moet het eens proberen: u kunt ey O
'kyriëleis' op zingen. Onze 'welvaart' ij
GENÈVE (EPS) De Free Univer
sity for Black Studies te Londen heeft
de duizend pond (8350 gulden), die
de universiteit verleden jaar kreeg
van het program tot bestrijding van
het racisme van de wereldraad van
kerken, geretourneerd. De universiteit
had gehoopt, dat de gift uit Genève
aanleiding zou zijn voor de Britse
berken om geld te geven voor een
betere behuizing. Dat geld is niet
gekomen. Het terugzenden van het
geld is bedoeld als symbolische daad
om de kerken uit te dagen.
KAMPALA (EPS) Generaal Idii
Amin, President van eganda, heeft
de militairen in zijn land gelast, om
tenminste drie maal in de week een
godsdienstoefening bij te wonen. Ver
zuim zal worden gestraft met ontslag
uit de dienst Onlangs deed de presi
dent die zelf moslim is, een beroep
op de bevolking om de bouw van een
nieuwe anglicaanse kathedraal in
Kampala mogelijk te maken.
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Dagelijks bestuur: B. Bol, Den
Hoog, dr. E. Bleumink, Paters-
wolde; mr. G. C. van Dom,
Nootdorp; W. A. Fibbe, Rotter
dam,- J. Lanser, Utrecht; drs. J.
W. de Pous, Den Hoog; J. Smol-
lenbroek. Wassenaar.
Overige leden van het algemeen
bestuuri IC Abma, Amsrerdom;
H. A. de Boer, IJmuiden; Th.
Brouwer, Assen; mr. dr. J. Don-
ner. Den Hoog; J. van Eibergen,
Schaorsbergen; mr. K. von
Houten, Wageningen; ds. O. T.
Hylkema, Bilthoven; Jac. Huijsen,
Delft; mevrouw M. C. E. Klooster-
mon-Fortgens, Voorschoten; me
vrouw J. G. Krooyeveld-Wouters,
Heerhugowoard; prof. dr. G. N.
lommens. Noorden; ds. F. H.
londsmon, Den Hoog; H. de
Moolj. Rijnsburgi prof. dr. G. C
von Niftrik, Amsterdam; H. Olte-
vonger. Buitenpost; mr. dr. J.
Ozmgo, lunteren; dr. A. Veermon,
Rijswijk (Z-H); H. H. Wemmers,
Den Haag; drs. R. Zijlstro, Oos'er-
lond (Zld).
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J.de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
De rednette behoudt zich het recht voor om
ter opname in deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
publikatle wordt met de naam van de
Inzender ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden aan de heer Joh. C. Franckcn.
secretaris van de hoofdredactie van Trouw-
Kwartet. Postbus 859. Amsterdam.
Laatste appèl
Paasmaandag beluisterde Ik het radio
programma 'High in den hogen', waar
in mijn de tegenovergestelde reakties
van 2 predikanten troffen. Nee, ds.
Boersma, getuigen is niet goedkoop
en gaat niet gemakkelijk. Schieten wij
als kerkmensen daarin t.o.v. de bui
tenwereld niet onnoemelijk veel te
kort? Mogelijk is dit, vóór Christus
wederkomt, Gods laatste appèl om
vastgelopen levens te dwingen in te
gaan opdat Zijn huis vol worde. Wat
emoties betreft, werden in de dagen
van Jezus en de apostelen de boze
geesten geruisloos uitgedreven? Dc
strijd zal ook deze jonge mensen niet
bespaard blijven en daarom zou ik de
predikanten willen oproepen om in
hun kanselgebed en de gelovigen om
thuis God vurig te bidden die jonge
bekeerlingen vast te houden, opdat ze
onder alle aanvechtingen standvastig
mogen blijven.
Het zou wel eens kunnen zijn, dat
God deze beweging wil gebruiken om
de afvallige doop- en belijdende leden
uit de steeds leger wordende kerken
tot Hem terug te brengen. De elkaar
bestrijdende theologen maken de kerk
nu niet bepaald aantrekkelijk voor
jonge enthousiaste bekeerlingen.
Duizelingwekkende mogelijkheid tot manipidatie
Van een onzer verslaggevers
LUNTEREN 'Een terug op deze weg is niet mogelijk. Onze huidige mondigheid en macht kunnen
we niet meer prijsgeven. Het zal daarom zaak zijn de gemeenschap voor te bereiden op de geweldige
consequenties.'
ROME (KNP) Bij wijze van proef
zal het Vatikaan zijn beroemde tuinen
voor liet publiek openstellen, de be
zoekers zullen hiervoor 1000 lire moe
ten betalen. Met de opbrengst van
deze gelden zal het toeristenbureau,
dat vorig jaar door Paulus is opge
richt ten behoeve van pelgrims en
toeristen, gefinancierd worden.
De tuinen, met talrijke exotische bo
men en gewassen, bronnen, standbeel
den en grotten werden al enkele hon
derden jaren geleden aangelegd en
door verschillende pausen vernieuwd
en verbeterd.
De huidige paus begeeft zich maar
zeer zelden voor een wandeling in de
Vatikaanse tuinen. Van de vorige pau
sen Pius XII en Johannes XXHI was
het echter bekend dat zij bijna iedere
dag een lange wandeling in de tuinen
maakten.
ierstf
f>B-c
'geslaa
f Vi z
«derdo
Struik
'oors
iet
iebal
A:
enl
'oor
2 B:
J. vaI"»!
aisch
twee
Kruis ti^li
I en
<5-
Baarn
A H- Toorman
Dit zei gisteren prof. dr. L. Bosch,
hoogleraar in de biochemi te Leiden
op de jaarlijkse gereformeerde predi
kantenconferentie waar hij vertelde
over de mogelijkheden tot manipula
tie met genetisch materiaal. Doordat
de genetische codetaal sinds een tien
jaren ontcijferd is, is de mens nu in
staat op betrekkelijk eenvoudige wijze
wijzigingen in de erfsubstantie aan te
brengen en daardoor veranderingen
op te roepen in levend organisme. Bij
micro-organismen zoals bacteriën en
gisten en bij virussen is dergelijk
ingrijpen in de erfelijke eigenschap
pen al gelukt Omdat de genetische
code in alle delen van de natuur
gelijk is, wordt dergelijk ingrijpen
ook voor mogelijk gehouden bij hoge
re organismen en misschien in een
niet te verre toekomst ook bij de
mens. Niet alleen de thans levende
gemeenschap maar ook die welke nog
geboren moet worden, zou dan voor
werp worden van menselijk ingrijpen.
Nieuwe maatstaven
Hier doemt een duizelingwekkende
verantwoordelijkheid op. Wij zullen
op zoek moeten naar nieuwe maatsta
ven waaraan de mens van morgen zal
moeten voldoen. Prof. Bosch achtte
tragisch vinden als men in het kerke
lijk leven bij hete hangijzers aan
andere dingen zou denken dan deze
Hij vreesde dat men door onvoldoen
de informatie in de nabije toekomst
overrompeld zou kunnen worden door
de demonische aspecten van deze
zaak. Hij pleitte er verder voor dat
men niet voor allee thische vraagstuk
ken meteen naar de theologen loopt.
Elke tak van wetenschap zou zijn
eigen ethicus moeten hebben.
Sextant
Ik kan mij moeilijk voorstellen, dat
doorsnee ouders van 'lagereschool'-
kinderen hoera geroepen hebben toen
ze hoorden en zagen wat 6e klas-
leerlingen voorgeschoteld kregen op
de les 'sexuele voorlichting' door een
juffrouw van de NVSH (Sextant le
Paasdag). Ik kan er volledig mee
akkoord gaan. dat er en in het gezin
en op school sexuele voorlichting
wordt gegeven, maar dan niet zoals de
NVSH het meent te. moeten doen. Dc
hoop dat onderwijzers en onderwijze
ressen er voor zullen waken dat het
niet zo gebeurt als in bovengenoemde
uitzending. De vragen die aan de
kinderen gesteld worden, waren
meer dan misselijk. Het sluimerende
of het misschien nog niet eens aanwe
zige gevoel van sexualiteit werd doel
bewust wakker gemaakt. Wat denkt
de NVSH daarmee te bereiken? Helpt
men daar de kinderen mee? Ik meen
van niet. M.i. worden ze alleen maar
nieuwsgierig gemaakt en geprikkeld
om te gaan 'experimenteren'. Het is
goed. dat onze tijd veel taboes op dit
gebied heeft doorbroken, maar het is
wel zo, dat ondanks of moet ik zeggen
dankzij de overvloedige voorlichting
er nog nooit zoveel rotheid op sexu-
eel gebied geweest is als vandaag de
dag.
Amersfoort
M. G. Verspreij-Schoemaker»
Amsterdam 1972
'Jeugdtoerisme': Eufoeimisme.
Amsterdam H. de Boer
Van een verslaggever
ALKMAAR De voorzitter en secre
taris van de Stichting Vrije Recreatie
(SVR) hebben alsnog verlof gekregen
zaterdagmiddag een bezoek te brengen
aan de hongerstakende kampeerboer
H. Slagter uit Burgerbrug. Deze zit
sinds dinsdag een hechtenisstraf van
tien dagen uit omdat hij tegen een
verbod van de gemeente Zijpe in
vakantiehuisjes en stacaravans op zijn
terrein had laten staan.
Aanvankelijk had de administratie
van het huis van bewaring het SRV-
bestuur toestemming voor bezoek ge
weigerd. Toen voorzitter W. T. van
den Berg woensdag na een demonstra
tie naar binnen wilde, vond hij een
gesloten deur. Pas na overleg met de
procureur-generaal in Amsterdam, de
Amsterdamse officier van justitie en
de gevangenisdirecteur is dat verlof
nu wél gegeven.
De directeur liet de heer Van den
Berg weten niet erg gelukkig geweest
te zijn met de demonstraties van
woensdag. Hij zou zelfs met een bo
maanslag zijn bedreigd.
De SVR-voorzitter heeft daarvoor be
grip getoond en agrariërs en kampeer
ders opgewekt zaterdagmorgen voor
het huis van de burgemeester van
Zijpe te gaan demonstreren in plaats
van voor het huis van bewaring. Na
afloop van deze demonstratie zal het
bezoek aan de heer Slagter worden
gebracht.
Vignet van de gereformeerde
predikantenvereniging.
voorlichting van grote groepen van de
bevolking een gebiedende taak, ge
volgd door adekwate bezinning, multi
disciplinair aangepakt In de discussie
werd van groot belang geacht de ge
meente hierover voor te lichten op de
manier van de VU-avonden.
Prof. dr. G. Th. Rothuizen zou het
HAMBURG (LWI) De Duitse zen
dingsraad heeft zich in een brief aan
de Zuidafrikaanse premier Vorster so
lidair verklaard met het christelijk
instituut in Johannesburg. De zen
dingsraad heeft tevens alle Duitse
kerken en organisaties, die het chris
telijk instituut moreel of financieel
steunen, gevraagd, alle noodzakelijke
stappen te doen, om hun zorg tot
uitdrukking te brengen, dat de verde
re arbeid van het instituut gevaar
loopt. Een commissie uit het Zuidafri
kaanse parlement stelt op het ogen
blik een onderzoek in naar de werk
zaamheden van het instituut
CARACAS Vier en twintig ontwik
kelingslanden zullen tezamen een
groep vormen, die in het Internatio
nale monetaire fonds een tegenhanger
moei worden van de Groep van tien
rijke landen. Dit initiatief is niet
geheel in overeenstemming met de
ideeën van de voorzitter van het IMF,
de Fransman Pierre Paul Schweitzer,
die de groep van tien vervangen wil
zien door een groep van twintig in
deze groep zouden 20 gouverneurs van
centrale banken zitting moeten ne
men, tien uit de rijke landen en tien
uit de ontwikkelingslande.
De groep van 24 ontwikkelingslanden
omvat acht Aziatische, acht Afrikaan
se en acht Latijns-Amerikaanse lan
den. Zij zouden de andere, in totaal
bijna 100 landen uit de derde wereld
moeten vervangen. De instelling van
de groep van 24 moet nog worden
goedgekeurd door de ministers van
financiën van deze landen, die in
Caracas bijeen zijn.
GENÈVE (KNP) In de loop van
dit jaar zal een uitgebreide delegatie
van de rooms-katholieke kerk onder
aanvoering van kardinaal Willebrands
naar Genève komen, om daar een be
zoek te brengen aan het hoofdkwar
tier van de federatie van lutherse
kerken, aan de wereldraad van ker
ken, aan de wereldbond van gerefor
meerde (hervormde) kerken en aan
verschillende andere organen, die in
Genève hun zetel hebben.
Met het aanstaande bezoek aan de
lutherse kerken brengt de rooms-ka
tholieke kerk een tegenbezoek wegens
het eerste bezoek van de lutheranen
aan .Rome in 1969.
Het bezoek is tevens de Inleiding op
nieuwe, diepgaande eenheidsbespre
kingen tussen Rome en de lutherse
kerken Daartoe zal in oktober een
nieuwe gemengde commissie van ka
tholieken en lutheranen bijeenkomen,
om de stand van zaken te bespreken,
een inventaris op te maken van de
reeds bereikte resultaten en de weg
uit te stippelen voor verder overleg.
Tot die resultaten behoort onder
meer overeenstemming tussen katho
lieke kerk en lutheranen betreffende
liet geheim van de kerk, de rechtvaar
diging door het geloof en de noodzaak
van samenwerking bij het brengen
van het evangelie. Maar het pausdom
is een van de zaken, waarover beslist
geen overeenstemming heerst
Arbeiderszelfbestuur in Joegoslavië: in
theorie en praktijk' door mr. dr. J. F.
A. Dörks en mr. J. D. M. Kruisinga.
Uitg. Stichting Maatschappij en On
derneming. 59 blz. Prijs ƒ9,Ver
korte weergave 0,75.
Onder auspiciën van de Stichting
Maatschappij en Onderneming hebben
de auteurs getracht zich aan de hand
van literatuurstudie en van een stu
diereis een beeld te vormen van het
arbeiderszelfbestuur in Joegoslavië. In
de inleiding zeggen zij dat zij slechts
feiten willen geven, zodat iedereen
zelf zijn oordeel kan vellen. Dat oor
deel is dan negatief. Rangschikking en
presentatie van de feiten laten geen
andere conclusie toe. Enkele voorbeel
den: het verantwoordelijkheidsvraag
stuk zou niet goed geregeld zijn (om
dat de directie praktisch wel macht
heeft, maar formeel niet), de Joego-
slaven hebben liever meer geld, dan
meer democratie in de onderneming
('Arbeiders zijn tegenwoordig realisti
scher'), en de Nederlandse directeur
zou van de raad van commissarissen
deskundiger en doeltreffender tegen
spel krijgen dan van het 'machtsor
gaan' der arbeiders. De auteurs be
sluiten hun brochure met de uit
spraak van prof. W. Albeda dat de
wezenlijke vragen van een industriële
samenleving in Joegoslavië of nog
niet aan de orde, of nog niet beant
woord zijn. Dat slaat inderdaad de
spijker op zijn kop.
Ruud Lohman Het huis van het
Lichaam (Yoga-oefeningen voor het
bewustzijn). Uitgeverij Ambo N.V.
Bilthoven. Prijs 7,50, 128 blz.
André van Lysebeth Yoga voor
gevorderden. Uitgeverij N. Kluwer
N.V. Deventer. Prijs ƒ25,335 blz.
Twee boeken, die een serie yoga-
oefeningen geven voor het bewustzijn,
het eerste geïllustreerd met tekenin
gen, het laatste met heldere, instruc
tieve foto's. Ruud Lohman, de auteur
van 'Voorbij het bewuste' (één van de
betere yoga-boeken), heeft met dit
boek een vervolg geschreven op 'Oos
terse renaissance' van Han Fortmann.
De oefeningen, die hij in 'Het huis
van het Lichaam' (voor het eerst in
Nederland) introduceert, vormen een
afgerond geheel: ze beginnen bij de
kruin en doorlopen systematisch heel
het lichaam tot en met de tenen.
De yoga wil de mens, door concentra
tie en meditatie, boven zijn alledaagse
bewustzijn uittillen en hem een vast
verblijf .geven in die meer uitgebreide
bewustzijnstoestand. De mogelijkheid
is iedere mens gegeven, eenvoudigweg
omdat het over stukken van onszelf,
van het meest eigene van onszelf gaat,
aldus Lohman (blz. 47), die met dit
boek een belangrijke bijdrage levert
aan dat verdiepen, verruimen van dat
bewustzijn.
André van Lysebeth wil met zijn
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen: te Noordeloos (toez.) en
Wekerom: kand. drs. A. de Reuver
Waddinxveen; te Scherpenisse: R.
Steur te Garderen.
Benoemd tot bijstand i.h. pastoraat
Mijdrecht: jhr. P. H. W. M. v.d Mt
de Walcheren, te Utrecht, em leg<
pred.
Aangenomen: naar Kloosterhaar:
Robijn v/h pred. te Australië, wonent
te Oostermeer.
GEREF. KERKEN
Bedankt: voor Mijdrecht:
Wijngaarden te Tïel.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Hoogeveen: J.
Zwaagwesteinde.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Apeldoorn: E. Venemi^°01
te Zwijndrecht. 38
inog
were
110—
I via
de
j derc
renc
boek 'Yoga voor gevorderden' iedeij8et
een, die met de beginselen van Ha:
tha-yoga bekend is, helpen zijn yogi j
te perfectioneren. De oorspronkelijk! aan
titel van het boek is dan ook 'Je toe,
perfectionne mon yoga'. De auteui dat
kan bogen op een twintigjarige erva- wer
ring en kreeg zijn opleiding o.a. aan
de Yoga Vedanta Forest Academy te (je 1
RishikeSh (Himalaya). ggJ
Het is zeker niet de bedoeling van volt
Van Lysebeth om het beoefenen van vlu
yoga ingewikkelder te maken dan hei
voor de meeste mensen misschien al
is. In begrijpelijke taal en aan de
hand van vele foto's maakt hij duidej
lijk, dat het hem om een verfijnen1
van de yoga-oefeningen gaat, want
zoals hij zegt, 'yoga vervolmaken is
communiceren met je lichaam en dit
lichaam doordringen van het bewust
zijn'.
Rest nog te vermelden, dat het boek
'Yoga voor gevorderden' heel goed
zou kunnen dienen als aanvulling op
het hierboven besproken boek (of an
dersom) en een vervolg is op Van
Lysebeth's 'Yoga doen en begrijpen'.
K. de L
De Koninklijke Marine in oude prenj
ten, door F. C. van Oosten. Uitgave
Europese Bibliotheek, Zaltbommel
19,90.
De fraai uitgegeven serie 'In oude
ansichten' telt reeds vele tientallen1;
deeltjes. Aan bijna elke plaats in ons
land zal een deeltje v/orden gewijd.
Naast de boekjes over steden en dor
pen verschenen er 'in oude ansichten'
ook deeltjes over onderwerpen zoals
de Nederandse paardentram, Neder
landse stations, de Nederlandse poste
rijen en Batavia. Aan de Koninklijke
Marine is nu ook een deeltje gewijd,
Het is samengesteld en van een inlei
ding voorzien door F. C. van Oosten,
luitenant ter zee van speciale diensten
der le klasse, wetenschappelijk mede
werker van het Bureau Maritieme
Historie van de marinestaf.
De 154 ansichten die hij ons toont
zijn veelal aandoenlijk. Heldhaftig-!
heid straalt er bij deze leuke prenten
niet van af. Het is allemaal nog
schilderachtig en romantisch, zoals
het tweede plaatje dat ons een kloek
huis toont met een wit hekje er voor,
twee wonderlijk gevormde bomen enj
een groepje mensen dat er duidelijk
voor het genoegen van de fotograaf
staat Het blijkt het huis van de
beheerder van de quarantaine te Wie-
ringen te zijn. In dit knusse huis met
luiken werden bemanningsleden opge
nomen die een besmettelijke ziekte
hadden. Eén schip herkende ik nog:,
het is Dc Buffel, een oud ramschip
dat in de tijd toen ik bij de marine
was ('59-'60) in Amsterdam lag en
dienst deed als logementschip.
J.H.
_L
