Pijnbestrijding
nieuw specialisme
'Laat apotheker patiënt
meer begeleiding geven'
'Leerplicht niet verder verlengen'
VER
Van Veen keurt
vroege publikatie
spellingtoets af
Creolen nog
grootste groep
in Suriname
Met auto tegen boom
Stilte voor de storm
Amstelveen wenst Artikel in Farmaceutisch weekblad:
geen nachtvluchten
Roofoverval
op slijterij
Kamerorkest naar
de beide Amerika's
'Toeristenbelasting is
extra omzetbelasting'
Christelijke onderwijzers: overheid mag hier niet dwingen
Dodelijk bedrijfsongeval
Man dood gevonden
Bom verwondt zeven
agenten in Z-flfrika
Mansholt: 'Rijken
moeten minder
egoïstisch zijn'
Ontzout water naar bouwlanden
TROUW/KWARTET ZATERDAG 1 APRIL 1972
IIIWKVUM»
ver ze Icei i n gstnaa tschuppij
ivtndijkwal 68 i'dam-3 tel. 010-366844'
Yaii onze redacteur wetenschappen
LEIDEN Het bestrijden van pijn wordt een apart specialisme, zij liet zonder specialisten. In
het Academisch ziekenhuis van Leiden werkt nu sinds een jaar een 'pijngroep', waarvan be
halve anesthesisten en chirurgen bijvoorbeeld een vrouwenarts, een internist en een keel-, neus-
en oorarts deel uitmaken. De groep staat ter beschikking van behandelende specialisten en huis
artsen, om advies te geven over de behandeling van patiënten met hevige pijn.
Het alleen maar bestrijden van pijn
maakt natuurlijk niemand beter,
zegt een van de vijftien leden, prof.
dr. A. Zwaveling, die als chirurg
gespecialiseerd is op kankerpatiën
ten. Pijn is alleen een symptoom, zij
het een symptoom dat ondraaglijk
kan zijn. Bij kanker zullen wij eerst
proberen de oorzaak, het gezwel,
radicaal te verwijderen. Dat kan met
een chirugische ingreep, of door be
straling, en in een klein maar niet
te onderschatten aantal gevallen ook
met geneesmiddelen.
Als dat niet lukte werd de patiënt
vroeger meestal zonder meer terug
verwezen naar de huisarts. Hij was
niet te genezen, de specialist had
dus geen interesse meer.
Draaglijk
Maar je kunt toch nog veel doen,
zelfs aan de oorzaken van de pijn
die hij heeft, en nog gaat krijgen.
Zo kan bijvoorbeeld een uitzaaiings
gezwel in de hersenen, dat drukt
op een zenuw, door gerichte bestra
ling kleiner gemaakt worden. Dat
verlengt het leven van de patiënt
niet, maar het bestrijdt de oorzaak
van zijn pijn en maakt het resteren
de deel van zijn leven draaglijker.
Iemand met een gezwel dat de darm
afsluit, kün je met pijnstillende
middelen in bed leggen, en dan
sterft hij in een paar dagen. Je kunt
ook chirurgisch de darm een nieuwe
uitgang geven, en dan heeft zo ie
mand nog langere tijd een heel
draaglijk leven.
Pas wanneer alle mogelijkheden om
iets tegen de oorzaak van pijn te
doen zijn uitgeput, ga je maatrege
len nemen om de pijn zelf te be
strijden.
Daarvan heeft de Rotterdamse anes
thesist dr. J. R. Bouma een uitge
breide studie gemaakt. Hij maak'
deel uit van een Rotterdamse pijn;
groep, die een half jaar ouder i
dan de Leidse. De moderne pijnthe-
orie onderscheidt twee comp'
ten: ten eerste het aantal schadelijke
prikkèls van het organisme, ten
tweede de geestelijke toestand van
de patiënt. Het is alsof die prikkels
door een poort moeten, die meer of
minder open kan staan.' Zo is be
kend dat Amerikaanse oorlogsgewon
den in Korea bijna geen pijnstillen
de middelen nodig hadden. De ge
ruststellende zekerheid dat ze nu
naar huis gingen en dat er voor ze
gezorgd werd, sloot hun pijnpoort
af.
Blokkeren
Maar als die poort open staat en de
pijnprikkels kunnen door op de oor
zaak gerichte therapie niet voldoen
de worden verminderd, bestaat de
mogelijkheid om ze te blokkeren.
Met een gerichte injectie van bij
voorbeeld alkohol of fenol kan de
zenuw die de pijnprikkels geleidt
plaatselijk worden vernietigd. Ook
kan de zenuw chirurgisch worden
doorgesneden. Een dergelijke in
greep biedt vaak voordelen boven
pijnstillende middelen, aldus dr.
Bouma. Die werken soms onvoldoen
de, en hebben vaak ongewenste bij
werkingen.
Prof. Spierdijk: De. patiënt vraagt
moeienissen wat uitbreidt en de gehe
le therapiebewaking voor zijn reke
ning neemt?'.
'In dit verband is het interessant te
vermelden, dal mij nog dezer dagen
van artsenzijde in Nederland met
toestemming tot vermelding! te
kennen werd gegeven: 'De huisige
farmaeotherapeutische kennis (kennis
van de behandeling van ziekten met
oehulp van geneesmiddelen red.)
van de arts is van dusdanige aard, dat
hij een gevaar vormt voor de volksge
zondheid. Een wel heel krasse
uitspraak die er echter niet om liegt',
schrijft de heer Van der Vlerk.
DEN HAAG Minister Van Veen
vindt de voortijdige publikatie van de
spellingtoets voor zesdeklassers van
de lagere school verwerpelijk. De kri
tische leraren hadden er beter aan
gedaan, wanneer zij geprobeerd had
den door overleg het centraal insti
tuut voor toetsontwikkeling te over
tuigen van hun mening dat spelling
toetsen een verwerpelijk selectiemid
del zijn.
Minister Van Veen antwoordt dit op
vragen van het Tweede Kamerlid Jon
geling (GPV), en de Eerste Kamerle
den Jongeling (GPV) en de Eerste
Kamerleden Polak en Zoutendijk
(VVD)
De minister ziet geen aanleiding om
een aanklacht in te dienen jegens de
kritische leraren wegens schending
van de auteursrechten. De door deze
groep gepubliceerde toets is vervaar
digd op verzoek van de scholen zelf,
en niet in het opdracht van het
ministerie van onderwijs. De kosten
van de toets komen ook voor reke
ning van de scholen die ze gebruiken.
Minister Van Veen kan nog niet zeg
gen of de schooltoets volgend jaar
weer deel gaat uitmaken van de toets-
batterij Wel is overleg gaande om
voortijdige publikatie van toetsen in
de toekomst te verhinderen.
DEN HAAG Blijkens de officiële
resultaten van de laatste Surinaamse
volkstelling zijn de Creolen nog
steeds de grootste bevolkingsgroep
van Suriname, maar dan alleen als de
stadscreolen en de boslandcreolen
v/orden samengeteld. Blijft men beide
groepen afzonderlijk tellen dan zijn
nu de hindostanen de grootste bevol
kingsgroep van Suriname.
De cijfers zijn voor de Surinaamse
samenleving van groot belang omdat
beide bevolkingsgroepen als eikaars
rivalen optreden en ook omdat het
overgrote deel van de Surinaamse be
volking zich politiek opstelt en orga
niseert langs de ethnische scheidslij
nen. Volgens de onofficiële cijfers
telde Suriname op 1 januari van dit
jaar 375.000 inwoners. Hiervan zijn er
138.000 hindostanen (bij de vorige
telling in 1963 waren het er nog maar
112.000) Er zijn 112.000 stadscreolen
(in 1963 114.000) en 37.000 bosland
creolen.
VENLO De 24-jarige Jan M. Jans
sen uit Venlo is gisternacht met zijn
auto door onbekende oorzaak in Neer
(bij Venlo) tegen een bbom gereden.
Hij overleed ter plaatse.
soms zelf om met medicijnen te
stoppen, omdat hij liever de pijn
heeft dan bijwerkingen zoals versuf
fing. Prof. dr. J. Spiérdijk is voor
zitter van de Leidse pijngroep. Lid
van die groep is ook prof. dr. A.
Sikkel, verloskundige en vrouwen
arts. en hoofd van de afdeling
'Terminal care' van het academisch
ziekenhuis, de afdeling waar onge
neeslijke patiënten worden begeleid
('vergezeld, zeg ik liever') tot de
dood. 'Daarvoor is soms pijnbestrij
ding nodig.' Prof. Sikkel hecht groot
belang aan het psychologische aspect
van pijn, waar dr. Bouma al op
wees. 'Dat vergezellen gebeurt soms
door de arts, vaak is er eigenlijk
alleen een zich openstellende mede
mens nodig. Dat kan een verpleeg
ster zijn, maar ook iemand uit de
keuken.'
Communicatie
'Pijnbestrijding is voor ons geen
doel, maar een middel. Een middel
om voor de patiënt het resterende
deel van zijn leven aanvaardbaar te
maken, en soms bijzonder inhouds
vol. Dat betekent dat we niet altijd
alle pijn wegnemen. Soms is de pijn
de enige communicatie die iemand
nog met de buitenwereld heeft.'
'Wij benaderen iemand niet als 'on
ze' patiënt, maar als de patiënt, 'die
óns heeft uitgekozen'. Het is merk
waardig dat deze benadering vooral
aanslaat bij jongere artsen en bij
studenten.'
De Leidse medische studenten orga
niseren op 15 april een synposium
dat geheel aan pijnbestrijding ge
wijd zal zijn.
Gisteren was het nog rustig op de Floriade getuige deze opname van het restaurant en de daarachter liggende tentoonstelling. In het Paas
weekeinde wordt echter grote drukte, vooral van buitenlandse bezoekers verwacht.
AMSTERDAM In een telegram aan
minister Drees heeft het college van
b en w van Amstelveen gisteren aan
gedrongen op onmiddellijke stopzet
ting van de nachtvluchten op Schip
hol.
1
Het gemeentebestuur maakt zich on
gerust over de verhoogde geluidshin
der.
De luchthaven heeft het college van b
en w vrijdag bevestigd dat in de
nacht van donderdag op vrijdag in
totaal 27 vluchten boven Amstelveen
zijn uitgevoerd.
Van onze redacteur wetenschappen
DEN HAAG 'Wordt de patiënt momenteel voldoende beschermd tegen alle mogelijke gevolgen
van het gebruik van medicijnen". raagt de Haarlemse apotheker M. van der lerk zich af in het
Farmaceutisch weekblad van gisteren. Hij publiceert daarin het zesde van een serie artikelen over
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM Gisteravond tegen
zes uur is de filiaalhouder van een
slijterij in Rotterdam-zuid door een
gewapende overvaller gedwongen de
opbrengst van die dag, 2100 gulden, af
te staan.
Een paar minuten voor zes kwam een
jonge, naar schatting 24-jarige man in
een lange witte regenjas de slijterij
aan de Mijnsherenlaan binnen. Op dat
moment was alleen de 33-jarige be
drijfsleider L. F. J. Knijf in de
winkel. De overvaller eiste al het geld
dat in de winkel was, waarbij hij
vanuit zijn jaszak de bedrijfsleider
bedreigde met iets dat op een revol
ver leek; uit de jaszak stak tenminste
iets dat de loop van een revolver zou
kunnen zijn.
Nadat de heer Knijf het kasgeld aan
zijn overvaller had afgegeven, dwong
deze hem voor hem uit te lopen naar
de toiletruimte achter de winkel.
Daar sloeg de overvaller de filiaalhou
der tegen de grond. Toen de man
even later versuft opkrabbelde alar
meerde hij ogenblikkelijk de politie,
die echter weinig meer kon uitrichten
omdat niemand iets van de overval
had gemerkt.
SCHIPHOL Vanmorgen is het Ne
derlands Kamerorkest van Schiphol
vertrokken voor een concertreis door
de VS en Latijns Amerika. De Vere
nigde Staten worden voor de vierde
maal bezocht; voor Latijns Amerika,
waar geconcerteerd wordt in Mexico.
Venezuela, Colombia, Peru, Argentinië
en Brazilië, betekent het bezoek van
het orkest een primeur.
VALKENBURG De provinciale
vereniging voor vreemdelingenverkeer
in Limburg beschouwt de toeristenbe
lasting (die onder meer in Valken
burg reeds vorig jaar is ingevoerd)
als een extra heffing boven de be
staande omzetbelasting.
De VW-Limburg heeft de gemeenten
die toch de toeristenbelasting willen
invoeren gevraagd om zich tot een
matig tarief te beperken en de inkom
sten te gebruikèn voor de bevordering
van het toerisme in eigen plaats.
Van onze onderwijsredactie
DEN HAAG Een commissie van de protestants-christelijke bond van onderwij
zend personeel is tegen verdere verlenging van de leerplicht tot tien jaar. Vorig
jaar werd de leerplicht van acht op negen jaar gebracht.
Volgens de commissie is het
niet in het belang van de
leerlingen, wanneer er in de
toekomst een tienjarige leer
plicht zou komen, zoals des
tijds door de vorige staatsse
cretaris van onderwijs, mr.
Grosheide, is gesuggereerd.
Het hoofdbestuur van de
PCBO adviseert de algemene
ledenvergadering (op 5 en 6
april) het rapport van de com
missie te aanvaarden.
'Wie een leerplicht voorstaat
van 10 jaar zal noodzakelijker
wijs moeten goedvinden dat
jongeren tot de leeftijd van 16
jaar en 10 maanden gedwon
gen worden naar school of
naar een vormingscentrum te
gaan.' Volgens de commissie
zijn 16-jarigen in menig op
zicht reeds volwassen, althans
daarheen op weg. Ze leven in
een neiging tot protest en de
bewustwording van zichzelf
zet zich met kracht door.
Vooral jongeren die met het
theoretisch onderwijs moeite
hebben beschouwen het werk
in een bedrijf als een verade
ming na de vele schoolse te
leurstellingen.
'Het lijkt ons onjuist een wet
geving te eisen die zonder eni
ge nuancering al zulke jon
geren onder dwang tot voort
gaand onderwijs wil verplich
ten. Juist omwille van een
gezonde persoonlijkheidsgroei
dient de overheid zich hier te
onthouden van dwang'.
Zo'n dwang zo uook leiden
tot een 'ernstige daling van
het normbesef'. Nureeds
wordt de partiële leerplicht
voor 15-jarigen op grote schaal
ontdoken, waarschijnlijk door
meer dan 14 duizend jon
geren. Zo'n toestand kan scha
delijke gevolgen hebben voor
het algemene gedragspatroon
van jongeren tegenover wet
en recht. Het zou goed zijn.
aldus de commissie, wanneer
eerst eens een onderzoek werd
ingesteld naar de oorzaken
van dit schoolverzuim.
De commissie van de PCBO
vindt het een gezond ver
schijnsel dat steeds meer jon
geren uit zichzelf besluiten
langer in 'het volledig dagon
derwijs te blijven. Met deze
vrijwillige scholieren valt ook
beter te werken dan met
jongeren die ongemotiveerd
naar school gaan.
Voor de werkende jongeren
van 16 jaar en ouder moeten
wel voorzieningen getroffen
worden, maar niet in de vorm
van leerplichtverlenging. De
commissie denkt aan avondon
derwijs op ruime schaal en
aan zogenaamd beroepsbegelei
dend onderwijs vanuit christe
lijke "cholen voor lager be
roepsonderwijs. Vooral dat
laatste vindt de commissie be
langrijk. Dc regering denkt
klaarblijkelijk aan ontzuilde
vormingsinstituten, waar de
staatspedagogie dan vrijelijk
kan opbloeien. 'Ons christelijk
onderwijs heeft geen behoefte
aan een leerplicht die de weg
plaveit voor lieden van aller
lei slag, die zonodig een greep
willen doen naar de vorming
van de rijpere jeugd uit naam
van de staat'.
Minderheid
Aan deze nota is een minder
heidsnota toegevoegd van de
heer A. J. van der Wetering,
die in de commissie de sectie
vormingswerk vertegenwoor
digde.
Hij schrijft in zijn kritiek:
'Vanaf het begin was het dui
delijk dat het meerderheids
standpunt gebaseerd zou zijn
op angst voor linkse invloeden
binnen het vormingswerk'. De
meerderheid gaat volgens hem
voorbij aan het onderzoek van
het ministerie van onderwijs,
de commissie-Lievegoed, de
SER, en werkgevers- en
werknemersorganisaties. Ook
zelf hebben ze te weinig op
deze materie gestudeerd.
De heer Van der Wetering
stelt zelf voor uit te gaan van
de plannen, die destijds door
staatssecretaris Grosheide en
ex-rainister Roolvink zijn
neergelegd in de nota over de
werkende jongeren. Volgens
die nota moeten in de toe
komst alle jongeren tot hun
achttiende volledig dagonder
wijs krijgen.
'klinische farmacie: de toekomst van ons beroep".
Met klinische farmacie wordt een be
zigheid van de apotheker beschreven
die verder gaat dan zijn huidige func
tie voor wat betreft de bereiding,
alevering en kwaliteitscontrole v.an
door de arts voorgeschreven genees
middelen. Klinische farmacie kent aan
de apotheker een belangrijke rol toe,
as geneesmiddelenspecialist die de
behandeling van de patiënt actief be
geleidt en daarover wellicht ook met
de arts overlegt
Van der Vlerk beschrijft Amerikaanse
apotheken waar van elke cliënt een
administratie wordt bijgehouden, zo
dat de apotheker zich heeft op onder
linge beïnvloeding van verschillende
medicijnen die iemand gebruikt. Ook
krijgt de klant advies over het ge
bruik, de invloed van alcohol, bijwer
kingen enzovoort.
'Er zal natuurlijk aangevoerd kunnen
worden, dat de arts de aangewezen
persoon is om dS4r op te treden of
inlichtingen te gever waar dit ge
wenst of nodig is', schrijft de heer
Van der Vlerk. 'Maar we zijn er toch
niet van overtuigd (eigenlijk integen
deel), dat de behandeling door de arts
van de patiënt zo optimaal is. dat
altijd het juiste geneesmiddel wordt
gekozen. Hierop kan men dan weer
antwoorden: 'dan moet daar wat aan
gedaan worden'. Theoretisch wel,
maar praktisch komt hiervan natuur
lijk niets terecht. Is het dan misschien
gewenst, dat de aportheker zijn be-
EERBEEK De 62-jarige heer J. C.
Welmers uit Eerbeek is gistermiddag
bij een bedrijfsongeval op de papier
fabriek De Hoop in Eerbeek om het
leven gekomen. Hij werd bedolven
onder enige balen papier, die van eeb
transportband losraakten.
KAATSHEUVEL De 37-jarige Turk
se fabrieksarbeider D. Nevsat uit Waal
wijk is gisteren op de Haastrechtstraat
in Kaatsheuvel dood naast zijn brom
fiets gevonden. De man is vermoedelijk
geslipt en tegen een boom gereden.
(ADVERTENTIE)
f auto-inzittenden
brand
glas
inbraak
ongevallen
rechtsbijstand
reis 1
storm i
wettelijke aansprakelijkheid voor
particulieren
ziekte
ziektekosten
oin zéker te zijn 1
wend u redititreekstot >t>
JOHANNESBURG, (.AP) Een han
delaar in politiehonden is gedood en
zeven politieagenten werden gewond,
toen de auto waarin zij zaten op een
landmijn stuitte in de Caprivi-strook,
zo hebben Zuidafrikaanse politie
woordvoerders meegedeeld.
De explosie, die donderdag plaats
vond, bracht het totale aantal slacht
offers onder de politie bij mijninci-
denten in de Caprivi-strook op vier
en het aantal gewonden op 18.
'Het zal een proces van jaren zijn.
Maar er moet wat gebeuren. Als het
alleen bij praten blijft, is de moge
lijkheid van grote ontstemming en
frictie in de ontwikkelingslanden niet
uitgesloten'.
Prijzend liet dr. Mansholt zich uit
over de actie van het Angola-comité
tegen de import van Angola-kofie.
Dergelijke actiegroepen stuwen het
parlement en de politici, ze hebben
internationale invloed en zetten de
burgers er toe mee te denken en mee
te ageren, aldus dr. Mansholt.
HILVERSUM Dr. Mansholt, voor
zitter van de Europese Commissie,
heeft verklaard dat de EEG-landen op
de komende UNCTAD-conferentie an
dere machtige landen als de Verenig
de Staten en Japan moeten overtuigen
dat de rijke landen hun nogal egoïsti
sche politiek moeten veranderen. Dr.
Mansholt zei dit in een vraaggesprek
in de KRO-rubriek 'Echo'.
Het water van de Gele Rivier in China wordt in het elektrische irrigatie-projekt in Pingyin ontzout,
alvorens het door een pompstation door kanalen naar het bouwland wordt gepompt om het te bevloeien.
Op de foto een kanaal waardoor het water naar het bouwland wordt geleid.
Er moet snel een wijziging komen in
de economische politiek ten opzichte
van de arme landen, ook in de poli
tiek van de EEG. 'Als deze wijziging
er niet komt lopen we vast'. Dr.
Mansholt stelde vast dat er op het
ogenblik vooral in de Verenigde Sta
ten een zekere teruggang is in dc
bereidheid om offers te brengen voor
de ontwikkelingslanden.
De heer Mansholt heeft overigens niet
de indruk dat de UNCTAD-conferen
tie onmiddellijk resultaat zal hebben.
