José Veiga ging maar naar Parijs
Benoeming dr. Gij sen
hoeft de oecumene
niet stop te zetten
Ook drs. Andriessen mag
niet met handtekeningen
naar kerken in Z.-Afrika
Trouw
Kwartet
Geweldlozen uit
28 landen
vandaag
Cel voor Nederlander
in Groot-Brittannië
OOST-EUROPA
Beroepings»
werk
Jongen verongelukt
Bockcnctalagc
TROUW, KWARTET WOENSDAG 29 MAART 1972
KERK BI
Van een onzer verslaggevers
ODLJK De hervormde theoloog dr. C. P. van Andel en de rooms-
katholieke hoogleraar dr. P. A. van Leeuwen ofm zijn van mening
dat de benoeming van dr. Gijsen tot bisschop van Roermond de oecu
mene misschien wel vertraagt, maar niet hoeft stop te zetten. Wat
Rome verontrust, aldus dr. Van Andel en prof. Van Leeuwen, zijn de
interpretatie en de presentatie van het katholieke geloof in ons land;
de oecumenische ontwikkeling schijnt geen hoofdrol te spelen in de
recente bisschopsbenoemingen.
Dr, Van Andel en prof. Van Leeuwen
betogen dit in een door hen beiden
ondertekend artikel in Tenminste',
het maandblad voor informatie en
gesprek over de verhouding Rome/Re
formatie (adres: Jodichemdreef 28,
Odijk). Zij merken o.m. het volgende
op:
'Het is opvallend, dat in de serie
feiten, die blijkbaar het Vaticaan zo
sterk verontrusten en de Paus tot
deze maatregelen brengen, de oecume
ne geen centrale positie inneemt. Het
is niet op de eerste plaats de oecume
nische ontwikkeling in Nederland,
welke Rome tot dit handelen brengt
Daaruit volgt dat men, wat de rooms-
katholieke kerk betreft, van dit beleid
geen stopzetten van de oecumene kan
verwachten. Wat men wel kan ver
wachten is een afremming en vertra
ging, met een beroep op de leiding
van de universele kerk.
Als men het gesprek van de rooms-
katholieke kerk, geleid door het secre
tariaat voor de bevordering van de
eenheid te Rome. met reformatorische
kerken bestudeert, blijkt daaruit een
grote voorzichtigheid, daarmee samen
hangend een sterke reserve tegenover
hepaalde ontwikkelingen, bijv. in ons
land maar ook elders, maar beslist
geen afwijzing of stopzetting van de
door het tweede Vaticaans concilie op
gang gebrachte beweging. Men erkent
dit als een beweging van de Geest en
maakt er ook ernst mee. maar eist
wel een ordelijke en doordachte wijze
van handelen. De gesprekken bijv.
tussen vertegenwoordigers van de
anglicaanse gemeenschap en van de
rooms-katholieke kerk tonen een zeer
belangrijke vooruitgang en ook in het
gesprek van de rooms-katholieke kerk
met de lutherse wereldbond zijn aan
zienlijke vorderingen gemaakt. Als
die resultaten dan publiek worden, is
het Vaticaan er direkt bij om te
zeggen, dat deze nóg slechts theologi
sche waarde bezitten. Maar dat neemt
niet weg dat er belangrijke vorderin
gen worden gemaakt. Dit wordt ook
in Rome positief gewaardeerd en ern
stig genomen als weg naar de eenwor
ding. Men kan Rome wel een afrem
ming, maar geen stopzetting van de
oecumene verwijten. Integedeel!' Al
dus dr. Van Andel en prof. Van
Leeuwen
Rechtzinnigheid
Overigens blijft een belangrijke vraag:
wat heeft de blijkbare verontrusting
over de rechtzinnigheid van een aan
tal rooms-katholieken in Nederland te
maken met de oecumene? Vreest men
in Rome en ook elders dat men de
weg opgaat van het protestantisme en
dat déardoor de r.-k. rechtzinnigheid
in gevaar komt? Dr. Van Andel en
prof. Van Leeuwen zeggen hiervoer:
'Deze vraag kan niet zonder meer
ontkennend beantwoord worden. Maar
het accent bij deze verontrusting ligt
niet zozeer op een 'protestantisering',
maar op iets wezenlijk anders, name
lijk een aantasting van fundamentele
geloofszaken, bijv. de leer over God,
de Heilige Drie-eenheid, de godheid
van Christus. Het gaat dan niet direkt
om een ontkenning van het dogma,
maar meer om een verzwijging of een
niet uitdrukkelijk noemen ervan, bv.
in de catechese. Men zou dit een
vorm van agnosticisme kunnen noe-
Dc redactie bebendt zich bet recht voor om
Ier opname ln deze rubriek ontvangen nu -
nincsiililngcn verkort weer te geven. Bij
puhllkatic wordt met do naam van de
inzender ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden aan de lieer Joh. C. Francken.
secretaris van dc hoofdredactie van Trouw-
Kwartet, Postbus 859. Amsterdam.
Regiems
Het 'schijnt bij uw krant gewoonte te
zijn t.a.v. de Oosteuropese landen het
negatieve woord 'regime' te gebrui
ken. Zo was in de krant van woensdag
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uilgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Dagelijks bestuur: B. Bol, Den
Hoog,- dr. E. Bleumink, Palers-
wolde; mr. G. C. van Dom,
Nootdorp; W. A, Fibbe, Rotter
dam; J. lanser. Utrecht; drs. J.
W. de Pous, Den Haag; J. Smal-
lenbroek, Wossenaor.
Overige leden von hel olgemeen
besiuur: K. Abmo, Amsterdam;
H. A. de Boer, IJmuiden; Th.
8rouwer, Assen; mr. dr. J. Don-
ner, Den Hoog; J. von Eibergen,
Schoarsbergen; mr. K. von
Houten, Wogeningen; ds. O. T.
Hylkemo, Billhoven; Joc. Huijsen,
DelH: mevrouw M. C. E. Kloosler-
mon-Forlgens, Voorscholen; me
vrouw J. G. Kraoyoveld-Woulers,
Hoerhugowaord; prof. dr. G. N.
lommens, Noorden; ds. F. H.
Londsmon, Den Haag; H. de
Mooij, Rijnsburg; prof. dr. G. C.
von Niftrik, Amsterdam; H. Olte-
vanger, Buitenpost; mr. dr. J.
Ozingo, lunteren,- dr. A. Veermon,
Rijswijk (Z-HJ; H. H. Wtmmers.
Den Haag; drs. R. Zijlstro, Ooster-
lond (Zld).
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J.de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
Amsterdam
Maatregelen van paus Paulus VI (rechts), zoals de benoeming van mgr. Gijsen (links) tot bisschop van Roermond,
behoeven de oecumene niet te vertragen, menen dr. C. P. van Andel en prof. dr. P. A. van Leeuwen ofm.
22 maart te lezen, dat de Poolse
kiezers zich hadden uitgesproken voor
'het bestaande regime'. Deze krant
mag dan bekend staan als een kritisch
en objectief dagblad, het blijkt be
paald niet in haar houding tegenover
het communisme. Binnen het kapita
listische deel van de wereld wordt
bovengenoemd woord alleen gebruikt
voor excessen (Franco-regime, kolo
nelsregime). Zo worden de Oosteuro
pese landen over één kam geschoren
met bv. het Griekse regime. Waarom
dan ook niet voor die landen, die met
bijv. Griekenland, Spanje en Portugal
op allerlei wijze samen werken?
Kampen E. v. d. Wal
Fluor
Ofschoon in het geheel niet bekend is
hoeveel Amsterdammers werkelijk
voorstanders van fluoridering van het
drinkwater zijn, krijgt sinds kort
ruim een miljoen mensen (ook de
tegen fluoridering gekante omliggen
de gemeenten) dagelijks circa tien
maal een hoeveelheid medicament toe
gediend. En dat, omdat een minder
heid van de bevolking, de jeugd, door
lamlendigheid van vele ouders voor
een groot deel aan de niet-besmettelij
ke tandcariës lijdt. Trappelend van
ongeduld wachten wij nu op het be
sluit om de evenzeer nodige kalme
rende middelen aan het drinkwater te
laten toevoegen. Wat refusal, penicil
line en dergelijke in het drinkwater
zou ons zeker ook erg goed doen.
Afgezien daarvan: het feit dat tegen
standers van gefluorideerd water in
de gehele stad vijf tappunten voor
ongefluorideerd drinkwater hebben
toegewezen gekregen is m i. een com
plete farce. Immers, slechts bezwaar
den die vlak in de buurt wonen van
een tappunt zullen de moed, energie,
tijd e.d. hebben om daar water te
gaan halen, dat overigens slechts twee
dagen houdbaar is. Persoonlijk meen
de ik dal de essentie van de democra
tie lag in de bescherming van de
rechten der minderheden. Zo gezien
is de gemeentelijke maatregel een
aanfluiting van de democratie. Vijf
tappunten betekenen een toppunt van
dwang achter een masker van hypocri-
men met betrekking tot die geloofsza
ken welke uitdrukkelijk genoemd en
geleerd dienen te worden. Men vreest
dat een aantal personen zo de weg
opgaan van een 'humanisme' dat met
het Evangelie in wezen niet zo veel
meer te maken heeft.'
Welke reacties?
De beide scribenten houden zich ver
volgens bezig met de reacties van
reformatorische kant. Er zijn er die
in hun wantrouwen jegens Rome zijn
bevestigd: zo zie je maar, er is in
wezen niets veranderd. Anderen zijn
geschokt en teleurgesteld en vragen:
hoe moet het nu verder, doen we niet
beter met maar een afwachtende hou
ding aan te nemen?
Dr. Van Andel en prof. Van Leeuwen
attenderen vervolgens óp een derde
groep: op diegenen die wel de gebeur
tenissen betreuren, maar voor wie ze
niet catastrofaal zijn. Velen zijn al
jaren betrokken bij het gesprek met
rooms-katholieken, op menige plaats
is een echte geloofsverbondenheid ge
groeid. en mogen we dan de klok
terugdraaien? 'Mogen we dat, als we
onze herkenning en de gemeenschap
die daaruit voortkwam hebben beleefd
als een gave van de Heer?'
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Zuidafrikaanse regering heeft zonder opgave
van redenen een visum geweigerd aan drs. J. H. T. H. Andriessen,
wetenschappelijk medewerker aan de Vrije Universiteit van Amster
dam.
DRIEBERGEN (KNP) Voor de
wereldconferentie over de geweldloze
verandering van de samenleving. 'La
Violence des pacifiques'. die van 4 tot
en met 8 april bij Kerk en Wereld in
Driebergen wordt gehouden, hebben
zich reeds rond zeventig deelnemers
uit 28 landen aangemeld.
Deze conferentie wordt op initiatief
van de Braziliaanse bisschop Dom
Helder Camara georganiseerd door
Pax Christi Internationaal, het W. A.
Visser 't Hooft-centrum in Rotterdam,
het Martin Luther-King-Centrum te
Amsterdam en Kerk en Wereld in
Driebergen. Het presidium van de
vergadering zal bestaan uit Dom Hel
der Camara, kardinaal Alfrink, Tich
Nath Hanh van United Buddhist
Church uit Vietnam en dr. W. A
Visser 't Hooft, oud-secretaris van de
wereldraad van kerken.
De deelnemers aan de conferentie zijn
allen op de een of andere manier
betrokken bij de vragen van geweldlo
ze veranderingen van de samenleving,
hetzij via instituten waarvan zij deel
uit maken hetzij in hun dagelijks
werk.
Bedoeling van de conferentie is te
komen tot internationale uitwisseling
en samenwerking bij het geweldloos
tot stand brengen van strukturele ver
anderingen in de nationale en inter
nationale samenlevingen.
In het kader van de conferentie zal
op dinsdagavond 4 april om acht uur
Dom Helder Camara op en bijeen
komst in de Buurkerk in Utrecht
spreken. Tijdens deze manifestatie zal
dominee Martin Luther King worden
herdacht, die op 4 april 1968 in de
Verenigde Staten werd vermoord. De
eigenlijke conferentie zal een besloten
karakter hebben; alleen de openings
zitting en de slotzitting zullen toegan
kelijk voor de pers zijn.
Vasthouden
Dr. Van Andel en prof. Van Leeuwen
merken tenslotte op:
'Juist onder deze laatste groep refor
matorische christenen zijn er velen,
die de bezorgdheid van de Paus kun
nen delen, ook al betreuren ze de
wijze waarop deze tot uitdrukking
komt. Want het is waar, dat in de
Nederlandse rooms-katholieke kerk,
evenals in de niet-katholieke kerken,
zich opvattingen hebben breed ge
maakt die het evangelie in zijn kern
aantasten en een levend geloof drei
gen te verstikken(.Het is daarom
meer dan voorheen nodig elkaar vast
te houden in onderlinge solidariteit'
Het lag in de bedoeling dat de heer
Andriessen naai- Zuid-Afrika zou gaan
om ongeveer 20.000 handtekeningen
van verontruste Nederlandse christe
nen te overhandigen aan de belang
rijkste Zuidafrikaanse kerken. Daar
bij was het de bedoeling de appèlactie
van de Nederlandse christenen in een
gesprek toe te lichten.
Deze appèlactie was men begonnen
voor pater Cosmas Desmond, die vo
rig jaar door de Zuidafrikaanse rege
ring zonder vorm van proces werd
veroordeeld tot vijf jaar huisarrest,
omdat hij zich het lot van de gedepor
teerden aantrok, het onrecht in de
zgn. hervestigmgsgebieden aan de kaak
stelde en door zijn boek over de
hervestigmgsgebieden ('Discarded
People'), dat binnenkort in Nederland
se vertaling op de markt komt, min
of meer de stem was van miljoenen
ontrechte Afrikanen.
Zoals bekend werd eerder dit jaar,
namelijk op 28 januari een verzoek
om een visum geweigerd aan drs. J.
P. Feddema.
Initiatiefnemers van de appèlactie zeg
gen in een commentaar op deze twee
de weigering dat het 'des te meer
duidelijk is geworden hoe onwaarach
tig het standpunt van de Zuidafri
kaanse regering is, dat zij wel de
gewelddadige strijd tegen het huidige
regeringsbeleid, maar niet de dialoog
over apartheid afwijst. Het argument
dat zij een voorstandster is van de
dialoog, blijkt een voorwendsel te
zijn, want nu is weer zoals ook
door het huisarrest van pater Des-
mond onthuld, dat zij in wezen
iedere kritische houding t.a.v. apart
heid en iedere aktie daartegen, de
geweldloze ook, verwerpt'.
IPSWICH De rechtbank in de En
gelse havenplaats Ipswich heeft de 37-
jarige Nederlander J. M. uit Rotter
dam veroordeeld tot een gevangenis
straf van een jaar en een boete van
500 pond Sterling. M. is door de recht
bank schuldig bevonden aan mensen
smokkel. Hij is betrapt bij een poging
om 12 Pakistanen het land binnen te
smokkelen.
(ADVERTENTIE)
Hoe leven de Christenen in Oost-
Europa? Lees erover iin het nieuwe
nummer van Hervormd Nederland.
Ik abonneer mij
op/vraag een
proefnummer
van/Hervormd
Nederland
WELKE KOERS
Het past protestanten ongetwijfeld
ontwikkelingen in de katholieke ke
met bescheidenheid te volgen. De
bescheidenheid kan echter de besli
heid ten aanzien van de problem
die zich daarbij voordoen niet vi
dringen. Het blijkt steeds duidelijk
dat de katholieke kerk momenteel e
koers is ingeslagen die een wendi
van zoiets als honderdtachtig grad
betekent. De benoemingen van de la
ste tijd spreken daarvan. Maar n
minder het bericht dat het Vatica
besloten heeft om de begroting v
Sodepax van 350.000 dollar terug
brengen tot 75.000 dollar. Sodep
(society, development, peace) is e.
samenwerkingsorgaan van de pause
ke commissie Justitia en Pax en
Wereldraad van Kerken, met als d(
de samenwerking van alle christeJij
kerken te bevorderen op het gebi
van samenleving, ontwikkeling en v
de. Hoewel kardinaal Willebrands n
in januari 1971 verklaarde dat
oecumenisch werk op wereldlijk
bied zijn wortel heeft in het Evanj
lie zelf en wordt geïnspireerd
bezield door de Heilige Geest, is I
programma van Sodepax voor de
mende drie jaren drastisch besnoe
In vele katholieke kringen vreest m 11
ook op ander gebied 'besnoei inge
De Leidse studentenpastores houd
rekening met een verbod inzake 1
voorgaan van gehuwde priesters
hebben daarop kardinaal Alfrink p
brief laten weten dat zij dit verb h
zullen moeten negéren. De werkgro
Open Kerk, dezer dagen in Noordw
kerhout bijeen verklaarde zich verbi
den te gevoelen met deze mensen
hun iets overkomt'. De laatste woord
zijn veelzeggend en maken van h
gezag in Rome een onberekenba
instantie die kan ingrijpen, er
reeds gesproken over een gewetei tl
zaak. Men kan zich afvragen of d<
zaken, de ene kerk van Christus
ons land betreffende, buiten de oed a
mene gehouden kunnen en mog
worden. In de politiek mag de rej
gelden dat men zich niet met elka;
binnenlandse aangelegenheden ma
bemoeien, hoewel hier ook grenzPf,
aan zijn, maar in de kerk gaan
niet met elkaar om als 'de koning
der volken' (Lukas 22. 25, 26).
Oo
li
PLAATS:
GIRONUMMER:
Abonnementsprijs 16,per halfjaar;
32,per jaar. Abonnementen kun
nen elk ogenblik ingaan.
Bon - ingevuld in BLOKLETTERS - in
envelop (zonder postzegel) verzenden
aan:
Hervormd Nederland,
Antwoordnummer 1776, Den Haag.
be
Bo
J. Buttinghausen
Russische kerk (1)
Het commentaar 'Russische kerk'
(vrijdag 24 maart) wekt de indruk
alsof het protest van Alexander Solzs-
jenitsin tegen de collaborerende hou
ding van de Russische patriarch van
Moskou jegens het Sovjet-regiem, dat
principieel atheïstisch is. maar matig
wordt gewaardeerd. In plaats van dit
geestdriftig bij te vallen, hetgeen toch
in de lijn van een christelijk blad zou
liggen, is zijn protest zeer 'genuan
ceerd' met vele reserves, benaderd.
Gelet op de ongenuanceerde benade
ring die de redactie pleegt in acht te
nemen jegens landen als Amerika,
Rhodesië, Zuid-Afrika, Portugal, waar
bij geen enkele concessie wordt ge
daan aan wat voor die landen als
richtlijn is vastgesteld, valt deze be
hoedzame benadering in deze zaak
sterk op. Waarom zich niet afge
vraagd of ds. Wurmbrandt toch gelijk
heeft wanneer hij waarschuwt voor de
deelnemers aan de Wereldraad van
Kerken uit communistische landen?
Hij zegt dat de geestelijke leiders die
naar de Wereldraad worden afgevaar
digd. in wezen partij-agenten zijn. in
geestelijk gewaad verhuld. Hij heeft
door het protest van Solzsjenitsin ge
lijk gekregen.
Den Haag mr. L. van Heijningen
WADDINXVEEN In Waddinxveen
is gistermiddag de 10-jarige Roelof
Rens uit die plaats bij een verkeers
ongeluk om het leven gekomen. Hij
raakte met zijn fiets onder een vracht
auto.
door Jan Brokken
'Begin 1970 stelde ik een rapport op over
de wijze van evangelisatie in Angola. De
kerk mag niet met de ogen gesloten deel
nemen aan de Portugese onderdrukking
van Angola, stond in dat rapport. De kerk
mag niet collaboreren. Wij moeten naar
een nieuw onderricht toe, waarbij we de
Angolezen bewust maken van de situatie
waarin zij verkeren. De Portugezen hebben
de grond van de Afrikaanse bevolking ge
stolen en hun cultuur vernield. Ik geef déze
boodschap aan elke missionaris: wij moeten
op een andere manier gaan werken'.
Het rapport van de overste in de Congregatie van
de Heilige Geest, de Portugees José Veiga, werd
naar alle missionarissen in de Angolese kerkpro
vincie Nova Lisboa gestuurd. Behoudens een en
keling werd het rapport niet geaccepteerd door de
Portugese missionarissen. Ook de hiërarchie dis-
tancieerde zich van Veiga's boodschap. Teleurge
steld keerde hij naar Portugal terug. En omdat
Veiga zich ook weinig gelukkig voelde temidden
van de 'kolonisatoren' vertrok hij zeven maanden
later naar Frankrijk. In Parijs werkt hij temidden
van Portugese gastarbeiders. Hoewel daar de kolo
niale oorlog van Portugal in Afrika vaak ter
sprake komt, betekent Veiga's nieuwe bestaan een
definitieve breuk met zijn Angolees verleden.
De Portugese pater vertrok in 1956 voor acht jaar
naar Angola. In 1964 kwam hij naar Lissabon
terug, om zes jaar later, meer bewust van de
onhoudbare toestand in de Portugese k olonie,
weer naar Angola terug te keren. Al spoedig na
aankomst stelde hij het rapport samen, waarin hij
de missionarissen voorhield niet naast de Portuge
se onderdrukker te staan, maar naast de Angolese
onderdrukten. Met een koffer vol geheime rappor
ten verliet hij kort daarop Angola. Op uitnodiging
van het Angola-comité kwam hij het afgelopen
weekend even naar Amsterdam.
Erg subtiel
Het Portugese systeem van onderdrukking is erg
subtiel', zegt Veiga, een kleine, beweeglijke man.
'De Portugezen pompen bijvoorbeeld veel geld in
het onderwijs in Angola. In eerste instantie
beoordeel je dat positief. Een blik in de school
boekjes brengt je daar vlug vanaf. Het onderwijs
indoctrineert de Angolese kinderen. Zij raken
vervreemd van de Afrikaanse cultuur. Portugal
wil door middel van het onderwijs (en door
middel van de kerk) de Europese beschaving in
de Angolese samenleving priemen. Het onderwijs
is daarom haar voornaamste wapen en niet een
middel tot ontwikkeling.
'Een ander middel om de Angolezen te vervreem
den van hun cultuur is de Portugese bevolkings
politiek. De Portugezen bouwen grote nieuwe
dorpen. Ze zijn er trots op, en iedere buitenlandse
journalist moet er een bezoek brengen. In die
dorpen zijn inwoners uit diverse oude, Afrikaanse
dorpen ondergebracht. Op deze manier kunnen de
Portugezen de bevolking effectiever controleren
en tegelijkertijd de Afrikaanse beschaving om
zeep helpen. U moet niet vergeten, dat in de
Afrikaanse maatschappij de mystiek een grote rol
speelt. Een bepaalde boom kan een grote beteke
nis voor een dorpsgemeenschap hebben, hun hut
ten zijn op een bepaalde manier gebouwd, met
een afdeling voor de grootouders, een gedeelte
voor dc jongens en één voor de meisjes. Ont
vreemd je de Angolezen deze leefgemeenschap,
dan dood je hun cultur'.
'De Portugezen voeren deze politiek niet onbe
wust. Het kinderlijk geloof in een hogere Europe
se beschaving, die een heilzame werking kan
hebben op de ongekerstende Afrikaanse volken
gaat gepaard met een golf van repressie. Kijk dit
rapport maar eens.' Veiga toont een geheim
regeringsrapport over de situatie in Angola (dr.
Afonso Mendes, directeur van het Instituut van
Arbeid en Sociale Actie is de auteur), waarin
zowat alle daden, die de Portugese autoriteiten
hardnekkig ontkennen, bevestigd worden. Veiga
leest enkele passage voor.
'Een gewelddadig ingrijpen van de autoriteiten
tegen de arbeiders op verzoek van de werkgevers
komt voor. Sinds kort constateert men een zelfde
ingrijpen door de politie en de para-militaire
troepen. Dit ingrijpen gaat gepaard met fysiek
geweld.'
'Negentig procent van de bevolking is ontevreden.
Het gemiddelde inkomen van een blanke arbeider
ligt zes keer hoger dan dat van een Afrikaan. Ook
op het platteland is de verhouding één op zes.
Vooral de agrarische bevolking is erg ontevreden.
Hun grond is ontvreemd, de grond die zij altijd
als de hunne hebben gezien.'
'Het gevolg van -deze situatie is racisme, een
scherp verschil in levensstandaard en veel voorko
mende repressie.'
•Duidelijker kan niet', glimlacht Veiga. 'De Portu
gezen weten verdraaid goed wat er aan de hand
is. Daarom bouwen ze prachtige kerken in Angola,
om die trots aan niets vermoedende journalisten
te lonen.'
Gedwongen
José Veiga noemt nog een voorbeeld van die
repressie. 'De Angolezen worden niet meer met
geweld gedwongen op de koffieplantages te wer
ken, zoals het vroeger gebeurde. Zij worden nu
door het kapitalistische systeem gedwongen daar
te werken. In mijn streek, Nova Lisboa, waar een
miljoen boeren wonen, streken tien jaar geleden
de Portugese handelaren neer. De plattelandsbe
volking is erg arm. Maar die handelaren creeërden
bepaalde behoeften; een radio, een fiets. De bevol
king kocht die apparaten op krediet. Wanneer ze
diep in de schulden zaten, waren ze genoodzaakt
op een koffieplantage te werken.'
Op één vraag wil José Veiga liever niet antwoor
den. Het is de vraag, hoe de houding van
ongeveer vijftig Nederlandse missionarissen is, die
in Angola werken. 'Zij werken uit overtuiging,
maar zij hebben het systeem geaccepteerd. Ik
begrijp dat zij moeilijk kritiek kunnen geven; zij
zijn tenslotte buitenlanders. U moet niet vergeten,
dat ze mooie scholen en goed uitgeruste zieken
huisjes ter beschikking hebben. Maar zij heulen
wel met de Portugese bezetter'
Verzet
'In Nova Lisboa is nog weinig te merken van
verzet. Er heerst een geest van malaise, van
ontevredenheid, van wantrouwen. Het verzet be
vindt zich voornamelijk in het oosten en noorden
van Angola. In die provincies is het onmogelijk te
reizen zonder militaire begeleiding. Met behulp
van Portugese en Zuidafrikaanse vliegtuigen wordt
geprobeerd, de verzetshaarden vanuit de lucht te
localiseren'.
Hoewel volgens pater Veiga het einde van de
Portugese overheersing nog niet direct in zicht is,
gelooft hij wel, dat onder de Portugese studenten
en onder de jonge gastarbeiders een mentaliteits
verandering gaande is. Zij accepteren de koloniale
oorlog niet meer. Vooral de invloed van de in het
buitenland beter geïnformeerde gastarbeiders, die
over enkele jaren naar Portugal terugkeren, acht
Veiga hoog. Daarom werkt hij met veel enthou
siasme onder de Portugese gastarbeiders in Parijs.
Trots toont hij zijn zojuist verkregen werkvergun
ning. Volgende week staat hij naast zijn landgeno
ten, in dienst van een bewakingsbedrijf. 'Je moet
naast je parochianen staan, of dat nu in Angola is
of in Parijs'.
NED. IIERV. KERK
Beroepen: te Hagestein. te Veen,Z
Zetten-Andelst en te Zoetermeer: ic
de Reuver, kand. te Waddinxveen; cl:
Lunteren: F. Brouwer te Honsele sc
dijk; te Coevorden: R. Hoen te Ve t-\
dam. rr
Aangenomen: naar Eibergen: L. r<
Hoedemaker, zendingspred. te Djak Vl
ta; naar Putten: J. Vos te IJsselste
die bedankte voor Dordrecht, E< pJ
Ederveen, Papendrecht en voor R jj,
terdam-Delfshaven; naar Warmond: V)'
J. den Tonkelaar te Bussum. st
Bedankt: voor 's Gravendeel: G. -
Voortman te Oud-Vossemeer; v(
Zuidwolde; D. Driebergen te Selljm
gen; voor Houtrijk en Polanen:
Lugtigheid te Hem-Venhuizen; de
noeming tot bijstand in het pasj
raat te Halsteren: P. Klap, em. pred
Zeist.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Apeldoorn: E. T. Th H
te Kampen, te Andijk: H. Vollmul U
te 's Gravenmoer; te Rotterdam-Lol
bardijen: W. ten Kate te Alblassj
dam; te De Bilt: kand. R. W. ScholtL-.
te Bunnik. die dit beroep heeft aantf J
nomen; te Oude Pekela: C. Zeeman
Lioessens.
Aangenomen: naar Alphen aan
Rijn-N: G. de Ruiter te Augustinusj
Benoemd: tot staffunctionaris voor
geestelijke verzorging Dr. Van
Berghstichting te Noordwijk: J. B&j
ma te Eindhoven, die deze benoeini Q
heeft aangenomen.
Aangenomen: de benoeming tot b,
stand in het pastoraat te Vaassen:
R. Groenevelt te Urk.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Bedankt: voor Bedum: Tj. Boersma
Assen.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Dordrecht-Z (geestelijk
verzorging schippers): A. Rebel
Groningen.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Enschede en te Gron a2
gen: C. de Ridder te Nunspeet.
BAPT. GEMEENTEN
Bedankt: voor Enschede: A. Oldenbfoc
ger te Stadskanaal.
'Tijd en creativiteit' door dr. P. S(
Hugenholz. Uitg. Het Spectrum jn"
Utrecht. 334 blz. Prijs 16.50. 2e h ei<
ziene druk. e
'Tijd en creativiteit' is een vernieuw e'
versie van het gelijknamige, in 19
verschenen boek. Hugenholz heeft l0o
boek aanzienlijk gewijzigd, overzich n(
lijker en gemakkelijker leesbaar
maakt. Deze Aula paperback heeft
ondertitel: 'Ontwerp van een struc
rele antropologie j,]
Trans en tramlijnen (de elektrisq
stadstram op Java) door H. J.
Duparc. Uitg. Wyt. Rotterdam, 94
ƒ8.90.
De trap der vergezichten, door J.
M. Gigengack. Uitg. Twentse Post, H
gelo. 108 blz - ƒ9.50.
Topterminologie. Een uitgave van
Nederlands Centrum van directeurC°j
Schrijver is drs. C. Z. Braun. I
boekje is te verkrijgen bij het N.C.ff
secretariaat, p.a. Van Eeghenstraat
Amsterdam. 83 blz - 5.50.
Ongelijke kansen in de rechtsgaC.j
openbare les gegeven door dr. R.
Jongman bij aanvaarding van
ambt van gewoon lector in de jeu|
criminologie te Groningen. Uitg.
Gorkum, Assen. 31 blz - 2.90.
d
