Ondanks uitstekend spel: 'Dag
Boefje' eigenlijk waardeloos
Laatste 'Mattheus' van
Toonkunst en Jochum
'Open Kerk' wil
positief reageren
Alternatief
jazz-festival
Boekenetalage
Trouw
Kwartet
vandaag
Beroepingswei
De preken van ds. Kruyswijk
lijken nergens naar...
Goed slot van
VARA-matinees
TROUW/KWARTET MAANDAG 27 MAART 1972
KI'XST/KEIIK
i
Brusse's verontwaardigde naturalisme om zeep geholpen
door Ber Huising
AMSTERDAM Zaterdagavond bracht Amsterdams Toneel voor het
eerst Dag Boefje, een bewerking van het stuk waarin Annie van Ees,
lang geleden alweer, wel vijftienhonderdmaal Boefje moest spelen.
Zij was het enige toneelboefje, totdat nu dan Canci Geraedts kwam.
En die is ook enig.
In de luidruchtige bravoure van dat
'tierige schoffie', zoals J. M. Brusse
hem noemde, was zij, op deze premiè
re, nog te nadrukkelijk de vrouw die
een kwajongen moet spelen.
Maar gaandeweg, naar de stillere
stemmingen van angst, verdriet, be
rouw, steun zoeken en zich verman
nen, werd zij dat aandoenlijke elfjari
ge schooiertje helemaal. Doorleefd,
jongensachtig van gestalte, doen een
stem, euiver in de gesprekken met
vader en meheer, en lekker fel gevoe
lig, met humor, in de lange, bidden
de. alleenspraak in de cel. Voor Qanci
Geraedts werd het een, toegejuicht
succes.
Dat werd het ook voor Lex Goudsmit,
ontroerend echt als de moegewerkte,
hulpeloze vader, die het allemaal niet
begrijpt, niet aankan en niet kan
verkroppen, als arbeider met een laag
loon, een groot en slordig gezin, en
een krotwoning. En voor Ëlly van
Stekelenburg als de onevenwichtige
moeder, die er in haar onmacht maar
driftig op losramt, en scheldt en
schreeuwt, om even later te vervallen
tot een huilerige sentimentaliteit. En
ook voor Kees Brusse, die als meheer
J. M. Brusse van Pro Juventute het
boefje wil begrijpen en bijstaan, wat
hij rustig, gemoedelijk en met een
lieve humor doet, en die bovendien,
als de schrijver Brusse. de verteller is
(was) van Boefjes lot en leven.
Speelbaar
Deze vier spelers zijn goed zo vaak zij
daar de kans toe krijgen in lekker
speelbare scènetjes, waarin zij de
mensen kunnen zijn, waar Marie Jo
seph Brusse over schreef, in zijn
N.R.C.-rubriek Onder de Menschen.
Dat deed hij in het begin van deze
eeuw. Er is inmiddels zoveel veran
derd. dat ook het stuk veranderd
moest worden. Wat toen nog kon kan
nu niet meer. Het verhaal werd dus
opnieuw bewerkt. Verdeeld, maar ook
verbrokkeld in ruim twintig tafe
reeltjes. Een vertelling leidt haast
vanzelf naar zo'n vorm van episch
theater.
Maar daar moet dan toch een lijn.
een eenheid, en niets overbodigs in
zitten. De scène waarin Kees Brusse
met een guitig dienstmeisje, Celia
Nufaar, een onbenullige lezing met
lantarenplaatjes over de oorlog (van
toen) voorbereidt heeft, hoe leuk ook
gedaan, niets met Boefje te maken.
Dat is iets voor een vermaakscabaret-
je. Boefjes gestoei met een draaimo-
lenpaard, alleen om het liedje Vrijdag
Geboren te zingen, lijkt op een onbe
holpen stukje revue. De rechtszitting,
die wrang en treffend had kunnen
worden, is een lollig bedoeld absurd
droompje geworden, waarin Nel Kop
pen wel een mooi dwaze Flodderma
dam weggeeft, en de rechters idioten
zijn. maar waarmee meteen alle aan
dacht voor Boefje is afgeleid
Te slap
Voor satire is het te slap. En schrij
ver Brusses eerlijke, verontwaardigde,
kritische naturalisme is ermee om
zeep geholpen. Wat hem sociaal be
woog, en hem nu nog zou bewegen,
had in deze bewerking, met liedjes en
commentaren tussen de speelscènetjes
door, scherp en aktueel gezegd kun
nen worden. Maar de bewerkers had
den niets te zeggen. Of ze konden het
niet.
De maatschappelijke omstandigheden
die boefjes voortbrengen, en dan straf
fen, en dan temmen, werden wel
genoemd, in Brusses tekst, maar de
den dramatisch niet mee. Sentimen
teel kunnen wij het niet meer maken,
laten wij het dan maar leuk houden,
is de gedachte ongeveer geweest. En
dat maakt deze voorstelling eigenlijk
waardeloos, behalve voor een avondje
uit. De bewerkers waren Eli Asser,
die het schreef. Kees Brusse. Candi
Geraedts, Wim Vesseur die de bewe
gelijke dekorstukjes ontwierp en het
later met de gang van zaken niet
meer eens was, en Huib Broos, die
wat er tot stand kwam aardig regis
seerde, al werden gevangenis en
rechtszitting niet wat ze hadden kun
nen zijn. Ruud Bos componeerde een
mooi, weemoedig muzikaal leidmotief-
je en wat meezingliedjes, waarvan
Een Nuttig Lid op de première nog
niet werd gezongen, door Lex Goud
smit, want de finale zat nog niet. Er
werd om Boefje meer gelachen dan je
zou verwachten, en geen traan gela
ten. voor zover ik weet. maar het
publiek was toch tevreden.
C'anci Geraedts, Kees Brusse en Nell Koppen in Dag boefje.
Van onze medewerker
ROTTERDAM De Stichting Jazz in
Nederland, die enige maanden terug
na onvermijdelijke interne ruzies tot
de oprichting van een beroepsvereni
ging van improviserende musici
kwam, en nu in spanning wacht op
steun van CRM, verklaarde in het
najaar van 1972 de papieren oorlog
aan het jaarlijkse Newport-festival in
de Rotterdamse Doelen. Daar kwamen
merendeels gevestigde jazz-stijlen aan
de orde en stonden pop en popjazz-
groepen in bijprogramma's, terwijl
met name de Nederalndse jazz-avant-
sarde zich voelde buitengesloten. Het
fors in de tang genomen programma
beleid leidde zowaar tot een positief
gesprek tussen Doelen-directie en de
Stichting, met als resultaat een alter
natief jazz '72-festival, dat onderdak
verleende aan liefst veertien moderne
ensembles uit binnen- en buitenland.
Na de geslaagde kruistocht van de
nostalgieke, vitale, jazz-AOW-ers Ken-
ton en Goodman naar Amsterdam,
werd het tijd voor een krachtig tegen
offensief in de hoop bij voldoende
publieke belangstelling een contra-tra
ditie te kunnen vestigen. Met excuses
aan Charlie Mariano, aan Nedly El-
stak en Phil Woods bepaalden wij ons
tot het rapporteren van de gebeurte
nissen in het weekend. Want zo'n
marathon al werd zij hier luchtig
gestoffeerd door het vertonen van
jazz-films, het optreden van dichters
(onder meer Jan Wolkers) alsmede
door in de wijdse gangen ingerichte
bars en, platenstands, knaagt aan het
uithoudingsvermogen.
Van de drie groepen, welke vrijdag
nacht voor de schaars-bezette zaal op
traden, kwam alleen Loevendie Con
sort tot redelijke prestaties. De hete
rogene opvattingen werden hier bij
eengehouden door typische staccato
achtige thema's, die vervolgens uiteen
spatten in soli, geschakeerd naar ie
ders mogelijkheden en inzichten. Een
gewapende vrede a la Ellington dus,
waaimit de fabuleus piano spelende
Leo Cuypers en trombonist Van Ma
nen de boeiendste bijdragen leverden.
De nieuwe groep Banten, met vocalis-
te Henny Vonk, bereisde hoorbaar
exotische landstreken. Alleen de ver
klarende reisfolder ontbrak. Ergo
bleef het bij mooie plaatjes, en gin
gen er veel pretenties schuil achter
reinzuivere geluidenmakerij.
Gefrustreerder leek mij Herbie Han
cock's Sextet, dat ons na lang tijdro
vend belletjes-gerinkel, voortdurend
diverse stadia Miles Davis-muziek
voorschotelde van diens Spaanse
schetsen tot en met de pop-jazz.
Dulfer, op de geluidsgolven van Steve
Boston en Martin van Duynhoven,
liet zich uitdrijven in vrolijke ritmi
sche powerjazz. Goudeerlijk wars van
een gestaag toenemende belangstelling,
pretenties. De desastreuze wanhoop
van Burton Greene was het uiterste,
tegenover de hypocriete hommage van
Nixon aan een jarige Ellington.
Het was de gezondheid van
vadertje jazz. in twee festival-onderde
len samengevat. Mischa Mengelberg en
Han Bennink introduceerden het wel
kome element humor, waarna het aan
de relativerende Willem Breaker en
een grote I.C.P. gfoep wel was toever
trouwd dit verder op sublieme wijze
uit te werken. Zijn toaal-muziek was
het hoogtepunt, waaraan zelfs Sijnny
Murray nauwelijks meer kon tornen.
Traditie verdwijnt in Amsterdam
door JAC. KORT
AMSTERDAM Het Toonkunstkoor, dat in de afgelopen zestig jaai
meer dan honderdvijftig keer de koren en koralen van Bachs Mat-
theus-Passie in het Concertgebouw heeft gezongen, heeft dat giste
ren voor de laatste maal gedaan. Niet omdat dit koor (dirigent Frans
Moonen) niet langer voor zijn taak berekend zou zijn. Het tegendeel
heeft het gistermiddag onder leiding van Eugen Jochum door zijn
overtuigende zang ten overvloede bewezen.
Ook deze dirigent, die sedert 1962 de
traditionele Mattheus-passie op palm
zondag in Amsterdam placht te lei
den, zal dit gedeelte van zijn artistie
ke taak in de hoofdstad aan een
ander (de Duitse dirigent Ferdinand
Leitner) afstaan.
Ik verklap echt geen geheim wanneer
ik beweer, dat ook dit feit geen enkel
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J.de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
verband houdt met een technisch of
artistiek tekortschieten van Jochum.
Wie hem gistermiddag aan de gang
zag, kwam ophieuw onder de indruk
van de gloed en de overtuiging, maar
ook van het enorme vakmanschap
waarmede deze dirigent Bachs mees
terwerk opnieuw tot een imponerende
belevenis maakte.
Waarom de artistieke leiding van het
Concertgebouw bij deze stand van
zaken toch gemeend heeft zulke in
grijpende wijzigingen te moeten aan
brengen in een traditie, waarvan zo
veel goeds te vermelden valt, is mis
schien het best te verklaren door de
nieuwere opvattingen, die er heden
ten dage zijn met betrekking tot de
gehele Bach-interpretatie, en die bij
voorbeeld niet te rijmen zijn met een
zo omvangrijk koor als Toonkunst,
waartegen een verdubbeling van het
aantal fluiten en hobo's, zoals Jochum
gebruikte (Bach vraagt van iedere
soort er slechts vier) zelfs nog niet is
opgewassen. En zo is er meer in deze
materie, dat een artistieke leiding, die
die naam waardig wil blijven, kan
nopen tot een nieuwe aanpak, hetgeen
volgend jaar dan ook zal geschieden.
Mogelijk komt het nog wel eens zover,
dat men in die nieuwe visie niet
exclusief aandacht heeft voor de Mat-
theus-Passie, maar daarin ook de ten
onrechte te zeer verwaarloosde 'Jo
hannes' betrekt.
Zoals gezegd, het Toonkunstkoor heeft
tesamen met Toon Vrankens Jeugd
koor prachtig gezongen en het Con
certgebouworkest in zijn geheel en de
vertolkers van de obligaatpartijen in
het bijzonder, hebben hun aandeel
uitgevoerd overeenkomstig hun faam.
Ook de solisten verdienen stuk voor
stuk de hoogste lof voor hun aandeel
in dit grootse geheel. Elly Ameling
en Marga Höffgen, Dieter Ellenbeck
en Henk Smit in de aria's, evenzeer
als Ernst Haefliger als Evangelist en
Eugen Jochum
John Shirley-Quirk die de Je<us-p.artij
zong; zes prachtige stemmen die ge
dragen worden door artiesten die het
volste begrip hebben voor Bachs
meesterwerk en daarvan voortdurend
blijk gaven.
Een traditie verdwijnt, maar Bachs
muziek blijft bestaan. Zij blijft ons
steeds voor nieuwe opgaven en pro
blemen plaatsen, hetgeen eens temeer
haar kracht bewijst.
Congres zonder protest telegrammen
NOORDWIJKERHOUT (KNP) De Limburgse werkgroep 'Op
Kerk', die is uitgegroeid tot een landelijke beweging met zo'n vi
duizend sympathisanten, wil zich niet negatief afzetten tegen recei
gebeurtenissen in de r.k. kerk, maar positief reageren. Vandaar
er op de druk bezochte ontmoetingsdag van 'Open Kerk', zaterdag
Noordwijkerhout, geen protesttelëgrammen naar kerkelijke autc
teiten zijn gestuurd èn dat men vaststelde, teveel van de eigen ke
te houden dan dat men er uit zou kunnen stappen.
Monteverdi-project
besloten met Orfeo
Door adr. Hager
DEN HAAG Twee Monteverdi-we-
ken bij het Koninklijk Conservatori
um in Den Haag vonden hun climax
in de uitvoering van de opera Orfeo,
een werk uit 1607. Helaas had men
slechts de toneelzaal van het Congres
gebouw ter beschikking; de grote toe
loop was oorzaak van welhaast chaoti
sche toestanden.
Geen chaos echter op het toneel: diri
gent Nikolaus Harnoncourt was erin
geslaagd in tien dagen een opvoering
te creëren die' weliswaar niet vol
maakt kon zijn. doch die veel bewon
dering afdwong. De coupure van het
hele eerste bedrijf was in deze om-
standiighêden aanvaardbaar.
De. opvoering was in de eerste plaats
het bewijs, hoe men zich, mede dank
zij Harnoncourt.! in twee. weken de
Monteverdi-slijl heeft weten eigen te
maken. Dat wil zeggen, dat bij deze
aankomende musici interesse is ge
wekt voor muziek geschreven vóór
1800 in een uitvoering zo authentiek
mogelijk. Evenals, bij zijn Bach-vertol-
kingen liet Harrtoncourt de cursisten
en studenten spelen op instrumenten
met authentieke klank. De aan Orfeo
voorafgaande madrigalen gaven ook in
vocaal opzicht een zuiver beeld van
de benaderingswijze van deze nog al
tijd ten onrechte verwaarloosde mu
ziek.
In de opera-vertolking leverde Henk
de Vries in de titelrol" een opvallende
prestatie. Zijn vocale mogelijkheden
en zijn bewogen spel gaven aan het
geheel allure en glans, Vermeldens
waardig is eveneens het professionele
aandeel van Hebe Dijkstra. Dat men
op het volbezette podium ook nog een
ballet wist te plaatsen is een van de
vei'diensten van deze opvoering, die
duidelijk de sporen droeg van een
korte, maar intense voorbereiding. Di
recteur Jan van Vlijmen en alle me
dewerkers aan deze weken kunnen
terugzien op een project, dat in het
conservatorium- en muziekleven uniek
genoemd mag worden.
Hoimar von Ditfurth: 'Kinderen van
bet heelal'. De roman van ons be
slaan. Oorspronkelijke titel: 'Kinder
des Wellalls'. Vertaling Cces W. A. J.
A. Walraven. M. Meulenhoff, Baarn.
22.50. 246 bladzijden.
Dit goed geïllustreerde werk geeft
een nieuwe kijk op de plaats en de
relaties van de aarde in het heelal
Het is niet maar een compilatie van
een aantal populair-wetenschappelijke
geschriften, zoals er zoveel verschij
nen. Nee, aan de hand van de nieuw
ste wetenschappelijke verworvenhe
den, maakt de auteur ons duidelijk,
dat de aarde niet 'alleen' is in hel
heelal. De aarde is veel meer dan een
om de zon heen wervelende bol, maar
Zij maakt deel uit van. een gezin, het
gezin van de zon, dat op zijn beult
weer deel is van het melkwegstelsel -
De aarde verkrijgt niet alleen licht en
warmte van de zon. maar zij wordt
ook beschermd tegen de stormloop
van kosmische krachten. In zeker op
zicht cirkelt de aarde binnen de zon.
indien men de zon wil zien als het
materie-centrum van een bol van
krachten, waarbinnen zelfs Pluto, de
buitenste planeet zich beweegt.
Het is daar. aan de uiterste rand van
het zonnestelsel, dat de geweldige
wervelstormen van stralingen (deel
tjes) heersen, die het zonnestelsel te
gen vernietiging beschermen.
De auteur houdt zich ook bezig met
verschillende theorieën over het ont
staan van het zonnestelsel, over de
geheimzinnige gedraging van de aard
rotatie. over de maan en over het
mysterie van het aardmagnetisme,
zonder welke wellicht geen leven op
aarde zou mogelijk zijn. Verder bevat
het boek tal van interessante bijzon
derheden over het ontstaan en ver
gaan van bepaalde diersoorten, zon
der, en dat doet weldadig aan. zich tp
buiten te gaan aan het verabsoluteren
van hypothesen. De auteur is terug
houdend als het gaat om absolute
uitspraken. Zijn boek is een loflied op
de schepping, die een letterlijk onaf
zienbaar gebied van wonderen is
Het is een van de weinige populair-
wetenschappelijke boeken, die werke
lijk een nieuwe visie en nieuwe per
spectieven openen voor de belangstel
lende leek. J. v. D
'ppen Kerk' is geboren uit de geloofs-
nood van vele rooms-katholieke
Nederlanders, die menen dat de ge
loofwaardigheid van de r.k. kerk door
de autoritaire maatregelen van Rome,
zoals de benoeming van mgr. Gijsen
tot bisschop van Roermond, erntsig is
aangetast. De groep wil geen nieuwe
kerk en geen nieuw kader tegenover
de bestaande kaders zijn, maar een
'open huis voor allen die de spanning
van het kerkgebeuren samen willen
doorstaan'. Hierover gesproken: 'on
derschat u zelf niet en overschat de
bisschoppen niet', zei drs. W. Meijs,
de deken van Hoensbroek en een dei-
initiatiefnemers van 'Open Kerk'.
Al werden geen moties aangenomen
of telegrammen verstuurd, er zijn wel
suggesties gedaan. Zo werd gepleit
voor een 'collectestaking' met als
alternatief het bijeenbrengen van
gelden voor onderdrukte priesters, al
dan niet gehuwd. Prof. dr. J. A. G.
Tans uit Groningen meende dat veel
kon worden gedaan voor de 'mensen
die de dupe van de romeinse dicta
tuur. zijn geworden'.
Geen twistgesprek
Veel aandacht kreeg de inleiding van
prof. dr. F. J. A. de Grijs uit Utrecht,
die de Open Kerk-beweging waar
schuwde, dat zij beslist moest wei
geren mee te doen met 'het twistge
sprek tussen de mensen met de vele
woorden'. De door het tweede vati-
kaanse concilie ingeluide dialoog is in
Nederland namelijk een twistgesprek
geworden tussen twee partijen, die
van elkaar willen aantonen, dat de
ander helemaal ongelijk heeft. Daar
over zijn heel veel mensen teleurge
steld, omdat de ene groep de dienst
aan God voor zich opeist, de andere
de dienst agin de medemens an
nexeert. En dan aldus prof. De
Grijsgaat het alleen nog maar- om
structuur, macht en morele regels.
Hij waarschuwde, dat geen enkele
kerkvernieuwing zin heeft wanneer
zij niet steunt op de gewone mensen
in de kerk.
Prof. De Grijs verklaarde: 'De open
heid, die we zoeken is de openheid
van de plaatselijke gemeenschap naar
God. En daar is geen plaats voor
polarisatie. Daar is wel plaats voor de
diakonia, de zorg voor de armsten, en
voor de liturgie om alles op God te
betrekken en elkaar te bevestigen'.
Gehuwde priester
In de eerstvolgende bisschoppenverga
dering zal het Nederlandse episcopaat
het feit bespreken, dat in de oecume
nische studentengemeente te Leiden
reeds geruime tijd een gehuwde pries
ter voorgaat in oecumenische dien
sten. Dit werd in Noordwijkerhout
meegedeeld door de hervormde dr. K.
Bouhuys, een der Leidse studentenpas
tores. In verband hiermee hebben
drie Leidse studentenpastores namens
de pastores van de Leidse studenten-
ecclesia een brief gestuurd aan kar
dinaal Alfrink. In de brief staat o.m.
dit:
"Als u zoudt beamen, dat een 'diaspo-
ra'-groep als de onze mede het gevolg
is van uw beleid en als u zoudt inzien
dat een groep als de onze voor deelne
mers een laatste vorm van geloof aan
de kerk is en dat de geestelijke nood
en de verontrusting, waarover uzelf
in het verleden vaak hebt gesproken
als het ging over hen die de ontwik
kelingen van de kerk in Nederland
geestelijk niet konden meemaken, in
-andere vorm maar evenzeer aanwezig
is bij mensen die hun toevlucht heb
ben gezocht bij onze groep, dan ver
zoeken wij u met grote indringend
heid een gebaar te maken waaruit
blijkt, dat u uw gelovige verantwoor
delijkheid voor deze groeperingen
niet opzegt. Verder zouden wij het
betreuren als u deze ingrijpende
vraagstelling in uw reactie zoudt re
duceren tot een formeel en voor ons
nietszeggend verbod aangaande
voorgaan van de gehuwde priesterl
De Leidse studentenpastores kre(
de belofte van de vergadering,
deze hen niet in de steek
laten, wanneer hun iets zou gebeui
Van de zijde der katholieke theol||
sche hogeschool in Amsterdam
de vergadering meegedeeld, dat i
hogeschool het initiatief had genoij
tot een onderzoek naar de oorzal
van de stagnering in de kerkvernl
wing in ons land. Van congresseref
kerkhistorici kwam een telegram f
de wens 'goede geschiedenis' te i
ken. Een congregatie bood de O
Kerk-beweging vijfduizend gulden cl
om haar werk te kunnen voortzettq,j<
DE PIJN EN DE LOF
Psalm 145 is een uitbundig loflied,
houdt niet op. Er komt bijna geen
aan dit alfabethisch lied, het is vi
tot z Gods grootheid en machtige a
den. Augustinus begon met een woP
uit deze psalm zijn Belijdenissen, f8'
Heer is groot en zeer te prijzen,
grootheid is ondoorgrondelijk.' 'Eifrl
mens,' zo gaat Augustinus verder. 'O
u prijzen ja. de mens. ofschoortOC
zijn sterfelijkheid in zich omdraagthl
het getuigenis van zijn zonden .'ion
een moskee in Damaskus, eens toi
christelijke kerk. staat nog altijd 6n
Griekse letters: 'Uw koningschap |ig
eeuwig koningschap'. De mensen bti
anders geworden. Soms lijkt het feri
krampachtigs, wanneer ze God
prijzen. In een huis met Jezus-jong^-
ging een jongeman mij voor naark
kamer, deed de deur open en
Prijs de Heer, is Frits hier? Ik
zeggen datj, 't mij van 't goede te o
was: Maar -dat neemt piet weg dal*
mensen minder' klein' óvèr'onsï
denken dan in d& oudheid. Wij »tej|
óns door allerlei omstandigheden 1
verleiden om ons zelf wat op te i
len. Het is ons nauwelijks een pijrl
sterfelijkheid in ons om te dragen. J
de pijn niet kent kent de lofprijj
evenmin. Je moet weten wat de i
chie van het leven kan zijn,
kunnen juichen over Gods koifi
schap. In deze psalm gaat het om|
allesomvattende regering en heeaf
heid van God. Het woordje alle of a
komt er veelvuldig in voor. De
richt alle gebogene op. Aller
wachten op U. Zo ziet deze manfl
De God die zijn pijn overwon is koT
en daar is geen beperking aan.
heeft Hij niet zijn dood overwonl
Wat wil hij meer? 'En al wat leeff
Zijn heilige naam prijzen voor i
en immer.'
GEREFORMEERDE KERKEN Pe
Beroepen: te Amstelveen-BuiteF'
dert, R. J. Beukema te Groninz
Zuid. Je
Bedankt: voor Apeldoorn, B. Fiddj}
Appingedam. fz
VRIJE EVANG. GEMEENTEN Ii!
Beroepbaar: A. D. de Bliek, legerrf-
Adm. Banckcrtstraat 25, Gcldrop. |8e
Door Jac. Kort
AMSTERDAM Het besluit van de
VARA-matinees op de vrije zaterdag
in dit seizoen heeft op waarlijk ele
gante wijze plaatsgevonden met een
schitterende uitvoering van twee
Franse meesterwereken.
Het Radio Filharmonisch Orkest en
het Groot Omroepkoor (ingestudeerd
door Meindert Boekei) onder leiding
van Jean Fournet voerden voor de
pauze L'an Mil van Gabriël Pierné
uit. In dit symfonisch gedicht met
koor in drie delen, dat stamt uit 1887.
maar hier sinds mensenheugenis niet
meer is len gehore gebracht, tekent
Pierné de angst voor het vergaan van
de wereld, die dc mensheid bij de
nadering van het jaar 1000 heeft be
vangen, een angst, waarbij geen 'Club
van Rome' een rol heeft gespeeld,
maar die niettemin grote benauwd
heid bij tallozen heeft teweegge
bracht.
Pierné tekent in deel I het biddende
volk. dat zijn toevlucht zocht in de
kerken, in II het feest van de zotten
die de ezel in hun stoet meevoerden,
om op deze wijze hun angst de baas
te worden en'in III de opluchting en
dankbaarheid bij liet aanbreken (le
gen veler verwachting) van de eerste
dag van het jaar 1001.
Pierné. leerling van Franck en Masse
net, heeft hiervoor een schitterende
partituur geschreven, naar de beste
tradities der Franse school vanaf Ber
lioz. verrijkt met de impressionisti
sche orkesttinten waarmede zijn grote
tijdgenoten, Debussy en Ravel, hun
roem hebben verworven, een roem,
die hem onverdiend in de schaduw
heeft gesteld, maar uit dit werk
blijkt.
De perfecte uitvoering door koor en
orkest heeft er in hoge mate toe
bijgedragen, dat L'an Mil een diepe
indruk maakte op het publiek, even
als trouwens Daphnis el Cloc van
Ravel na de pauze. Jean Fournet,
ongeëvenaard in het Franse repertoi
re, heeft op dit concert zijn hoogste
troeven uitgespeeld
De tijd is voorbij dat kranten en
geïllustreerde weekbladen een rubriek
hadden, die 'Van eigen erf', of een
beetje royaler 'Op en om ons erf'
heetten en waarin je vooral jubileren
de dominees tegenkwam: mensen die
steevast 'talrijke' funkties bekleedden
en dan maar niet in 't wilde weg,
nee, ze namen ook overal 'een zeer
vooraanstaande plaats' In. Geweldig!
Wij springen tegenwoordig veel zuini
ger met gedenkdagen om en dominees
zijn ook maar gewone mensen. Toch
heb je af en toe de verleiding er zo'n
eerwaarde met een rond aantal jaren
achter de rug uit te pikken, en
vandaag bezwijk ik voor die verlei
ding.
Gistermorgen wat aan de radio draai
end, kwam ik bij radio-Bloemendaal
terecht, waar juist een Kerkdienst
werd aangekondigd: ds P. N. Kruys
wijk, emeritus van de gereformeerde
kerk van Bloemendaal, zou voorgaan
omdat het precies een halve eeuw
geleden was dat hij in het ambt werd
bevestigd.
Half verontschuldigend begon ds.
Kruyswijk: 't Is inderdaad vandaag
vijftig jaar terug, dat ik in het piep
kleine kerkje van Voorschoten.Hij
zei een paar dankbare woorden, ver
telde dat-ie op grond van een tekst in
Numeri als emeritus niet hoefde,
maar wel mocht preken en begon
daarna zijn gewone preek.
Nou, gewóón.De preken van ds.
Kruyswijk lijken nergens naar, zei na
afloop ds. D. J. Roos in een speechje
met een gelukwens. Hij bedoelde dat
niemand zo preekt als ds. Kruyst>er
—en dat is waar. br<
Ik heb ds. Kruyswijk niet zo ILc
horen preken, maar genoeg omjsd
met ds. Roos eens te zijn. Ds. Kjtej
wijk praatte eigenlijk net alsoflJi
(nog) voor de klas stond, je kred c
neiging je armen keurig over ejpt
te doen.maar dat docerend tojne
was toch niet het eigenlijke. HL
veel meer dat ds. Kruyswijk kani
zijn eigen blijde verrassing ovei&El
er in een tekst stond, of beler:jut,
hij er in ontdekt had. op de genU
te, op z'n gehoor, over te brei>n
Dat gebeurde in één preek meerC,;
eens. en het was nooit traditioneel
modieus, het had iets volstrekt eify
Ik zet dit allemaal in de verl
tijd. maar het geldt vandaag Lu
getuige de radiopreek van gistereT
De funkties en vooraanstaande
sen van ds. Kruyswijk laat ik
schieten. Ik wil nog wel kwijt drf""
een synode mild kon regeren,
broeder nijdig afkappen was er
bij. ds. Kruyswijk had andere m|
den. en ik herinner me nog goed»
hij eens een even uitvoerig als bl,
rijk spreker afhamerde: 'Mag
even onderbreken, ik wil u even
plimenteren met die alleraara
vergelijking die u daar trekt..1
betrokken broeder was zijn a pl
kwijt en was snel vanachter de ki
der verdwenen e 1
Enfin, dit alles om ds. KruyswijWo»"
zijn gouden ambtsjubileum te fel J
A. J*
