Klaas
Roest
gaat
moedig
voort
Delftse Cultuurtuin groene.
oase in wereld van technic
kaïn alleen
aan leiding
Laatste touwslager van Nederland
Vierkantjes in
show Maison
Westerveld
Veel afgevloeide
boeren willen
terug naar 'stal'
Inzending naar Floriade-Amsterdam
Grote animo voor
be j aardenpassen
TROUW/KWARTET DINSDAG 21 MAART 1972
LEKKERKERK De laat
ste touwslager in Nederland
die nog net als in de Middel
eeuwen met de hand touw
maakt, de nu 62-jarige Klaas
Roest, zal binnenkort meer
dan de helft van zijn oeroude
ambachtsgrond moeten af
staan aan de gemeente. De
gemeente Lekkerkerk heeft
honderdvijftien meter van
zijn tweehonderd meter lan
ge touwbaan nodig voor de
bouw van bejaardenwonin
gen. Het gaat Klaas Roest
zeker zeventig procent van
zijn werk kosten, want op
een korte baan kan hij geen
lange stukken touw spinnen.
Hoogstens nog een meter of
zestig om er koetouw van te
maken. Touwslagers moeten
het echter hebben van lange
einden. Daarom heeft Roest,
die de bui zag aankomen, op
voorhand vast een voorraadje
lange stukken touw aange
legd.
Hij is er van overtuigd dat er
geen ontkomen meer aan is aan de
expansiedrang van de gemeente.
„Ik had ze wel dwars kunnen zitten
en het tot een onteigening laten ko
men, zodat ik nog anderhalf jaar
vooruit had gekund, maar kwijtra
ken doe je het", aldus Roest. „En als
ze eenmaal gaan onteigenen, dan
onteigenen ze misschien alles. Dan
ben ik alles kwijt Mijn baan, mijn
huisje, mijn vrijheid."
De voortuitgang schijnt nauwe
lijks invloed gehad te hebben op de
eeuwenoude touwbaan. Ook in de
Middeleeuwen moesten de touw
slagers hun baantje getrokken heb
ben zoals Klaas Roest het nu doet.
Roest heeft alleen sinds een tiental
jaren geleden een klein elektromo-
tortje, dat het draaien aan het
grote wiel, zoals Michiel de Ruyter
in zijn blauwgeruite kiel in Vlissin-
gen eens deed, heeft overgenomen.
Klaas Roest is de vierde generatie
die op de touwbaan langs de Era-
mastraat zijn lijntjes touw „twijnt".
Zijn overgrootvader Cornells, groot
vader Aart en vader Cornelis draai
den er ook hun touw van de hen
nep.
Met de mand worden er al twee
eeuwen lang trossen dikke kabels
en strengen milimetersdunne lijnen
gemaakt op het circa vyf meter
brede baantje, dat door knotwilgen
wordt omzoomd. De laatste hand
spinner in Nedderland loopt er zijn
baantjes. Tweehonderd meter heen,
Met een tros hennep om de buik
geslagen spint Klaas Roest het
garen. Aan het grote wiel (net zoals
eens uit de vaderlandse geschiedenis
Michiel de Ruyter) een knecht.
tweehonderd meter terug op de
platgelopen veengrond.
Kilometers
Klaas Roest heeft er geen idee
van hoeveel kilometers hij op deze
wijze in die vijftig jaar dat hij al
touwslager is, heeft afgelegd. Maar
met een daggemiddelde van twintig
kilometer is dit globaal wel uit te
rekenen. Om de drie weken heeft
hij nieuwe klompen nodig want dan
heeft hij z'n houten „schoenen" fi
naal weggelopen.
Twaalf jaar was Klaas Roest toen
hij bij zijn vader ging werken. Hij
voelde meer voor touw dan de
school. Het leren van vlas hekelen,
hennep spinnen, strengen en touw
draaien lag hem beter dan de optel
en aftreksommetjes en de leesboek
jes. Vijf jaar had er voor nodig om
het vak onder de knieën te krijgen,
vooral het handspirmen. De kunst is
hierbij om zo gelijkmatig mogelijk
te spinnen. De eerste meter moet
net zo dik of dun zijn als de twee
honderdste. Zes ons hennep is pre
cies voldoende voor het spinnen van
120 meter garen, dat uiteindelijk in
twaalf tot veertien millimeter dikk
strengen weer tot stroppentouw
wordt vervlochten.
Roest: „Als je met het spinnen
hennep overhoudt of tekort komt,
heb je het fout gedaan. En dat gaat
ten koste van de kwaliteit. Hand-
gesponnen en handgedraaid touw
is het beste dat er is. Tweemaal zo
sterk als machinaal touw, omdat de
vezel bij mij op z'n eigen lengte
blijft en in de fabriek wordt ge-
broken."Zonder valse bescheiden
heid zegt Roest dat de trekbank dit
bewijs voor hem geleverd heeft.
Afnemers
Grote afnemers van zijn touw
vindt Roest vooral in de machine
fabrieken en de landbouwbedrij
ven. Voor de eerste maakt hij voor
al lange einden, waarbij de hulp
van een knecht nodig is. Deze zet
het touw uit op de door het weer
aangevreten keggen en brengt het
daarna gevangen in houten ka
trolletjes weer bij Roest aan het
eind van de baan terug. Bij weer en
wind spint Klaas Roest en draait
hij, meter voor meter schuivelend
over de baan, zijn touw. Bij regen
of sneeuw spint hij zijn hennep tot
repen garen met het honderdvijftig
jaar oude, grote wiel. Bos hennep
heeft hij dan om de buik geslagen.
Ondanks het feit dat Klaas Roest
zich als handwerker heeft weten te
handhaven tussen de kunststof pro-
dukten en de fabrieksgiganten, zal
hij de allerlaatste zijn in Nederland.
Zijn twee zoons hebben voor een
ander vak gekozen. Toch is hij voor
lopig niet van plan de familietra
ditie op te geven. Drie voorgaande
generaties Roest waren tachtig toen
ze ermee ophielden en Klaas Roest
Klaas Roest schuifelt zijn baan
tje van tweehonderd meter met het
houten katrolletje in de hand om
drie strengen ban hennep gespon
nen draad te vervlechten tot strop
pentouw.
denkt er hard over dat z'n voorva
deren na te doen. Mogelijk, als zijn
bedrijf gehalveerd is door de ge
meente, met minder plezier, maar
doorgaan met spinnen en touw-
draaien zal hjj. „Ik kan nog wel
even mee. Wij zijn een soort na
tuurmensen," zegt de laatste touw
slager Klaas Roest.
(Van een onzer verslaggeefsters
ROTTERDAM Vrouwen die kla
gen over het feit dat er voor hun
maat respectievelijk leeftijd geen
goede mode te vinden is zullen maan
dag in de balzaal van het Hilton-
hotel ruimschoots aan hun trekken
zijn gekomen. Maison Westerveld
hield daar een show van zijn voor
jaar s- en zomercollectie, die vooral
voor vrouwen boven de dertig veel
moois toonde.
Na de pauze was de beurt aan de
eigen ontwerper van Maison Wester
veld: Pablo Canizares y Bueno. Hij
had het dit seizoen in de vierkantjes
gezocht en noemde zijn stijl dan ook
„La Ligne Carré". Dat vierkante
sloeg óf op de motieren: ruitjes en
ruiten, óf op de verwerking: poncho's
in vele uitvoeringen die niet rond
lopen, maar van voor en achter in een
punt. Ook de bruid, aan het eind van
de show, liep compleet in 't vierkant.
Vele lagen witte voile met afhangen
de punten, vormden het fraaie
bruidstoilet.
Pablo trekt de vrouwen graag de
broek aan. Dat is dan een soort ber
muda, tot ca vijftien centimeter bo
ven de knie. Origineel was een soort
matrozenpakje, met een aangeknipte
bermuda, waarvan de grote matro
zenkraag en het achterpand van de
pantalon de enige rugbedekking
vormden, met een groot stuk bloot
ertussen.
DEN HAAG De Rotterdammer
Nuys beeft ip in de derde ronde ver
overde leidersplaats in troep B van
de provinciale damtitelstrijd niet kun
nen behouden. In de vierde ronde ver
loor bij van de Haagse kampioen Kain
waardoor hl) naar de gedeelde twee
de plaats terugzakte. Ook Kain maak
te in die derde ronde kennis met een
nederlaag. Van der Vossen was hier
voor verantwoordelijk. De RDG-er
buitte zijn voordeel goed uit en mede
doordat Kain in de verdediging niet
al te secuur te werk ging won Van
der Vossen fraai.
Voor Nuys was het geen gunstig
weekeinde. Eerst moest hij zich te
vreden stellen met een puntenverde
ling tegen Van der Wouden, die ge
heel werd overspeeld. Maar op het
beslissende moment verzuimde de
Rotterdammer de winnende voort
zetting waardoor het nog remise werd.
Met een onstuimige aanvalspartij
trachtte hij Kain onder de voet te
lopen. De Haagse kampioen had zijn
verdediging echter voortreffelijk ge
organiseerd en kon schijfwinst af
dwingen toen Nuys het middenge
deelte niet goed behandelde. Ondanks
taai verzet moest Nuys zich bij de ne
derlaag neerleggen.
Van Dal boekte een onverwachte
zege op De Koning, die geheel van
slag is. Met een eenvoudige dam com
binatie besliste de RDG-er de partij.
Met de remise tegen Van der Wou
den mocht Van Dal meer dan tevreden
zijn. Nadat hij op schijfver li es was
gezet leek Van Dal regelrecht naar de
nederlaag gespeeld te worden. Maar
Van der Wouden koos de verkeerde
variant, die weliswaar kansrijk was
doch niet meer dan een puntenver
deling inhield.
Groep A. 3c ronde: KolslootVer
kalk 2-0, Van VlotenVisser 1-1, De
VriesRiesenkamp uitgesteld; 4e ron
de: De VriesKolsloot 1-1; Riesen
kamp—Van Vloten 1-1; De Jong
Visser 2-0: Stand: L Kolsloot 6 pnt
(4); 2. Visser 4 pnt (4); 3. De Vries
3 pnt (2); 4. De Jong 3 pnt (3); 5.
Riesenkamp 2 pnt (2); 6. Verkaik 2
pnt (3): 7. Van Vloten 2 pnt (4).
Groep B, 3e ronde: KainVan der
Vossen 0-2; De Koning—Van Dal 0=2;
Huisman—G. P. van der Wouden 1-1;
Nuys—H. J. van der Wouden 1-1; 4e
der Wouden—Van Dal 1-1; Van der
Wouden—De Koning 1-1; G. P. van
DEN HAAG Bijna een vjjfde van
de afgevoleide boeren zou liever naar
het boerenberoep terug willen. Vooral
zijn dat degenen, die door onteigening,
pachtbeëindiging. ziekte of invaliditeit
van beroep zijn veranderd.
Het Landbouw-Economisch Instituut
heeft dit bij een oriënterend onderzoek
in de provincie Zuid-Holland gemerkt.
Iets meer dan de helft van de van
beroep veranderde zuidhollandse boe
ren heeft moeilijkheden ondervonden.
Hierbij speelden de overgang van zelf
standige naar loontrekkende, de aan
passing aan de aard van het werk, de
werktijden, het gevoel van statusda-
ling en het binnen-werken een rol.
Ruim een vijfde van de van beroep
veranderden is sindsdien weer een an
der beroep gaan uitoefenen.
Van de afgevloeiden is 87 procent
van zelfstandig bedrijfshoofd werkne
mer geworden. Een negende is hoofd
arbeider, het merendeel is geschoolde
of ongeschoolde handarbeider.
De meeste van beroep veranderde
akkerbouwers en veehouders (72 pro
cent) zijn nu wel tevreden met him
nieuwe situatie. Iets meer dan 25 pro
cent is niet tevreden. Hierbij speelt de
aard van het werk en waarschijnlijk
ook het inkomen een rol.
De beroepsverandering heeft in twee
derde van de gevallen berust op eco
nomische gronden (geringe bedrijfsom
vang, laag inkomen, financiële moei
lijkheden e.d.). In wat mindere mate
werden persoonlijke en gezinsomstan
digheden genoemd (ziekte, invaliditeit,
behoefte aan vrije tijd e.d.). Ook ont
eigening en pachtbeëindiging blijken
van betekenis te zijn. Over het alge
meen zijn de afstotende krachten ster
ker geweest dan de wervende invloed
van de niet-agrarische beroepen en
leefwereld.
der WoudenVan Dal 111: Van der
VossenHuisman 1-1: Stand: 1. Kain
6 pnt. 2 t.m. 4. Nuys, Van der Vossen,
H. J. van der Wouden 5 pnt. 5. Van
Dal 4 pnt. 6. G. P. van der Wou
den 3 pnt 7 en 8. Huisman en De
Koning 2 pnt
Tropische kas met oon. fraaie palm
bomen.
at:
DELFT Wat weggedoken tussen de TH-gebouwen aan de Julianalaan en de Mijnbouwstraat
een kleine oase in een wereld van techniek de Cultuurtuin: een paar hectare groen, die bij n10
kennismaking tal van zeldzame bomen en planten blijkt te bevatten. Blikvanger is een eennv
vijgeboom, warmpjes ingepakt tegen de vorst. Centraal in de tuin bevinden zich de
tropische en subtropische gewassen. Het is een botanisch complex dat je hier niet zo gauw
wachten en het lijkt geenszins uitgesloten dat menig afgestudeerd ingenieur er nog nooit
hoord heeft. Trouwens, ook het personeel is klaarblijkelijk niet zo goed op de hoogte van de aam
heid van de tuin, anders zou op mooie voorjaars- en zomerdagen het bezoek wel groter zijn. Het
„TH-Mededelingen" heeft er een artikel aan gewijd. Onbelangrijk is de botanische collectie n
niet; van 19 tot en met 28 mei zal een deel ervan in de nieuwe, 12.000 vierkante meter omvatj^
Amstelhal van de Floriade te Amsterdam te zien zijn, samen met de inzendingen van andere
ROTTERDAM De bejaarden-
passen vinden goed aftrek. Na een
week is gebleken dat de organisatie
gesmeerd loopt en dat de animo voor
de pas groot is. Van de 17.139 men
sen die een uitnodiging hebben
gekregen, zijn er 10.540 naar de
twaalf uitreikbureaus gekomen om
een pasje in ontvangst te nemen. Dat
wil zeggen iets meer dan 61 pro
cent.
Een juist beeld geeft dat cijfer
niet omdat er uiteraard ook zieken
en uitstedigen waren die niet kon
den komen. Zij kunnen echter nu
terecht op het centrale uitreikbu-
reau op het stadhuis waar hun pa
pieren zijn gedeponeerd.
De reacties op de kleurenfoto's
zijn goed: veel bejaarden zeggen dat
ze er nog nooit zo „gekleurd" hebben
opgestaan.
De Delftse inzending omvat een
groot aantal cultuurtechnische ge
wassen, tropische, subtropische of
Kaapse gewassen. De Floriade duurt
van 30 maart tot 1 oktober 1972, zo
dat er bloemen en planten kunnen
worden getoond uit drie seizoenen.
Het buitenterrein is 70 hectare groot.
Hoewel de Nederlandse tuinbouwers
natuurlijk een belangrijk aandeel in
de show zullen hebben, is deze Flo
riade toch vooral bedoeld om inter
nationale contacten te leggen. Plan
ten uit alle vijf werelddelen worden
er samengebracht.
Ook de interuniversitaire inzen
ding zal het publiek een beeld pro
beren te geven van wat er buiten
Nederland aan planten leeft. Zo zal
Wageningen, in samenwerking met
Delft, Deventer en Groningen, een
kleine sawah met een rijstveldje
aanleggen. Andere instituten voeren
bijzonder exotische planten aan, bij
voorbeeld uit Mexico, India en Chi
na.
Technische gewassen
Wat de Delftse Cultuurtuin be
treft: deze is vanouds befaamd ge
weest om zijn zg. technische gewas
sen, zoals rubber, sago, tapioca, ka
neel, enzovoort, te veel om op te
noemen.
Na de verzelfstandiging van Indo
nesië is in deze sector enigszins de
klad gekomen; later heeft Wagenin
gen deze taak ten aanzien van de
ontwikkelingslanden min of meer
overgenomen, maar Delft heeft toch
altijd nog een zeer representatieve
serie technische gewassen en daar
naast uiterst fraaie tropische en sub
tropische siergewassen.
Een wandeling door tuin en kassen
begint bij de hoofdingang tussen het
laboratorium voor algemene en tech
nische biologie en de tuinmanswo
ning aan de Julianalaan 67. Rechts
ligt dan de kruidentuin: een in vak
ken verdeeld stuk grond, onderver
deeld in plantenbedden met keurig
geplaatste naambordjes. Kenners
leiden uit de Latijnse opschriften ge
makkelijk de namen der planten af.
In deze plantenbedden staan de
vaste nuttige planten en de zg. één
jarigen: medicinale planten, planten
die looi- en kleurstoffen leveren,
vezel leverende 'planten, voedings-
en genotmiddelen leverende planten.
Orchideeën
In de tropische kassen vinden wij
onder de verzameling tropische en
subtropische gewassen flink uit de
kluiten gegroeide Bamboebosjes, sui
kerriet, een kokos- en een oliepalm,
een kapok- en een cacaoboom, enz.
Stralend mooie tropische bloemen,
die soms heerlijk ruiken. Zeldzame
orchideeën. Een imposant exemplaar
uit de wereld der agaven, dat als
bijzonderheid heeft dat het in zijn
stengels een enorme voorraad van
een bedwelmende, alcoholhoudende
drank kan vormen. Indianen die het
geheim kennen, bedienen zich ervan.
Wij niet, want in „gevangenschap"
ziet de plant koppig van deze pro-
duktiviteit af.
Pronkstuk van de tropische kas
sen is ongetwijfeld de Victoria regi-
na, die als hij bloeit altijd wel enige
verwoede foto-amateurs uit hun bed
houdt. Eén nacht vertonen de bloe
men van deze waterplant zich in
volle pracht en geur: de tweede
nacht bloeit hij ook nog in een an
dere kleur, maar zonder geur. In de
bomentuin buiten staan diverse
exemplaren die om één of meer ei
genschappen nuttig te noemen zijn,
maar meestal toch wel om de kwali
teit van hun hout.
Geschiedenis
Voor de geschiedenis van de Cul
tuurtuin moeten wij teruggaan naar
het einde van de vorige eeuw, toen
de vermaarde bioloog prof. Beije-
rinck met groot elan begon te do
ceren voor studenten die waren ge
ïnteresseerd in industrieën welke
verband hielden met biologische
werkwijzen en vraagstukken.
Er was een grote ontwikkeling
gaande in de gist- en spiritusfabrie
ken, de brouwerijen, bakkerijen,
conservenfabrieken, bij de drinkwa
terreiniging en niet te vergeten bij
de fabrieken in het voormalige Ne-
derlands-Indië die ondernemings-
produkten verwerkten. Bedrijven
verrezen voor de verwerking van
textiel, papier, hout, cellulose, zet
meel, suiker, maar ook voor dierlijke
produkten als zuivel, vlees, leer, ge
latine, enzovoort. Hier lagen typische
taken voor scheikundige ingenieurs.
De plaats van de tuin in het onder
wijsprogramma is overigens in de
loop der jaren enigszins gewijzigd.
Prof. dr. ir. G. van Iterson jr.. een
leerling van prof. Beijerinck, kreeg
als opdracht onderwijs te geven in
de microscopische anatomie. Later
werd de naam van de leerstoel ge
wijzigd in technische botanie. De be
langstelling voor de richting van
prof. Van Iterson was zo groot, dat
voor hem een geheel nieuw laborato
rium werd gebouwd in 1914. Om het
gebouw heen werd een stuk grond
van ongeveer drie hectare bestemd
voor de inrichting van een botani
sche tuin, met een tropisch kassen
complex, dat hoewel klein voor
die tijd zeer modern werd ingericht.
Bedreiging
Na de Tweede Wereldoorlog is aan
het laboratorium voor technische
botanie een nieuw laboratorium voor
biochemie gebouwd en nog later het
laboratorium voor microbiologie.
De biologisch georiënteerde insti
tuten huizen sindsdien onder één
dak. De tropische kassen werden
tussen 1950 en 1954 vernieuwd en
uitgebreid. De naam van de leer-
s'toel veranderde in „algemene en
technische biologie".
Moge dit alles erg positief klinken,
het neemt niet weg dat na het ver
dwijnen van de koloniën een flink
stuk emplooi was weggevallen. Na
het emeritaat van prof. Van Iterson
werd prof. Roelofsen benoemd, die
in 1968 overleed. De expanderende
hogeschool zou tuin en kassen heb
ben opgeslokt, indien de waarne
mend hoogleraar-beheerder geen
heftig verzet had gepleegd.
De argumentatie van prof. Be
rends, zelf geen botanicus, voor zijn
beschermheerschap is eenvoudig. Hij
Bananenplant.
ziet liever geen parkeerterreii :rt
bal veld of optrekjes op de ple ,ei
naar zijn mening dringend b
is aan ruimte, bomen en stan
Ook is hij ervan doordrongen 'd
best in de toekomst grotere mi
kan rijzen naar de produkten n(
plantentuin. De hoogleraar 1
zoverre succes gehad dat eenlei
tuinlieden in dienst is geble
de Cultuurtuin te verzorgen,
lang onder de zorgvuldige hoi r
de nu kort geleden gepensii
heer De Vries. Zij hielden z
staande collectie op peil en bi
haar zelfs hier en daar uit.
Sierplanten
Het accent werd intussen w
legd van technische gewassf
sierplanten, die nu samen i
de tuindienst produceert e
zienlijke bijdrage leveren tot
vrolijken van kantoorruimti
groen geeft een kleurig gezii
allerlei feestelijke bijeenkom
verzacht de plechtstatigheid
ficiële ontvangsten. Een asp nd
de tuin om niet te onderst
bijna dagelijks zijn er ergens
stukken, palmbomen-in-bak a
andere decoraties nodig.
In de practica van het la
rium voor algemene en tec
biologie, het laboratorium v< ;r]
chemie en biofysica en het
voor scheikunde is regelmatir
naar kruiden, planten, kleur cv
zoals bladgroen, bessen, e.d.
de samenwerking tussen de
landse botanici nog niet zo 1
als bijv. in de schei- of wi
beginnen op sommige punter1
stituten redelijk naar el kaai 2
groeien. Een van de belan n
contacten is de uitwisselii
zaadlijsten over de gehele
die leidt tot het elkaar gra 'en
sturen van diverse zaden. Iet rdc
ruilt de Delftse Cultuurtui r
15.000 zaden met instellingen
Niet altijd komt het gewas 0
ook hierin valt het langzan
verbetering te bespeuren.
Voor personeel en student*11'
de T.H. zijn de tuin en de kas
gankelijk op maandag tot
vrijdag van 912 en van 14—
Voor groepsbezoek is het vei
schriftelijk of telefonisch
met de Cultuurtuin aan de
laan 67 in Delft op te nemf
01730-33222 toestel 7382 0
Publiek van buiten de TH I
een bezoek aanvragen.
rik
Jde
Theeplant.
