Voor euthanasie zijn geen regels vast
te stellen
BEDRUFSKEURING KAN
(MEESTAL)
Schade Evoluon-aanslag valt wel mee
Bezwaar metaalwerkgevers
tegen ontwerp-stakingswet
Wandelen
met NS
Conclusie van congres van verplegenden:
metpassi
Melkbezorging
„nieuwe stijl"
Neem een
2-pluskaart.
1
Aannemer eisj
tien miljoen
schade terug
van minister
de fmitigste sinas
Uitwedstrijd?
Advies over gelijkt
beloning vrouwen»^
en mannen gevraag tegei
10
VRIJDAG 25 FEBRUARI 197}NIEU
DEN HAAG
Het Rotterdam
L.
Van een onze verslaggevers
UTRECHT Passieve euthanasie, dat wil zeggen het nalaten
van een levensverlengende handeling, is aanvaardbaar, al gelden
daarbij de nodig evoorwaarden. Actieveeutbanasie. dit is het in
directe zin iemands leven beëindigen, bijvoorbeeld door een
dodelijke injectie, kan bij hoge uitzondering aanvaardbaar zijn.
In feite alleen bij een nadrukkelijke wilsbeschikking van de
patiënt zelf.
TIJDELIJK VAN 102 VOOR
CENT
In Amsterdam zijn gisteren de win
naars bekendgemaakt van World
Press Photo 1972. Hoofdprijswin
naar Wolfgang Peter Geiler maakte
afgelopen zomer een schitterende
fotoserie van het dramatisch einde
van de meest opzienbarende bank
overval in de Westduitse geschie
denis, die in Keulen begon (foto
boven). Behalve de hoofdprijs le
verden deze zes platen de eerste
prijs op in de categorie foto-series.
De tweede prijs in deze categorie
ging naar Michel Laurent, die voor
Associated Press de gruwelijke
serie „Dag van de wraak in Beng-
ladesj" maakte.
Foto onder: De Amerikaan Eddy
Adams van Associated Press kreeg
voor zijn foto de „Drill Instructor"
de eerste prijs in de categorie al
gemene features. De tweede prijs
was voor de Engelsman David
Waterman, die de val van een
groepje parachutisten op de ge
voelige plaat vastlegde.
Van onze soc.-econ. redactie
DEN HAAG De Federatie
Metaal- en Electrotechnische In
dustrie, de werkgeversorganisa
tie in de metaalindustrie, is van
mening dat het wetsontwerp
over stakingen fundamentele
fouten en lacunes vertoont. Als
het wetsontwerp ongewijzigd
blijft, zal dat funeste gevolgen
hebben, zo meent de FME.
Volgens de FME gaat het wetsont
werp er vanuit, dat een vakvereni
ging die geen partij is bij een CAO
caaraan niet is gebonden. Zo'n vak
vereniging is dus vrij om de werkge
vers door middel van staking te be
wegen betere arbeidsvoorwaarden toe
to staan. De FME herinnert in dit
verband aan het feit dat op 19 fe-
AMSTERDAM De Melk Unie
overweegt in Rotterdam. Schiedam.
Dordrecht en Papendrecht een proef
te gaan nemen met een nieuwe ex
ploitatievorm voor de huis-aan-huis-
bezorging van melk. In dit gebied ex
ploiteert de Melk Unie 95 bezorgwij-
ken. Volgens de nieuwe opzet zal de
bezorger de wijk geheel voor eigen
rekening mogen bedienen. De bezor
ger krijgt een garantie voor zijn in
komen.
De Melk Unie zal tegen vergoeding
van kosten zorgen voor de financie
ring van het werkmateriaal en voor
de administratieve en vaktechnische
begeleiding. De bezorger kan zelf het
goederenassortiment, de verkoopprij
zen, zijn werktijden enz. bepalen,
zoals iedere zelfstandige ondernemer.
De sociale verzekeringen blijven
van toepassing. Het plan beoogt een
sterke vereenvo Jdiging van de orga
nisatie te bereiken waardoor kosten
worden bespaard. Dit zal noodzake
lijk zijn om de melkbezorging aan
huis te kunnen voortzetten, aldus de
Melk Unie.
Met de betrokken werknemers
wordt overleg gerleegd of er belang
stelling is voor dit plan. Daarna zal
het advies van de centrale onderne
mingsraad worden gevraagd en zul
len met de werknemersorganisaties
de details van de regeling worden
vastgesteld.
bruari vijf van de zes vakbonden een
eenjarige metaal-CAiO afsloten.
De regeling in het wetsontwerp be
tekent volgens de FME een vrijbrief
Volg uw club zaterdag of
zondag voordelig op
't spoor. Hoe ver ook weg.
2 personen
3 personen
4 personen
5 personen
f35.-
f40.-
f 45.-
f50.-
Neem één NS identiteits
bewijs of pasfoto mee.
voordelig
uit met NS
voor iedere vakvereniging, die in het
wetsontwerp in een CAO-loos tijd
perk recht op staking verkrijgt, om
elke door zustervakverenigingen wel
afgesloten CAO te doorbreken.
Het wetsontwerp stelt hiervoor
geen enkele eis: voldoende is dat de
vakbond de CAO niet mede heeft on
dertekend. Op die manier ontstaat er
een toestand van voortdurend drei
gende onzekerheid op het punt van
de arbeidsvoorwaarden, aldus de
FME.
Dat zijn, verkort, de conclusies van
het euthanasiecongres in het Jaar
beurscongrescentrum te Utrecht, dat
gisteren onder auspiciën van de con
fessionele verenigingen van verple
genden en verzorgenden is gehouden.
Zoals gemeld werd is de belangstel
ling in deze kring voor het onderwerp
zo groot dat twee (herhalings)con-
gressen moeten worden belegd.
De officiële, inderhaast aan het slot
van het congres door een forum ge
formuleerde uitspraken, die door ap
plaus kennelijk in meerderheid de in
stemming hadden, luidden, iets voor
zichtiger als volgt: Actieve euthanasie
buiten de wil en het. medeweten van
de patiënt om is principieel onaan
vaardbaar. Wanneer sterker dan de
huidige praktijk laat zien het belang
van de patiënt als norm zou functio
neren, zou waarschijnlijk vaker de
medische behandeling eerder worden
gestaakt, dat thans het geval is (pas
sieve euthanasie). Verplegenden en
verzorgenden dienen, meer bewust
van eigen beroepsverantwoordelijk
heid en zelfstandigheid, mede te den
ken, mede te beslissen in behande
lingsteams.
Niet legaliseren
Hiermede volgde het congres in
grote lijnen het standpunt dat ook de
hervormde synode over deze kwestie
inneemt. Nadrukkelijk distantieerde
het congres zich van het legaliseren
van (met name actieve) euthanasie.
Prof. dr. J. Th. Schreuder. bijzonder
hoogleraar gerontologie aan de U-
trechtsc universiteit, zei er onder
meer over: een arts, die er in een
bepaalde situatie toe overgaat zal
steeds de omstandigheden als belang
rijker moeten waarderen dan het feit
dat hij een strafbare handeling
pleegt.
Een andere inleider, dr. J. F. Rang,
juridisch medewerker van het Insti
tuut voor sociale geneeskunde aan de
VU, zei het zo: „Je kunt op grond van
de huidige wet nooit zeggen: eutha
nasie is absoluut verboden. Maar wat
er ook gebeurt in de ontwikkeling
waar we nu over praten: ik hoop dat
er nimmer euthanasie-teams zullen
ontstaan (applaus).
Prof. Schreuder had eerder gesteld,
dat het vroegere absolute standpunt
„het leven moet beschermd worden"
niet meer houdbaar is. Door de ont
wikkeling van de medische weten
schap komen steeds meer mensen te
recht in een soort niemandsland tus
sen leven en niet leven. Vaste regels
zijn er niet meer te stellen. Men moet
zich (arts, verpleegster, verzorgende)
afvragen wat men in feite doet: het
leven verlengen of het sterfbed. Soms
heeft daarbij de ethiek van de pa
tiënt voorrang boven die van de arts.
Verabsoluteert men het principe het
leven niet te mogen verkorten dan
betekent dat bijvoorbeeld bij lijders
aan kanker zeer veel extra lijden.
Hier acht hij de artsen de grote
schuldigen. Hun standpunt behoort te
zijn, dat geen ten dode opgeschreven
patiënt mag klagen over pijn. Daar
zijn genoegd goede (en weinig bewust-
zijnsverminderende) medicamenten
voor tegenwoordig. De dosering van
de pijnstillende medicijnen moet zo
zijn, dat de patiënt er nimmer om
hoeft te vragen.
uit een ethisch-religieuze discussie
(daarom vond hij het congres zo be
langrijk), die op den duur een neer
slag moeten krijgen in de wet. Mede
op grond van naastenliefde en barm
hartigheid zal er op den duur in uit
zonderingsgevallen ruimte moeten
komen voor juridische rechtvaardi
ging.
Dr. P. Sporken. theoloog-ethicus in
Nijmegen formuleerde zeer helder de
zijns inziens enige vorm van actieve
euthanasie die toelaatbaar is en dan
nog in speciale gevallen. Als een
mens klaar is om te sterven maar de
verdere ontluistering van zijn leven
niet meer aan blijkt te kunnen, dan
kan het met zijn toestemming ethisch
verantwoord blijken zijn stervenspro
ces door actief medisch ingrijpen
drastisch te verkorten.
Voorbeeld
Hoe moeilijk dat „kan ethisch ver
antwoord zijn" in de praktijk valt te
hanteren maakte later prof. Schreu
der weer duidelijk aan de hand van
een voorbeeld uit eigen ervaring. Een
bejaarde vriend en collega vroeg hem
om actieve euthanasie. „Ik heb dat
gemeend niet te moeten doen en ben
daar nog niet uit. Had ik het wel
gedaan, dan was ik daar evenmin
uit".
In de soms emotionele discussie
kwam ook de openheid ten opzichte
van patiënt en familie ter sprake. Die
moet veel groter worden, het mag
niet meer voorkomen, dat gezegd
kan worden van artsen en zie
kenhuizen „dat hun patiënten voor
uitgaan tot de dood er op volgt". Aan
de stervensbegeleiding van de patiënt
en vooral ook van de familie ont
breekt nog wel het een en ander. De
opleidingen moeten ook veel meer in
het teken staan van stervensbegelei
ding. Op zijn minst zal een hand toe
gestoken moeten worden om verple
genden en verzorgenden althans een
klein beetje te leren met deze proble
men om te gaan.
Slotconclusie van zuster A. de Gier
uit Dirksland, nadat diverse van haar
collega's het daadwerkelijke uitoefe
nen van haar beroepsverantwoor
delijkheid hadden beklemtoond: „We
moeten wakker worden en het niet
bij dit congres laten. In teamverband
zullen pastores en verpleegkundigen,
die tot nu toe in verband met deze
problematiek te weinig invloed heb
ben gehad in dialoog met de arts
moeten komen, want hij is het altijd
geweest die „het alleen moest doen".
aannemingsbedrijf „Oosterwijk" hee(
10 miljoen schadevergoeding va
hel rijk geëist, omdat het bedrijf al
gevolg van bezwaren van de ministej
van Volkshuisvesting tegen het zuj
gen van zand in de Grevelingen g«
noodzaakt was dit van elders te be
trekken, wat hogere kosten met zi<j
had meegebracht.
Nadat een eerste verzoek om scha
devergoeding bij ministeriële bé
schikking was afgewezen, tekende h( I
bedrijf hiertegen beroep aan bij q I
Kroon. Dit beroep werd donderd^ I
door de Raad van State behandeld. I
De maatschappij had al het zap
behorende tot de buitendijkse grot)
den, banken, slikken en platen en h
zand onder het buitendijkse watj
gekocht van de eigenaresse de hee
lijkheid Grijsoord. Omdat de ministj
bezwaren maakte tegen de zandwij
ning binnen net gebied van de Gij
velingen, kon aan de overeenkonj
geen uitvoering gegeven worden, j
Het bedrijf moest toen het zaj
van elders betrekken. De ministj
vindt het aannemelijk dat dit het b
drijf meer heeft gekost, dan wanne
het zand in het Grevelingengebij ^,1-==
gewonnen zou zijn, maar daarmee \i_V-
volgens hem nog niet gezegd dat gflfj
hogere kosten het rechtstreeks gevol Ipjj
zijn van het door hem gemaakte bi ||jtij|
zwaar.
Volgens het bedrijf is dit wel dj H
gelijk het geval. Het heeft om vemjl^B
tiging van de ministeriële beschij
king gevraagd en om toewijzing vj Al
het verzoek om schadevergoeding. ke 1
huizi
met
11 voor
O in A
Van een verslaggever) ni'ng
DEN HAAG Minister van 3 0o
ciale zaken Boersma heeft de SI phen
advies gevraagd over een wettelij]
regeling van het recht op gelijke Ij huup
loning van mannelijke en vrouwelj fIats
ke werknemers. In juni treedt h f 257
verdrag nr. 100 van de Internationa maar
arbeidsorganisatie in werking, waa Dez
in dit recht is geregeld. verhi
De minister meent dat het ree f 2.9.;
op gelijke beloning zonodig via 1 verw!
rechter moet worden verwezenlij| gevet
Hij heeft de SER onder meer g vroeg
vraagd of er een adviescommia bi.-
moet komen tussen rechter en b dervt
langhebbende. Ook wil hij een duid lintr
lijke omschrijving van het begi hy b<
„arbeid van gelijke waarde". ta{
Soc
De werkgeversorganisatie meent -
daarom dat het wetsontwerp drin- s4tlV€CT
gend herziening behoeft teneinde
„heilloze gevolgen" te voorkomen.
Wanneer de wetgever de erkende
vakbonden het recht tot staken wil
geven, moeten er ook regels worden
gesteld voor de manier waarop de
vakvereniging tot een besluit kan ko
men om van deze wettelijke bevoegd
heid gebruik te maken. De wetgever
d;ent te verlangen dat alle betrokken
Ieder van de vakvereniging zich in
een geheime schriftelijke stemming
moeten kunnen uitspreken over sta
ken. Een gekwalificeerde meerder
heid is, volgens de FME, vereist voor
een besluit om te staken.
Bij beslissingen moet men zich
goed realiseren, dat de chronisch zie
ke altijd agressie oproept bij zijn om
geving: men verwijt hem zijn ziekte
min of meer (als bij Job), men vindt
dat hij al maar met zichzelf bezig is,
niet meewerkt, lastig is, enzovoorts.
Kortom er is een afweer van de ge
zonde tegen het zich met de patiënt
identificeren. Het spreekt vanzelf, dat
deze gevoelens geen rol mogen spe
len, als beslissingen over passieve
euthanasie moeten worden genomen.
Dr. Rang stelde, dat er over euthana
sie praktisch geen rechtspraak be
staat. De oplossing zal moeten komen
Van onze redacteur wetenschappen
AMSTERDAM Een bedrijfs
arts die probeert het keuren van
sollicitanten zoveel mogelijk af
te handelen zonder die sollici
tanten ook maar persoonlijk te
zien, lijkt in eerste instantie geen
aardige man. Maar Paul A. van
Welv (44), die gisteren in Am
sterdam promoveerde aan het
ontwerpen van een dergelijk
systeem, maakt allerminst de in
druk van een bureaucraat gewor
den arts. Hij vindt dat hij goede
redenen heeft voor het nieuwe
systeem.
Door een groot aantal medische ge
gevens van te voren op een vragen
lijst te verzamelen en aan de hand
daarvan te beoordelen of het nodig is
dat hij de sollicitant nog zelf ziet,
bespaart hij hem flink wat tijd en
zichzelf een stuk overbodig routine
werk. Op „hoogtijdagen" gingen er op
Philips' medische dienst in Eindhoven
(v>aar dokter van Wely werkt) per
uur en per arts tien mensen door de
molen, en dat leverde natuurliik
nauWelijks hoogtepunten van uitoefe
ning der geneeskunst op. En het
bleek, bij onderzoek in 1965, zelfs
nauwelijks zinvol.
In nog geen twee procent van de
gevallen waarin er „iets" aan de
hand was, kwam dat aan het licht bij
dai lichamelijke onderzoek door de
arts. De overige gevallen bleken uit
de (toen veel kleinere) vragenlijst, het
urineonderzoek of iets dergelijks. Dus
werd stapsgewijs bekeken of het voor
de arts mogelijk was om op grond
van alleen de „papieren gegevens" te
beoordelen of hij inderdaad de solli
citant zelf moest zien, hetzij om na
dere inlichtingen te vragen, hetzij om
hem inderdaad lichamelijk te onder
zoeken. Dat bleek inderdaad te kun
nen, in het laatste stadium van Van
Wely's onderzoek kwam nog maar
een kleine helft van de sollicitanten
bij de arts, en dan konden ze in ver
reweg de meeste gevallen nog hun
kleren aan houden.
Nooit uitgezocht
De resultaten waren even goed of
slecht als bij de klassieke manier van
keuren. Of ze goed of slecht waren,
weet trouwens merkwaardig genoeg
niemand. Of een bedrijfskeuring iiv
aerdaad enige voorspellende waarde
heeft is nog nooit uitgezocht.Men is
daar in Eindhoven nu mee gezig. Dat
zal te zijner tijd weer een boeiende
promotie opleveren.
Over het doel van bedrijfskeurin-
gen heeft dokter van Wely ook inten
sief nagedacht en in zijn proef
schrift geschreven. Het gaat er niet
om, uit te maken of iemand gezond
genoeg is om voor de firma te wer
ken, maar om te ontdekken welk
soort werk hij kan doen zonder' zijn
gezondheid te schaden. „En voor een
groot deel", zegt Van Lely, „is dat
iets wat je inderdaad door lichame
lijk onderzoek niet kunt ontdekken,
wat de man of vrouw je alleen zelf
kan vertellen.'' Een voorbeeld: ie
mand die in de glasblazerij wil wer
ken. Kunt u tegen de warmte, vraag
je dan. En dan zegt hij ja of nee, hij
weet dat van zichzelf wel. De en
manier om het te meten is de
een dag in een klimaatkamer te a
ten en zo ongeveer alle lichaamsfuj
ties te volgen. En dat zou dan 1
wel eens minder betrouwbaar kunï
zijn dan het antwoord van de man;
de vraag „kunt u tegen warmte".
Wij gaan in het vragenformu)
dat we in Eindhoven sinds vorig jl
voor de keuring gebruiken, ver)
dan wie ook ter wereld met het vj
gen aan de sollicitant zelf wat hij j
en niet kan, zegt dokter Van WÉ
j klaar
I gen c
j lagen
wonii
heer
Ziji
12 wandelroutes in de
mooiste streken in ons
land.
Vraag de folder
„Wandelen met NS" aan
het station.
voordelig
uit met NS
1
jor
pl£
ker
va!
haj
v/ri
Sltl
zou
fen
Van onze correspondent
EINDHOVEN „Er wordt vooralsnog geen direct ver
band gelegd tussen de bomaanslagen in Ravenstein en
Ommen en de aanslag die in de nacht van woensdag op
donderdag werd gepleegd op het Evoluon in Eindhoven.
Wel houden we uiteraard rekening met de mogelijkheid
dat er een zekere relatie tussen de voorvallen bestaat", al
dus mr. Messchaert, hoofd van het arrondissementsparket
in Den Bosch.
van de dag in Einlhoven op de
hoogte gesteld van het gebeuren.
Het feitelijke onderzoek naar de
Evoluon-aanslag staat onder lei
ding van officier van justitie mr.
Peynenburg, wordt uitgevoerd
door de Eindhovense recherche.
Niets
gevonden
Hij voegde hieraan toe. dat bij
het onderzoek we] gebruik zou
worden gemaakt van de gegev-
vens die inmiddels zijn verza
meld door het recherche-team
onder leiding van hoofdinspec
teur Blaauw, dat zich bezighoudt
met de eerder genoemde aansla
gen. Zowel deze hoofdinspecteur
als mr. Booster, die het onder
zoek naar de gasaanslagen leidt,
hebben zich gisteren in de loop
Om 01.23 uur in de nacht van
woensdag op donderdag werd de
omgeving van het Evoluon opge
schrikt door een hevige explosie.
Hoewel de politie onmiddellijk
een speuractie op touw zette,
werd niets gevonden dat wees op
een aanslag. Er werden onder
meer controles uitgevoerd op
punten die volgens het gemeen
telijk energiebedrijf bij een even
tuele aanslag als doelwit zouden
gelden.
Een controle door Philips-per-
soneel in het Evoluon leverde
ook niets op. Pas omstreeks half-
vijf werd de aanslag ontdekt bij
een controle van de buitenkant
van het gebouw. Een onderzoek
bracht aan het licht dat tussen
één van de draagpilaren van het
schotelvormige Evoluon en de
buitenwand die voornamelijk uit
glas bestaat, een bom was ont
ploft, waardoor vijftien dubbele
ruiten waren gesneuveld .Ver
dere schade had de bom niet aan
gericht.
Mr. Messchaert dacht dat de
bom niet zozeer geplaatst was
met re bedoeling ernstige schade
aan het gebouw toe te bren
gen, maar veel meer om de
aandacht te trekken. De resten
die teruggevonden zijn zullen
in het gerechtelijk laboratorium
worden onderzocht. Er zijn
onder meer delen van een wek
ker, enkele batterijen en een
onderhemd teruggevonden. Er
kon nog niet met zekerheid wor
den vastgesteld, waaruit de
springlading bestond.
Geen
aanwijzingen
Het onderzoek heeft tot nu toe
geen enkele aanwijzing opge
leverd. Hoewel de bom eenv
diger was dan de bij Ravenst
en Ommen gebruikte typen,
de mr. Messchaert niet zon
meer spreken van amateurisi
De bom vertoont geen enk
overeenkomst met de brandbe
men zoals die door de Eind!
vense Rode Jeugd werden
bruikt, onder meer om de a;
van de hoofdcommissaris
brand te steken. Nagegaan wol
in hoeverre er wel overeenkoj
bestaat tussen deze bom en
bom die vorig jaar verpakt in i
tasje op het Eindhovense stati
werd gevonden. Deze laatste i
voor de Rode Jeugd bestemd 1
egweest.
ant
lid
E
vra
schi
kar
E
dez
maj
c'at
woi
tagi
ove
tei
