Begin '72 zeker 20.000 werkloze bouwvakkers LANGMAN WIJST SER-ADVIES AF Mieren teisteren bewoners Nijmeegse studentenflats Uit de Haagse hof geplukt Lerarenbetoging in Den Haag tijdens onderwijsdebatten Interpellatie treinkaartje Reden: niet t milieu maar 91 geld Kamer DON.D6RiD.AG 9 DECEMBER 1971 AMSTERDAM Volgens voorlopige prognoses zullen er begin volgend jaar 20 a 30.000 werkloze bouwvakarbeiders zijn. Daarmee is Nederland in de pa radoxale situatie verzeild ge raakt dat er temidden van een voortwoekerende woningnood tienduizenden bouwvakkers te gen hun zin duimen draaiend achter de kachel zullen zitten. De boosdoeiier is gauw gevonden. Werkgevers en werknemersorganisaties lijzen in hun publikaties eendrachtig laar de overheid. Immers, de overheid ;eeft geen bouwopdrachten meer en oert in haar bezuinigingswoede een traf vergunningenbeleid met name roor de bedrijfsgebouwen. De nadelige evolgen voor de arbeidscapaciteit in de louw zijn in de cijfers al duidelijk waarneembaar. Er is meer aan de hand. Behalve van en terugval in de overheidsinvesterin- en is er in het algemeen sprake van en teruglopende conjunctuur. De taatshuishouding kampt met overbe- teding, inflatie, een tekort op de beta- ingsbalans, een sterke buitenlandse oncurrentie, hoge loon- en prijsstijgin- en, dalende rendementen, teruglopen- e investeringen en bedrijfsmoeilijkhe- jen. In de teruglopende conjunctuur staat de bouw voor. extra opgaven: er noet een ambitieus woningbouwpro- uamma van 135.000 woningen per jaar worden waargemaakt, maar kan dat? Onbetaalbaar We zijn in Nederland zo langzamer hand naar de situatie gegroeid, waarin geen enkele nieuwbouwwoning ook ;een woningwetwoning nog te beta- en is. De verschijnselen daarvan ken nen we al; de peperdure Bijlmer in Amsterdam loopt nog wel vol, maar buiten de randstad is de animo om een nieuw huurhuis te betrekken al veel geringer. In Groningen bijvoorbeeld lo.- pen de woningzoekenden met een wijde boog om flats heen, die 300 gulden per maand moeten opbrengen. In de rand stad is een flat van 300 gulden zo weg, masfr het is nog maar de vraag of dat bijvoorbeeld ook geldt voor de laag- bouwwoningen, die in de Bijlmer ge reed zijn gekomen. Deze woningen moeten exclusief de kosten van centrale verwarming zo'n 600 gulden per maand opbrengen. Een gemeentelijke woord voerder bekende, dat hij van dit bericht tra/geschrokken was. „Je vraagt je af aan wie je deze woningen 'kwijt kunt. De hulzen zijn kleiner dan de vierka- merflats, die in de Bijlmer te' huur zijn en daar betaal je minder voor." Zelfs net een straf gehanteerd doorstro- ningsbeleid zal het waarschijnlijk noeilijk zijn mensen, die nu te goed- oop wonen, te bewegen in dit soort roningen te gaan zitten. Huursubsidies tullen uitkomst moeten brengen. In economische termen vertaald heet niets dat de vraag vermindert en dat dsn nog afgezien van het feit dat er bij Srote groepen van de bevolking hele maal geen vraag naar woningen van MO gulden per maand bestaat. Pessi misten beweren overigens allang dat de woningbouwproduktie door de ontwik keling op het vlak van de financiering, de peperdure Bijlmer in Amsterdam loopt nog wel vol, maar buiten de randstad is de animo voor een duur huurhuis veel kleiner de prijzen en de afzet geheel vast dreigt te lopen. De overheid mikt weliswaar op 135.000 woningen maar zij heeft daar van maar 50 a 60.000 woningen in eigen hand. Op de bouw van die andere 75.000 woningen heeft zij weinig of geen invloed. Het moet nog blijken of deze woningen bij een verslechterende economische situatie en stijgende bouw- en aansohaffingskosten zullen worden afgenomen. Daarbij komt dat de bouwproduktie sterk reageert op de conjunctuur ep dat bij een enigszins dalende bouwproduktie de werkloos heid in verhouding sterker zal toene men. Jaren dertig Het spook van de werkloosheid ont leent zijn dreiging nog steeds voor een deel aan de gebeurtenissen in de jaren dertig. In de periode van wederopbouw en herstel van na de oorlog zijn er nog een paar inzinkingen geweest en voor zover het de bouw betreft, manifesteer de het laatste crisissymptoom zich in 1967. In dat jaar steeg het aantal werk lozen tot 40.000 dat wil zeggen dat 14 procent van alle bouwvakkers zonder werk zat. Zoals bekend gaat men er over het algemeen vanuit dat drie pro cent werkloosheid nog aanvaardbaar is (Als „men" niet zelf tot die drie procent behoort). Drs. A. G. Ter Hennepe, medewerker van het Nederlands Economisch Insti tuut voor de Bouwnijverheid, bevestigt dat het bouwbedrijf als typische produi- cent van investeringsgoederen de ver anderingen in de conjunctuur sterker ervaart dan andere bedrijfstakken. Voor de bouwvakker is dat een onaan gename kant van zijn beroep, doch con juncturele kwetsbaarheid van het bouwvakberoep heeft voor het bouwbe drijf consequenties die verder gaan dan alleen maar de periodiek dunne op drachtenportefeuille. De geneigdheid van jongeren om in het bouwbedrijf te gaan werken neemt Van onze parlementsredactie DEN HAAG Wil onze eco nomie in de komende jaren niet te veel bloedverlies lijden dan zal een grotere matiging nodig zijn dan de sociaal-economische raad heeft aanbevolen. Minister Langman (economische zaken) heeft dit gisteravond in de Tweede Kamer gezegd. De minister keerde zich met dit standpunt tegen de meerderheid van de SER (werknemers en op één na alle kroonleden) die meende dat een matiging in de komende jaren moet worden bereikt op basis van een 12-procents loonsverhoging in 1972. 10 Procent in 1973 en 8 procent in 1974. Een grotere matiging leek de SER, met uitzondering van de werkgevers, in de komende jaren niet mogelijk. De SER bepaalde zijn standpunt op basis van het zogenaamde deskundi genrapport. De minister vond hiervan dat de weg die hierin wordt uitge stippeld om tot een terugdringing te geraken wel een erg lange is. „We zullen ernaar moeten streven sneller dan de deskundigen zich voorstellen uit de gevarenzone te komen", aldus de bewindsman. In politiek Den Haag houdt men er rekening mee dat dit 'egeringsstandpunt in het aan de Sang zijnde overleg tussen het be drijfsleven en de regering bijzonder hard is aangekomen. Dit gesprek waarover de partners tot nu toe op vallend zwijgzaam waren wordt vrij dagavond voortgezet. Een sterkere matiging achtte de minister noodzakelijk op grond van de sombere ontwikkeling van de wonomie. De afzwakking van de con junctuur zal nog sterker zrn dan en kele maanden geleden in het rapport van het centraal planbureau werd voorspeld. Zo nemen de investeringen minder snel toe en is de overbeste- ding nog steeds niet verdwenen. De loonkosten per eenheid produkt zul ten dit jaar mogelijk nog hoger uit vallen dan in de makro-economische verkenning werd voorzien, wat voor de prijsstijging en voor de concurren tiepositie een ernstige zaak is, aldus de minister. Minister Langman voorzag dat deze voortzetting van de inflatie en verdere volgens de heer Ter Hennepe geleide lijk af. Het aantrekken van vooral geschoolde werknemers is voor het bouwbedrijf onder normale omstandig heden al moeilijk. De moeilijkheden worden vergroot, wanneer periodieke werkloosheid het beroep nog extra on aantrekkelijk maakt. Bovendien blijkt na een werkloos/heidperiode arbeidsca paciteit ook tegen hoge kosten ge schoolde capaciteit voorgoed verlo ren te zijn en moeilijk weer te vervan gen. Dieptepunt De ontwikkeling in de werkloos heidscijfers geeft zowel de deskundi gen van het Nederlands Economisch Instituut voor de bouwnijverheid als de werkgevers- en werknemersorga nisaties reden tot zorg. Aan perioden van werkloosheid ging in het verle den altijd een zomer vooraf die werd gekenmerkt door een dieptepunt. Dat was ook de afgelopen zomer het ge val. Normaal waren er 's zomers on geveer 2000 werkloze bouwvakkers, nu waren er 5000. Op 1 november bedroeg het aantal werklozen reeds 10.400 (november vorig jaar 3.800). Het aantal bouwvakarbeiders in de woningbouw is weliswaar met 1600 toegenomen, dat wil. zeggen met twee procent, maar daar staat een achter uitgang in de gebouwensector met 11.000 (17 procent) tegenover. Nog zorgelijker is dat de bouwproduktie als geheel daalt. In geld uitgedrukt is er sinds '69/70 sprake van een stabili satie na een forse groeiperiode maar uitgedrukt in bouwvolume (het aantal werkobjecten) is er sprake van een daling. Dit effect wordt mede veroorzaakt door de prijsstijgingen, waardoor de vraag een knauw krijgt. Verdere stagnatie in de utiliteitssec tor zal ook op de woningbouw, die op papier tot 1973 vooruit kan, een on gunstige invloed uitoefenen. Een heel andere vraag is of versoe peling van het rijksgoedkeuringenbe- leid soelaas zal bieden. Het bedrijfs leven als geheel a'arzelt en het laatste wat een ondernemer, die economische moeilijkheden ziet naderen, zal doen. is het bouwen van een nieuw kan toor. De overheid kan bij wijze van spreken zo veel kranen opendraaien als zij wil, maar zo'n maatregel helpt alleen als er ook vraag is naar be drijfsgebouwen. Vandaar dat de werkgevers niet alleen een versoepe ling van het rijkseoedkeurin?enbeleid vragen, maar ook reikhalzend naar „normale" overheidsopdrachten (weg en waterbouw etc.) uitkijken. Drs. A. J. Drewes, secretaris van het Algemeen Verbond Ondernemers Bouwnijverheid onderschrijft de con clusies van drs. Ter Hennepe. Hij zegt: ..Er is voor de overheid alle aanleiding om de voortgang in de bouwproduktie veilig te stellen. Er zal daarom een correctie op de bezui nigingsmaatregelen moeten komen." nomisch evenwicht mag zij niet nala ten tijdig maatregelen te nemen. Met tijdige maatregelen bedoelt hij het verschaffen van opdrachten. „In het noorden liggen de plannen voor de verbetering van de infrastructuur klaar. In het belang van. werkgele genheid en bouwproduktie mag de overheid niet aarzelen tijdig de nor male tot nu toe tegengehouden opdrachten te geven", aldus drs. Dre wes. Hij wijst daarbij op het stand punt van de raad van Bestuur Bouw bedrijf, die een „aanzienlijke stij ging" van de werkloosheid en een stagnerende woningbouw voorspelde. Nu betekent de roep van de werk gevers om overheidsopdrachten niet dat alle bezuinigingsplannen over boord moeten. Het werkgeversbeleid blijft gericht op matiging en inflatie- bestrijding. Dat de inflatie de bouw niet onberoerd laat blijkt ook wel uit de bouwkostenstijgingen van 10 a 12 procent per jaar. „En een nog grotere loonstijging", voegen de werkgevers daar aan toe. Overigens leveren overheidsbezui nigingen niet louter winst op; werk loosheid kost ook geld. Drs. Drewes: „Het zou toch krankzinnig zijn dat het ministerie van volkshuisvesting de kraan dicht draait en dat het mi nisterie van sociale zaken de kraan opendraait, omd&t er'werkloosheid is. Oc-k voor een Werknemer is het ple zieriger normaal werk te verrichten dan via sociale zaken op een aanvul len werk te worden gezet." Alle geruchten over een versoepe ling van het rijksgoedkeuringenbeleid ten spijt zal de tijd moeten leren of De heer H. Kikkert (CHU) verbaas de zich erover dat men nu al weer om ingrijpen vraagt, want „nog geen zes maanden geleden hebben wij de gevolgen van overheidsingrijpen op dit terrein kunnen waarnemen." De matigingsplannen zijn, aldus de heer Kikkert, tot stand gekomen mede aan de hand van de inzichten en voorstel len van „uiterst deskundige mensen en die moeten wij ons vertrouwen durven schenken. Overheidsingrijpen kan niet in een handomdraai gebeu ren." Noodsituatie „Ingrijpen in de loonontwikkeling kan alleen met succes plaatsvinden in een algemeen beleefde noodsituatie," zo zei VVD-woordvoerder G. M. V. van Aardenne, die zich overigens wel afvroeg of het „wijzen-rapport uit de SER wel de wijste oplossing voor staat." Het doel van de vakbeweging om meer geld voor de woningbouw te verkrijgen, zou z.i. ook bereikt kun nen worden door „minder geldont waarding door een lagere loonstij ging." KVP-woordvoerder F. G. van der Gun zei, dat ingrijpen in de loon- en prijsontwikkeling „op dit moment niet zinvol is." Dat zou pas overwo gen mogen worden als duidelijk ge vreesd moet worden dat de feitelijke loon- en prijsstijgingen „in belang rijke mate gaan afwijken van datge ne wat door de meerderheid van de SER is geadviseerd." Genoeg gewacht Een geheel ander geluid liet de heer S. Keuning (DS'70) horen. „Ik heb er begrip voor dat de regering buiten spel is blijven staan, maar de ze afwachtende wijsheid zal in ge brek aan politieke moed en gebrek aan inzicht overgaan als zij almaar blijft afwachten. Die periode van af wachten is in onze ogen helemaal of nagenoeg voorbij. Het zal pijn doen en reacties oproepen, maar wij moe ten de prijzen en lonen durven aan pakken," aldus de heer Keuning, die zei zidh verbaasd te hebben over het standpunt van dr. J. Zijlstra, „die als president van De Nederlandsche Bank kennelijk ongeruster is dan als kroonlid van de SER." En verder: „Mijn fractie heeft wel •begrip voor de uiterst moeilijke posi tie van het kabinet, maar de belan gen van ons land en van de economie van ons land wegen tenslotte zwaar der dan onze bereidheid om begrip op te brengen, al is die bereidheid groot. Als er in het overleg met werkgevers en werknemers niets redelijks uit de bus komt dan z^l er ingegrepen moe ten worden." de overheid bereid is om op dit mo ment in te grijpen. Een telefoontje met het ministerie van volkshuisves ting en ruimtelijke ordening leert dat er „op dit moment geen enkele mede deling over een versoepeling van het rijksgoedkeuringenbeleid is te ver wachten". Het ziet er voorlopig naar uit dat de sombere voorspelling van werkge vers-voorzitter drs. S. C. Bakkenist dat „de wal het schip zal keren" ook voor de bouw bewaarheid zal worden. De eerste golf werklozen is er al. Kent u haar nog? Ons aller Audrey Hepburn, gesnaptp tijdens het winkelen in de binnenstad van Rome. Audrey heet nu touwens Mevrouw Dotti, sinds zij trouwde met deltaliaanse psychiater Andrea Dotti. NIJMEGEN Horden mie ren hebben het offensief ge opend op een aantal studen tenflats aan het Galgenveld te Nijmegen- Het gaat hier ver moedelijk om de zogenaamde faraomieren, die uiterst klein van stuk zijn en een geel bruine kleur hebben. Bij dui zenden dringen de mieren de laatste tijd de flats binnen, vooral die waar gehuwde stu denten wonen. Correctie Drs. Drewes voegt hieraan toe dat de overheid uiteraard de niet geringe zorg heeft voor haar eigen huishou ding, maar in het streven naar eco- Langman: lange weg rendementsverlaging zal uitmonden in een geringere groei van de eco nomie. De konsekwenties hiervan zul len zowel voor de werkgelegenheid als voor de goederendienstenvoorzie ning bijzonder ernstig zijn. De mi nister verwacht daarom dat de werk loosheid, mede veroorzaakt door de concurrentie uit Jaoan, een stijgende lijn zal vertonen. Deze werkloosheid zal zich niet alleen beperken tot de regio's maar ook het westen van het land omvatten. De werkloosheid draagt een zodanig karakter dat zij niet met conjuncturele maatregelen te bestrijden zal zijn. De konsekwenties zijn ook ernstig voor de ontwikkeling van de beta lingsbalans. De minister wees er in dit verband op dat de inflatie die we uit het buitenland hebben geïmporteerd zich in ons land hard nekkiger lijkt te handhaven dan bij onze buren. Daar zitten we nou boven op het topje van onze moeizaam beklom men welvaartsberg! Inplaats van heel triomfantelijk met een vlag te zwaaien, vragen we ons af hoe ooit weer in het lieflijk dal der gepaste soberheid te komen. Alles waar we zo blij mee waren, zit ons nu dwars. De auto's en de wasmiddelen, die alle vlekken verwijderen zonder boenen in het bijzonder. Grappig dat je nooit hoort schel den op t.v.-toestellen... Maar serieus. Hoe nu verder? Alleen maken wat echt nodig is, roept er een. Wat is echt nodig? Een schapenvacht voor de warmte, een dak boven het hoofd en muren om je heen tegen de regen; een win terwortel, de eieren van de kip, de melk van de koe om ons te voeden. En geen paarse, rode, gele, groene, gestreepte, gespikkelde, geblokte sokken. Ben je mal, allemaal in het geitenhaar- En geen lakens met bloemetjes en Geen tegels van vynil, parketvloe ren en tapijten meer, maar een eer lijk gebeitste houten vloer... kleurtjes; ongebleekt katoén doet het ook. Geen duizend dessins voor servie zen. Een tinnen bord en lepel en een ijzeren pot boven het vuur zijn vol doende. Op de top Het zou best zo kunnen met wat zelfbeheersing en wennen. We zijn er de jaren dertig en de bezettings jaren mee door gekomen. Tenminste wij die het overleefd hebben. Het is natuurlijk wel de vraag waar dan de sokkenververs, de la kenwevers, de werkers in de plastic- en tapijtenfabrieken, de pottenbak kers en alle overbodig geworden vakmensen van moeten bestaan. Maar het voornaamste bezwaar is misschien, dat we er geen van allen zin in hebben. We zijn nog veel te blij met wat we hebben en vooral met wat we kunnen krijgen. We eisen zelfs de ruitjes, streepjes en kleurtjes van onze theedoeken in plaats van de degelijke, maar hope loos saaie blauwe en x-ode doek van onze grootmoeders. Zie je, dat dal der gepaste sober heid mag lieflijk zijn, je kunt er weer tevredenheid vinden, maar de weg er naar toe is steil en elad. Wie struikelt valt zich misschien een beenbreuk. We zullen het heel voor zichtig moeten doen. Stapje voor stapje. En wie moedig voorop gaat zette meteen een steuntje neer voor de volgende! Als dat niet gebeurt gaan de niet zo handigen, de gehandicaoten, de tragen er absoluut ónderdoor. Mis schien vergeten we nu toch het be langrijkste. De gids. De deskundige. We horen eigenlijk meer de kreten van de le ken dan van degenen die diep in de problemen zijn gedoken. En die leken roepen allemaal iets anders. Waardoor de helling steeds ge vaarlijker voor ons wordt. Koningin Juliana heeft gisteren in de Domkark in Utrecht de viering van het 150-jarig bestaan van het diergeneeskundig onderwijs in Ne derland bijgewoond. Tijdens deze plechtigheid ontving zij uit handen van prof. dr. S. R. Numans het ge denkboek dat ter gelegenheid van dit jubileum is uitgegeven. Van een onzer verslaggevers BEVERWIJK Het lerarenkorps van het Pius X college in Beverwijk wil op 15 december een demonstratie in Den Haag organiseren om te dis cussiëren over de regeringsmaatrege len ten aanzien van het onderwijs. Leraren en schoolleiding zullen zich op die datum na het tweede lesuur naar het Binnenhof begeven om tij dens de onderwijsdebatten blijk te geven van hun verontrusting. Het lerarenkorps en de schoollei ding nodigen al het onderwijzend personeel van VWO, HAVO en MA VO uit, zich aan te sluiten bij hun actie, onder het motto „na Utrecht... Den Haag'". Adhesiebetuigingen kunnen gericht worden aan de school, Bülleriaan 2, in Beverwijk, tel. 02510 - 34150. Vandaag zal de bioloog-entomo- loog W. R. C. M. v.d. Loo uit Rot terdam, die al op enige plaatsen, onder meer in Zeeland, een derge lijke plaag met succes bestreed, naar Nijmegen komen. Op het bu reau van de stichting studenten huisvesting der Katholieke Univer siteit, waar velen hun beklag heb ben gedaan, hoopt men dat hij de legioenen tot staan zal weten te brengen. Het vorige jaar zijn de studenten ook al door de minuscule plaag geesten geteisterd. Er is toen in de flats bij het leven gespoten maar dat heeft de mieren blijkbaar slechts voor het oog verdreven. Ze hebben zich intussen vermenigvul digd en zijn nu in veel sterkere mate teruggekeerd. Alle verdel gingsmiddelen hebben tot nu toe gefaald. Men is zelf aan het eind gekomen en alle hoop is nu op de heer v.d. Loo gevestigd. Een van de problemen voor de heer v.d. Loo zal zijn om uit te zoeken waar de nesten zich bevin den. Vermoed wordt zelfs dat ze zich in het vele beton van de stu dentenflats hebben genesteld. Ove rigens lijken ze zeer mobiel te zijn. Waarschijnlijk zijn ze zelfs de straat overgestoken. In het St. Rad- boudziekenhuis werden ze een poosje geleden ook al gesignaleerd. De mieren zijn echte smulpapen. Ze werpen zich niet alleen op brood, maar ook op vis en kip, pin da's en walnoten. Ook bloed is bij hen nogal gewild. Ze gedijen in warmte en vocht. De diertjes zijn overal te vinden: in de gordijnen, in het wasgoed, in de pannen, in de boeken etc. Een boekhandel op het universiteitster rein, die de klandizie een kopje koffie pleegt aan te bieden, ont komt er niet aan dat dit gegarneerd is met een aantal mieren. Wie zijn kleren afklopt, ziet dat ze bij tien tallen op de grond vallen. Er zijn vaders en moeders, die de poten van het ledikantje van hun baby op schoteltjes water hebben gezet om de mieren zo een halt toe te roepen. Sommige studenten hebben het gedrag van de mieren nauwkeurig bestudeerd. Zij kregen de bevesti ging dat ze niet alleen ijverig maar ook intelligent zijn. Ze werken ge organiseerd en beschikken over een soort oproepsysteem. Er zijn stu denten, die verzen over de plaag hebben geschreven en op het mede delingenbord geplakt naast de be richtgeving over faculteitsbij een komsten en dat soort zaken. Op grote schaal spuiten, wordt in Nijmegen niet meer geprefereerd. Dat betekent drie dagen de kamer ontruimen, wat heel moeilijk is. Bovendien kan het nog tot een gro tere verspreiding van de mieren lelden. iHet streven van de heer v.d. Loo is er juist op gericht ze met een lokmiddel op zo weinig mogelijk stellingen terug te dringen om ze dan doeltreffend te verdelgen. EEN HAAG Vanavond zal het Tweede Kamerlid drs. E. van Thijn (PvdA) minister dr. W .Drees jr. (ver keer en waterstaat) interpelleren over de komende tariefsverhoging van de spoorwegen. De Tweede Kamer heeft gisteren ingestemd met het verzoek van de socialist om de minister te mogen in terpelleren over derde verhoging van de treintarieven binnen een jaar. (Vervolg van pag. 1)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1971 | | pagina 7