Vredesinstituut richt zich vooral op de praktijk Verzet tegen plannen toevloed gastarbeiders af te remmen Wat is er van blijven „hangen Kaping ten gunste van O.-Pakistani's mislukt SALT vertraagd door strategisch geschil H. J. NEUMAN WIL OOK PUBLIEK BEREIKEN Waarde aandelen Stuur «het* citaat aan de redactie.... in november IS gedaald Ww-uitkering aan ex-autohandelaar nader onderzocht Ir. Bosma: pressie kortzichtig Turkse ministers treden af uit protest Heel dorp protestant na ruzie met pastoor ZATERDAG 4 DECEMBER 1971 Van een onzer verslaggevers DEN HAAG Bij de officiële opening van het Nederlands instituut voor vredesvraagstukken, op 3 december 1970, zei directeur H. J. Neuman van mening te. zijn dat binnen vijftig jaar een nieuwe oorlog waarschijnlijk is, als de wereld op z'n beloop wordt gelaten. Een jaar later is Neuman (45) nog niet van gedachten veranderd. Wel zou hij nu, zegt hij. meer de nadruk willen leggen op de toevoeging dat de catastrofe dreigt, als er niet wordt ingegrepen. „Als ik zou zeggen dat ik het zon niger zie", vindt Neuman, ..lijkt het dat mede aan het instituut te dan ken zou zijn". En hoewel dat instituut het afgelopen jaar al wel iets van zich heeft laten horen, heeft volgens de directeur het accent gelegen op het voorbereidende werk, de opbouw van de organisatie. Bij de opening was die opbouw, waarmee in maart 1970 werd begon nen, nog niet voltooid. De medewer kers moesten op elkaar ingespeeld ra ken en, zoals Neuman het formuleert, ervaring en gezag verkrijgen. De staf van het instituut was bovendien nog niet compleet. Dat is wel het geval, voorlopig tenminste, per 1 januari 1972, wanneer twee nieuwe weten schappelijke medewerkers in dienst treden. Dr. S. Rozemond. als staflid aan het instituut verbonden, zal dan gaan op treden als adjunct-directeur. Het aantal wetenschappelijke medewer kers bedraagt volgend jaar zes. De militaire medewerker, luitenant-kolo nel drs. B. van Dijken, is op part-ti- me-basis aan het instituut verbonden. In de loop van het volgend jaar, verwacht Neuman, zal het NIW de taak kunnen gaan vervullen waar voor het is opgezet: het aanbieden van informatie die betrekking heeft op de vorderingen die in het vredes onderzoek zijn gemaakt. De informa tiestroom moet enerzijds het publiek en anderzijds de overheid, het parle ment en de politieke partijen berei ken. „Wij willen", zegt Neuman, „een schakel vormen tussen het publiek en de beleidsvormers". OVERZICHT Wat vredesonderzoek precies in houdt. is niet eenvoudig te zeggen. Er bestaan nogal wat verschillende defi nities van het begrip. Je kunt je er ook op verschillende manieren mee bezighouden. Het NIW wil vooral praktisch te werk gaan en zich min der verdiepen :n fundamenteel on derzoek, zoals dat verricht wordt door bijvoorbeeld het polemologisch insti tuut van de Groningse universiteit. „Wij fungeren al goed", vindt Neu man, „als wij een vrij hiaatloos over zicht kunnen bieden van wat er op het terrein van het vredesonderzoek is gedaan. Met de vondsten van ande ren kunnen wij dan een antwoord geven op de vragen die in het publiek leven. Wij houden ons dus niet direct bezig met vragen als: Wat zijn de diepste oorzaken van de menselijke agressie? Het NIW is ook geen we tenschappelijk instituut, al hebben we wel de pretentie dat we weten schappelijk verantwoord te werk gaan. We moeten niet op gespannen voet komen met onze wetenschappe lijke bronnen". Het eigen onderzoek van het NIW spitst zich toe op actuele problemen. Het afgelopen jaar werden rapporten gepubliceerd over onder meer de kwestie-Berlijn, de Ierse kwestie en de Sovjetvloot. Daarnaast heeft het instituut enkele malen geadviseerd in kwesties die op dat moment aan de órde waren. Die adviezen vormen een goede illustratie van de taak die Neu man en zijn medewerkers zich ge steld hebben. Dit voorjaar, vertelt Neuman. zond het NIW een „paper" aan de Twee de-Kamercommissie en aan minister Udink over de situatie in Pakistan. Daarin werd geadviseerd de Pakis taanse regering geen hulp te verle nen, voordat deze de voorwaarden had geschapen voor een politiek ver gelijk. Neuman: „We waren in mei tot de overtuiging gekomen dat er in Pakis tan, in de oostelijke vleugel, iets aan de hand was dat grote gevaren zou kunnen inhouden. Dat klinkt nu al lesbehalve opzienbarend, maar toen leefde dat nog helemaal niet bij het Nederlandse volk. Wij wisten dat er De drie stewardessen van het Pakistaanse vliegtuig, dat zeven uur in de macht van een kaper was, kunnen weer lachen. De man, de 30-jarige Frans man Jean Kay, kon worden gearresteerd. Hij had twintig ton memdica- menten geëist ten behoeve van de Oostpakistaanse vluchtelignen. PARIJS (UPI, Reuter, AFP) Met een bestorming door po litieagenten is gisteren een ein de gemaakt aan een zeven uur durende kapingspoging van een Pakistaans passagiersvliegtuig door een Franse sympathisant van Bangla Desj. De kaper vuur de op een politieagent voordat hij overweldigd werd, maar werd zelf gewond aan hoofd en hand. Het toestel had 22 passagiers en zes bemanningsleden aan boord, toen het wilde vertrekken van het Franse vliegveld Orly met eindbestemming Karatsji. De Bangla Desj-sympathi- sant duwde echter de piloot een pis tool in de rug en gaf het grondperso neel een briefje, waarop zijn plannen stonden. Hij eiste dat 20 ton medicamenten ten behoeve van de Oostpakistaanse vluchtelingen aan boord zouden wor den gebracht. Hij dreigde het toestel °P te blazen als aan deze eis niet werd voldaan. Het Franse ministerie van binnen landse zaken besloot te voldoen aan de eis. Toen de eerste lading medica menten ingeladen was, liet de kaper zeven passagiers, onder wie één kind vrij. Hij had speciaal om antibiotica en entstoffen gevraagd. Het ministerie was bereid de helft van de medicamenten te betalen en de Maltezer Orde, een liefdadige in stelling, bood aan de rest voor haar rekening te nemen. Vijf Franse farmaceutische onder nemingen waren bereid de medica menten te leveren en het Louis Pas teur Instituut bood een miljoen een- heden entstof tegen cholera aan. Het Franse Rode Kruis belastte zich met het aan boord brengen van de medi camenten. VERMOMD De politie mocht niet interveniëren van de kaper, maar een agent in bur ger deed een Rode-Kruisband om zijn arm en kon zo het toestel naderen. Toen hij gegrepen werd, vuurde hij een schot af. Bij het korte gevecht met de politieman werd de kaper licht gewond. Hij bleek een in Algerije geltoren Fransman te zijn. Op het moment dat de kaper overmeesterd, werd, was één van de 20 geëiste ton ingeladen. De 16 passagiers, en vooral de Pakis taanse. konden daarna opgelucht het vliegtuig, eigendom van de Pakistan International Airlines, verlaten. H. J. Neuman een Pakistan-consortium op handen was. Dat zou in Parijs worden gehou den en Nederland zou daar ook aan deelnemen. Wij hebben toen gezegd dat het ons verstandig leek als de Nederlandse regering een afwachten de houding aannam". Met voldoening kon Neuman vast stellen dat tijdens de bijeenkomst van de minister en de Kamercommis sie uitsluitend over dat advies werd gesproken en, wat nog belangrijker is, dat het Pakistan-consortium voor onbepaalde tijd werd uitgesteld. Neuman: „Ik zeg niet dat dat aan dat advies van ons te danken was, maar het was toch wel een aanwij zing dat wij in de goede kerf hadden gehakt. En dat, terwijl het altijd een van de axioma's van de Nederlandse regering was geweest dat hulpverle ning nooit aan politieke voorwaarden verbonden mocht worden". VOORPOSTENGEVECHT Een ander advies, .dat begin augus tus werd gegeven, had betrekking op de toelating van China tot de Ver enigde Naties. Het NIW gaf de Ne- .deriandse regering: toen de raad de -deïéga'tie vóór de Albanese resolutie, en daarmee dus vóór de toelating van China, te laten stemmen. Neuman: „Voor de minister had dat advies het grote voordeel dat ons standpunt in de publiciteit kwam en ^'i de rrenmgen daarover kon Deilen. Wij hebben een voorpostengevecht gevoerd en dat heeft het de minister gemakkeliik gemaakt". Over die cub'ïciteit eesDroken: het GPV-kamerlid P. Jongeling vroeg zich in zijn Nederlands Dagb'ad af, hoe het mogelijk was dat pen door de overheid gefinancierde instelling zo'n revolutionaire uitspraak kon doen. De bezorgdheid van Jongeling was Neu man niet geheel onwelkom: het weekb'ad Accent had al eerder ge schreven dat het NIW op elk mo ment door de Nederlandse regering op sleeptouw zou kunnen worden ge nomen. Hoewel het instituut voor honderd procent door de overheid wordt gefi nancierd (voor volgend iaar is het budget verhoogd van 750.000 eulden tot 960 000 gulden), ziin er volgens Neuman genoeg waarborgen voor een onafhankelijke oostelling. Het NIW moet weliswaar de overheid gevraagd en ongevraagd van advies dienen, maar het kan een advies-aanvrage raast zich neerleggen. Het kan aan een advies ook voor waarden verbinden, zoals is gedaan EINE'HOVEN Hangende een on derzoek is de ww-uitkering aan ex- autohandelaar Giel Moers uit Maar- heeze voorlopig stopgezet. Moers kwam onlangs in het nieuws toen in een aan hem geadresseerd pakje een bom bleek te zitten die ontplofte en iemand ernstig verwondde. Moers ontving sedert mei van dit jaar 80 procent van 110 gulden per dag, het bedrag dat hij als verkoper in de autohandel verdiende. Toen het bedrijf als gevolg van pu- blikaties in o.a. de Consumentengids werd stopgezet meldde Moers zich voor deze uitkering. Recente publika- ties hebben volgens mr. A. Manders. directeur van het GAK te Eindhoven, echter de indruk gewekt dat Moers als zelfstandige een bedrijf zou uit oefenen. Zolang het onderzoek naar deze werkzaamheden niet is afgeslo ten, is de uitkering stopgezet. Giel Moers zelf was niet voor commentaar bereikbaar. WASHINGTON De Verenigde Staten hebben in de bijeenkomst van de ministers van financiën van de groep van tien geen aanbiedingen voor een devaluatie van de dollar gedaan. Dit heeft John Connally, de Ameri kaanse minister van financiën, don derdagavond bij zijn terugkeer in Washington verklaard. Hij zei niet te geloven dat Ameri kaanse afgevaardigden in de zittingen van de ministersconferentie of tijdens particuliere gesprekken aanbiedingen voor een devaluatie hebben gedaan. Uit zijn woorden bleek Jat wel bij wijze van veronderstelling over een devaluatie is gesproken. toen Luns suggereerde een studie te wijden aan de Westeuropese kern macht. Het NIW is op die suggestie ingegaan op voorwaarde dat de studie door het instituut wordt gepubliceerd (zodat de resultaten ervan niet ergens in een bureaula verdwijnen en dat er een opinie aan wordt toegevoegd, wanneer daartoe aanleiding bestaat. De beslissingsbevoegdheid in geval len als deze berust bij het bestuur van de Stichting NIW, waarvan het PvdA-Kamerlid mr. M. van der Stoel voorzitter is en waarin verder onder anderen zitting hebben: oud-minister Klompé, het CHU-Kamerlid mr. C.A. Bos, prof. dr. J. de Graaf, prof. dr. P.R. Baehr en prof. mr. P.H. Kooij- mans. BEVREDIGEND Het NIW, „ontstaan", zoals Neu man zegt, „op de top van een golf van belangstelling", die door de over heid is gehonoreerd wil de interesse in vredes- en veiligheidsvraagstukken levendig houden door in de toekomst aan zijn publikaties een ruimere ver breiding te geven. De tot nog toe gestencilde rapporten zullen in de handel worden gebracht. Een studie over geweldloze weer baarheid, waaraan de laatste hand wordt gelegd, zal waarschijnlijk als eerste worden eedrukt. Bij de behan deling van dat onderwerp heeft het instituut 7'ch ervoor cehced in al te theoretische bespiegelingen te verval len. Neuman: ..We hebben ons spe ciaal de vraag sesteM: zün we al zo ver dat ceweld'oze .weerbaarheid als alternatief van militaire bewapening kan pelden? De conclusie zal onee- veer deze zijn dat er eerst nog het een en ander aan onderziek zal moe ten gebeuren. De geweldloze weer baarheid zal ook meer kans krüeen, naarmate de democratisering van de maatpehapnij voortgaat Die relatie hebben we nergens-uit het oog verlo ren. Fn ook hier weer hebben we ons vooral gericht op de praktijk". Neuman, afkomstig uit de journa listiek, vindt het werk dat hij als di recteur van het NIW doet, erg be vredigend. Lou de Jong, vertelt hij, schreef hem indertijd bij zijn benoe ming dat hij zich wel kon voorstellen dat een journalist ook eens wat die per wilde graven. Met spijt stelt Neu man vast dat juist daarvan tot nog toe niet veel is gekomen. Anders dan de stafleden, die hij daarom wel ens benijdt, heeft hij nog maar weinig tijd gevonden zich rustig in zijn ka mer in de boeken.te verdiepen. Ook wat dat betreft hoopt. Neuman op be- te^e tijden.' - Thyssengas ziet a fz«»t ver-'ubbe'en ROTTERDAM Thyssengas in Duisburg-H?hKom (onderdeel van de Thyssen-Bornemisza groep) verwacht dat haar gasafzet die dit jaar waar schijnlijk een totaal van rond 5,5 mil jard kubieke meter zal bereiken, te gen 1975 verdubbeld zal zijn. Gezien deze verwachte afzetstij- ging meent Thyssengas, een belang rijke afnemer van aardgas van de Nederlandse Aardolie Maatschappij dat dekking van de aardgasbehoefte in de komende jaren tot haar belang rijkste beleidspunten zal behoren. DEN HAAG In november is de koerswaarde van gewone Nederlandse aandelen, officieel genoteerd op de Amsterdamse effectenbeurs, gedaald van bijna 37,6 miljard in oktober tot 36,4 miljard. In september bedroeg deze waarde nog 39,4 miljard. De nominale waarde van de aandelen nam enigszins toe van 9.51 'miljard in oktober tot bijna 9,53 miljard, zo blijkt uit cijfers van het centraal bureau voor de statistiek. De reële waarde van aandelen van de internationale concerns nam in no vember af van 26,2 miljard tot 24,9 miljard- aandelen handel, in dustrie en diversen stegen daaren tegen van 6,5 miljard tot 6,8 mil jard. In de rubriek scheep- en lucht vaart viel een daling te constateren van 872 miljoen tot 847 min en het bank-, krediet- en verzekeringswe zen vertegenwoordigde een waarde van bijna 3,1 miljard tegen ruim 3,1 miljard in oktober. De waarde van de overige fondsen vertoonde een daling van 835 min tot 765 min. De gemiddelde koers van de aande len ging 13 punten achteruit en be landde op 382. De gemiddelde koers van de internationals kwam van '93 op 469, handel enz. steeg van 288 tot 297, scheeps- en luchtvaart daalde van 126 op 123, banken enz. van 312 tot 307 en de overige fondsen van 349 op 326. De beurswaarde index (1963 is 100) ging in november eveneens achteruit van 101.9 tot 98.4. BEROEPS VOORLICHTING: „Pers pectief", uitgave van Intermediair Publishing Company, met lijst van vele grote bedrijven en beschrijving van de mogelijkheden daar. Op pagina 13 staat hoe je je haar moet kammen voor het sollicitatie-gesprek. We hebben dit jaar boeken gelezen, weekbladen doorgenomen, pre ken beluisterd, een dichtbundel opgepakt, een roman verslonden, een theologisch werk doorvorst, een televisiespreker of een cabaretier aan gehoord maar wat is er blijven „hangen"? Onze redactie zou het prettig vinden van de abonnees te vernemen welk fragment uit een roman, gedicht, preek, stichtelijk boek welke woorden, welke gedachte, welk vers of welke grap hun zo is bijgebleven omdat het hen zo trof, omdat zij het gewoon geestig vonden, omdat zij er werkelijk iets aan hadden of er werkelijk iets mee konden doen. Wij nodigen onze abonnees uit dit ons (uiterlijk 14 december) te berich ten, waarbij we moeten vaststellen dat de citaten (met bronvermelding: au teur, dichter, spreker, predikant plus titel van boek en dergelijke) niet meer dan tweehonderd woorden kunnen bevatten. We hopen in ons oude jaarsnummer een selectie uit de inzendingen te plaatsen. In de linkerbovenhoek van de envelop of briefkaart vermelden: Citaat 1971. Adresseren naar keuze: De Rotterdammer, postbus 948, Rotterdam, Nieuwe Haagse Courant, postbus 101, Den Haag, Nieuwe Leidse Courant, postbus 76, Leiden, Dordts Dagblad, postbus 118, Dordrecht. Van onze sociaal-economische redactie DEN HAAG Het plan van het ministerie van sociale zaken om de toevloed van bui tenlandse werknemers af te remmen stuit op verzet bij de werkgevers. „De pressie op de overheid het aan tal buitenlanders te beperken is kort zichtig. In andere Westeuropese lan den waarmee Nederland moet con curreren zijn veel meer buitenlanders werkzaam. Voor de industrie in ons land is het van levensbelang een beroep te kun nen blijven doen op buitenlanders" aldus ir. J. Bosma, oud-voorzitter van het Verbond van Nederlandse Onder nemingen, in een interview in het of ficiële orgaan van het verbond. Zoals bekend is bij het ministerie van sociale zaken een wetsontwerp in de maak, waarin wordt bepaald dat buitenlandse werknemers straks niet langer dan twee jaar in Nederland mogen werken. Elke werkgever, die een buitenlan der- in dienst wil nemen, moet een vergunning hebben en die vergun ning krijgt hij Das wanneer hij een goede huisvesting van de buitenland se y/erknemer garandeert. Momenteel werken, er. zo'n honderdduizend bui tenlanders in Nederland. De heer Bosma geeft zijn mening naar aanleiding van een rapport van een commissie van economische des kundigen van de SER, waarin staat dat het onjuist is investeringen te doen die in feite alleen maar kunnen werken met behulp van buitenlandse arbeidskrachten. De commissie geeft daarom in overweging een heffing te leggen op het aantrekken van buitenlandse ar beidskrachten. Omdat de vraag naar buitenlandse arbeidskrachten mede wordt veroorzaakt door gebrek aan geschoolde arbeiders pleit de commis sie ook voor een relatief hogere belo ning van ongescnoolde arbeid. De heer Bosma zegt hierover: „Het is eenvoudig niet waar zoals de SER- deskundigen zeggen dat nieuwe in vesteringen alleen maar kunnen wer ken met buitenlandse arbeidskrach ten. Dit is een typische studeerka mervisie van mensen die bijzonder knap zijn, maar de fout maken te denken dat zij alles weten". Volgens het VNO hebben de uit spraken van de commissie in werkge verskring nogal wat ongerustheid doen ontstaan. „Begrijpelijk, want honderden, zo niet duizenden, onder nemingen in ons land verkeren in de absolute onmogelijkheid voldoende Nederlands personeel aan te trekken en zijn noodgedwongen overgegaan tot het in dienst nemen van buiten landse arbeidskrachten. Het opdrogen van het aanbod van1 buitenlands personeel kan voor deze bedrijven dan ook ernstige gevolgen hebben en mogelijk zelfs hun voort bestaan in gevaar brengen", aldus het VNO. ANKARA (AP) Elf leden van de „hervormingsregering" van de Turkse premier Nihat Erim hebben gisteren hun ontslag ingediend, omdat zij be lemmerd zouden worden in hun po gingen radicale hervormingen door te voeren, zo heeft minister van arbeid Attlla Sav gisteren meegedeeld. Door dit aftreden is in Turkije een nieuwe regeringscrisis ontstaan. Sav zei, dat Erum tot de aftredende ministers heeft gezegd, dat hij hun ontslag „in overweging zou nemen." Plaats anti-raketten inzet Twee Perzische marinemannen houden de wacht bij het landingsvaartuig waarmee ze donderdag, voor het aanvoeren van Perzische strijdkrachten, waren aangekomen- op het Grote Toemb-eiland in de Pereische Golf. MADRID Na een ernstig meningsverschil met de pastoor zijn de drie honderd inwoners van het Portugese dorpje Assento de Valsende (dertig kilometer van Braga) allemaal overgegaan tot het protestantisme. De pastoor wilde een nieuwe kerk bouwen, zijn parochianen vonden dat overbodige luxe en boden aan zelf de oude kerk te restaureren. De pastoor bleef op z'n stuk staan, de zaak werd zelfs voorgeleid aan het vaticaan maar toen temidden van al deze spanningen een methodistische zieleherder, die katholiek seminarist was geweest, met woord en daad probeerde de kwes tie tot een oplossing te brengen, greep dit de bevolking zó aan, dat zij be sloot in haar geheel methodist te worden. En dat terwijl deze kleine katholieke gemeenschap als een van de vurigste van het land te boek stond. WENEN (UPI) Een me ningsverschil over de plaats van anti-raketsystemen bemoeilijkt de Russisch-Amerikaanse be sprekingen over beperking van strategische bewapening (SALT). De Sowjet-Unie stelt zich op het standpunt dat beide supermachten hun raketverde diging (ABM) moeten beperken tot Moskou en Washington. Dit zou betekenen dat Amerika zijn beide bestaande ABM-opstellingen zou moeten ontmantelen en een nieu we bij Washington zou moeten op bouwen. Hiertoe zijn de Verenigde Staten niet geneigd. Het was waarnemers al opgevallen dat de zesde .SALT-ronde in Wenen niet zo soepel verliep als de vorige. Er waren uitsluitend officiële zittin gen waar de delegatieleiders Smith en Semjonow elkaar hoofdzakelijk voorbereide verklaringen voorlazen. „Werkvergaderingen" van techni sche deskundigen, die bij vorige gele genheden zo vruchtbaar bleken te zijn, werden de afgelopen weken niet gehouden. De officiële verklaringen over de voortgang van het gesprek waren zoals gebruikelijk weinigzeggend, maar diplomatieke bronnen in Wenen gaven gisteren voor het eerst enige opening van zaken. Daaruit bleek dat over het naar veler verwachting moeilijkste punt, een begeleidende beperking van nucleaire aanvalswa pens, in grote lijnen overeenstem ming bestaat. In een SALT-verdrag zou voorlopig een bevriezing van de bestaande si tuatie worden overeengekomen, in af wachting van maatregelen tot even wichtige vermindering. Maar op het hoofdpunt van de ABM-installaties blijken de verschil lende strategische opvattingen van Amerika en Rusland te ttotsen, zon der dat men overigens de hoop op een compromis heeft opgegeven. De Amerikaanse ABM wordt ge bruikt om de Amerikaanse aanvals- raketten te beschermen tegen uit schakeling door een verrassingsaan val, zodat de Verenigde Staten onder alle omstandigheden zouden kunnen terugslaan. De Sowjet-Unie daarentegen heeft alleen een ABM-gordel om Moskou aangelegd. Amerika stelt in deze si tuatie voor, het aantal anti-raketten in elk land te beperken, maar de plaats waar die worden opgesteld vrij te laten. Een Amerikaanse overweging ls ook dat een raketverdediging van beide hoofdsteden in het voordeel van Rusland zou zijn. Moskou ls boven dien een belangrijk industrieel cen trum. zo wordt in Amerika wel gere deneerd, terwijl Washington alleen een onafzienbare papiermolen is die weinig aanspraak kan maken op bij zondere bescherming. Een ander bezwaar is dat de bevol king van Washington waarschijnlijk fel zou protesteren tegen raketten „in de buitenwijken", zulks in het ook al niet erg waarschijnlijke geval dat het Congres de nodige miljarden vlot ter beschikking stelt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1971 | | pagina 7