pe landbouw veroorzaakt
weinig fosfaat in water
FIAT VOOR DERDE MAAL
„AUTO VAN HET JAAR
Misschien volgend jaar al
centrale ontharding water
Voor de jonge boekenwurm
Bekende cijfers blijken onjuist
Faulkner: dagen
IRA
zijn g.
eteld
Europese steun
voor Suriname
en Ned. Antillen
Grenswachters
DDR ontsnapt
in politieboot
r>r>
Conf ectiebedrij f
dicht: veertig
man zonder werk
7
DONDERDAG 2 DECEMBER 1971
an onze redacteur wetenschappen
DEN HAAG De landbouw levert door toepassing van kunstmest geen noemenswaardige
bijdrage aan de belasting van het opervlaktewater met fosfaten.
De algemeen gebruikte 'ruwe schatting' dat eenderde van het fos-
faat uit wasmiddelen komt, eenderde uit de uitwerpselen van men
sen en vee, en dat eenderde het gevolg is van uitspoeling van kunst-
ïest, is volkomen onjuist.
Dit blijkt uit een aantal studies in
iet gisteren verschenen tijdschrift
.Stikstof".
Volgens berekeningen van ir. G. J.
Colenbrander van het Instituut voor
lodemvruchtbaarheid in Haren (Gr.)
:omt meer dan de helft van het fos-
aat uit wasmiddelen, iets meer dan
ien derde uit menselijke faecaliën en
irine, acht procent uit diverse huis-
ïoudelijke bronnen, en slechts vier
irocent uit de landbouwsector.
Dit laatste cijfer is wat geflatteerd,
imdat ir. Kolenbrander er van uit
laat dat alle mest van varkens- kal
er- en pluimveemesterijen op het
and wordt verspreid. Voor zover dat
jebeurt komen de fosfaten uit die
nest inderdaad niet of nauwelijks in
iet oppervlaktewater. In de praktijk
dijkt dat nogal wat bedrijven de
nest voor een deel op het oppervlak
ewater lozen. Welke omvang dit
lanneemt is moeilijk te achterhalen,
naar de opgegeven verhouding tus-
;en de fosfaatbronnen zal ten nadele
>an de landbouwsector wat moeten
gorden verschoven.
Wel is overtuigend aangetoond, dat
ie kunstmest die in de oude „ruwe
ichatting" voor eenderde van de fos-
aatverontreiniging verantwoordelijk
verd gesteld, een te verwaarlozen
rijdrage levert.
De publikatie in „Stikstof" komt op
;en moment dat fosfaten en hun rol-
(ij de waterverontreiniging sterk in
Ie belangstelling staan. Gisteren
wendde de Nederlandse vereniging
van zeepfabrikanten zich hierover in
grote advertenties tot het publiek, als
reactie op de net opgekomen anti-fos-
BELFAST (AFP) De Noordierse
premier Faulkner heeft in Belfast
verklaard dat de dagen van het Ierse
Republikeinse leger zijn geteld. „De
terroristen zijn verslagen, het is nu
alleen nog maar een kwestie van
tijd".
Faulkner zei dit op een bijeenkomst
van de „unionisten" in de wijk East
Down. Door het interneren van ver
dachte personen heeft men meer in
lichtingen over de IRA gekregen.
Daardoor kunnen het Britse leger en
de Noordierse politie dagelijks ge
richte zoekacties 'naar IRA-leden uit
voeren. Veel terroristen zijn de afge
lopen maanden gevangen genomen en
ook kon een grote hoeveelheid wa
pens en munitie in beslag worden ge
nomen", aldus de premier.
„Ondanks al hun propaganda be
schikken de terroristen niet over on
beperkte bronnen. Vooral niet wat
manschappen betreft", zo besloot
Faulkner.
faatbeweging onder huisvrouwen.
„Iedereen die denkt dat hij een
waardevolle overweging heeft, moet
ons schrijven", aldus de wasmidde
lenfabrikanten. Zij zijn door de land
bouwkundigen onbedoeld op
hun wenken bediend. Behalve ir. Ko
lenbrander leveren ook ir. Ch. H.
Henkens, Rijkslandbouwconsulent
voor bodem en bemesting, en ir. G. J.
de Jong van de Rijksdienst voor de
IJsselmeerpolders, bijdragen over
fosfaatbemesting, waaruit blijkt dat
in bijna alle gevallen het fosfaat dat
op bouw- of grasland wordt ver
spreid, ter plaatse blijft.
De voor de wasmiddelenindustrie
droeve conclusie is dat zij niet een
derde aan het fosfaatprobleem bij
draagt (een opvatting waar zij altijd
op hamerde) maar ongeveer de helft.
Ook minister Stuyt van milieuhy
giëne leverde gisteren een bijdrage
aan de fosfaat-discussie. Tijdens het
debat over zijn begroting in de Twee
de Kamer zei hij het niet uitgesloten
te achten dat op langere termijn
maatregelen zullen worden getroffen
om de in wasmiddelen voorkomende
fosfaten drastisch te beperken. Een
wijziging van het wasmiddelenbesluit
lijkt dan de meest aangewezen weg,
aldus minister Stuyt.
Het nemen van maatregelen tegen
fosfaten hangt ten nauwste samen
met de hardheid van het water, zei
de minister. In net westen is het wa
ter over het algemeen zo hard dat
een fosfatentoevoeging aan wasmid
delen noodzakelijk is. Het centraal
leveren van minder hard water is
overigens een probleem dat ressor
teert onder het ministerie van ver
keer en waterstaat, aldus minister
Stuyt. Hij ging niet in op een
suggestie van het Kamerlid Terlouw
(D'66), wasmiddelen met een gulden
per kiloextra te belasten.
Tussen de zachtheid van het water
en het voorkomen van hart- en vaat
ziekten zou ook verband bestaan. In
Engeland zijn daarover publicaties
verschenen die nogal indruk op de
bewindsman hadden gemaakt. Het
ministerie van volksgezondheid heeft
daarom een nader onderzoek inge
steld. Op dit moment zijn er nog geen
conclusies uit te trekken.
Van een verslaggever
BRUSSEL In Brussel zijn een
aantal financieringsovereenkomsten
tussen de EEG enerzijds en de Ne
derlandse Antillen en Suriname an
derzijds getekend.
Krachtens deze overeenkomsten
zullen de Antillen ruim twaalf mil
joen gulden krijgen en Suriname
ruim tweeëntwintig miljoen. Het geld
zal worden besteed aan diverse pro
jecten en is afkomstig uit verschillen
de Europese ontwikkelingsfondsen.
Het was gisteren tien jaar geleden
dat de Nieuw Guinea-raad werd ge-
installeerd. De in Nederland ver
blijvende Papoea's herdachten dat
officieel in het Haagse Congresge
bouw. De heer Kasiepo (midden met
hoed), president van West-Papoea in
ballingschap, inspecteert de erewacht.
BERLIJN (AP) Twee Oostduitse
grenswachten zijn in hun politieboot
ontsnapt naar West-Berlijn. Volgens
Westduitse douanebeambten hebben
zij daarbij heel wat geluk gehad.
Eerst hadden de twee korporaals een
derde inzittende in Oost-Berlijn aan
wal gezet. Daarna voeren zij met gro
te snelheid over de rivier de Spree
naar de Westberlijnse kant. Zij meer
den af aan de westelijke oever in de
buurt van de doorlaatpost bij de
Oberbaumbrug.
In volledig uniform gekleed be
klommen zij de oever en lieten hun
boot met machinegeweren achter. De
eerste Berlijner die zij tegenkwamen
was een schoorsteenveger, ook in uni
form met zijn zwarte pak en hoge
zwarte zijden hoed. In Duitsland
wordt het als een goed teken be
schouwd als men een schoorsteenve
ger tegenkomt. De schoorsteenveger
bracht de twee Oostduitsers naar de
dichtstbijzijnde politiepdst.
Volgens de politie zijn er nu sinds
de. bouw van de Berlijnse muur tien
jaar geleden 528 geüniformeerde
Oostduitsers naar het Westen ge
vlucht. Zoals gebruikelijk werden de
twee overgegeven aan de Amerikaan
se bezettingsautoriteiten, omdat de
ontsnapping plaats vond in de Ameri
kaanse sector van de stad.
LONDEN (Reuter) De Britse
anarchist Jack Prescott (26) is in
Londen tot 15 jaar gevangenisstraf
veroordeeld op beschuldiging van
medeplichtigheid aan bomaanslagen.
Hij zou behoren tot de „Grimmige
Brigade die aanslagen met spring
stof pleegt.
De Fiat 127 is met ruime voor
sprong op zijn concurrenten van
1971 „Auto van het jaar" gewor
den. Geduchte concurrenten had
de kleine 900 cc-voorwielaandrij-
ver niet, maar het is wel opval
lend dat de internationale jury
voor de derde maal een model
van de grootste Italiaanse auto-
fabriek heeft gekozen.
In de negen jaren, waarin het Ne
derlandse weekblad Autovisie de tro
fee beschikbaar stelt, ging deze reeds
Van onze correspondente
HEERLEN Als gevolg van de
moordende concurrentie uit Polen,
Hongkong, Spanje en Portugal en het
voortdurend tekort aan vrouwelijk
personeel is het Hoensbroekse confec-
tie-atelier HAS in moeilijkheden ge
raakt. Het bedrijf dat naast vele
thuiswerkers 40 man in vaste dienst
heeft zal worden geliquideerd.
Volgens de heer Has, een van de
drie gebroeders die eigenaar zijn van
het atelier, zal een deel van het 'man
nelijk personeel ondergebracht kun
nen worden bij confectiebedrijven in
de naaste omgeving. Hoeveel man
herplaatst kunnen worden is nog niet
bekend. De vakbonden zijn over de
ontslagen ingelicht.
HAS is na Tweka in Nieuwenhage
het tweede confectie-atelier in de
oostelijke mijnstreek dat binnen één
maand tot liquidatie besloot.
door Sicco de Jong
naar Turijn voor de Fiat 124 en Fiat
128. Driemaal won de Franse auto
industrie: achtereenvolgens met de
Renault 16, Peugeot 504 en Citroën GS.
De eerste trofee in 1963 was voor de
Rover 2000, de tweede voor de even
eens Britse Austin Balanza. In 1967
won de NSU R0 80 de verkiezing,
juist voor de Fiat 125.
De tweede plaats is dit jaar voor
Renault met de modellen 15 en 17.
Reeds eerder bereikte Renault een
tweede plaats met de 6. Het Franse
merk had met de 15/17-serie een
kleine voorsprong op de Mercedes
350 SL. Bij de beoordeling wordt sinds
vorig jaar behalve de technische con
ceptie, de styling en de waarde, die
de auto voor z'n geld biedt, ook de
veiligheid betrokken.
De jury is internationaal: 44 leden
uit 12 landen. Dit heeft de hoge waar
de van de Nederlandse trofee bepaald:
elk jaar komt een president-direkteur
van een autofabriek naar Nederland
om het tandrad-op-sokkel in ont
vangst te nemen.
Dr. Giovanni Agnelli, president van
Fiat, zal tijdens de RAI-tentoonstel-
ling van bedrijfsauto's in februari
aanwezig zijn.
De uitslag van de „Auto van het
jaar"-verkiezing:
1. FIAT 127 239 punten
2. Renault 15/17107
3. Mercedes 350 SL 96
4. Jaguar V 12 63
5. Mazda RX 2 45
6. Fiat 128 Coupé 43
7. Morris Marina 19
8. Lancia 2000 17
9. Toyota Celica14
10. Rolls Royce Corniche 5
Foto boven: 'Auto van het jaar' voor
1971: de Fiat 127, waarvan het Ita
liaanse merk er 400.000 per jaar wil
bouwen. Eén van de juryleden prees
de 127 die f6.333,- kost als 'een
verkleinde 128, die nieuwe normen
stelt voor de opzet van kleine wagens'.
Foto midden: Nummer 2 bij de ver
kiezing: de Renault 15/17, die in ok
tober in première ging tijdens de
Parijse autosalon. Het model vormt
de top van het Renault-programma,
is in diverse Coupé-varianten ver
schenen en komt in het voorjaar naar
Nederland.
Foto onder: De Mercedes-Benz 350
L bereikte de derde plaats onder de
nieuwe modellen van 1971. De sport-
wagen werd in september uitge
bracht, maar tijdens de Parijse auto
salon verscheen er ook nog een va
riant: de 350 SLC, welke op de foto
te zien is.
hockey Danny Velsquez klemt zich hardnekkig vast aan zijn struisvogel in
de dezer dagen gehouden struisvogelrace in San Mateo (Californië).
Uitgeverij Skarabee in het Noord
hollandse Laren heeft nog maar net
een dikke twintig delen Kapitein
Rob de wereld ingestuurd, oi zij zet
zich dapper aan een nieuw brok
jeugdsentiment: deel I van Sjors
van de rebellenclub komt net voor
sinterklaas op de markt. Ik verneem
dat er nog drie delen in aantocht
zijn, maar het kunnen er ook wel
méér worden... Het gaat hier om de
vooroorlogse Sjors. om jeugdsenti
ment dus van de veertigers en vijf
tigers die, als 't goed is, zich reppen
naar de boekhandel om kinderen,
neven en nichten en, wie weet, een
voorlijk kleinkind mee te laten ge
nieten. De strips zijn inteeraal van
de oude Spaarnestad-albums overge
nomen, heus is nog "heusch" en au
to's rijden op den weg. Mooi is dat.
Dolf Verroens "Sjoe en Piet" en
"Sjoe en Piet zi.in vriendjes", kin
derboekjes voor jongens en meisjes
van zes jaar en ouder, hebben bij
uitgeverij Leopold in Den Haag een
tweede druk in één band gekregen.
Tegelijk met die tweede druk ver
scheen er een vervolg op leze boek
jes: "Sjoe en Piet op school" dat nog
een tweede verhaal bevat onder de
titel "Sjoe en Piet naar zee"
Sjoe is een Afrikaans meisje 'dat
naar Nederland verhuist. Ze beleeft
vele avontuurtjes met Piet een jon
den die bij haar in de straai woont.
Het plezierige van deze boekjes voor
kinderen die pas beginnen met lezen
is de korte zinsbouw. Ook de hoofd
stukjes zijn kort gehouden, zodat
leesvermoeidheid bij deze door Jen
ny Dalenoord geïllustreerde boekjes
niet snel zal optreden. De boekjes
die zoals gemeld dus samen vier
verhalen bevatten, kosten per stuk
9.90.
Tarzan, onvermoeid, onverslaan
baar, spitsvondig, ridderlijk. Dat al
lemaal en nog veel meer is volop
aanwezig in de nieuwste Tarzan-
boeken, verschenen bij Westfries
land - Hoorn. Daar is het ongeloof
lijk geheimzinnige verhaal over de
vergeten stad Opar, waar een volk
woont, dat half mens - half dier is;
onze held gaat er heen om er een
fortuin te zoeken. Dan ontstaan er
gevaren, waarbij zelfs hij met de
ogen knippert. (Tarzan en de juwe
len van Opar). Ontembaar is de
jungle-held in het verhaal, waarin
hij wraak neemt op verraders, die
z'n vrouw ontvoerden en z'n huis
verwoestten. (Tarzan de ontembare).
Niet minder fascinerend zijn z'n
avonturen, die Edgar Rice Bur
roughs, de geestelijke vad^r van de
onoverwinnelijke avonturier. be
schrijft in Tarzan, de verschrikkelij
ke. Een vierde deel van de on
sterflijke serie heet "Tarzan in het
oerwoud", waar hij voortdurend
wordt belaagd en onder meer vecht
met z'n aartsvijand. Numa, de
leeuw. De boeken kosten f4,90 per
stuk. Bij diezelfde uitgever ver
scheen een nieuwe John Carter: Go
den van Mars. Carter keert terug op
deze planeet, waar hij op zoek gaat
Van een verslaggever
DEN HAAG Wanneer besloten mocht worden dat in de toe
komst de Nederlandse waterleidingbedrijven het leidingwater cen
traal gaan ontharden, dan zou dit al begin volgend jaar aan de orde
kunnen komen.
Aldus de voorzitter van de commis
sie centrale ontharding, ir. C. van der
Veen. De commissie is in 1968 inge
steld om te bestuderen of de consu
ment niet een betere kwaliteit water
geleverd kan krijgen, nu het onthar
den van water meer en meer een
zaak van particulieren wordt. Dit
laatste kan een gevaar voor de volks
gezondheid opleveren.
NIET AFWIJZEND
Het door de commissie opgestelde
rapport werd gisteren aangeboden
aan de leden van de vereniging van
Exploitanten van waterleidingbedrij
ven in Nederland (VEWIN). Ir. Van
der Veen verklaarde dat de Neder
landse waterleidingbedrijven over het
algemeen niet afwijzend staan tegen
over de idee om Water centraal te
gaan ontharden.
In hoeverre „zacht" water een ge
vaar voor de volksgezondheid ople
vert is op dit ogenblik nog niet met
zekerheid te zeggen, zo zei ir. Van
der Veen. Het verband tussen de
„zachtheid" van het water en een
verhoogd optreden van hart- en vaat
ziekten, waarover in het buitenland
bepaalde gegevens bestaan is wat Ne
derland betreft niet aangetoond.
AGRESSIVITEIT
Overigens is het waarschijnlijk dat
deze ziekten eerder veroorzaakt wor
den door de zogeheten agressiviteit
van het water. Onder deze agressivi
teit wordt verstaan de mate waarin
het water ijzerhoudend is. Beneden
een bepaalde grens van hardheid ver
toont het water neiging om ijzerhou
dende stoffen uit het leidingbuisma-
teriaal op te nemen
Prof. dr. C. Schaeffer van de in
spectie van de Volksgezondheid ver
klaarde dan ook dat er van de zijde
van de overheid weinig bezwaar is
tegen centraal ontharding. mits het
naar z'n doodgewaande vrouw en
kind. Een puur science-fiction story.
Ook dit boek kost 4,90.
De beide deeltjes "Alles wordt
nieuw" van Hanna Lam (tekst) en
Wim ter Burg (muziek) zijn door
uitgever Callenbach in Nijkerk nu
onder één dak, d.w.z. in één band
samengebracht, voorzien van bege
leiding van piano of orgel en melo
die-instrumenten. De kwaliteiten
van dit werk zijn hier al epns ge
noemd en geroemd, we volstaan er
daarom nu mee te melden dat men
voor 19,50 een goedverzorgd (fleu
rige band, een paar goede illustra
ties) boek in huis krijgt. Graag aan
bevolen.
water niet komt onder de grens van
zes Duitse hardheidsgraden. Beneden
deze grens neemt de kans toe dat het
water agressief wördt.
MEDISCH
Het door de commissie opgestelde
rapport bespreekt verschillende me
thoden van ontharding. Er is een
commissie benoemd, die het centraal
ontharden technisch kan begeleiden.
Ir. Van der Veen meende dat het
nuttig zou zijn, wanneer deze com
missie zich ook medisch laat voorlich
ten. 2T
De PTT is boos op me. Heel boos.
Omdat ik begonnen ben over het
idee 65-f'ers een goedkoop telefoon
abonnement te geven.
Het is helemaal geen nieuw idee,
maar een „stok"-oud. In '57 is er al
over gepraat in de Tweede Kamer.
Nou, het kan niet. Om een hele
boel redenen niet. En al die redenen
monden eigenlijk uit op het beken
de: te duur. D.w.z. de inkomsten van
de PTT zouden verminderen en de
uitgaven voor tal van nieuwe aan
sluitingen stijgen.
Ach. ook zonder de uitvoerige do
cumentatie die de PTT me zond,
wisten we dat wel Natuurlijk is het
te duur. Nu en misschien nog x-ja-
ren.
Maar om nou kwaad te worden als
het idee weer eens geopperd wordt...
„Nu niet" behoeft toch niet direct
te betekenen: nooit?
Hebben de vooroorlogse Nederlan
ders ooit gedroomd van een AOW en
een vrije zaterdag?
En toch zijn die er gekomen.
Op mijn beurt ben ik ook even
boos geweest. Over het algemeen
blijf ik dat niet lang, maar ik moet
het toch even kwijt.
Een van de argumenten om geen
verlaagd 65+ te creëren is: wie tele
foon nodig heeft en geen geld ge
noeg kan naar de Bijstand-
Die Bijstand wordt een afschuwe
lijke dooddoener, gebruikt door
mensen die nooit of te nimmer om
Bijstand zullen behoeven te vragen.
Telefoon
De Bijstand is een prachtig sociaal
instrument om noden, de allerergste
noden, te lenigen. Maar laten we nu
niet net doen alsof de Bijstand een
boompje is waar de gouden vruchten
van af rollen, zodra men er aan
schudt.
Er zijn tallozen, die niet in aan
merking komen voor Bijstand, om
dat ze net over de rand van het
minimum heen zijn. Maar ook niet
meer. En dat is nog krap genoeg.
Natuurlijk, wie naar oordeel van
een arts, misschien van een maat
schappelijk werker, telefoon zou
moeten hebben en er geen geld voor
heeft, kan trachten via de Bijstand
hiervoor een toelage te krijgen. De
telefoon zal dan een noodzaak zijn
voor een redelijk leven.
Maar daarmee zijn de grensgeval
len, en die zijn er waarschijnlijk het
meest, niet geholpen.
Op het ogenblik is een 65 Htarief
onmogelijk voor de PTT. Direct aan
genomen. Maar daarom kan de wen
selijkheid toch wel bepleit worden?
Laat dc PTT niet kwaad worden,
als het idee weer opduikt, wie weet
waar ooit de oplossing gevonden
wordt!
