i
Kort bij kas?
n
Leidschendammer duikt oude
yschatten op uit Griekse zee
Groot-Brittannië wil
Nederlands plaats in
Europa overnemen
«15
Kritiek van sociologen
op onderzoek naar
leefmilieu Rijnmond
Sluit bij de ABN
een lening-naar-maat
Algemene Bank Nederland
Bulgaarse
kikkers voor
herstel van
het milieu
Tempo van de
ruilverkaveling
hani kost te veel
Tentoonstelling;
„Club van Rome"
Kip o denkt
aan eigen
igbenginestations
5
WOENSDAG 24 NOVEMBER 1971
van de buit binnen de veilige muren
van zijn heiligdom heeft.
De kusten van het Griekse vaste
land en de eilanden bieden een over
vloed van oudheidkundige, "voorwer
pen; ook nu nog. Maar wie maalt er
om? Archeologen, die op een vaasje
meer of minder niet meer kijken, wèl
geïnteresseerd zijn in de vindplaat
sen, om oude scheepsrouten te recon
strueren. Daarom werd onder meer
die scheepskoekepan meegenomen.
Als „bewijs".
Andries: „Het was heel gek. Op een
diepte van zeven meter zag ik een
onnatuurlijke bodemformatie; regel
matige vormen en zo. Dat heb je ge
woonlijk niet. Ik heb gedoken en op
27 meter ontdekte ik de vazen, in he
le rijen. Bij elkaar waren het er tien
tallen. Maar ze waren zo aan elkaar
en aan de rotsen vastgekoekt, dat ik
er niet één onbeschadigd kon losbik-
ken".
De brokstukken zijn de Leidschen-
dammer al voldoende, al blijft het
denkbeeld aan een hele vaas aanlok
kelijk. Andries Hoek, lid van de
Haagse duikvereniging Baracuda, in
Griekenland gediplomeerd instruc
teur, maakte van het duiken geen
plezierig tijdverdrijf maar studieT
hobby. Hij kan er uren over vertel
len.
Verboden
EDINBURGH
LIVINGSTON
HUWTfcRSTUN
T KILBRIDE
STONEHOUSE
IRVINE
PORT
CONTAINER TERMINAL
NORTH SEA OIL
Ervaren duikers kunnen zomer en
winter door hun gang gaat, al is het
opduiken van antiquiteiten in feite
verboden. Althans het meenemen er
van. Het water is tot grote diepten
helder en de wonderlijke kleuren van
de (rots)bodem lichten bij lamplicht
fraai op.
Andries „Merkwaardig eigenlijk,
die kleuren. Zonder extra licht ver
dwijnen de kleuren volgens het spec
trum, eerst rood, dan oranje, groen,
geel, blauw. Je ziet er normaal niets
van".
Misschien zijn die kleuren meer
voor vissen dan voor mensen bedoeld;
niettemin zijn ze er en ook door
geoefende zwemmers maar zonder
duikervaring te genieten.
's Zomers uiteraard. Bij 'n water
temperatuur van zo'n 22 graden. Wie
zich een. bril aanschaft en een paar
duikkneepjes eigen maakt hoe kom
je zonder veel zuurstofverlies een
paar meter naar beneden? kan ve
le meters diep en ver komen en ten
minste van de kleuren, rotsformaties
en vissen genieten.
Andries: „Plat op je buik, 'n hoek
maken en zonder nodeloos beenge
spetter naar beneden, met gebruik
van de handen. Pas later de benen
gebruiken, de handen niet meer, zo
kom je het verst.
Schematische aanduiding van „Eurospan" zoals beschreven in het rapport van Schotse en Nederlandse
havendeskundigen. Een van het zuid-westen naar het noord-oosten lopend dal met daarin de Clyde in het
westen en de Firth of Forth in het oosten, in het noorden en zuiden begrensd door bergruggen, wordt het
Eurospan-gebied, dat de taak van het Nederlandse Europoort moet overnemen.
Door de heersende sterke wind geen luchtvervuiling. Woongebieden buiten het dal in de bergen op korte
afstand.
Een gigantisch industrieprojekt, dat thans in Nederland gevestigde grote bedrijven zal aantrekken, via de
Clyde in rechtstreekse verbinding met de oceanen, via de Firth of Forth uitzicht gevend op de Noordzee en
Europa.
De Firth of Forth is toegankelijk voor schepen tot ruim 250.000 ton dw., de Clyde voor de allergrootste
schepen die ooit zullen kunnen worden gebouwd.
Géén gevaarlijke passage van grote schepen door Het Kanaal.
Economisch wordt Nederland met dit plan teruggedrukt tot een agrarisch land met ondergeschikte positie
in de Europese Gemeenschap.
Een ander advies: „Neem geen
zecgrasbodem of zand, die zijn saai".
En: „Geen oordopjes gebruiken, die
worden door de druk van het water
naar binnengedrukt. Dat wordt ope
ratie; het komt erg vaak voor."
Andries spaart nu voor een kost
bare onderwater-camera. Het duiken
is een studie geworden, die hem niet
meer loslaat. Hij staat daarin niet al
leen, want tientallen anderen koer
sen, al dan niet per wrakke lelijke
eend, richting Zuid-Griekenland. Al
is het wat ver, wèl de moeite waard,
de tastbare bewijzen daarvoor wor
den zorgvuldig in een Leidschendams
slaapkamer bewaard. Andries kan er
van vertellen uit zijn blote hoofd.
Proef metpostsafe
DEN HAAG De PTT gaat bin
nenkort proeven nemen met een
„postsafe", een kleine kluis waaraan
men tegen inworp van 1 gulden geld
en kostbaarheden in bewaring kan
geven.
Het eerste exemplaar komt te staan
in het postkantoor aan De Stede in
Den Haag.
(vervolg van pagina 1)
„Oceanspan 2" is samengesteld
door The Scottish Council (Develop
ment and Industry) en de Verenigde
Bedrijven Bredero NV in Utrecht.
Het is gebaseerd op onderzoekingen
van de Schotse havendeskundigen L.
B. Aitken, A. D. Chrisholm, R. C.
Campbell en mevrouw P. McCallum
en de Nederlanders F. Lukkes, A. van
Sminia, R. van Wijk, F. Dijkstra en
de NV Maatschappij voor projektont-
wikkeling „EMPEO
Het projekt heeft al een naam
„Eurospan" in plaats van het Rotter
damse „Europoort". Zoals men ziet
zijn bij de Nederlanders die er aan
hebben meegewerkt mensen, die in
Rotterdamse havenkringen een zeer
vooraanstaande plaats innemen.
Het rapport „Oceanspan 2" trekt in
'heel Groot-Britannië zeer veel aan
dacht en de televisiecommentator van
de BBC heeft het nogal diepgaand
besproken, als zijn mening gevend,
dat met „Eurospan" Groot-Britannië
een leidende rol in de Europese Ge
meenschap kan spelen, waarmee Ne
derland straks de plaats krijgt toebe
deeld van de kleinere in hoofdzaak
agrarische staten, die economisch af
hankelijk zijn van de grote indus
triestaten.
Er is, zo werd voor de Britse televi
sie gesteld, alle aanleiding om aan te
U wilt duizend gulden lenen.
En u wilt in twee jaar
aflossen. Dan betaalt u 24
maal ƒ51,69. Zo zijn er nog
tientallen andere
mogelijkheden, tot 10.000.-
toe. Stap eens binnen bij één
van onze kantoren. Men zal u
er graag voorlichten over de
leningsvorm, die het beste
past bij uw wensen en
mogelijkheden.
U bent welkom bij de
nemen dat, als „Eurospan" wordt uit
gevoerd, de grote industrieën in het
Rijnmondgebied en elders in Neder
land zullen worden overgebracht
naar het dal van de Clyde bij Glas
gow.
VRIJE OCEAAN
Want tegenover het natuurlijke
diepe water van de Clyde en de Firth
of Forth de toegangen tot Glasgow
en Edinburgh zag de BBC-com-
mentator een kunstmatige vaargeul
die toegang biedt tot de Europoort in
Nederland en die slechts met miljoe
nen kostend baggerwerk met grote
moeite op peil kan worden gehouden
en dan nog niet eens de allergrootste
tankers kan toelaten.
Die tankers kunnen niet door het
Kanaal varen, met zijn beperkte
diepte en smalle vaargeulen, die
reeds aanleiding gaven tot grote na-
vigatiemoeilijkhedcn en ernstige
scheepsrampen, .waarbij miljoenen li
ters olie vrijkwamen die de Kanaal-
kusten hebben bedreigd. Gevaar voor
zo'n ramp is bij Glasgow veel minder.
In „Eurospan" moet Glasgow de
haven worden voor de allergrootste
tankers die ooit de oceanen zullen be
varen. Van Edinburgh aan de Schotse
oostkust uit moeten kleinere schepen
varen naar Rotterdam. Hamburg,
Antwerpen, Duinkerken, Le Havre en
Bremen.
BRUG OVER LAND
In het rapport wordt Eurospan
aangeduid als een „brug over land",
die twee havens, de grote Europese
in- en uitvalspoort Glasgow en de
distributiehaven Edinburgh verbindt.
Die „landbrug" wordt een uitgebreid
pijpleidingensysteem, dat in een later
stadium eventueel rechtstreeks in
verbinding kan worden gebracht met
het continentale Europese pijpleidin
gensysteem.
Overigens laat de Firth of Forth bij
Edinburgh zonder enig kunstwerk
nog altijd schepen toe tot ruim
250.000 ton dw: zij is hier ten minste
100 voet diep bij laag water.
Het aardgas rond de Noord-Engelse
en Schotse Noordzeekust is voor de
industrie in de „brug over land" een
goedkope en eemakkelijk te gebrui
ken energiebron.
VEILIG WONEN
Er is ruimte tc over voor zeer
grote woningbouwprojekten voor de
genen, die in „Eurospan" zullen gaan
werken.
Deze woningen zullen geheel buiten
iedere vorm van luchtverontreiniging
liggen: die trekt via het dal van de
„brug over land" snel weg en de wo
ningen komen huiten dit dal op de
berghellingen.
En een niet te onderschatten factor,
die Groot-Britannië van meet af aan
een enorme voorsprong geeft, is. dat
de hier te vestigen industrie, die im
mers nog moet worden gebouwd, de
allermodernste ter wereld wordt. Dat
is vooral van betekenis voor de hoog
oven- en staalbedrijven. Zoals bekend
is er thans in het proces ter bereiding
van staal uit ijzererts een technische
revolutie gaande, die juist kan zijn
voltooid als de Schotse hoogovens
worden opgetrokken.
NIET KOSTBAAR
Ten slotte de financiële consequen
ties. Er zijn, zoals bekend, in het ver
leden vaker plannen geweest tot ont
wikkeling van de Clyde. De rappor
teurs zijn tot de conclusie gekomen,
dat de zeer grote bedragen, die vroe
ger voor een dergelijk ontwikk^lings-
projekt zijn genoemd, zwaar zijn
overdreven.
Petrografische en geologische on
derzoekingen hebben uitgewezen, zo
menen de samenstellers van het rap
port, dat met een juist gebruik van
de natuurlijke mogelijkheden dit pro
jekt ruim binnen de economische mo
gelijkheden ligt, zelfs zodanig df. de
investeringen die worden gedaai. er
binnen afzienbare tijd uit zullen kun
nen komen.
ROTTERDAM Bezorgdheid
over de kikkerstand in Nederland
eh een gesprek met een Bulgaar
se zakenrelatie hebben de heer H.
de Leeuw uit Rijsoord op het
idee gebracht ongeveer 2000 Bul
gaarse kikkers in de Waal uit te
zetten De beestjes zijn vannacht
per vliegtuig m Nederland aange
komen. Woensdagmorgen zijn zij
in de Waal in Rijsoord losgelaten.
..Er wordt de laatste tijd zoveel
over milieuvervuilisg gesproken"
aldus de heer De Leeuw, „dat ik
het plan heb opgevat eens iets
aan het milieuherstel te doen".
Over de levenskansen van de
Bulgaarse kikkers is hij optimis
tisch. „Mijn relatie in Bulgarije
heeft me verzekerd, dat de dier
tjes van een sterk ras zijn en alles
overleven". Wanneer inderdaad
blijkt, dat de kikkers tegen het
Nederlandse milieu bestand zijn,
wil de heer De Leeuw er nog
meer uit Bulgarije importeren.
BRUSSEL De Vlaamse schrijver
Hugo Claus heeft gisteren de drie
jaarlijkse staatsprijs voor poëzie
1968-69-70 kregen voor zijn bundel
„Heer Everzwijn".
De prijs ten bedrage van 125.000 fr.
(ongeveer 9.000 gulden) werd hem
toegekend door een jury onder voor
zitterschap van de schrijver Marnix
Gijsen.
es-[
>en
NORTH SE/
OIL
CONTAINER
TERMINAL'
LEIDSCHENDAM Aan een „schateiland" dacht de 18-jarige Andries
Hoek uit Leidschendam niet meer, toen hij teveregeefs de zeebodem bij
het rotseilandje Kramonisi op 20 km van Athene had afgespeurd. Exact
de plek, die een kaart in een oud tijdschrift had aangegeven als „vind
plaats". Slechts een pijl en „hier graven" ontbraken, evenals de ver
schroeide rand van de schatkaart. Niettemin zwom de 18-jarige duiker
op zeven meter diepte het hele eiland niet groter dan twee forse
voetbalvelden samen maar eens rond. En daar lag iets
falkiRK
GR
wijl
Hero AMSTERDAM Het tempo
Coudariii ruilverkavelingen ter hand
genomen, dwingt de natuurbe-
eigéherming tot een geforceerd aan-
m'opbeleid, waarvoor niet voldoende
toesfi ld aanwezig is.
ht
oude ^eze klacht *s van de contact-com-
'ss'e Natuur- en Landschapsbe-
we herming, het nationale actiecentrum
l0r natuurbehoud en milieubeheer.
commissie noemt als voorbeeld
«ugdf ruilverkaveling Mergelland in
mburg. In dit gebied van 13.00v.
ctare moeten 450 hectare natuurge-
eden en 1500 hectare waardevolle
ltuurgrond gekocht worden om het
karakter van het
idlimburgse heuvellandschap te
luden. Als deze aankopen niet ge-
aliseerd kunnen worden, mag de
ilverkaveling niet doorgaan, zo
'eb.b ,dt c
u to nP
de contact-commissie,
contact-commissie waarschuwt
tegen de aantasting van de na-
T door elekt riciteitscentrales en de
rsnippering van .de open ruimte
or hoogspanningsleidingen. Volgens
commissie moet er snel een natio-
rricl al elektriciteitsplan komen, waarin
•ling^et alleen de centrales, maar ook de
burgjppel- en verspreidingsnetten wor-
ir e n opgenomen.
Ioud©e manier, waarop de gemeenten
tuurgebieden beschermen in hun
tv) stemmingsplannen, is volgens de
hist mmissie dikwijls onvolkomen. Bo-
spodndien handelen veel gemeenten dit
t natert zaken nogal traag af. De com-
ssie vraagt zich daarom af of het
af ei k en de provincies niet meer ge
uik moeten maken van hun be-
egdheden om de gemeenten bin-
aanwijzingen voor de bescher-
ing van natuurgebieden te geven.
erde
De kamer van Andries bevat alles
wat een duiker maar vermag te bege
ren: maar wellicht is voor Andries de
verzameling vondsten van groter be
lang dan het middel: de duikuitrus-
ting. Want op twee planken ligt een
verzameling uitgestald, waaraan een
grote hoeveelheid kennis en moeite
vooraf is gegaan.
Onder ^.eer „de schat"; tóch ge
vonden, boven water geploeterd en
thuis gerangschikt en gedetermi
neerd: vazen (amphorae), afkomstig
van een tamelijk groot schip, dat met
duizenden vazen omstreeks 400 voor
Christus van Mendi bij Saloniki naar
Athene koers zette via Lesbos en
Chios, maar voortijdig in een storm
verging.
Met de thuishaven Athene in zicht;
maar storm dwong de kapitein be
schutting te zoeken aan de lijzijde
van het rotseilandje waar aan de
westelijke kant een rotspunt verra
derlijk anderhalve meter onder de
wateroppervlakte schuil ging.
Bij dat rotspunt verging het schip.
Ongeveer 7000 amphorae met 20 liter
kostelijke wijn elk, zonken met het
schip mee. De godendrank ging met
het houten schip teloor; over bleven
het vaatwerk en een koekepan van
een meter in doorsnede.
Onjuist
Koekepan en-een deel van 't vaat
werk speurde een Grieks-Amerikaan
se expeditie op; was het opzet, dat de
exacte vindplaats onjuist op de kaart
werd weergegeven? Andries iHoek zal
het een zorg zijn, nu hij zijn aandeel
Een deel van de verzameling, af
komstig van een wrak.
UTRECHT 'Het stinkt in
Rijnmond en de bevolking heeft
daar last van; de woningsituatie
in Rijnmond is slecht en de be
volking heeft daar ook last van.
Het doet er dan weinig toe of
de bevolking meer last heeft van
de stank dan van de woningsi
tuatie of omgekeerd.'
Met deze kritiek hebben vier U-
trechtse sociologen zich gericht tot
collega's van hen, die voor net Open
baar lichaam Rijnmond onderzoeken
welke factoren in het milieu door de
bevolking 'het meest als problemen
worden ervaren.
BEKENDE ZIEKTE
Dat is. meent de Utrechtse groep,
alleen maar het meten van de ver
schijnselen van een al lang bekende
ziekte. Het eigenlijke probleem is dat
deze situatie is ontstaan en nog steeds
verergert en dat er geen werkelijk
uitzicht op verbetering is.
De vraag wordt dan, hoe het moge
lijk is geweest dat deze situatie kon
ontstaan, Hoe kan worden voorkomen
dat de situatie verergert, en hoe ver
beteringen tot stand kunnen worden
gebracht.
Volgens de vier medewerkers van
het sociologisch instituut van de
Utrechtse universiteit, moer daarom
een analyse worden gemaakt van de
plaatsen waar de beslissingen vallen
die invloed hebben op 'net leefmilieu
van de mensen.
Nagegaan moet worden hoe die be
slissingen worden gemotiveerd, welke
belangen daarbij worden afgewogen
en volgens welke maatstaven dat ge
beurt.
Wat op het ogenblik in Rijnmond
wordt onderzocht 'neefi alleen te ma
ken met de resultaten van een beleid,
zonder dat beleid zelf ter sprake te
brengen.
Dergelijke onderzoekingen kunnen
alleen maar wordengeb ruikt om de
ergste kantjes van de gevolgen te be
strijden, niet om de situatie wezenlijk
te verbeteren, menen de vier
Zij hebben hun bezwaren al enige
tijd geleden meegedeeld aan hun col
lega's die het bestreden onderzoek in
Rijnmond uitvoeren. Maar die hebben
de kritiek naast zich neer gelegd,
aldus de Utrechtse groep, en meege
deeld dat het onderzoek in de huidige
vorm zal doorgaan. De groep zal zich
nu tot de Rijnmondraad wenden.
ROTTERDAM In het voorjaar
van 1972 zal in Rotterdam een ten
toonstelling worden georganiseerd
over het werk van de „Club van Ro
me". Deze expositie wil een beeld ge
ven van de onderlinge samenhang
tussen de belangrijkste problemen
waarmee de mensheid kampt zoals
overbevolking, milieuvervuiling en
voedseltekort en de mogelijheden de
ze vraagstukken op te lossen.
Op initiatief van de Rotterdamse
Kamer van Koophandel zijn drie pa
viljoens aan het Weena beschikbaar
gesteld als expositieruimte. Een aan
tal bedrijven hebben financiële steun
toegezegd.
Begin december komt dr. Peccei, de
informele voorzitter van de „Club
van Rome" voor overleg naar Neder
land, waarna mededelingen zullen
worden gedaan over de definitieve
opzet.
De achttienjarige Andries Hoek met een van zijn mooiste stukken.
ROTTERDAM Kipo is van plan
IDE I verkoop van benzine zelf ter hand
nemen. Dit zal niet onmiddellijk
vanischieden, maar directeur Knoops
daJ|erweegt in de komende jaren ben
zinestations op te kopen en zelf nicu-
LfLIfe stations te bouwen.
aanPe kortin&» die KiP° aan ziJn
,eid-M®0 leden voor de benzine geeft,
ver-fut de organisatie, zo heeft de heer
ge-noops uitgerekend, te staan op een
ïrtalltkering van 100 miljoen per jaar.
Per"fe benzine-stunt heeft Kipo tot nu
een groot aantal nieuwe leden be-
eer-L gd' Twaalf man zijn de gehele dag
ceelb1'* bezig met de behandeling van
rein* aanvragen voor het lidmaatschap,
fest-'e met duizenden tegelijk binnen
komen. Maandag en dinsdag zouden
be-fch al ver over de 200.000 nieuwe
Ion-Ben hebben aangemeld,
ren-
