EEN ECHT PROVINCIEHUIS
Forse ontslagen
te verwachten
Computer gaat schip voor
morgen ontwerpen
Doe-liet-zelf beurs in
Alioy-complex
Van landbouw
naar recreatie
Koningin opent vrijdag één van de fraaiste gebouwen Door teruggang in economie
Twee delen vormen
harmonisch geheel
Tarieven Zeeuwse
veren opnieuw
in studie
Tiende Europort van start
WOENSDAG 10 NOVEMBER 1971
DEN BOSCH Wanneer de Koningin vrijdag het nieuwe, reeds in gebruik zijnde provincie
huis van Noord-Brabant officieel zal openen, zal zij een van de fraaiste gebouwen die Neder
land kent, publiekelijk ter beschikking stellen aan het Nederlandse volk. en aan de provincie
Noord-Brabant in het bijzonder.
Hfct gebouw, een schepping van
het Architectenbureau Maaskant, Van
Dommelen, Kroos en ir. Senf, is
uitstekend gelegen aan de provinciale
rondweg ten zuiden van 's-Hertogen-
bosch. waar het verkeer tussen
Utrecht, Nijmegen, Tilburg en Eind
hoven zich enkele kilometers lang
samenvoegt. Het gebouw presenteert
zich dientengevolge niet als een van
de grote gebouwen van 's-Hertogcn-
bosch (alhoewel het dat tevens is),
maar als een provinciehuis in de ware
Het ligt tussen twee waterpartijen:
in reeds lang bestaande en een
nieuwe.
Het gebouw bestaat uit twee delen:
een torengebouw van meer dan hon
derd meter hoog en een laagbouw.
Het verrassende is, dat deze beide zo
heel verscheiden delen (de toren strak
en de laagbouw grillig, als het ware
opspattend water tegen een ducdalf)
een reeds bij eerste aanblik volstrekt
harmonisch geheel vormen. De mach
tige toren is niet, zoals zoveel mo
derne bouw, een op zijn korte kant
gezette doos, maar een echt gebouw,
De vier machtige stijlen suggereren
kracht en de verdiepingen zijn duide
lijk door de aanduidingen der vloe
ren en de hekwerken der balkons
als onderdelen van het geheel te zien.
Daardoor heeft de torenbouw een
beslist monumentaal karakter ge
kregen.
Grillig
De laagbouw is, zoals gezegd, gril
lig, romantisch bijna. De grote hal
maakt aanstonds de indruk, hal van
een voor de gemeenschap zeer be
langrijk gebouw te zijn. Wat al heel
spoedig opvalt, is het spel van de
ruimten, die zich niet zelfstandig ge
dragen, doch bij hun eigenheid tevens
communiceren met de andere ruim
ten. Daardoor krijgt de hal, of liever
het halcomplex, zowel een grote
wijdheid als een vertrouwenwekkende
intimiteit, die het oog verrukt en de
bezoeker tevens thuis doet zijn.
Wat het meest opvalt, is dat de sta
tenzaal ingeschoven is in de hal, er
Een luchtopname van het nieuwe provinciehuis van Noord-Brabant, dat
vrjjdag door de Koningin geopend wordt.
ROTTERDAM In de IJssel-
hal van het Ahoy-complex zal
van 12 tot en met 21 november
de eerste doe het zelf en hobby-
beurs van Nederland worden
gehouden. De beurs, die Eigen-
ïandig gedoopt is, zal jaarlijks
erugkeren en is uitsluitend be
doeld voor de consument al zijn
uiteraard detaillist en vakman
ook welkom.
Aan Eigenhandig werken 150 fir
ma's mee. De produkten komen uit
veertien landen, te weten België,
West-Duitsland, Denemarken. Enge-
laftd, Finland, Frankrijk, Italië, Ja
pan, Spanje. Tsjecho-Slowakije, VS.
Zweden, Zwitserland en natuurlijk
Nederland
itaast de specifieke doe het-zelf-
materialen en -systemen zullen er in
zendingen te zien zijn op het gebied
fan tuinaanleg, auto-onderhoud en
creatieve hobby.
Voor wat dit laatste betreft zal de
Volksuniversiteit van Rotterdam de
monstraties verzorgen van kantklos
sen, naaldwerk e.d. Op de stand van
de stichting Goed Handwerk wordt
geweven en gesponnen en wordt in
formatie gegeven over deze oude vor
men van huisvlijt. Docenten en leer
lingen van de Christelijke Technische
school De Vaan ten slotte .zullen aan
fonen dat er op het lesrooster meer
staat dan alleen technische vakken
fcloemen en planten nemen een
spteciale plaats in op de beurs. De
Kon. Maatschappij voor Tuinbouw en
Plantkunde zal informatie verszrek-
ken. In samenwerking met de mid
delbare tuinbouwschool voor meisjes
Rijswijk en het algemeen verbond
van volkstuinders verenigingen in
Nederland wordt het bloemschikken
gedemonstreerd waarbij leden van de
Rotterdamse afdeling hun .beste
beentje zullen voorzetten.
Een primeur op deze eerste beurs is
het bouwen van de steeds populairder
wordende Sandman Buggy. Enkele
malen per dag zal een complete auto
worden afgeleverd.
Eigenhandig wordt gehouden van
12.00 tot 17.00 uur en van 18.30 tot
22.00 uur. Op de zondagen is de beurs
van 12.00 tot 17.00 open. Op de ope
ningsdag, vrijdag, hebben 65-plussers
gratis toegang.
ROTTERDAM De subsidies die
nu nog gebruikt worden om onrenda
bele agrarische bedrijven in stand te
houden zouden overgeheveld moeten
worden naar de voorzieningen voor
openluchtrecreatie. Alleen dan zal
aan de behoefte naar meer volkstui
nen en meer groen tegemoet gekomen
kunnen worden
Deze cri-de-coeur uitte dinsdag
middag de heer G. v. d. Pouw Kraan,
secretaris van het algemeen verbond
van volkstuinders verenigingen in
Rotterdam. De heer Van der Pouw
Kraan ziet voldoende mogelijkheden
om aan deze wens tegemoet te ko
men.
In (de eerste plaats wordt de agrari
sche functie van Nederland in EEG-
verband steeds minder, terwijl in de
tweede plaats boeren en tuinders hun
onrendabele gronden beschikbaar
stellen voor openluchtrecreatie. Nu is
dit door bestemmingsplannen nog on
mogelijk, maar het wordt tijd dat
hierin verandering komt.
Volgens de heer Van der Pouw
Kraan mag verondersteld worden dat
tot 1985 de behoefte aan volkstuinen
zal verzesvoudigen en daarna tot het
jaar 2000 nog eens zal verdubbelen.
De enige mogelijkheid ligt buiten
de steden bij de gronden van de boe
ren en tuinders, aldus de heer Van
der Pouw Kraan. Deze gebieden zou
den dan beschikbaar zijn voor de
meer mobiele stadsmens
als het ware in hangt, doch, ten
gevolge van het aanbrengen van
raampartijen aan de kant van de hal,
daarvan niet volstrekt gescheiden is.
Integendeel. Het hart van het gebouw
is duidelijk zichtbaar en vertoont een
even duidelijke openheid.
In het lage gedeelte van het ge
bouw bevinden zich de kamers van
de commissaris der Koningin, van
de gedeputeerden en van diensten,
die voor het publiek gemakkelijk
moeten zijn. Tevens zijn er vele
ontvangstruimten, vergaderruimten,
een grote cantine en een tweetal
patio's, die het torengebouw zowel
verbinden als duidelijk afscheiden
van de lage bouw.
Het geheel is boeiend. De aankle
ding is voornaam. Wat opvalt, is dat
het lage gedeelte vrij donker is.
Dat komt mede, doordat de verschil
lende werkruimten ,door muren zijn
gescheiden. Anders dan in moderne
kantoorruimten dus, die meestal door
glaswanden gescheiden zijn. Deze
gescheidenheid heeft voor en tegen.
Vóór: de rust en de daardoor mo
gelijke concentratie. Tegen: de
moeilijk geworden communicatie
tussen de verschillende diensten.
Contact is slechts mogelijk door mid
del van de telefoon. Technici op
het gebied van de efficiëntie mogen
uitmaken wat het beste is.
Kunstwerken
Het gebouw is versierd met vele
kunstwerken, waarvan er verschei
dene geschonken zijn. Allereerst dit:
in het gebouw hangen, voornamelijk
in de Statenzaal, portretten van
stadhouders, koningen en koningin
nen, die daar wel moéten hangen.
Maar in dit zo opvallend moderne
gebouw, getooid met zeer moderne
kunstwerken, detoneren zij züzeer,
dat de bezoeker zich toch afvraagt,
of die portretten niet ergens anders
kunnen worden opgeborgen. Geluk
kig is in de Statenzaal een portret
van koningin Juliana te zien, van de
Haarlemmer Kees Verwey, dat geheel
aansluit aan de gedurfde architec
tuur van deze zaal.
De bronzen deur, die toegang geeft
tot de Statenzaal (er is daar het een
en ander over geschreven) vereiste
aparte vermelding. De schepper hier
van is A. Sleegers uit Bergeijk. Ge
sloten is die deur een plastiek van
grootse allure. Goudkleurig gepati-
neerd en in brons uitgevoerd. Maar
ook geopend is hij van een impone
rend vormkracht.
Hij doet aan verscheidene zaken
denken, echter is hij zuiver abstract.
Hij is als een geweldige klomp grond,
door zowelde natuur als door het
ploegijzer omgewoeldeen samen
gaan van zowel cultuur als gegeven
heid: een prachtig stuk vormgeving,
barbaars en daarbij traag: symbool
van de aloude Brabantse grond,
waarop de culturele stem van het
Nederlandse nationale bestel tot
groei kwam, omdat hij er de grond
vond waarin hij wortelen kon. Deze
deur is een kunstwerk van bijzon
dere kwaliteit.
De geschonken en aangekochte
kunstwerken zijn zonder uitzondering
volstrekt modern. Ze hier alle noe
men is overbodig. Er is veel textiel,
dat, door plaatsing in werkruimten,
vooi1 de toekomstige bezoeker niet
te zien zal zijn. Het kost enige moeite,
ze alle mooi te vinden. De moderne
vormtaal is niet altijd gemakkelijk.
Zo zag ik aan een bepaalde wand
een groot geheel van leren lappen,
dat mij in eerste instantie deed ver
moeden, dat de wand provisorisch
was afgedekt, omdat er nog het een
en ander aan die wand te doen was.
Een boeiende afdekking, dat moet
gezegd. Het bleek mij echter, dat die
afdekking een kunstwerk was.
Nu is het heel gemakkelijk, de
spot te drijven met zulk een kunst
werk. Maar men bedenke zich. Het
werk heet „Vendels" en het is ge
maakt door Krijn Giezen. Het is
een collage van leer, zeildoek en
touw. Ik weet niet of ik nu aan
inlegkunde ga doen, maar ik mag
toch de titel van het werkstuk als
leidraad nemen, dacht ik. Ik vind
het dan ook jammer, dat de titel
niet vermeld wordt bij het kunst
werk. Het werkstuk spreekt namelijk
niet „voor zichzelf", waarmee het
belang van titels is aangetoond.
Het kan zijn, dat de kunstenaar
slechts een ongewone vormschoon
heid heeft willen geven. Maar waar
om dan die titel? Voor mij werd het
tot een historisch getuigenis, tot een
verbeelding van de dramatische lot
gevallen van vendels, die zoveel
droom en overmoed, zoveel hunke
ring naar vrijheid hebben verbeeld,
doch geschonden, verfomfaaid, ge
scheurd en aangevreten, slechts ge
tuigen kunnen van de dramatiek van
het menselijk bestaan.
Juist in het provinciehuis van
Noord-Brabant is deze collage op
haar plaats. Brabant is en blijft het
hart van de Nederlanden, het hart
van het Bourgondische gewest, dat,
helaas verdeeld, tot een voor Europa
unieke culturele bloei kwam.
(Vervolg van pag. 1)
De kans bestaat bovendien, aldus
de voorzitter van de SVZ, dat de Rot
terdamse haven het moeilijker zal
krijgen dan andere havens omdat in
andere landen het scheepvaartver
keer en de havenaktiviteiten door
wat hij noemde concurrentieverval
sende maatregelen wordt gesteund.
NV V-bestuurder B. J. van Eldik
(afd. Rotterdam van de Nederlandse
Bond van Vervoerspersoneel) gaf
dinsdag toe dat de situatie in de Rot
terdamse haven over het algemeen
niet erg gunstig is. Hij sprak van een
aantal bedrijven dat op het ogenblik
duidelijk in moeilijkheden verkeert.
Bij andere bedrijven echter is vol
gens de NW-bestuurder niets van
teruggang te merken. Hij voorzag op
korte termijn geen ontslagen voor ha
venarbeiders. „Juist deze mensen
hebben de bedrijven dringend nodig",
vindt hij.
De bronzen (in de volksmond beter bekend als: de dikke) deur in het
nieuwe provinciehuis van Noord-Brabant. Toen de afdeling Noord-Brabant
van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten van de gemeenten een bijdrage
per inwoner voor deze deur vroeg ontstonden er in vele Brabantse gemeen
teraden verhitte discussies over de vraag of zo'n uitgave in deze tijd wel
verantwoord was. Verscheidene gemeenten weigerden by te dragen, doch de
deur kwam er toch.
huis een modern kantoorgebouw
aan dat huis .worden toegevoegd. Dit
bleek niet uitvoerbaar. Dat was in
1953. In 1961 kwam een nieuw plan
ter tafel, dat eveneens voor de
gemeente 's-Hertogenbosch niet aan
vaardbaar was. Na grondruil tussen
gemeente en provincie kon dan ein
delijk in 1966 de eerste spade in de
grond. In 1968 werd de ruim honderd
meter hoge toren in zeven weken in
continu-arbeid opgericht, „gegleden"
zoals dat heet.
Voor de provincie Noord-Bra
bant, die thans ruim 1.800.000
inwoners telt, is het gebouw, dat.
ruim 55 miljoen gulden gekost
heeft, een grote vooruitgang. Het
toont tevens op verheugende wij
ze aan, dat in Nederland niet
alleen gedurfd, maar ook mooi
en boeiend gebouwd kan wórden.
Gelet op de situering van het ge
bouw bezijden Brabants belang
rijkste verkeersader, moet ge
zegd worden dat deze provincie
een huis heeft gekregen, waarin
het niet alleen gerieflijk wonen
is, maar dat ook als symbool kan
gelden voor de belangrijke bij
drage die deze provincie levert
aan het geheel van Nederlands
cultuur in de wijdste zin.
Ontslagen
Wel achtte hij bij aanhoudende
slapte in de haven ontslagen onder
het toezichthoudend personeel, de
kraandrijvers, de vorktruckrijders en
de controleurs mogelijk. „Op het
ogenblik is al duidelijk te merken dat
voor deze categorieën de plaatsingsmo
gelijkheden kleiner worden", aldus de
heer Van Eldik.
De vakbondsbestuurder toonde zich
verontrust over het uitblijven van
een centraal personeelsbeleid in de
haven en een betere taakverdeling
tussen de havenbedrijven onderling,
zoals dat na de havenstaking van vo
rig jaar door de Scheepvaart Ver-
eeniging Zuid is toegezegd.
„De havenbedrijven voeren ieder
afzonderlijk nog steeds een eigen be
leid. Op het ogenblik zie je bij het
ene bedrijf honderden mensen niets
doen omdat er geen werk is, terwijl
de werknemers bij andere bedrijven
het werk niet aankunnen."
De onderhandelingen over een
nieuwe cao voor het havenpersoneel
zullen vermoedelijk volgende week
beginnen. Over het eisenpakket van
de vakbonden wilde de heer Van El
dik zich niet uitlaten.
Dc teruggang in de economie zal,
zo luidt de verwachting, vooral be
gin volgend jaar tot uiting komen
in een fors aantal ontslagen. Nadruk
kelijk merkte gisteren evenwel be
stuurder J. van der Horst van de
NW-bouwbond in Amsterdam op dat
er geen reden voor'paniek' is. Hij
waarschuwde dan ook voor overdre
ven pessimisme.
In Amsterdam steeg eind oktober
het aantal werkloze mannen tot 2,4
procent, dat is 0,4 procent hoger dan
het landsgemiddelde. In vergelijking
met september nam de werkloosheid
toe met 17 procent en steeg daardoor
tot 5600 mannen. Deze cijfers zijn nog
altijd gunstig vergeleken met de 'pro
bleemgebieden' in Oost-Groningen
waar de werkloosheidspercentages
eind oktober weer fors opliepen In
Winschoten steeg het percentage
werkloze mannen tot 5,5, in Stadska
naal tot 5. In de provincie Groningen
steeg de werkloosheid van 3 procent
(in september) tot 3,2 procent in ok
tober. In heel Noord-Nederland (Gro
ningen, Friesland en Drenthe) nam de
werkloosheid toe van 2,9 procent tot
3,3 procent.
„Opruiming"
In Amsterdam voorspelde gisteren
de bestuurder van de katholieke me-
taalbond St. Eloy, de heer H. Steen
bergen, dat begin volgend jaar 'een
opruiming' moet worden verwacht
onder een aantal zwakke, kleine en
middelgrote bedrijven in de hoofd
stad. Zijn collega van de NW-bouw
bond, de heer Van der Horst, wilde
de verwachte ontslagen niet als 'struc
tureel' zien. Net als in Rotterdam be
staat ook in Amsterdam bezorgdheid
over de ontwikkeling in het stuk-
goedverkeer in de haven.
De direkteur van het Gewestelijk
Arbeidsbureau in Utrecht, de heer H.
Belwinkel, heeft de indruk dat als de
ongunstige ontwikkelingen op de ar
beidsmarkt nog een paar maanden
voortduren, een aantal uitzendbureaus
'hun nek zullen breken'. Er zijn met
name rake klappen gevallen door de
personeelsstop bij de overheid, waar
door uitzendkrachten zijn verdwenen.
Niet alleen in Utrecht, maar ook in
Den Haag zitten een aantal uitzend
bureaus bijzonder moeilijk, zoals wij
eerder berichtten.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Minister Drees
(Verkeer en Waterstaat) is bereid de
voorgenomen tariefsverhoging van de
veren in Zeeland opnieuw te berien.
Hij zal daarvoor onder meer overleg
plegen met provinciaal bestuur van
deze provincie. De minister heeft dit
gisteren in de Tweede Kamer toege
zegd.
De tariefsverhoging van de Zeeuw
se veren is maandag in een vijf uur
durende debat van provinciale staten
van Zeeland aan de orde geweest.
Aan het eind van deze vergadering
werd een motie aangenomen waarin
werd gevraagd de tarieven niet met
35 maar met 25 procent te verhogen.
In de Tweede Kamer werden over
deze uitslag gisteren bij de eindstem
ming van de begroting van Verkeer
en Waterstaat vragen gesteld.
Tijdens de stemmingen over deze
begroting werden de meeste moties
en amendementen van de oppositie
verworpen. Eén amendement ver
wierf echter de instemming van de
regeringspartijen. Hierin wordt voor
gesteld de werkzaamheden aan de
aanleg van de havenmond van Hoek
van Holland te temporiseren. De op
brengst hiervan, ca 12Vt miljoen gul
den zal worden aangewend om de
verbreding en verdieping van het
Amsterdam-Rijnkanaal versneld uit
te voeren.
De heer Dijkstra (D'66) was bereid
zijn motie inzake het vliegveld Wel
schap bij Eindhoven aan te houden
na de toezegging van minister
Drees dat over de uitbreiding van het
vliegveld de vaste Tweede-Kamer
commissies binnen drie maanden zul
len worden gehoord.
Cliff Richard
in Atrium
ROTTERDAM „Christ's Am
bassadors" organiseren zaterdagavond
acht uur in het „Atrium" aan de Ka-
rel Doormanstraat een filmrally,
waar ieder boven de veertien jaar
welkom is
Vertoond wordt de kleurenfilm
„Twe a Penig" met Cliff Richard in
de hoofdrol, een productie van World
Wide Pictures, de filmarbeid van de
Billy Grah m.
AMSTERDAM IHC-Holland is
een van de weinige exposanten die
op de maritieme tentoonstelling Euro
port in Amsterdam met een nieuwtje
komt en wel een lopend hefeiland
met een snykopzuiger die op zee tot
25 m diepte en voor harde grondsoor
ten te gebruiken is.
In een uiterste hoek staat het
Nederlands scheepsbouwkundig
proefstation met een aansluiting op
een computer, waaruit op papier een
schip van de toekomst, met exploi
tatierekening en al, kan rollen. Mis
schien zijn andere gegadigden voor,
maar het rekentuig geeft in dat
geval aan, de hoeveelste men op de
wachtlijst is.
Europort, klein begonnen In Rot
terdam en na de afbraak van de
oude Ahoy'hal naar de RAI in Am
sterdam verhuisd, heeft naar
voorzitter D. C. G. van Dijk van het
adviescomité, bij de opening mee
deelde 500 exposanten die onge
veer 1.500 firma's uit 28 landen ver
tegenwoordigen. Prinses Margriet
zou de tiende Europort hebben ge
opend, maar zij liet dit op het laatste
ogenblik wegens haar zwangerschap
aan haar man over.
„Gegleden"
Aanvankelijk zou in 's-Hertogen
bosch tegenover het oude provincie-
Scheepsbouw en scheepvaart, met
alle onderdelen die erbij horen, is
het hoofdthema van Europort. Men
kan er zowel een werkende diesel
motor vinden, waarvan het inwen
dige zichtbaar is, als het anker en
de schroef voor grote schepen. Ook
de Noren hebben het de moeite
waard gevonden een tonnen zware
scheepsmachine aan te voeren. Naast
de deur was de RAI voor de Am
sterdamse Droogdok Maatschappij,
die een vrijgekomen plaats inpikte
om er haar staalstraal-afzuiginstalla-
tie ter verkoop neer te zetten.
Tot de landen, die een gezamen
lijke inzending hebben, behoren
Amerika en Engeland,
Van hun wandelende eiland heb
ben de ontwerpers van IHC Holland,
leveranciers van afwijkende werk
tuigen, nog maar alleen een model.
Wat ze al hebben gemaakt en werkt
ziet men o.a. op de stands van de
grote baggermaatschappijen Bos
Kalis en Adriaan Volker. Op ware
grootte en gemakkelijk te beklim
men is de Poly Cat van de scheeps
werf Damen; met het 14'/* m lange
bootje is op volle zee op hoge snel
heid met 25 man aan boord te
varen.
Aan Europort is een vierdaags con
gres over bijdragen aan de weten
schappelijke ontwikkelingen in
scheepvaart en scheepsbouw verbon
den.
Vandaag is het de Nederlandse dag
met 22 sprekers onder leiding van
prof. dr. ir. J. D. van Manen, don
derdag is het de Amerikaanse dag
(zes sprekers), vrijdag is voor Enge
land gereserveerd (vijf sprekers) en
zaterdag, de slotdag komen twee
Zweden, een Deen en een Oostduitser
aan het woord op de „all nations'-
day".
