Jachin's eeuwfeest zonder
gedenkboek en met plaatje
Verzoening - hondebaan
Bijdragen proceskosten
voor deken Beytagli
Perscombinatie neemt
deel in Amstellandpers
Uw probleem
is het
onze
IL—
Excursie
COMMENTAREN
Puzzelboek
Een ivoord voor vandaag
Schmelzer bezoekt
paus Paulus
Lutheranen gaan
nieuwe actie
voor derde
wereld starten
BEROEPINGSWERK
OONDERDAG 4 NOVEMBER 1971
Brieven die niet xljn too reien
van naam en adres kannen niet In
behandeling worden genomen. Ge
heimhouding ls verzekerd. Vragen
die niet onderling met elkaar in
verband staan moeten in afzonder
lijke brieven worden gesteld. Per
brief dient een gulden aan post
zegels te worden ingesloten.
Vraag: Waar kwam dat land Nod
vandaan, waar Kaïn heen ging? En
hoe kwam hij zo gauw aan een huis
vrouw? Staat dat wel in de nieuwe
vertaling en zoudt u eens in de
krant willen zetten, wat er in de
laatst gevonden bijbelrollen staat.
Antwoord: Het woord Nod betekent
ellende. De tekst kan dus betekenen:
Land van ellende. Omdat er echter
een plaatsaanduiding bijstaat, kan er
echter ook wel sprake zijn van een
afzonderlijk landschap. Ook denkt
men wel eens aan een landschap Nêdu,
waarvan sprake is in een inscriptie in
spijkerschrift, een deel van Mesopo-
tamië (Irak). Zekerheid hierover be
staat er niet.
Nog meer onzekerheid wordt ge
wekt door gebruik van het woord Nod
in psalm 56:9, dat op omzwervingen
en een onzeker leven lijkt te slaan.
In de vertaling van het Nederland
se Bijbelgenootschap staat: Hij ging
wonen in het land Nod, ten oosten
van Eden. Verderop staat: Kaïn had
gemeenschap met zijn vrouw.
De Bible de Jerusalem vermeldt:
hij woonde in het land Nod, en te
kent erbij aan: Het land is onbekend,
de betekenis kan zijn: zwervend.
In de bekende handschriften ziet
men iryzake Nod en Kaïns vrouw
geen afwijkingen. De Septuaginta
geeft de naam van het land weer als
Naut
Er valt bij gebrek aan gegevens
over de herkomst van Kaïns vrouw
geen zinnig woord te zeggen. Maar
het maken van veronderstellingea
staat ieder vrij.
Door A. J. Klei
Zaterdag en zondag viert de gereformeerde zondagsschoolver
eniging Jachin haar eeuwfeest en dat gebeurt in Driebergen. Het
programa ligt voor me, en het doet me prompt denken aan wat
de Amsterdamse ds. W. H. Gispen in december 1879 aan „een vriend
te Jeruzalem" schreef over het komend zilveren feest van de theolo
gische school in Kampen: „Wat we daar genieten zullen behoeft ge
niet te vragen. Woorden en altijd woorden. De gave van feesten te
organiseren en te vieren is den calvinisten niet gegeven".
Een beetje onbillijk is het gebruik
van dit citaat wel, want ten slotte
kun je je bij het punt „creatieve ver
werking van ons feest" van alles
voorstellen, en blijkens mij verstrekte
mededelingen mogen we er ons veel
van voorstellen. Bovendien doet Ja
chin het zonder gedenkboek, dat
schijnt trouwens helemaal uit de mo
de te raken, en dit betekent dat er
heel wat minder woorden aan het
honderdjarig bestaan worden gewijd
dan in 1911 aan het veertigjarig be
staan: toen gooiden ze er een feest
bundel van dik vierhonderd pagina's
tegenaan, die opende met een opstel
over de zondagsschool als wereldver
schijnsel, waarbij de nijvere lezer
geen eeuw en geen oord bespaard
bleef.
Wat Jachin (dat Hij bevestige, ont
leend 1 Kon. 7 vers 21) wel gedaan
heeft is vijftienduizend 45-toeren
plaatjes uitdelen aan de zondags
schoolkinderen. Op de éne kant hoor
je The Rivals van Rob van Dijk, aan
de andere kant vind je The New Or
leans Syncopators onder leiding van
Jan Burgers en dat levert met elkaar
een verdraaid aardig en pakkend ge
heel op. Om het verhaal over de Ja-
chin-plaat meteen maar af te maken,
er zit een stevig papier bij dat je
kunt vouwen tot een busje en in dat
busje, zo is de wens van Jachin, moet
op z'n minst vijf gulden komen. EO-
kijkers weten inmiddels dat een Rot
terdamse knaap er al honderdtachtig
gulden in gevangen heeft. Er ligt nog
een stapel van deze grammofoon
plaatjes klaar bij Jachin: voor de
mensen die vijf gulden (of méér)
storten op gironummer 36.32.00 t.g.v.
Jachin-Landrover, Amsterdama Ik zou
zeggen: doen. Vanwege de kwaliteit
van 't plaatje en vanwege die land
rover, die bestemd is voor een arts
in Zambia.
Schepseltjes
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG „Waar moet het
heen als dienaren der kerk, die
door hulpverlening aan hen die
onrecht moeten vrezen of reeds
het slachtoffer van onrecht zijn
geworden, hebben geprobeerd
een naaste te zijn voor deze men
sen, voor een rechtbank worden
gesleept en omwille van dit ge
tuigenis van hun vrijheid worden
beroofd?
Is het niet de roeping van de ker
ken om op te komen voor hen die
omwille van hun liefde voor hun me
demensen vervolging hebben te lij
den? Is het niet de roeping van de
kerken zich te keren tegen een rege
ringsbeleid dat een dergelijke .rechts
pleging' mogelijk maakt?"
Deze vragen stelt het moderamen
van de hervormde kerk in de gisteren
reeds door ons aangekondigde brief
aan de Nederduits gereformeerde en
de Nederduits hervormde kerken in
Zuid-Afrika naar aanleiding van het
vonnis tegen de Anglicaanse deken
Ffrench Beytagh.
ACTIE
Inmiddels hebben prof. dr. J. Ver-
kuyl en prof. dr. H. A. M. Fiolet op
nieuw de aandacht gevestigd op hun
lopende actie om gelden in te zame
len ten behoeve van de enorm hoge
kosten van de verdediging van de Jo-
hannesburgse deken.
De Stichting Oecumenische Hulp in
Utrecht heeft hiervoor haar giroreke
ning opengesteld: nr. 5261 met ver
melding „deken Johannesburg". Ook
de kosten van de verdediging in het
hoger beroep dat in deze zaak zal
volgen zullen opnieuw zeer hoog zijn.
Prof. Fiolet zei ons hierover dat die
hoge proceskosten vooral worden ver
oorzaakt door de afwenteling van de
bewijslast op de aangeklaagde.
Daardoor kan een beklaagde als ge
volg van zo'n proces dat honderddui
zenden guldens kan kosten worden
geruïneerd, ook al wordt hij vrijge
sproken.
GEWETEN
„Dit geheel komt bij mij over als
een geweldige intimidatiepoging om
de juist wat vrijmoedig wordende
weerstand tegen de rassenpolitiek te
breken. Je bent als het ware veroor
deeld als je aangeklaagd wordt.
Alles wat er op de giro gestort
wordt voor de verdediging van de de
ken in hoger beroep is dan ook in
wezen een ondersteuning van het ge
weten in Zuid-Afrika", aldus prof.
Fiolet
DEN HAAG De schadeloosstel
ling van de Tweede Kamerleden is
met ingang van 1 juli jl. vastgesteld
op 47.155 per jaar. Aldus blijkt uit
een koninklijk besluit, dat gepubli
ceerd is in een dezer dagen versche
nen staatsblad.
Met een grandioos ceremonieel, zoals nooit
eerder was voorgekomen, heeft de Israëlische rege
ring dinsdag vier Afrikaanse staatshoofden op de
luchthaven van Tel Aviv ontvangen. Iedereen van
belang werd opgetrommeld om de presidenten
Leopold Senghor van Senegal, Yakoeboe Gowon
van Nigeria. Joseph Moeboetoe van Zaire (het
omgedoopte Kongo-Kinsjasja) en Ahmadoe Ahidjo
van Kameroen zo feestelijk mogelijk te begroeten.
Want deze vier presidenten tnoeten namens de
Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAU) de
mogelijkheden aftasten voor een vredesoplossing in
het Midden-Oosten. Daartoe kunnen ze gedurende
vier dagen naar de betogen van de Israëlische
leiders luisteren, waarna zij in Cairo gedurende
vier dagen het tegenovergestelde standpunt van de
Egyptische leiders mogen aanhoren.
Waarschijnlijk is de grootse ontvangst voor de
vier hoge gasten in Israël bedoeld om het cynisme
te verbergen, dat velen bevangt. Het in viervoud
verzorgen van allerlei statussymbolen, opdat geen
der leiders zich ook maar enigszins de mindere
van zijn reisgenoot zou weten, heeft uitsluitend ten
doel de gasten een zo aangenaam mogelijk verblijf
te verschaffen, zodat het officiële toeristische be
zoek ook nog enige politieke gevolgen achterlaat.
Daartoe moesten onder meer speciale auto's uit
het buitenland worden aangeschaft, omdat Israël
slechts over één presidentiële wagen beschikt.
Maar of de OAU, als één van de onmachtigste
regionale organisaties ter wereld, in staat zou zijn
om een eigen oplossing aan te dragen voor een
conflict, waarin de supermogendheden rechtstreeks
verwikkeld zijn, is een vraag, die al bij voorbaat
ontkennend beantwoord moet worden.
Het multi-presidentiële bezoek moet dan ook
slechts gezien worden als een onderdeel in de
propagandaslag in Afrika, waarin Israël de laatste
jaren steeds meer terrein verloor. De OAU nam
eerder dif jaar een resolutie aan, waarin allerlei
voor Israël totaal onaanvaardbare eisen waren
vervat. Tevens werd besloten, dat de OAU ten
einde haar eigen imago weer wat op te vijzelen,
sinds het eenheidsfront tegen Zuid-Afrika zo ge
weldig kraakte haar eigen steentje zou bijdragen
tot de zo vurig gewenste ontspanning in het
Midden-Oosten.
Israël wil, dat de OAU een directe dialoog tussen
Israël en de Arabische landen bevordert en dat de
organisatie niet met een eigen interpretatie komt
van de befaamde Veiligheidsraadresolutie van
november 1967 of met eigen voorstellen. In Jeru
zalem houdt men nl. consequent tegenover buiten
staanders vol, dat iedereen welkom is als bemidde
laar, zolang hij maar niet als scheidsrechter wil
optreden. Achtergrond van deze houding is, dat de
Israëli's vinden, dat niemand anders dan zijzelf
namens hen kan onderhandelen, aangezien in
laatste instantie ook niemand anders het militair
voor hen opneemt.
Maar het lijkt hoogst onwaarschijnlijk, dat de
OAU deze visie accepteert. Want OAU-leden als
Egypte, Lybië, Soedan, de Naghreb-landen,
Mauretanië en Somali staan met hun bondgenoten
er borg voor, dat geen enkele resolutie, die oo^
maar enigszins tegen de Arabische wensen zou
ingaan, door de OAU aanvaard wordt.
Het enige, waarop Israël kan hopen, is een „ge
nuanceerde" houding van de OAU, d.w.z. een
resolutie die niets inhoudt of die op verschillende
wijzen interpretabel is.
De resultaten, die de vier presidenten zullen
boeken, zullen zij op 10 november in de Senegalese
hoofdstad Dakar met nog eens zes andere Afri
kaanse presidenten bespreken. Deze „Raad van
Tien" zal vervolgens de OAU begin volgend jaar
officieel meedelen, tot welke beslissingen men al
dan niet is gekomen. Terwijl het Midden-Oosten
debat in de komende weken binnen de Verenigde
Naties speelt, heeft de OAU zich officieel nog geen
mening gevormd. Daarmee is de waarde van de
ruchtbarende reis van de vier Afrikaanse presi
denten in feite al bepaald.
Jachins voorzitter ds. J. P. Don-
dorp in Amsterdam-West geeft me
deze bijzonderheden. Hij is het ook
die me bij „Eenige brieven aan een
vriend te Jeruzalem" van Gispen be
paalt. Niet bij de al geciteerde op
merkingen over feestvierende calvi
nisten, maar bij Gispens laatdun
kende opmerkingen over een zeker
soort zondagsschoollectuur. Ds. Don-
dorp kijkt namelijk niet op van kri
tiek op zondagsschoolboekies. Ds. Gis
pen maakte zich in 1880 al kwaad
over boekjes met „schepseltjes" erin
die „het in de filantropie en zelfver
loochening reeds ver gebracht heb
ben" en hij spotte met bekeringen,
waarvoor „men gewoonlijk een sol
daat of matroos gebruikt, wien een
groot ongeluk overkomt, en in wien
dan plotseling het goede zaad, in zijn
jeugd ontvangen, tot ontwikkeling
komt. Deze bekeeringen zijn in eenige
minuten afgeloopen. De afgedwaalde
komt tot zijne moeder terug, valt haar
natuurlijk om den hals, en leeft
voortaan als een zeer braaf mensc'n".
Ds. Dondorp is het helemaal eens
met ds. Gispen die ook opmerkte dat
de kinderen op die manier „onware
indrukken krijgen van 's menschen
betrekking tot God en den aard van
het geloof en geloofsleven"; Ds. Don-
dorp is vuurbang voor een zondags
schoolwerk (en dus ook voor zondags
schoollectuur) waarbij de bijbelse
boodschap vereenvoudigd wordt tot
zoiets als een garantie van voorspoed:
als je maar bidt.... als je maar zus of
zo.... Dat is namelijk niet bijbels.
Zonder tamtam
Verder pratend over zondagsschool
werk anno 1971 en daarna (ds. Don-
dorp is niet zo'n terugblikker) merk
je dat Jachins voorzitter de zaken
nuchter bekijkt. Kun je nog praten
over zondagsschool, nu de mensen
's zondags zoveel uitgaan en nu
..school" een wat belast woord is? Ds.
Dondorp: je krijgt nog altijd makke
lijk een aantal kinderen bij elkaar op
zondag, dat is gewoon een ervarings
feit, en laten we wel wezen, als je 't
hebt over zondagsschool denkt toch
niemand meer aan een klas met een
strenge juf of meester ervoor!
Ds. Dondorp gaat verder: het zon
dagsschoolwerk is eigenlijk nog het
enige werk dat je zonder veel tam
tam kunt doen. Je hebt geen speciale
Kruiswoord-puzzel
Horizontaal: 1. opgeworpen hoogte. 4.
plaats in de schouwburg, 9. bid (Lat),
10. kever, 11. schortje, 12. wijze leids
man, 14. soort hond, 15. rund, 16. beroep,
17. reeds, 19. tokkelinstrument, 22. ach
ting, 24. Bretonse zang. 25. kledingstuk,
27. berustend, 30. scheik. 'element, 32.
zelfkant, 33. afgelegen. 35. brilslang. 37.
vrucht. 39. doorweekt, 40. boom, 41.
vreemde munt, 42. bloem. 43. foefje
(InA).
Verticaal: 1. vrucht, 2. eer, 3. lang en
smal, 4. duw, 5. slede, 6. gevangenis, 7.
bijb. figuur, 8. vaste maat, 10. toewij
zing, 13. hoogste punt 14. platvis, 16.
vaneen scheiden, 18. vogeleigenschap,
20. bastaard uitgang, 21. zeehond. 23.
een der drie afmetingen, 26. hondenver-
blijf, 28. meisjesnaam, 29. troefkaart, 31.
vreemde munt 34. hooistapel, 36. vaar
tuig, 37. deel van het jaar. 38. tijdreke
ning, 40. lidwoord.
Oplossing vorige puzzel
Hor.: L maske, 4. leven, 8. os. 10. do,
12. pee, 15. ester, 17. larie. 19. les, 20. ode,
22. fel, 23. eloge, 24. lis, 26. era, 27. Lea,
29. Eelde, 30. noord, 3L tot 33. er, 37. ge,
38. rakel, 39. Donar.
Vert.: 1. model. 2. as, 3. ka. 5. en, 6 ed.
7. nobel. 9. de, 11. ets. 12. proleet 13. ele
gant 14. erf, 16. serie. 18. ieder, 21. dor,
24. leder, 25. sla, 27. log, 28. adder, 32. Ob,
34. ra. 35. re, 36. Po, 37. ga.
we proberen het niet bij een verhaal
te laten, maar de boodschap van dat
verhaal door te geven èn te laten be
leven, met de methoden en hulpmid
delen die we vandaag kennen. Kijk,
als u me zou vragen of Jachin te
feliciteren is met het eeuwfeest, zou
ik antwoorden: feliciteer liever al die
mensen die via de zondagsschool van
Jezus Christus hebben gehoord. Ik
weet best dat de zondagsschool geen
bekeerde kindertjes afleveren kan.
maar ik weet ook heel goed dat er
dank zij de zondagsschool heel veel
mensen zijn die, hoe ver ook van
kerk en evangelie verwijderd, als ze
voor de radio of op de t.v., op straat
of op het strand de bijbelse bond
schap weer horen, die boodschap te-
minste kunnen verstaan. Ze zijn aan
spreekbaar, ze kunnen de bijbelse
woorden herkennen, het gaat niet als
een duister jargon aan hen voorbij.
Dat is in de wereld van de zgn. vier
de mens niet weinig, maar veel! Daar
heb je, dacht ik, het geweldige belang
van zondagsschoolwerk.
En toen hij Jezus uit dè verte zag, liep hij toeMarcus 5 6).
Jezus was reeds het meer van Tiberias overgestoken, om de beze
tene te verlossen. Tegenover Hem zijn de duivelse machten mach
teloos. Zij zien Hem al aankomen en erkennen in Hem terstond
hun meerdere, de Zoon van de allerhoogste God. Poor de hese
keel van de bezeten man schreeuwen zij Hem toe "Ik bezweer U
bij God, dat Gij mij niet pijnigt." Zo komt God wonen in het
hart van deze man. Als deze man bevrijd is, geeft de Here hem
geen licht baantje, maar het zwaarste wat er is: hij moet het
evangelie gaan verkondigen en .al wat Jezus hem gedaan heeft.
Christus vraagt ons niet, dergelijke wonderen na te bootsen. Hij
vraagt ons wel te geloven, dat Hij de macht van de satan gebro
ken heeft. Dat hebben wij te bedenken, als wij nog zoveel duivel
se dingen zien gebeuren in de wereld. Het zijn de laatste stuip
trekkingen. Men vergelijkt het wel met het laatste jaar van de
Tweede Wereldoorlog. Het was een vreselijk jaar. Denk alleen
maar aan de hongerwinter. Maar D-Day (6 juni 1944, de inval
in Normandië), de beslissende nederlaag van de vijand was reeds
geschied. Zo leeft de kerk sinds Pasen en Hemelvaart tussen De-
cision Day en Victory-Day, de jongste dag, waarop Christus Zijn
definitieve triomf viert.
We lezen vandaag: Mattheus 10:16-22.
gebouwen nodig, je hoeft niet van
subsidie afhankelijk te zijn en overal
waar mensen rondlopen die kinderen
van de Heiland willen vertellen, kun
je dit werk doen.
Hij legt er de nadruk op dat voor
Jachin zondagsschoolwerk evangeli
satie betekent. Dat stond bij de op
richting van de vereniging (die in
middels struktureel gewijzigd is in
zoiets als een dienstverlenend orgaan)
al vast: de zondagsschool gaat uit om
het verlorene te zoeken, om terecht te
brengen wat op verderfelijke wegen
is (zo staat het in het gedenkboek van
1911). Jachin ressorteert dan ook on
der het gereformeerde evangelisatie
werk, wat overigens niet inhoudt dat
iedere gereformeerde zondagsschool-
vereniging bij Jachin aangesloten is;
er zijn er die werken met de Neder
landse Zondagsschool Vereniging. Ds.
Dondorp zegt van de NZV dat deze
zich veel meer richt op de jongste
kerkleden en daarbij ook de kant uit
gaat van kinderkerk-houden. Iets wat
Jachin niet wil.
Vraag tleugt niet
Ds. Dondorp werkt dit uit naar
aanleiding van mijn vraag of en hoe
men doende is met kinderen die als
ze twaalf zijn, van de zondagsschool
af gaan. Hij zegt: die vraag deugt
eigenlijk niet. Het gaat er niet om de
zondagsschoolkinderen in een zeker
kerkelijk gareel te krijgen, we mogen
ze trouwens ook niet losweken van
het milieu van hun ouders.
Wat dan wel? Ds. Dondorp: We
vertellen de kinderen uit de bijbel,
Van een verslaggever
SCHIPHOL Met een bezoek aan
paus Paulus in het vooruitzicht is mi
nister Schmelzer (buitenlandse zaken)
gisteravond naar Rome vertrokken.
Vandaag zal hij op het Vaticaan ver
blijven. om vrijdag in Rome aan het
halfjaarlijkse overleg met zijn ambt
genoten van de andere EEG-landen
deel te nemen.
Op de agenda staan de Europese
veiligheidsconferentie, de toestand in
het Midden-Oosten en mogelijk de
gespannen toestand tussen India en
Pakistan, de toetreding van China tot
de VN en de topconferentie.
Zaterdag volgt dan een bijeenkomst
met de ministers van de vier kandi-
daat-EEG-landen, Engeland, Ierland,
Noorwegen en Denemarken.
AMSTERDAM De Perscombina
tie en de Amstellandpers (Amstel
veen) gaan over tot commerciële sa
menwerking. De Perscombinatie
neemt 40 procent van de aandelen
van de Amstellandpers over. Alle
aandelen zijn thans in handen van de
heer W. J. Wilhelmus, direkteur en
zoon van de stichter van het bedrijf.
De Perscombinatie geeft onder
meer Het Parool en de Volkskrant
uit, de Amstellandpers is uitgeefster
van het Amstelveens Weekblad en
van een aantal huis-aan-huis-bladen
in Amsterdam Buitenveldertse Cou
rant, De Nieuwe Bijlmer, De Nieuwe
Diemer) en de omstreken van Am
stelveen De Amstellander, De Dui-
vendrechter).
De samenwerking zal in de van
middag uitkomende bladen van de
Amstellandpers officieel worden aan
gekondigd in een gezamenlijke mede
deling van, de directie van de Amstel
landpers en de raad van bestuur van
de Perscombinatie. Er wordt medege
deeld dat de overeenkomst geen in
vloed zal hebben op de personeelsbe
zetting van beide bedrijven. De bla
den van De Amstellandpers zullen
hun eigen identiteit behouden.
Voor de redactieleden van de Am
stellandpers kwam dit bericht als een
verrassing. Wel deden al enige tijd
geruchten de ronde toen de drukorder
van 1 april jl. overging van de druk
kerij van 't Algemeen Handelsblad
naar de Perscombinatie. Enige tijd
later nam de Amstellandpers de kan
toorboekhandel „Batavo" over van de
Perscombinatie. Er werd toen mede
gedeeld dat er geen aandelenruil had
plaatsgevonden.
Gistermiddag kregen de redactiele
den die op de zetterij van de Pers
combinatie de diverse huis-aan-huis-
bladen stonden op te maken de me
dedeling ter opname in de kranten.
Zelf waren zij nog niet van de trans
actie in kennis gesteld. Ook de Ned.
Vereniging van Journalisten was op
dat moment nog niet op de hoogte.
DEN HAAG De evangelische
Lutherse kerk is opnieuw gestart met
de actie 1 plus om de 20.000 Luthera
nen in Nederland te bewegen één
procent van hun bruto inkomen af te
staan voor kerkelijk ontwikkelings
werk in de derde wereld. In de afge
lopen twee jaar is op die manier
250.000 gulden bijeengebracht voor
onderwijs- en hulpprojecten in Ke
nya ën Mozambique.
Met de nieuwe actie I plus hoopt
de Lutherse kerk 100.000 gulden
bijeen te brengen, bestemd voor
landbouwprojekten voor arme boeren
in de Philippijnen, landaanwinning
ten behoeven van honderd arme boe
rengezinnen aan de zuidkust van Ko
rea en financiële steun aan een wees
huis in Korea.
Tien procent van de binnenkomen
de gelden blijft in Nederland. In
overleg met de werkgroep kerk en
ontwikkelingssamenwerking van de
raad van kerken wordt deze tien pro
cent besteed aan informatie over het
ontwikkelingswerk.
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen: te Ederveen en te Put
ten: W. van Gorsel te Oude Tonge.
Aangenomen: naar Lochem: H. On-
stein te Amsterdam-N.
Bedankt: voor St. Annaland: K.
Exalto te Noordeloos; voor Harder
wijk: J. Kooien te Werkendam.
Toegelaten tot evang. bediening: Dj
Monshouwer, Valeriusstraat 3, te Am
sterdam.
Beroepen: te Herveld en Slijk-
Ewijk, kand. K. de Ruiter te Herveld;
te Ouderkerk a.d. IJssel, C. den Boer
te Zeist.
Kand. G. Bomer te Utrecht is niet
•beroepbaar, kan wel 's zondags de ge
meenten dienen (verb. ber.).
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Baarn, te Goes en te
Oosterwolde: L. v. d. Veer te Wil
lemstad.
Bedankt: voor Abcoude: H. van Dijk
te Nes.
Beroepen: te Zaamslag, A. C. Koe
man te Appelscha; te Zwijndrecht, L.
v.d. Veer te Willemstad, die geen ver
dere beroepen in overweging kan ne
men.
Aangenomen: naar Landsmeer, H.
Bade, wonend te Doorn.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt: voor Nieuw-Beijerland en
voor Veen, Chr, v.d. Poel te Yerseke;
voor Waardenburg, C. de Ridder te
Nunspeet.
GEREF. KERKEN(VRIJGEM.)
Bedankt: voor Drachten: C. Bijl
te Hilversum.
Beroepen: te Alkmaar c.a., D. T.
Vreugdenhil te Oldehove.
VRIJ EVANG. GEMEENTEN
Bedankt: voor Amsterdam-W.: A.
C. Louwerse te Veendam.
BABT. GEMEENTEN
Beroepen: te Haarlem: W. G. Ren-
ken te Zutphen.
EVANG. LUTH. KERK
Beroepen: te Woerden: G. Kroes
te Haarlem.
De synodepraeses van de Evangeli
sche Kirche in Duitsland, prof. Ludwig
Raiser, zit er lelijk tussen na een be
zoek dat hij met een delegatie van de
landskerk van Württemberg aan Polen
heeft gebracht. Op grond van één zin in
een rede die hij voor de christelijke
theologische academie in Warschau
hield is hij aangevallen in Polen zelf èn
in de Bondsrepubliek.
Deze zin luidt: „Wij hebben uw ver
geving nodig voor het verschrikkelijke
dat in de achter ons liggende boze tijd
Poolse mensen is aangedaan door Duit
se mensen. Wij hopen ook op een teken
van uw kant, dat u het onrecht van de
verjaging van de Duitse inwoners erkent
en wilt inzien dat het een offer is wat
mijn kerk van mijn volk en vooral de
verdrevenen vraagt."
Met andere woorden: wij als Evange
lische Kirche proberen al jarenlang om
de in 1945 uit Polen verdreven Duitsers
te bewegen van hun aanspraken af te
zien met verwijzing naar het leed dat wij
Polen hebben aangedaan willen jullie
nu erkennen dat het voor die mensen
bij ons die in 1945 verjaagd zijn uit
Polen ook een offer is om van die aan
spraken af te zien?
Daarop had Raiser aan beide zijden
de poppen aan het dansen. Er waren
nogal wat Polen geschokt en in zijn
vaderland stijgt nieuw gejammer op van
de zgn. „Ostvertriebenen", die zich door
de kerk in de steek gelaten voelen.
De permanente raad van de Oostduit-
se gebiedsvertegenwoordiging (let wel,
het gaat hier niet om het gebied waar
de DDR op zit; want dat heet in deze
taal Mittel-Deutschland, maar om het
gebied ten oosten van de Oder Neissg-
lijnl) verklaarde: hoe is het mogelijk dat
de Evangelische Kirche haar synode
praeses het verhaal laat rondvertellen
dat zij van de verdrevenen vraagt hun
lot te aanvaarden?
„De EKD mag niet toestaan dat uit
haar naam een man spreekt die zijn
politieke invloed wil vergroten en die de
ratificatie van de verdragen van Moskou
en Warschau probeert te bevorderen."
aldus de permanente raad.
OFFER
Zijn deze Duitsers dus boos dat prof.
Raiser zomaar spreekt van het aan
vaarden van een offer, de Poolse
boosheid gaat hierom, dat hij überhaupt
van een offer durft spreken. Want,
zegt de Poolse protestantse theoloog
Benedyktowrtsj: „een offer betekent vrij
willige afstand van iets dat men bezit."
Ook het gebruik vén het woord „ver
drevenen" vond deze Pool onjuist, men
kan deze mensen volgens hem beter als
evacuées aanduiden. En als prof. Raiser
het dan had over de democratische
Westduitse staat, „dan moet hij zich rea
liseren, dat Polen in 1939 de democratie
verdedigde.
Het feit dat er thans van een demo
cratische Westduitse staat kan worden
gesproken heeft alles te maken met het
„neen" van Polen In 1939. De Tweede
Wereldoorlog werd gewenst door het
Duitse volk en in naam van dit volk
gevoerd. De gevolgen ervan moeten
ook door Duitsers gedragen worden".
DE KERK IN
DE WERELD
Dat alles is opgeroepen door een zin
snede tijdens een bezoek van een ker
kelijke delegatie. Het bezoek was in de
Springer-pers in de Bondsrepubliek al
beschreven als bedoeld om „de begelei
dende marsmuziek" te verzorgen voor
Brandts politiek ten aanzien van Oost
Europa. Verder was gesproken van
„pelgrimstochten van reislustige kerklei
ders met modieuze denkbeelden".
Alsof synodepraeses Reyiser pas op
het idee is gekomen nadat Brandt het
beleid is gaan voeren! Deze man is
namelijk dezelfde, die al ruim zeven iaar
geleden als leider van de „Kammer für
Oeffentliche Verantwortung" van zijn
kerk (een soort raad voor overheid en
samenleving) de EKD-synode inspireer
de tot het memorandum over de Oder-
Neisse-kwestie.
Daarin werden dank zij de mede
werking van Raiser, een hoogleraar in
het volkenrecht op een voortreffelij
ke wijze de Duitse stokpaardjes aange
pakt. Ook toen waren de „Vertriebene"
veelal razend, maar'zij werden in elk
geval uitgedaagd duidelijk te maken wat
zij nu precies meenden met hun aan
spraken.
De christen-democraten hebben zich
de consequenties van het memorandum
altijd van hef lijf kunnen houden door te
betonen dat het een uiterst belangrijke
bijdrage in de discussie was. Maar wat
Brandt en Scheel jaren later gingen
doen lag precies in de lijn van dit ge
schrift.
Raiser is een man die het begrip ver
zoening politiek handen en voeten pro
beert te geven en hij heeft ongetwijfeld
al vaker ervaren welk een hondebaan
dit is. Opmerkelijk is dat hij tegenover
zijn Poolse gehoor de aanspraken van
de Duitse uitgewekenen (die het overi
gens in de Bondsrepubliek uitstekend
makenl) veel zwaarder heeft aangezet,
dan eigenlijk in het memorandum van
zeven jaar geleden is geschied.
Dat siert hem. Andersom zou het heel
wat makkelijker zi|n geweest maar
dat is ook het tegenovergestelde van
verzoeningswerk. Het belangrijkste dat
uit Ludwig Raisers optreden kan worden
geconcludeerd is dat verzoeningswerk
niet altijd bijgedachten hoeft te wekken
aan alles overdekkende mantels der
liefde, uitgespreid'door halfzachte man
nen.
NAAR DE KER K
Wat óók opvalt is dat de leiding van
de Evangelische Kirche door de rege
ring Brandt herhaaldelijk gepolst wordt
en waarlijk niet alleen over aangelegen
heden als de abortuswetgeving. Een
wonderlijke figuur: een regering van so
cialisten en liberalen verantwoordt zich
graag bij de leiding van de kerk en
zoekt daarin steun tegenover de als
christelijk te boek staande oppositie!
En de kerk hoeft in zo'n situatie maar
met de vinger te wenken of belangrijke
figuren van deze oppositie komen ook
met hun argumenten opdraven.
Midden oktober had de raad van de
EKD een beraad van twee dagen met
Brandt en enige van zijn kabinetsleden,
met vertegenwoordigers van regerings
partijen en van de oppositie onder
wie ook Rainer Barzel. De oppositie
heeft daarbij aan deze raad zijn motie
ven uiteengezet voor het voorbehoud
dat zij maakt ten aanzien van Brandts
politiek jegens Oost Europa.
Welke invloed kan de raad van de
EKD in dergelijke gesprekken uitoefe
nen? Mi| trof een regeltje uit het com
muniqué: „Er bestond overeenstemming
ten aanzien van het punt, dat bij de
politieke debatten over de „Ostpolitiek"
een totale confrontatie tussen Bondsre
gering en oppositie vermeden dient te
worden".
Misschien is dit net weer een beetje
te naief, want als het toch tot die con
frontatie komt kan de oppositie altijd
zeggen: Brandt speelde het te hoog en
toen was het niet meer te vermijden...
