ALBERT VAN DALSUM 29 oktoberwereldspaardag Sparen altijd verstandig en handig Philips zet werk aan Stirlingmotor stop In memoriam HAL ontslaat dertien kwaadwillige mensen 'ermoorde man is ontvluchte gedetineerde Op aandrang CHU: Gedeputeerde Kaland neemt ontslag als bestuurslid PZEM 0a" 0^ Vermindering aantal lesuren onontkoombaar Aantrekkelij ke rechtsvorm voor ondernemingen Unicef viert 25-jarig bestaan door J. van Doorne Pas aangeworven Indonesiërs Zorgwekkende achterstand in woningbouw DINSDAG 26 OKTOBER 1971 Duits peloton van pantser- iljon 333 is in het kader van de lerlands-Duitse miltaire uitwisse- ingelijfd bij het Nederlandse te tankbataljon. Na een toespraak i de commandant werd onmiddel- „Bruderschaft" gedronken tussen Nederlandse wapenbroeders en militairen van de Bundeswehr. ROERMOND De man die zater- dood bij de jachthaven van Kes- werd aangetroffen blijkt de 20-ja- ge uit de Haagse strafgevangenis itvluohte gedetineerde Tom K. te jn. Sinds begin september was hij loorloos. Hij moest een straf uitzit wegens vermogensdelicten met eweld en straatroverij. Iemand uit Oegstgeest meende de an aan de hand van een foto te inte#rkennen- Er kwamen bijzonderhe id en los waardoor de rijksrecherche kerheid kreeg op het goede spoor te jn. Na controle van de vingeraf- ukken kwam de identiteit van de ;rmoorde man vast te staan. Het onderzoek kan zich nu toespit- n in de richting die tot het opspo- n van de dader(s) zal leiden. Hoe- el de recherche ongeveer honderd Oi >s heeft gekregen geven die echter feld ioralsnog weinig houvast. ;evre mil tenoemingen: Benoemd tot gewoon SrtoEleraar ln de staatshuishoudkunde en ticHeir aan de rijksuniversiteit van U- C. K. F. Nieuwenburg. Benoemd ap riwoon hoogleraar in de theoretische so- ilogle aan de RU v. Utrecht: R. Wlceler ïoemd tot gewoon hoogleraar ln de be- .tskunde aan de T.H. Eindhoven: J P Nabben. Benoemd tot gewoon hoogle- in de organisatieleer aan de TH loven: H. Feitsma. Benoemd tot bui- woon hoogleraar in de algemene so- behcfiogie aan de N.E.H. Rotterdam: J. Ber- bekfr hoogleraar te Groningen. 1T Van een onzer verslaggevers MIDDELBURG De Zeeuwse Gedeputeerde A. J. Kaland (CHU) heeft zijn ontslag genomen als lid van het dagelijks bestuur van de Provinciale Zeeuwse Energie Maatschappij (PZEM). Hij blijft wel aan als Zeeuwse Gedeputeerde. Hij heeft besloten deze twee functies niet langer aan elkaar te verbinden, onder druk van het landelijk bestuur van "de CHU. De heer Kaland bood gisteren in 'n emotionele verklaring in de Zeeuw se Provinciale Staten zijn ontslag aan. Kaland wist dat zowel van AR- als van WD-zijde het plan bestond zijn heengaan als lid van het dage lijks bestuur van de PZEM te eisen. Deze partijen hebben eerder, juist omdat Kaland dreigde ook als Gede puteerde op te zullen stappen, tegen een PvdA-motie gestemd, waarmee Kaland gedwongen moest worden zijn lidmaatschap van het PZEM-be- stuur neer te leggen. Nu oplossen De VVD-fractievoorzitter Landheer constateerde dat nu Kaland zijn functie in het bestuur heeft neerge legd, pas begonnen kan worden met de oplossing van de moeilijkheden bij de PZEM, die vorig jaar december aan het licht kwamen toen bleek dat er ten behoeve van een privé land- ombt te iapej i „Sparen is bouwen aan gelukt zegt men wel eens- Natuurlijk is geluk niet voor géld te koop. Maar het is wel plezierig en nuttig om wat achter de hand te hebben. Sparen is (altijd) verstandig en handig, maar één dag per jaar vraagt sparen extra aandacht: op Wereldspaardag .- dit jaar op 29 oktober. Vraag eens een brochure. TJ komt dan tot de ontdekking dat er heel wat vormen van sparen zijn, waarmee u (als u aan de voorwaarden voldoet) een aantrekkelijke premie kunt verdienen belastingvrij. Inlichtingen: Wereldspaardag, Antwoordnummer 51, Den Haag. (Postzegel plakken hoeft niet) Publlkatle van het Ministerie van 8oclale Zaken. Van onze correspondent EINDHOVEN Philips zet de ntwikkeling van de bestaande tirling-motor, ook wel hete- ichtmotor genoemd, stop. De isearch zal wel normaal door- ang blijven vinden. Volgens een officiële mededeling an Philips heeft men in het verleden ledewerking verleend aan de ont- ikkeling van Stirling-motoren voor ware en zeer zware voertuigen ter adersteuning van een zelfde ontwik- eling bij de licentiehouders MAN/- rWM in Duitsland en United Stirling Zweden. Volgens een woordvoer- t van Philips ligt een verdere indus- iële ontwikkeling buiten het werk- Trein van de N.V. Deze ontwikke- Ing dient te geschieden bij de eigen- Jke motorenfabrieken. In hoeverre de stopzetting ook te laken heeft met financiële en tech- ische problemen kon niet worden leegedeeld. Bij de stopzetting zijn nige tientallen werknemers betrok- en. Deze week nog zal overleg wor- ,e en gevoerd met de vakbonden. werd in het complex Strijp in Eind hoven een speciale ontwikkelings groep gevormd die zich bezig zou gaan houden met de feitelijke ont wikkeling van de motor. Deze laatste groep zal verdwijnen. Het grote probleem bij de Stirlingmo tor was de omvang. Men was wel in staat een krachtige motor te maken maar de afmetingen waren dan der mate groot dat het ondenkbaar zou zijn deze motoren in bussen of vrachtwagens in te bouwen. Eenmaal werd een proto-type in een speciaal voor dit doel gecon strueerde bus geplaatst. Deze bus loopt nog steeds en is deze week on der meer naar Tilburg geweest. De bus wordt gebruikt voor research- werkzaamheden. WEL MILITAIR Enkele speciale projekten zullen worden gecontinueerd, waaronder een militair projekt waarover men verder niets wil zeggen. Het ligt in de be doeling van Philips reeds bestaande betrekkingen met overheid en moto renindustrie in de Verenigde Staten binnenkort te verdiepen en uit te breiden teneinde de continuïteit van de ontwikkelingen aldaar te verzeke ren. Of er van deze zijde of van de zijde van de licentiehouders enige druk op Philips was uitgeoefend om de ont wikkeling in Eindhoven stop te zetten kon niet worden meegedeeld. huis van PZEM-directeur ir. T. Bo- gerd verschrijvingen waren gedaan. Kaland heeft ir. Bogerd tot het laatst de hand boven het hoofd gehouden. De CHU-fractie in de Zeeuwse Sta ten was zelfs niet op de hoogte van de inhoud van de verklaring die Ka land gistermorgen ging voorlezen. Hij betoogde dat andere leden van het dagelijks bestuur van de PZEM om allerlei verschillende motieven hun zetels ter beschikking hadden gesteld en dat het geen door zijn koppigheid ontstane situatie was dat hij als enige van het bestuur was overgebleven. Hij verweet de PvdA in de Zeeuw se Staten de vakbeweging en het PZEM-personeel niets te hebben na gelaten om hem het werken onmoge lijk te maken. Hij wreef een hoofdin genieur van de PZEM aan zich bij de vakbeweging te hebben aangesloten „kennelijk om daar ook aktie te kun nen voeren". Deze opmerkingen over personen die zich niet in de Statenvergadering konden verdedigen, wekten nogal wat ergernis bij verschillende Statenfrac ties. Kaland zei het politiek onverant woord te vinden om voor een minder heidsstandpunt uit de weg te gaan (de motie die indertijd geen meerder heid kreeg maar dit gisteren wel ge kregen zou hebben). „Zakelijk lijkt het eveneens niet verantwoord om een gehavend schip tijdens storm te verlaten. En een vreemdeling, die de wateren niet kent, op de brug te zetten", zei hij. Maar hij voegde eraan toe dat er zul ke grote belangen ir het geding zijn dat hij zijn persoonlijke inzichten daaraan ondergeschikt wil maken. Wil van CHU Van de zijde van zijn partij is op Kaland nogal wat druk uitgeoefend om zijn functie bij de PZEM op te geven en als gedeputeerde aan te blijven. Kaland vroeg zijn ontslag dan ook „tegen eigen opvattingen en inzichten in". Hij zei nog er aan te twijfelen of hij in staat zal zijn zijn werk als Gedeputeerde voort te zet ten. „Het is daarom dat ik me enige tijd zal terugtrekken om wat tot rust te komen en afstand te nemen van alles wat mij bijna een jaar vrijwel dagelijks heeft bezig gehouden. Na afloop van die periode zal ik probe ren mijn werk hier voort te zetten, omdat de CHU het wil". Natuurtalent Op de CHU-, de KVP-, de SGP- en de boerenpartijfractie na, vond ieder een in de Zeeuwse staten het heen gaan van Kaland als lid van het PZEM-bestuur nogal prettig. CHU-fractievoorzitter J. van der Pijl was boos, in het bijzonder op AR-fractievoorzitter J. A. van Benne- kom, die het initiatief had willen ne men tot een discussie „die zelfs tot het aftreden van Kaland als Gedepu teerde had kunnen leiden". Hij noemde de CH-Gedeputeerde ,,'n wilskrachtig en energiek bestuur der, een natuurtalent". Kaland zelf gaf als reactie op de kritiek die op zijn emotionele uitvallen was ge volgd: „Als iemand werkelijk zegt wat hij meent, waarom moet daar dan nog kritiek op komen. Ik geloof, dat het niet meer om het spel maar om de man, om mij, gaat". Van een verslaggever DEN HAAG Minister Van Veen van onderwijs en wetenschappen is van oordeel, dat aan een verminde ring van het aantal leraren-lesuren niet is te ontkomen. De hiervoor noodzakelijke verandering van de al gemene maatregel van bestuur wordt voorbereid. Meister Van Veen wil over de maatregel, waarbij het aantal lesuren bij het nieuwe schooljaar voor het voortgezet onderwijs wordt te ruggebracht van tot 30, in de meest ruime zin dc verschillende lerarenorganisatie^ Xrleggen. Van onze sociaal-economische redac tie ROTTERDAM Prof. P. L. Dijk. buitengewoon hoogleraar in het ven nootschapsrecht en de registratiewet geving aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, heeft de besloten ven nootschap aanbevolen als een rechts vorm met een aantal aantrekkelijke voordelen voor de groeiende onderne ming in het midden- en kleinbedrijf. Prof. Dijk, die sprak op het congres van het Nederlands Christelijk On dernemers Verbond, zei dat de beslo ten vennootschap erfrechtelijk min der problemen geeft dan de vennoot schap onder firma, omdat de aande len over de erfgenamen kunnen wor den verdeeld zonder dat deze ook te gelijkertijd in het bedrijf werkzaam zijn (een knelpunt voor veel middel grote bedrijven). Ook geeft de besloten vennootschap meer mogelijkheden tot het treffen van voorzieningen voor oudedags- en weduwenverzorging, terwijl de mee werkende gehuwde vrouw van de on dernemer (een zeer veel voorkomend verschijnsel in het midden- en klein bedrijf) in de besloten vennootschap een normaal salaris kan verdienen als gewoon werkneemster, omdat het be zwaar dat de vrouw niet in dienstbe trekking mag staan tot haar man, dan niet opgaat. Zij krijgt dan ook de volledige fiscale aftrek van maximaal 4.000 per jaar in plaats van de voor de winst afgeleide fictieve beloning, waarop dan weer aftrek wordt geba seerd. Andere voordelen betreffen de continuïteit van het bedrijf, de socia le wetgeving en gespaarde gelden. Van onze Haagse redactie DEN HAAG Unicef Het kin derfonds van de Verenigde Naties organiseert in het kader van het 25-jarig bestaan, een aantal voorstel lingen in Europa waarvan de grootste op 11 november in het Nederlands congresgebouw in Den Haag zal plaats vinden. Belangrijkste ster op deze avond is de internationale kin dervriend Danny Kaye, die dan net terugkomt van een bezoek aan een aantal vluchtelingenkampen in India. Aan de voorstelling, die direct door de televisie wordt uitgezonden wer ken verder onder meer mee Rudi Carrel als presentator, Petula Clark, Vera Lynn, Fria Borcarra, Karei Ap pel, en The Brotherhood of men. Prinses Beatrix zal de voorstelling, waarvan de toegangsprijs 25 gulden is, bijwonen. Van de avond zal een langspeelplaat worden gemaakt voor 10 gulden per stuk, waarvan Unicef 2 gulden ontvangt. Het programma zal waarschijnlijk door een groot aantal Europese omroepen worden overgeno men. Nu Albert van Dalsum ons ontvallen is, nu aan dit lange, rijke en moeilijke leven in „deze bedeling" een einde gekomen is, kan men moeilijk ontkomen aan het gevoel van een zekere vereenza ming. Dat is altijd het geval als een groot mens zojuist gestorven is. Albert van Dalsum was een groot kunstenaar en een edel mens. In de geschiedenis van het Nederlandse toneelwezen van deze eeuw kunnen slechts weinigen naast hem gesteld worden als aan hem gelijken. In de eerste zin van dit artikel gebruik ik opzettelijk de woorden „deze bedeling". En dat niet omdat ik wil laten uitkomen dat ik in een leven na dit leven geloof, maar om dat Van Dalsum daarin geloofde. Van huis uit rooms-katholiek, ver vreemdde hij van de kerk. Zijn strijdbaar humanisme kon de kerk van toen niet aanvaarden. Later, tij dens de tweede grote oorlog, wendde hij zich met zijn vrouw wederom tot de kerk. Maar typerend voor de ras-kuns tenaar en de strijder voor een zuive re wereld die Van Dalsum was, vormde zijn geloofsovertuiging geen beletsel om Sartre's „Doden zonder graf" te brengen. Kennelijk vond hij het stuk van groter waarde dan to neelwerk dat aan de verscheurdheid van het mensdom voorbij gaat. Machtig talent Degenen die Van Dalsum op de eerste Kerstdag van het vorig jaar de Herodesrol in Conor Cruise O'Brien's „De Koning der Joden" hebben zien spelen, zullen ongetwij feld diep onder de indruk zijn geko men van het machtige talent van deze toen al hoogbejaarde Van Dal sum. Hij speelde graag rollen die strookten met zijn levensovertuiging. Zo gaf hij een Gijsbrecht de gestalte van de geloofsheld. En in het werk van Eliot kon hij zich zeer goed vin den. Het expressionistische, geënga geerde toneel had zijn grote liefde. Hij was ervan overtuigd, dat toneel functioneren moest in het geheel van het leven; toneel was voor hem veel-meer dan een edel vermaak. Met inzet van zijn groot talent heeft hij gevochten voor zijn over tuiging, een overtuiging die niet ver anderd werd door zijn religieuze in zichten, doch verdiept en verrijkt. Van Dalsum, die ook een ver dienstelijk amateur-schilder was, heeft niet alleen geacteerd, maar ook geregisseerd. Zijn opvattingen von den niet altijd de bijval die zijn op treden als acteur in ruime mate vond. Zo werd zijn regie van de „Gijsbrecht" niet algemeen ge waardeerd. T eleurstellingen Ook zijn teleurstellingen hem niet bespaard gebleven. Men krijgt de indruk, dat de wereld van het Ne derlandse toneel niet altijd zijn grootheid heeft gezien. Toen hij voor de oorlog (hij leidde toen met Defresne de Amsterdamse Toneelvereeniging) „De Beul" van Lagerkvist bracht, raakte hij in con flict met de NSB. Het uitbrengen van dit stuk vereiste grote moed. Het kwam hem duur te staan: het kostte hem de vaste bespeling van de Stadsschouwburg. En weer later, na de oorlog, raakte hij zijn vaste engagement kwijt. Bij de Haagsche Comedie vindt hij dan weer een gezelschap waarmee hij in volle harmonie kan samen werken. Van Dalsum's grote persoonlijk heid en zijn groot talent stelden hem in staat de meest uiteenlopende rol len te spelen, en dat steeds weer op een wijze die zijn publiek in extase bracht. Of het nu een walgelijke ex- worstelaar was (Frisch: „Bieder- mann en de Brandstichters"), Hero des, Gijsbrecht of de koning Lear, steeds overtuigde hij zijn publiek en gaf hij het de schok der herkenning van de menselijke dramatiek. Vernieuwer iHoezeer ik ervan ben overtuigd, dat Van Dalsum een van de grootste acteurs was die Nederland gekend heeft, ik acht het zijn grootste ver dienste dat hij het Nederlandse toneel die impuls gegeven heeft, die het tot modern-Europees toneel gemaakt heeft. Hij was voor alles toneelver nieuwer. Hij was, zelfs al was hij het zich niet eens altijd bewust (hoe verwon derlijk) een stimulator, een drijven de kracht, die het gehele Nederland se culturele leven aan zich verplicht heeft. Met eerbied beleven wij zijn nagedachtenis. Met dankbaar heid aanvaarden wij zijn,erfenis: herinnering aan zijn grote kunst en bovenal, het inzicht dat hij ons schonk in de functie die de dramatische kunst vervult in het geheel van de worsteling der mensheid om gerechtigheid en inzicht. Minister Geertsema van binnen landse zaken heeft gistermiddag de nieuwe politie-opleidingsschool Noordholland in Amsterdam ge opend. Met verbluffend gemak han teert h(j hier een pistool. Van onze soc.-econ. redactie ROTTERDAM De directie van de Holland Amerika Lijn heeft dertien Indonesische per soneelsleden wegens hun rol in het arbeidsconflict op het vlag- geschip „De Rotterdam" ontsla gen. De dertien personeelsleden werden gisteren door een woord voerder van de HAL aangeduid als „kwaadwillige elementen" Het arbeidsconflict leidde er toe dat „De Rotterdam" vrijdag niet uit New York kon vertrekken. Het kersverse personeel (350) man) maakte, kort - voor het schip New York binnenliep, bezwaar tegen de te lage gages en tegen de te lange arbeidstijd. Volgens de woordvoerder van de HAL zou voornamelijk het onge schoolde personeel in de keukendienst tijdens deze eerste reis met Indone siërs door „kwaadwillige elementen" onder druk zijn gezet. „Deze onrust zaaiers dertien man zijn na een nader onderzoek ontslagen. Boven dien zijn er enkele interne maatrege len genomen, terwijl over de ontsta ne situatie nog nader zal worden ge sproken", aldus de woordvoerder, die hier aan toevoegde dat het schip nu op 30 oktober zal vertrekken. Volgens eerdere verklaringen van de HAL werden de moeilijkheden met het Indonesische personeel ver oorzaakt door „onwennigheid" van de nieuwe bemanning. De Indonesiërs bleken nog niet te zijn ingewerkt en hadden aanmerkelijk meer tijd nodig om hun taak te vervullen dan aan vankelijk was gepland. „Wij hebben niet de indruk dat het mogelijk zou zijn geweest moeilijkhe den te voorkomen, maar zonder on ruststokers zou de zaak zich minder ernstig hebben ontwikkeld", aldus de HAL-woordvoerder. Zoals bekend heeft de HAL destijds het lagere (maar duurdere) Neder landse personeel ontslagen om de ex ploitatie van cruisevaarten alsnog mogelijk te maken. Het was langzaam het huis inge slopen. Eigenlijk al heel kort nadat de laatste zoon met beatplaten en boeken, zijn kleren en wat spullen, er uit getrokken was om op kamers te wonen. Zij had het pas langzaam gemerkt. Dat de dagen zo eindeloos werden. Dat ze eigenlijk alleen nog maar mevrouw zat te zijn in haar van alle moderne gemakken voorziene mooie huis. En ajs haar man, beladen met de lasten van zijn carrière, thuis kwam dan begon een ander pro bleem. Hij prikkelbaar van zorgen, zij van het nietsdoen. Er kwamen kwaaltjes en de huis dokter werd geroepen. Die sprak na wat observatie het grote woord: „Mevrouw u verveelt zich, ga wer ken Hij somde alle voordelen op: onder de mensen zijn, nieuwe indrukken, nieuwe belangstelling Zeker hij wist het, voor het geld hoefde het niet, maar het zou zo goed voor haar zijn Ze ging op zoek naar het medicijn. Een baantje een leuk baantje. Niet de hele dag. Ze had het eens bedacht: 's ochtends eerst met zorg haar man de deur uit helpen, dan zoals ze gewend was zich rustig ba den, kleden, en o ja de ochtendgym nastiek. En de bedden en er was toch altijd wel iets te doen Om elf uur zou ze op haar maat schappelijke arbeidsplaats kunnen zijn. Tot vier uur, dan wilde ze thuis zijn want het eten mocht er niet onder lijden In de verte hadden ze nog een kennis met een bloemenzaak en die kennis, dat wisten ze, zat altijd te springen om personeel. Inderdaad, ze werd met open armen ontvangen. Natuurlijk was er werk voor haar. Om acht uur begon nen ze altijd in de winkel! Ze matigde het enthousiasme door te zeggen, dat zij om elf uur pas be ginnen wilde. 'Nou ja, bedacht de bloemenbaas, dat kon ook best. Tussen de middag was het vaak druk en ook daarna als het bezoekuur naderde van de twee ziekenhuizen daar in de buurt Elf uur was best, fijn voor de top drukte Topdrukte in het middaguur? Maar wanneer had ze dan lunchpauze? Tja, dat deden ze maar zo zo. In dc binderij stonden de boterhammen en de koffie klaar en ieder nam een hap en snap als het zo uitkwam Ze griezelde, dacht aan de illusie die ze had gehad van gezellig in het lunchuur even binnenwippen in een restaurant Maar goed, als het werk nu zo goed voor haar was Rozen verkopen aan verliefde jon gelieden, lieve boeketjes aan aardige oude dames dat leek haar heer lijk. „En nu het werk", zei de bloemen baas, „U kunt natuurlijk niet hele maal in de verkoop, eerst leren en rondkijken, ik heb gelukkig een uit stekende verkoopster, die zal U wel onder haar hoede nemen We zul len het werkschema wat omgooien, dan kunt u de verzorging deels over nemen, water bijvullen, de etalage bijwerken, oud spul weghalen De laatste uurtjes, dan is het aanpak ken om alles schoon te krijgen Het baantje is niet doorgegaan. Het betermakende drankje was te bitterZe heeft toen het zoetere poedertje genomen van een gezellige vakantie met een vriendin, de echt genoot kon echt niet weg Van onze Haagse redactie DEN HAAG De woning- wetbouw, een van de belangrijk ste pijlers van het bouwprogram ma, heeft dit jaar een zorgwek kende achterstand opgelopen. Blijkens de jongste cijers van het Centraal Bureau voor de Statistiek zijn eind september vergunningen verleend voor de bouw van een klei ne 30.000 woningwetwoningen. Eind december moeten dit er bijna 49.000 zijn. De achterstand bedraagt nu reeds ruim 7.000 woningwetwoningen. Het landelijk werkverband huis vestingsnood schrijft dit in een brief aan minister Udink (Volkshuisves ting) Het werkverband spreekt daar om de vrees uit dat het bouwpro gramma in 1971 althans wat het van al te bouwen woningwetwoningen be treft, onmogelijk gehaald kan wor den. Het tekent hierbij aan dat oud minister Schut (volkshuisvesting) eer der heeft toegezegd ernaar te zullen streven vergunningen voor woning wetwoningen in de eerste tien maan den van het jaar uit te geven, opdat voor het invallen van de winter het geheel der geprogrammeerde woning wetwoningen in aanbouw kan zijn. Het landelijk werkverband refe reert in zijn brief aan een artikel in ons Mad van enkele maanden geleden waarin de achterstand in het woning wetprogramma ook gesignaleerd werd. Een woordvoerder van het mi nisterie van volkshuisvestigng zei toen dat de onzekerheid over de nieu we bouw-cao een van de belangrijk ste oorzaken was van het achterblij ven van de woningwetbouw. De ach terstand zou later echter snel inge haald worden. Het werkverband trekt deze oorzaak nu in twijfel en dringt er bij minister Udink op aan opening van zaken te geven over de werkelij ke situatie.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1971 | | pagina 7