WONINGBOUW EIST
BREDERE AANPAK
)e
Nederlandse politiek
flink op zwart zaad
zit
Commissie botst met Stuyt
over verpleegscholen
Zuidwest-F riesland
voert aetie voor
lioger inwonertal
vrouwen
bestaan weer
MINISTER UDINK BIJ
TWEEMILJOENSTE
OVERDRACHT
WONING
NOODKREET VAN ARP - BEZUINIGINGEN BIJ KVP
EEG-tekort in
handel met
VS minder
el<
1
Restauratie Liefdesbrief
zeer gecompliceerd werk
DINSDAG 12 OKTOBER 1971
Van een onzer verslaggevers
APELDOORN „Woningbouw kan niet meer een zaak zijn van één departement". Dit zei mi
nister drs. B. J. Udink (volkshuisvesting en ruimtelijke ordening) gisteren in Apeldoorn, waar
hij de tweemiljoenste na-oorlogse woning officieel overdroeg aan het overgelukkige echtpaar Hans
Shell-monteur) en Gerrie Sambeek.
-N
Er is, volgens de bewindsman, een
integrale aanpak vereist, waarin zijn
departement zal moeten smanwerken
met financiën, binnenlandse zaken,
verkeer en waterstaat, milieuhygiëne
en volksgezondheid.
Toen minister Udink bijna aan het
einde van zijn lange toespraak was
gekomen, kon het anderhalfjarige
dochtertje Ingrid van de familie
Sambeek zich niet langer stil houden
en reageerde roepend met: „Ja, ja,
ja"
Niet iedereen was ervan overtuigd
dat de tweemiljoenste woning diende
te worden gevierd. Zeker niet met
uitgestoken vlaggen, speeches, een
drankje en een lunch voor honderden
genodigden, zoals dat gisteren in
Orpheus te Apeldoorn het geval was.
Er liepen geruchten dat er zou wor
den gedemonstreerd, maar dat bleef
uit.
Kritisch
rerkiezingspropaganda is er dit jaar,
ik voordat de kiezers zich uitspraken
er een, nieuwe Tweede Kamer, volop
gemaakt maar het heeft de politieke
partijen handenvol geld gekost. Nu zijn
de partijen straatarm en de penning
zouden komen te staan
meesters zouden geen raad weten als zij Alleen was er een gastspreker, die
00 aan een tot hem gericht verzoek „kri-
binnenkort opnieuw voor zo n Uitgave tisch afstand te nemen" voldeed met
een rede onder het motto „Twee mil- P »•/>«ƒ/-##
joen, en nog geen feest". Dat was drs.
G. H. Jansen, hoofd van de werk
groep Bouwen en Wonen van het so
ciologisch instituut van de Rijksuni
versiteit te Utrecht.
Hij vroeg zich af of er gesproken
moet worden van 25 jaar woningnood
dan wel van 135 jaar woningnood.
Met deze opmerking kwam hij name
lijk in de buurt van een vroegere
Apeldoornse wethouder, die wat zijn
gemeente betreft bij het bouwtempo
in een wethouderstij d woningnood tot
het jaar 2132 had berekend.
„Alle subtiele verschillen tussen in
aanbouw genomen woningen, uitge
geven vergunningen, contingentswo
ningen en werkelijke woningen ten
spijt blijft", aldus de heer Jansen, de
produktie de laatste jaren stagneren,
komen er meer nieuwe krotten dan
er vervangen worden, neemt de vraag
toe en blijft die afschuwelijke wo
ningnood bestaan."
Na een aantal kritische notities
waarbij hij zich niet tot de overheid
beperkte, geplaatst te hebben, merkte
de heer Jansen op te geloven in een
interdisciplinair onderzoek, dat de
aanzet; zou moeten zijn voor een
nieuwe combinatie van produktiefak-
toren en voor een creatieve samen
werking tussen architekten, finan
ciers, overheid, bouwers en bewoners.
BRUSSEL De EEG heeft in de
eerste 6 maanden van dit jaar het
tekort in de handel met de VS tot
bijna 1,1 miljard kunnen vermin
deren. Dat is een teruggang van 285
miljoen vergeleken met het tekort
van dezelfde periode van 1970.
Malfatti, voorzitter van de EEG-
commissie, heeft in een gesprek met
de Unie van EEG-industrieën (Unice),
de meest invloedrijke industriële pres
siegroep binnen de EEG, gezegd dat
voordat onderhandelingen over een
wereldomvattende herziening van de
belangrijkste valuta pariteiten begin
nen, de EEG eerst- orde op eigen
zaken dient te stellen. „Het probleem
van onze pariteiten met de dollar is
belangrijk, maar het probleem van de
pariteiten tussen de EEG-munteen-
heden is nog belangrijker".
H- wees erop, dat slechts 8 procent
van de EEG-uitvoer naar de VS gaat
en 49 procent naar andere lidstaten.
cent thans een bad- of douchegele
genheid en wat het aantal woonver
trekken betreft per woning, staat Ne
derland met ruim vijf in Europa aan
de spits.
Vergelijking
Door BERT DE JONG
DEN HAAG. De politiek in het welvarende Nederland is straatarm. De partijen hebben geen geld.
irtdurend is de bodem van de geldkist zichtbaar.
ËBij de ARP heeft vice-voorzitter J. de Koning het in Groningen maar hardop gezegd: als de 850.000
lulden, die de kamercentrales en kiesverenigingen nog moeten afdragen niet snel binnenkomen, zii-n
e failliet.
iDe KVP moet het juist aangebroken boekjaar van 1 oktober 1971 tot 1 oktober 1972 werken met
In aftakel-begroting. De bezuinigingen die het kabinet-Biesheuvel doorvoert zijn er naar verhouding
pderspel bij. De KVP brengt de uitgaven van 1.039.000 gulden terug naar liefst 783.000 gulden.
rg D(
v
politieke partijen in Nederland
)ben financieel een minimum-be-
Wanneer bijvoorbeeld binnen-
rt de zaak politiek spaak loopt voor
kabinet en er over een paar
anöen verkiezingen moeten wor-
n gehouden, zullen de beheerders
n de partijfinanciën het „niet meer
•ten".
ie PvdA als de grootste oppositie-
rtij zal geen enkel bezwaar maken
ten de verkiezingen. Maar de socia-
;ische schatkistbewaarder Knolle-
in de Tesselschadestraat in Am-
dam zegt: „Politiek kan ik de
ik niet overzien, maar organisato-
eh gezien hoop ik toch geen ogen-
k, dat we verkiezingen zullen krij—
lijn collega's op de andere partij-
reaus denken er net zo over: Als
het moet, is er niets aan te doen,
maar veel liever niet.
Voor de ARP zouden nieuwe ver
kiezingen helemaal te gek worden,
want de ellende bij deze partij is
juist, dat het bureau in de Abraham
Kuyperstraat 3 in Den Haag nog
ruim 250.000 gulden te vorderen heeft
als bijdrage in de kosten van de ver
kiezingen in april. Verder heeft men
over de jaren 1969, 1970 en 1971 nog
een kleine 600.000 gulden open staan
aan achterstallige contributie.
Erezaak
„Het bericht in Trouw en in de
bladen van het Rotterdammer-kwar
tet", zo luidt de allereerste zin in het
partijblad Nederlandse Gedachten
Van een verslaggever
UTRECHT Het experiment
;t de „verpleegscholen", een
iddlbare beroepsopleiding die
september volgend jaar in
jf plaatsen in Nederland zou
iginnen, dreigt volgens een ver-
genwoordiger van de kruisver-
tigingen de mist in te gaan.
Minister Stuyt heeft weliswaar toe-
stemd dat de experimenten geno-
en worden maar de normen die de
nister gesteld heeft wijken op nog-
wat. punten aanzienlijk af van die
in de begeleidingscommissie die aan
hand van het rapport-Von Nord-
n de experimenten voorbereid
«ft.
Tegen de aanpak van de minister is
1 bezwaar gemaakt door zuster J. J.
Nordhein namens de begelei-
ïgscommissie en de vijf experimen-
e werkgroepen en de gebundelde
:ties docenten van de federatie van
irplegenden.
PIJNLIJK GETROFFEN
De begeleidingscommissie heeft de
linister laten weten, dal ,zij bijzon-
r pijnlijk getroffen is door het ge
ek aan begrip voor de zin, de be
uling en het karakter van een on-
•rwijsexperiment dat uit een brief
m de minister blijkt. De opvattin-
;n van minister Stuyt zouden ook
wijken van die van ex-staatssecre-
ris Kruisinga bij de voorbereidende
sprekingen.
De commissie vindt dat de minister
aar zeer ten dele met haar gedach-
ngang rekening heeft gehouden,
venals de docenten heeft zij er grote
T37tzwaren tegen dat de minister toch
i mogelijkheid openlaat, de leerlin-
erwJfn een deel van nun opleiding in de
ekenhuizen en andere inrichtingen
geven en dan nog wel in dienst
erband.
Het uitgangspunt van de commissie
juist geweest, dat 'de opleiding to
il los moet staan van de ziekenhui-
n en dat, er een duidelijke scheiding
l°et komen tussen het leerling- en
et werkneenjster zijn. Dit onder
leer met het oog op het beroepsvoor-
ereidend karakter van de nieuwe
'leiding en de problemen rond de
lojj4erantwoordelijkheid (de docenten
jebben de minister in dit verband
erinnerd aan de zaak Paula F.)
De begeleidingscommissie wil een
'ntegreerde beroepsopleiding voor
alle verplegende en verzorgende
functies maar de minister heeft ech
ter een voorbehoud gemaakt wat de
samenvoeging met de opleiding tot
zieken-verzorgenden betreft.
Ook laat hij de mogelijkheid open,
het traditionele onderscheid in A (al
gemene verpleging), B (psychiatrische
verpleging) en Z (zwakzinnigenver-
pleging) open.
Zuster Von Nordheim heeft de mi
nister geschreven, dat de begelei
dingscommissie haar verdere begelei
dende taak niet meer duidelijk ziet,
nu de minister in strijd met de
instellingsbeschikking maar een
deel van de door de commissie voor
gestelde criteria heeft overgenomen.
Dit geldt, zegt ze, ook met betrekking
tot de verdere adviezen die u ver
wacht, daar deze logischerwijs zou
den liggen in de lijn van de door u
verworpen criteria.
De commissie is ook tegen de voor
gestelde uitbreiding van de commissie
met beleidsambtenaren. De Commissie
kan de haar opgedragen taak uitslui
tend uitvoeren indien zij zelfstandig
wordt belast met de begeleiding, al
dus zuster Von Nordheim.
van zaterdag, „is juist". Meegedeeld
Wordt, dat de liquiditeitspositie van
de partij uiterst moeilijk is. „Het is
een erezaak", aldus het blad, „dat de
partij-kamercentrales, kiesverenigin
gen en leden dit probleem gauw en
goed oplossen".
„Ik ben ervan overtuigd, dat we nu
alles snel binnen krijgen", zegt dr. W.
de Kwaadsteniet, de partijsecretaris.
En hij spreekt uit ervaring. Bij de
.ARP is men eraan gewend, dat de
contributies ongeveer een jaar te laat
worden afgedragen. Dankzij reserves
is de partij in het verleden nooit in
moeilijkheden gekomen. Maar dit
jaar na de verkiezingen is de kas
leeg. Vandaar de noodkreet.
Ouderwets
Evenals bij de ARP worden ook bij
de CHU de contributies centraal
geïnd, maar nog volgens het oude
systeem, het is de zorg van de pen
ningmeesters, dat het geld er komt.
Het voordeel van het ouderwetse sys
teem zou zijn, dat de band met de
leden beter bewaard blijft. Het na
deel is, dat je op het partijbureau wel
sterk afhankelyk bent van de ijver
van de plaatselijke penningmeesters
en hun medewerkers.
De heer H. Lindenburg, chef de bu
reau van het partij secretariaat van
de CHU, vertelt, dat de zwakste, sla
pende kiesverenigingen op den duur
met penningmeester en al worden af
geschreven. Het verlies door deze sa
nering wordt weer opgevangen door
nieuwe leden elders in het land.
Door dit systeem heeft de Unie
minder grote vorderingen in de boe
ken staan. Voor 1970 verwacht men
nog 'een bedrag van 13.500 gulden.
Het centraal innen van de contribu
ties door middel van acceptgirokaar
ten is wel in studie bij ARP en OHU.
Maar op de partijbureaus doet men
er nog niet enthousiast over.
Dat is wel het geval op de bureaus
van PvdA en KVP, waar alle leden
in de computer zitten. Na de eerste
kinderziekten draait het systeem nu
goed. Bij de PvdA heeft men inder
daad moeten ervaren, dat de band
met de leden minder sterk is: bij een
verhoging van de contributies zegt
men sneller het lidmaatschap op.
Maar het probleem van de achterstal
lige betalingen is voor een groot deel
opgelost.
Een streep
Bij de 'sterk bezuinigende KVP
heeft men zelfs een hard systeem
doorgevoerd. De leden krijgen een
acceptgirokaart thuis. Bij niet betalen
volgt een tweede kaart. Als dit niet
helpt is het de taak van de plaatselij
ke penningmeester het geld op te ha
len. Heeft men twee maanden na het
afsluiten van het boekjaar niets ont
vangen, dan gaat er een streep door
de naam van het lid.
Op deze wijze heeft de KVP haar
ledenbestand drastisch gezuiverd. Om
aan meer geld te komen probeert drs.
B. Gcibnau, directeur van het partij
bureau zogenaamde service-leden, te
winnen, die tenminste 100 gulden per
jaar betalen.
Hij heeft hiervoor partijgenoten,
die lid zijn van plaatselijke besturen
of de KVP in een of ander openbaar
lichaam vertegenwoordigen („Ze heb
ben wel wat te danken aan de KVP")
aangeschreven. De service-leden krij
gen in ruil voor hun bijdrage het ka
derblad en allerlei publikaties en do
cumentatiemateriaal van de partij.
Drs. Gribnau, die nu met een „ont
mantelende" begroting moet werken,
vindt de bezuinigingen funest. Het
partijbureau wordt ingekrompen en
tal van taken als politieke vorming
en voorlichting, worden afgestoten.
Zo verschraalt de partij.
Offerte
Eigenlijk moeten we commercieel
samenwerken met andere partijen,
merkt de directeur van het partijbu
reau op. Het klinkt als een uitnodi
ging aan de ARP en CHU, die admi
nistratief nog volgens het oude sys
teem werken, als de heer Gribnau
zegt: „We hebben hier een computer
staan. We verzorgen nu al de admi
nistratie van andere zaken. Waarom
zouden we met de andere partijen
niet een soort NV oprichten voor de
administratie? Ook de uitgave van
boeken en periodieken kan dan voor
deliger zijn."
Ja waarom ook niet? Je zou aan de
nog studerende ARP en CHU en an
dere zoekende, arme partijen offerte
kunnen doen....
Minister Udink was van oordeel
dat enige feestelijkheid wel op haar
plaats was. Twee miljoen woningen
in een kwart eeuw is voor een klein
land als Nederland een prestatie. Met
die twee miljoen woningen is de in
1945 bestaande woningvoorraad ver
dubbeld.
Meer dan de helft van de Neder
landse bevolking, namelijk zeven
miljoen mensen, is in die twee mil
joen woningen gehuisvest. Speciaal in
de laatste tien jaar nam de produktie
zodanig toe, dat de bouw van het
tweede miljoen woningen in bijna de
helft van de tijd geschiedt, die voor
het eerste miljoen nodig is geweest.
Aan wooncomfort werd ook belang
rijke winst geboekt: de gemiddelde
woonoppervlaikte steeg sindt 1962 van
58 vierkante meter tot 61 vierkante
meter, het percentage nieuwe wonin
gen met centrale verwarming in die
tijd van 16 tot 93 procent. Van de
totale woningvoorraad heeft 80 pro-
„Vergelijking met het buitenland",
aldus drs. Udink, „leert ook dat de
huidige moeilijkheden niet van toe
vallige politieke aard zijn, of slechts
voor ons land zouden gelden. Er lig
gen diepere oorzaken ten grondslag
aan de bijna in alle Europese landen
bestaande moeilijkheden bij de wo-
ningproduktie.
Het gaat er niet alleen meer om
hoeveel woningen te bouwen en hoe
snel wij dat doen. Het gaat er vooral
ook om voor wie wij woningen bou
wen en waar. En hoe de woningbouw
in te passen in het geheel van de
noodzakelijke infrastrukturele voor
zieningen, planologisch en naar tijds
orde. Dat betekent dat een integrale
aanpak nodig is, waarin alle relevan
te aspekten op de juiste tijd de ver
eiste aandacht krijgen.
Tien bussen
In tien bussen werden de genodig
den, waaronder ook de bewoners van
de vijfhonderdduizendste en eenmil
joenste naoorlogse woning de met
(wisselend succes) gebouwde nieuw
bouwwijken van Apeldoorn bekeken.
De gemeente werd voor de tweemil
joenste uitgekozen omdat ze zo een
grote rol speelt in het spreidingsbe-
leid van de rijksoverheid.
Een vertederend plaatje van minis
ter Udink van volkshuisvesting en
ruimtelijke ordening; spelend met tic
huispoes in de tweemiljoenste na de
oorlog in Nederland gebouwde wo
ningdie in Apeldoorn staat.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De restau
ratie van de ernstig beschadigde
„Liefdesbrief" van Vermeer zal
het meest gecompliceerde werk
worden dat het restauratieatelier
van het Rijksmuseum in Am
sterdam ooit onder handen heeft
gehad.
Een internationale commissie van
experts zal gaan uitzoeken welke me
thoden het beste bij de restauratie
gevolgd kunnen worden.
Het Rijksmuseum heeft hiertoe be
sloten omdat het in dit geval niet
zomaar om een schilderij van het
museum gaat, maar „om een deel uit
het cultuurbezit van de mensheid",
zoals de directeur van het Rijksmu
seum, dr. A. van Schendel gisteren
tijdens een persconferentie zei.
In de commissie van waarschijnlijk
zes personen, zullen restaurateurs,
een chemicus en museumdirecteuren
opgenomen worden. Éérder zijn zulke
internationale commissies samenge
steld voor de restauratie van onder
meer een Titiaan in de Londense Na
tional Gallery en een Jeroen Bosch in
het museum van Gent.
Geconstateerd is dat de „Liefdes
brief' ernstiger beschadigd is dan het
er op het eerste gezicht uitzag. Drie
kwart van het verfoppervlak hecht
niet meer goed op het doek en moet
weer vastgehecht worden.
De randen van het schilderij, die
bh het uitsnijden aan het hout zijn
glijven zitten, moeten weer met het
doek samengevoegd worden. Boven
dien moeten de delen waar de verf
helemaal van het schilderij is ver
dwenen opgevuld worden. Dit betreft
under andere een groot stuk op het
rechterdeel van de „Liefdesbrief".
Volgens de heer L. Kuiper, hoofd
van het restauratieatelier voor schil
der-jen van het Rijksmuseum, staat
hec niet vast of alle sporen van de
beschadigingen weggewerkt kunnen
v/orden.
De restauratie zal waarschijnlijk
een half jaar in beslag nemen. De
kosten van de restauratie zijn nog
niet bekend. Het schilderij is all risk
verzekerd.
SNEEK Nederland is nog niet zo overbevolkt, of Zuidwest Friesland
kan een actie voeren om meer bewoners aan te trekken.
De dertien gemeenten van het Samenwerkingsorgaan Zuidwest Friesland
vrezen de nadelige gevolgen van het achterblijven van de bevolkingsgroei
in dit gebied. In de meeste plattelandsgemeenten van Zuidwest Friesland
neemt de bevolking ieder jaar met één procent af.
Het gemiddelde inkomen per hoofd van de bevolking in deze streek was
in 1950 nog 87 procent van het gemiddelde in heel Nederland, in 1963 (van
latere jaren zijn geen cijfers bekend) was dit 'al gedaald tot 77 procent van
het Nederlands gemiddelde.
De gemiddelde bevolkingsdichtheid in Zuidwest Friesland is 133 per vier
kante kilometer. In heel Nederland is dit 384 per vierkante kilometer. Door
middel van advertenties en een brochure maken de samenwerkende gemeen
ten nu reclame voor Zuidwest Friesland als een aantrekkelijk woongebied.
Zij hopen dat meer bewoners in de streek, die slechts voor vijf procent
bestaat uit stedelijke bebouwing en verder uit weideland, bossen en meren,
meer welvaart zal brengen.
Het is spannend geweest. Ik heb
zo'n idee dat er enige Nederlanders
zijn geweest, die zondagochtend om
tien over tien heel verlicht hebben
ademgehaald toen het keizerlijk
vliegtuig wegkoerste.
Maar even spannend vind ik de
geschiedenis van het Dagboek,, het
dagboek van Wim Kan.
De opperceremoniemeester van de
keizerlijke huishouding had gezegd,
dat Kan het naar Kasteel Oud Was
senaar mocht brengen en dat hij, de
opperceremoniemeester, dan wel zou
zien het bij de keizer te brengen.
Die boodschap is Kan waarschijn
lijk wel ter ore gekomen, maar bo
vendien begrepen door de Japanse
journalisten.
Die journalisten hebben het ook
druk gehad. Wat hun eerst een paar
dagen rust in een grappig klein land
je leek .tussen de staatsbezoeken aan
de reuzen Engeland en Duitsland in,
werd een gedraaf om bij te blijven.
Ze hadden een zeer lang program
ma. Helaas weet ik niet wat er in
het programma stond, want het was
in Japanse karakters.
Heel het Bell Air hotel trouwens
was een Japanse mierenhoop, waar
de honderdtwintig collega's, allen in
stemmig donkerblauw pak, allen be
drijvig doch zwijgzaam, rondkri-
oelden.
Ze waren even kien op alle nieuws,
gunstig of ongunstig, als alle jour
nalisten, overal ter wereld zijn.
Zondag om één uur hoorde ik door
de radio, dat Kan zijn dagboek aan
twee van hen gegeven had.
Roe
Zondagavond spitste ik mij op het
Journaal, dat vast en zeker er meer
over zou vertellen. En ja hoor, daar
was Kan op het scherm
Op die seconde ging de telefoon.
Opgenomen voor ik het wist envoor de oorlog regelmatig
een gesprek, dat ik beleefdheidshalve
wel moest accepterenEn er met
het koppetje bij moest zijn ookde cabaretier was en de kreet ge-
twee handen, innig ineengesmeed
Het dagboek is onze nationale deur
uit. Kan heeft de journalist-in-het-
algemeen daarmee een groot com
pliment gegeven, want het zal toch
wel de bedoeling zijn, dat hij het
ooit terugkrijgt.
Maar wat ik nu zou willen horen
is het verhaal van Kan hoe hij drie
jaar lang dit dagboek heeft kunnen
bewarer. en er in kunnen schrijven.
Hoe hij aan papier; inkt of potlood
kwam. Ballpoints bestonden toen nog
niet. Een flesje inkt lijkt mij een
onbestaanbare bagage geweest en
potloden slijten snel.
Het dagboek zelf heeft zekere om
vang. Waar heeft hij het ooit ver
stopt?
We hebben allemaal met Kans
zorgen meegeleefd, laat hij ons nu
dit verhaal geven.
Of is het als de advertentie, die
in de
kranten kwam van een Haarlems
juwelier, die een naamgenoot van
Toen ik tot het grote oog terugkeerde
was er alleen nog het beeld van
vonden had: Wat Kan kan, kan Kan
alleen!
Met deze affiche, een van de 150 uit
negen landen ingezonden ontwer
pen, heeft de heer P. van Rij uit
Wólfheze de le prijs van 20.000 Fr.
gewonnen in de internationale ver-
keersaffichewedstrijd georganiseerd
door de Overkoepelende organisatie
van Europese Veilig Verkeerbonden.
